Prawno – Finansowe Aspekty Polityki Spójności I Rozwoju Regionalnego

prawno – finansowe aspekty polityki spójności i rozwoju regionalnego i. finansowanie wyodrębnione zasoby środków pieniężnych, przeznaczon

Prawno – finansowe aspekty polityki spójności i rozwoju regionalnego
I. Finansowanie
Wyodrębnione zasoby środków pieniężnych, przeznaczone na realizację
polityki spójności stanowią fundusze strukturalne i Fundusz Spójności.
Finansowanie budżetowe
Źródła finansowania budżetu UE (decyzja Rady z 7 czerwca 2007 r. nr
2007/436/WE, Euroatom w sprawie systemu zasobów własnych Wspólnot
Europejskich):
1. opłaty, cła i inne kwoty pobierane od towarów importowanych z
państw trzecich oraz z tzw. opłat cukrowych (tzw. tradycyjne zasoby
własne)
2. z dochodów z określonego udziału w podatku od wartości dodanej –
VAT (w Polsce podatku od towarów i usług)
3. ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw
członkowskich (tzw. czwarte źródło)
Środki z powyższych źródeł składają się na tzw. zasoby własne.
Inne wpływy: podatki od wynagrodzeń pracowników instytucji UE, składki
wpłacane przez państwa trzecie do niektórych programów unijnych oraz
kary finansowe nakładane na przedsiębiorstwa za łamanie prawa
konkurencji i innych przepisów.
Finansowanie pozabudżetowe
1) środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju
2) wspólnotowe operacje pożyczkowe
3) pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego
Budżet UE i wieloletnie ramy finansowe
Budżet UE jest dokumentem ustanawianym przez Parlament Europejski i
Radę zgodnie z artykułem 314 tfue, obejmującym okres jednego roku.
Okresy dłuższe (minimum 5 lat, a obecnie 7 lat) obejmują wieloletnie
ramy finansowe (plan finansowy, w którym ustalane są jedynie limity
wydatków w poszczególnych pozycjach budżetowych), z którymi musi być
zgodny każdoroczny budżet.
Kategorie wydatków:
1. Trwały wzrost
2. Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi
3. Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość
4. UE jako partner globalny
5. Administracja
6. Wyrównania
Obecne wydatki z budżetu Unii Europejskiej:
1a Konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia: 9%
1b Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia: 35,6%
2. Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi: 42,5%
3a Wolność , bezpieczeństwo i sprawiedliwość: 0,8%
3b Obywatelstwo: 0,5%
4. UE jako partner globalny: 5,7%
5. Administracja i wyrównania: 5,9%
Zasady budżetowe
Zasada n+2/n+3
Jedną z podstawowych zasad dotyczących finansowania polityki spójności
jest zasada automatycznego anulowania zobowiązań, zwana zasadą
n+2/n+3.
Komisja Europejska automatycznie anuluje każdą część zobowiązania
budżetowego w ramach programu operacyjnego, która nie została
wykorzystana na płatność zaliczkową lub płatności okresowe, lub też w
odniesieniu do której nie przesłano wniosku o płatność, do 31 grudnia
drugiego roku następującego po roku podjęcia zobowiązania budżetowego
w ramach programu (zasada n+2).
Od zasady tej wprowadzono wyjątek, zgodnie z którym dla państw
członkowskich, w których PKB w latach 2001-2003 pozostawał poniżej 85%
średniego PKB UE-25 w tym samym okresie, zgodnie z wykazem w
załączniku II (m.in. Polska), ostateczny termin, o którym mowa oznacza
31 grudnia trzeciego roku następującego po roku podjęcia rocznego
zobowiązania budżetowego na lata 2007-2010 w ramach ich programów
operacyjnych (zasada n+3).
Zasada równowagi budżetowej
Zgodnie z zasadą równowagi dochody budżetu muszą być równe wydatkom,
niedopuszczalne jest powstawanie deficytu oraz zaciąganie pożyczek na
jego sfinansowanie. W myśl art. 310 tfue budżet UE powinien być
zrównoważony w odniesieniu do dochodów i wydatków.
Zasady jednolitości i rzetelności budżetowej
Zasady jednolitości i rzetelności budżetowej wskazują, że dochody i
wydatki powinny być zawarte w jednym dokumencie – budżecie, w którym
to dokumencie zatwierdza się wszelkie dochody i wydatki. Z pewnymi
zastrzeżeniami, nie realizuje się żadnych dochodów, ani wydatków,
jeżeli nie zostały one wprowadzone do odpowiedniej pozycji budżetu.
Zasada jednoroczności
Zasada jednorocznosci przewiduje, że środki w budżecie zatwierdza się
na okres jednego roku, który trwa od 1 stycznia do 31 grudnia. Zgodnie
z tą zasadą wszelkie operacje budżetowe przypisuje się do danego roku
budżetowego, pokrywającego się z rokiem kalendarzowym.
Zasada jednostki rozliczeniowej
Zasada jednostki rozliczeniowej określa walutę, w której sporządza się
budżet oraz dokonuje wszelkich rozliczeń.
Zasada uniwersalności
Zasada uniwersalności określa zakaz przeznaczania konkretnych dochodów
na konkretne wydatki, a wszystkie dochody i wydatki powinny być
wykazywane w kwotach całkowitych – bez potrąceń pomiędzy nimi.
Zasada specyfikacji
Zasada specyfikacji nakazuje uporządkowanie środków w określony
sposób, z podziałem na cele szczególne, tytuły i podtytuły.
Zasada należytego zarządzania finansami
Zasada należytego zarządzania finansami obliguje instytucje unijne
oraz państwa członkowskie do dbałości o prawidłowe wykonanie budżetu
zgodnie z zasadami gospodarności, efektywności i skuteczności.
Zasada przejrzystości
Zasada przejrzystości przewiduje publikację budżetu oraz budżetów
korygujących. Zarówno ustanawianie, jak i wykonywanie budżetu, a także
przedstawianie rozliczeń powinno następować zgodnie z zasadą
przejrzystości.
II. Unijna polityka regionalna i polityka spójności
Unijna polityka regionalna
Unijna polityka regionalna, opierająca się na zasadzie solidarności,
ma przynieść korzyści regionom, które – w porównaniu ze średnim
poziomem rozwoju całej UE – są w gorszej sytuacji gospodarczej i
społecznej.
Cel spójności
Unijna polityka regionalna realizuje ponadto ogólny cel spójności
(kohezji) – zmniejszenia dysproporcji rozwoju między regionami i
krajami.
Obszary spójności:
1) spójność gospodarcza – mierzona za pomocą PKB na mieszkańca z
uwzględnieniem parytetu siły nabywczej
2) spójność społeczna – mierzona za pomocą wskaźnika stopy bezrobocia,
jakkolwiek coraz częściej jako miernik stosuje się wskaźnik
zatrudnienia (miernik określający, jaka część ludności w wieku
produkcyjnym znajduje zatrudnienie)
3) spójność terytorialna – mierzona czasem dotarcia do danego obszaru
z użyciem komunikacji lotniczej, drogowej i kolejowej. Używa się także
wskaźnika liczby konsumentów w danym czasie
Polityka spójności UE
Dążenie UE do podwyższenia poziomu spójności gospodarczej, społecznej
i terytorialnej na jej obszarze składa się na politykę spójności UE.
Strategia Lizbońska
Strategia Lizbońska (2000 r., Lizbona) zakładała, że gospodarka UE do
2010 r. stanie się najlepiej prosperująca i najbardziej konkurencyjną
gospodarką świata opartą na wiedzy.
- innowacyjność (gospodarka oparta na wiedzy)
- liberalizacja rynków (telekomunikacji, energii, transportu oraz
rynków finansowych)
- przedsiębiorczość (ułatwienia w zakładaniu i prowadzeniu
działalności gospodarczej)
- spójność społeczna (kształtowanie nowego modelu aktywnego państwa
socjalnego)
Strategia Europa 2020
W dniu 3 marca 2010 roku Komisja Europejska wydała komunikat „Europa
2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju
sprzyjającego wyłączeniu społecznemu”.
Obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety:
- rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji
- rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej
z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej
- rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o
wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczna i
terytorialną
III. Cele i zasady polityki regionalnej
Politykę spójności UE determinują jej cele, które należy rozumieć jako
określone obszary lub sektory problemowe. Cele polityki spójności na
lata 2007-2013 zostały silnie podporządkowane realizacji założeń
Strategii Lizbońskiej (60% środków w ramach celu Konwergencja; 75%
środków w ramach celu Konkurencyjność regionalna i ztrudnienie)..
Cele określone na lata 2007-2013:
1) Konwergencja
2) Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie
3) Europejska współpraca terytorialna
Ad. 1)
Cel Konwergencja (zbieżność) – ukierunkowany na przyspieszenie
konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów
poprzez poprawę warunków wzrostu i zatrudnienia dzięki:
*
zwiększaniu ilości oraz poprawie jakości inwestycji w kapitał
rzeczowy i ludzki,
*
rozwojowi innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy,
*
zdolnościach adaptacyjnych do zmian gospodarczych i społecznych,
*
ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego
*
zwiększaniu wydajności administracji.
Kwalifikowalność:
*
Regiony poziomu NUTS 2 (województwa), których PKB na mieszkańca
< 75% średniego PKB UE-25
*
Regiony poziomu NUTS2, które kwalifikowałyby się do pomocy,
gdyby próg pozostał na poziomie 75% średniego PKB UE-15, ale
których nominalny PKB na mieszkańca przekroczył 75% średniego
PKB W UE-25 (wsparcie przejściowe)
*
Państwa członkowskie, których DNB (dochód narodowy brutto)
wynosił mniej niż 90% średniego DNB UE-25, posiadające program
zmierzający do spełnienia warunków konwergencji gospodarczej
*
Państwa członkowskie kwalifikowane do finansowania z Funduszu
Spójności w 2006 r., które utrzymałyby ten status gdyby próg
kwalifikowalności pozostał na poziomie 90% średniego DNB w
UE-15, ale które utraciły status kwalifikowalności, ponieważ ich
nominalny DNB na mieszkańca przekroczył 90% średniego DNB w
UE-25 (wsparcie przejściowe)
Ad. 2)
Cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienie – ukierunkowany na
zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów oraz
zatrudnienia poprzez:
*
przewidywanie zmian gospodarczych i społecznych, w tym związanych
z liberalizacją handlu,
*
zwiększenie i poprawę jakości inwestycji w kapitał ludzki,
*
innowacyjność i promowanie społeczeństwa opartego na wiedzy,
*
przedsiębiorczość,
*
ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego,
*
poprawę dostępności, zdolności adaptacyjnych pracowników i
podmiotów gospodarczych, jak również rynków pracy sprzyjających
integracji społecznej.
Kwalifikowalność:
*
Terytorium UE poza obszarem objętym celem Konwergencja
*
Regiony poziomy NUTS 2 objęte w całości celem 1 w 2006 r.,
których nominalny PKB na mieszkańca przekroczył 75% średniego
PKB w UE-15 (wsparcie przejściowe)
Ad. 3)
Cel Europejska współpraca terytorialna jest ukierunkowany na
umacnianie:
*
współpracy transgranicznej poprzez wspólne inicjatywy lokalne i
regionalne (kwalifikują się jednostki Unii poziomu NUTS3
[podregiony] położone wzdłuż jej wszystkich wewnętrznych i
niektórych zewnętrznych granic lądowych oraz wszystkie jednostki
poziomu NUTS 3 położone wzdłuż granic morskich, które dzieli
odległość do 150 km),
*
współpracy transnarodowej za pomocą działań sprzyjających
zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu powiązanemu z priorytetami
UE (do celów Komisja przyjmuje wykaz kwalifikowanych obszarów
transnarodowych z podziałem na programy),
*
współpracy międzyregionalnej i wymiany doświadczeń na właściwym
szczeblu terytorialnym (całe terytorium UE).
Zasady
Zasada koncentracji
W myśl zasady koncentracji środki płynące z UE są przeznaczone na
osiągnięcie określonych celów i kierowane w szczególności do obszarów,
które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej.
Interwencje z funduszy unijnych nie powinny być rozproszone, lecz mają
wspierać określone zadania.
Programy operacyjne mogą być finansowane z jednego funduszu; zasada
jeden program – jeden fundusz.
Zasada dodatkowości/współfinansowania
Zasada dodatkowości (współfinansowania) oznacza, że środki z funduszy
strukturalnych oraz funduszu spójności mają uzupełniać fundusze
krajowe, a nie je zastępować. Jej stosowanie ma zapobiegać wypieraniu
środków krajowych przez środki wspólnotowe.
Ma także zapewnić, że środki pochodzą z UE wywołują w państwach
członkowskich efekt dźwigni (sprzyjają zaangażowaniu sektora
publicznego i prywatnego w realizowaniu działań współfinansowanych ze
środków UE).
W latach 2007-2013 poziom współfinansowania z funduszy strukturalnych
może wynosić od 50% do 85%, a z FS – 85%. Otrzymywana przez
beneficjenta pomoc unijna składa się z dwu części:
- części finansowanej ze środków unijnych
- części finansowanej z publicznych środków krajowych (tzw. wkład
krajowy)
Dotacja unijna (100%) = środki unijne (maksymalnie 85%) + publiczne
środki krajowe (minimalnie 15%)
Zasada partnerstwa
Zasada partnerstwa polega na tym, że cele polityki spójności są
realizowane w ramach ścisłej współpracy między Komisją Europejską a
każdym państwem członkowskim (partnerstwo wertykalne). W zależności od
potrzeb i zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi i praktyką
krajową każde państwa członkowskie powinno zorganizować tę ścisłą
współpracę (partnerstwo) z:
*
Odpowiednimi władzami regionalnymi, lokalnymi i innymi władzami
publicznymi,
*
Partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz innymi właściwymi
podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie,
*
Partnerami zajmującymi się zagadnieniami z zakresu środowiska
naturalnego,
*
Organizacjami pozarządowymi
*
Podmiotami odpowiedzialnymi za wspieranie równości mężczyzn i
kobiet (partnerstwo horyzontalne)
Zasada ta łączy w sobie równość kompetencji i prawa głosu, a także
współodpowiedzialność za przeprowadzenie programów. Dzięki niej jest
możliwość realizowania tzw. projektów partnerskich.
W Polsce zgodnie z ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
(uzppr) partnerami społecznymi i gospodarczymi są:
*
Organizacje pracodawców i organizacje związkowe reprezentatywne
(Business Centra Club, PKPP „Lewiatan”, Konfederacja Pracodawców
Polskich, Związek Rzemiosła Polskiego, NZSS „Solidarność”, OPZZ,
Forum Związków Zawodowych)
*
Samorządy zawodowe
*
Izby gospodarcze
*
Organizacje pozarządowe
*
Jednostki naukowe
Zasada komplementarności
Uzupełnienie zasad dodatkowości i partnerstwa stanowi zasada
komplementarności (dopełnienie, uzupełnienie). Polega na tym, że
fundusze zapewniają pomoc uzupełniająca działania krajowe, w tym
działania na poziomie regionalnym i lokalnym, włączając do nich
priorytety UE, przy czym Komisja i państwa członkowskie zapewniają
zachowanie komplementarności pomocy funduszy z innymi wspólnotowymi
instrumentami finansowymi.
Zasada spójności
Zgodnie z zasadą spójności, Komisja i państwa członkowskie zapewniają
zachowanie spójności pomocy funduszy z działaniami, politykami i
priorytetami Unii.
Zasada zgodności
Zasada zgodności wymaga, aby operacje finansowe z funduszy były zgodne
z postanowieniami prawa pierwotnego i postanowieniami aktów prawa
wtórnego przyjętych na jego podstawie.
Zasada podziału zarządzania
Zgodnie z zasadą podziału zarządzania budżet UE alokowany na fundusze
jest wykonywane w ramach podziału zarządzania między państwa
członkowskie i Komisję Europejską. Komisja, realizując działania
budżetowe, do których jest zobligowana, jednocześnie powierza państwom
członkowskim określone zadania. Komisja Europejska:
*
Sprawdza istnienie i prawidłowe funkcjonowanie systemów
zarządzania i kontroli w państwach członkowskich,
*
Wstrzymuje bieg terminu płatności lub zawiesza płatność w całości
lub w części, jeśli krajowe systemy zarządzania i kontroli
zawodzą, oraz stosuje wszelkie inne wymagane korekty finansowe,
*
Sprawdza zwroty płatności i automatycznie anuluje zobowiązania
budżetowe
Zasada koordynacji
Zgodnie z zasadą koordynacji Komisja Europejska i państwa członkowskie
zapewniają koordynację pomocy z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów
Wiejskich, Europejskiego Funduszu Rybackiego, interwencji
Europejskiego Banku Inwestycyjnego i innych istniejących instrumentów
finansowych. Konieczność zapewnienia koordynacji wiąże się z:
*
Usunięciem z zakresu polityki spójności wsparcia dla obszarów
wiejskich i obszarów zależnych od rybactwa i przeniesieniem ich,
odpowiednio, do wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki
rybackiej,
*
Wprowadzeniem w obszarze polityki spójności wspomnianej wcześniej
zasady „jeden program – jeden fundusz”.
Zasada równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji
Zasada równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji wymaga, aby
zarówno Komisja Europejska, jak i poszczególne państwa członkowskie
uwzględniały problematykę równości płci na poszczególnych etapach
wdrażania funduszy oraz podejmowały odpowiednie kroki w celu
zapobiegania wszelkiej dyskryminacji (środki EFS, W Polsce – program
operacyjny Kapitał Ludzki).
Zasada zrównoważonego rozwoju
Zasada zrównoważonego rozwoju oznacza, że cele funduszy mają być
osiągnięte w ramach zrównoważonego rozwoju oraz propagowania na
poziomie Wspólnoty celu, jakim jest ochrona i poprawa jakości
środowiska naturalnego.
Zasada pomocniczości/subsydiarności
Zgodnie z zasadą pomocniczości (subsydiarności) realizacja programów
operacyjnych, która należy do obowiązków państw członkowskich, powinna
przebiegać na odpowiednim szczeblu terytorialnym, zgodnie z systemem
instytucjonalnym właściwym dla każdego państwa członkowskiego.
Spójność – kompetencja dzielona
Zgodnie z art.4 tfue spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna
należy do tzw. kompetencji dzielonych, czyli takich, które Unia dzieli
z państwami członkowskimi. Dzięki temu, że polityka spójności nie
należy do wyłącznych kompetencji UE pozostaje ona zasadniczo w gestii
państw członkowskich, przy czym UE podejmuje w niej działania zgodnie
z zasadą pomocniczości, stosując się też do zasady proporcjonalności.
Zasada programowania
Zasada programowania oznacza, że cele funduszy realizowane są w ramach
systemu wieloletniego programowania, zorganizowanego w kilku etapach:
1. Określania priorytetów.
2. Finansowania.
3. Systemu zarządzania i kontroli.
IV. Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności
Europejski Fundusz Społeczny
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest najstarszym z funduszy
strukturalnych – został utworzony na mocy art.123 Traktatu Rzymskiego
w 1960 r.
Obecne zadania i zasady jego funkcjonowania reguluje rozporządzenie
(WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr
1784/1999.
W ramach celów Konwergencja oraz Konkurencyjność regionalna i
zatrudnienie EFS wspiera działania w ramach następujących priorytetów:
*
zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw
przedsiębiorców w celu lepszego przewidywania zmian gospodarczych
i pozytywnego nimi zarządzania,
*
zwiększenie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracja na
rynku pracy osób poszukujących pracy i nieaktywnych zawodowo,
zapobieganie bezrobociu, zachęcanie do aktywności w starszym wieku
i dłuższej aktywności zawodowej,
*
zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących się w
niekorzystnej sytuacji w celu ich trwałej integracji na rynku
pracy oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji na rynku pracy,
*
wzmacnianie kapitału ludzkiego,
*
wspieranie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci
obejmujących odnośne zainteresowane s trony w celu mobilizacji na
rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji na rynku pracy.
W ramach celu Konwergencja EFS wspiera działania w obszarze
priorytetów:
*
zwiększanie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki
*
wzmacnianie zdolności instytucjonalnej i skuteczności
administracji publicznej oraz służb publicznych
Europejska Strategia Zatrudnienia została opracowana w celu promowania
wymiany informacji oraz poglądów pomiędzy wszystkimi państwami
członkowskimi, a także pomiędzy Komisją Europejską, innymi
instytucjami europejskimi (Parlamentem Europejskim, Komitetem
Ekonomiczno-Społecznym, Komitetem Regionów) i partnerami społecznymi.
Ma ona pomóc we wspólnym poszukiwaniu rozwiązań oraz najlepszych
praktyk, które mogą przyczynić się do tworzenia większej liczby
lepszych miejsc pracy w każdym państwie UE.
Głównymi celami są:
- pełne zatrudnienie,
- poprawa jakości i produktywności pracy,
- wzmocnienie spójności społecznej i integracji.
Zasady
Zasada dobrego rządzenia ma zapewnić tworzenie państwa wykonującego
swoje zadania w skuteczny sposób i uwzględniającego potrzeby
społeczeństwa obywatelskiego poprzez urzeczywistnienie dialogu
społecznego, skutecznej komunikacji, równego dostępu do informacji i
przejrzystości, włączania obywateli w procesy decyzyjne.
Zasada partnerstwa:
*
Partnerstwo na poziomie programu (współdziałanie partnerów różnych
szczebli przy programowaniu, konsultowaniu, wdrażaniu i
monitorowaniu wsparcia EFS, będące głównym narzędziem prowadzącym
do realizacji zasady dobrego rządzenia)
*
Partnerstwo na poziomie beneficjenta (bezpośrednie wsparcie zasady
partnerstwa jako metody na tworzenie porozumień i paktów
wspomagających rozwiązywanie różnych problemów rynku pracy i
integracji społecznej oraz pośrednie wsparcie zasady partnerstwa
poprzez):
*
Tworzenie zachęt do odpowiedniego udziału partnerów społecznych w
działaniach finansowanych z EFS oraz obligatoryjne przeznaczenie
odpowiedniej kwoty EFS na budowanie potencjału partnerów
społecznych
*
Tworzenie sieci współpracy
*
Wsparcie dla dialogu społecznego
*
Działania w obszarze adaptacyjności przedsiębiorstw i ich
pracowników
*
Partnerstwo w ujęciu przestrzennym (współpraca partnerów różnych
szczebli: ponadnarodowego, centralnego, regionalnego, lokalnego)
*
Partnerstwo w ujęciu podmiotowym (włączenie partnerów społecznych
i organizacji pozarządowych)
Równość płci oraz równość szans kobiet i mężczyzn
Państwa członkowskie powinny zamieszczać w programach operacyjnych
opis w jaki sposób powyższe zasady są wspieranie przy przygotowywaniu
realizacji, monitorowaniu i ocenie programów operacyjnych.
Innowacyjność
Państwa członkowskie są zobowiązanie do włączenia do głównego nurtu
działań EFS w ramach programów operacyjnych aspektu innowacyjności.
Współpraca transnarodowe i międzyregionalna
Państwo członkowskie, decydując się na wsparcie działań
transnarodowych lub międzyregionalnych w ramach wyodrębnionego
priorytetu, może zwiększyć finansowanie z EFS o 10% w stosunku do
kwoty EFS jaką mogłoby przeznaczyć na ten priorytet w maksymalnym
limicie wynikającym z rozporządzenia 1083/2006, przy czym tego
zwiększonego wkładu nie wlicza się do maksymalnego pułapu określonego
w tym rozporządzeniu.
Kwalifikowalność wydatków
Zgodnie z art.56 ust.4 rozporządzenia 1083/2006 zasady
kwalifikowalności wydatków ustalane są na poziomie krajowym z
zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w rozporządzeniach dotyczących
poszczególnych funduszy.
1. Wkład prywatny (wspólny wkład pracodawców i pracowników) może
stanowić wkład kwalifikowany w ramach publicznego współfinansowania
krajowego.
2. Wsparcie EFS może mieć formę bezzwrotnych dotacji indywidualnych,
grantów globalnych, dotacji podlegających zwrotowi, obniżenia
oprocentowania pożyczek, mikrokredytów, funduszy gwarancyjnych oraz
zakupu towarów i usług zgodnie z zasadami dotyczącymi zamówień
publicznych.
3. Następujące wydatki kwalifikowalne są do wsparcia pod warunkiem, że
zostały one poniesione zgodnie z przepisami krajowymi, w tym zgodnie z
zasadami rachunkowości i z zachowaniem szczególnych warunków.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego został utworzony w 1975 r. na
mocy art. 160 twe. W obecnym okresie programowania EFRR funkcjonuje na
podstawie Rozporządzenia (WE) nr 108/2006 Parlamentu Europejskiego i
Rady w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej
(EUWT), która reguluje:
- zadania EFRR,
- zakres udzielanego z niego wsparcia w ramach trzech celów polityki
spójności
- zasady dotyczące kwalifikowalności do wsparcia
EFRR ma za zadanie przyczyniać się do finansowania pomocy mającej na
celu wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej – w drodze
korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych, poprzez wspieranie
rozwoju, oraz dostosowania strukturalnego gospodarek regionalnych, w
tym przekształcania upadających regionów przemysłowych i regionów
opóźnionych w rozwoju. Ponadto ma za zadanie wspierać współpracę
transgraniczną, transnarodową i międzyregionalną.
EFRR współfinansuje:
- inwestycje produkcyjne przyczyniające się do tworzenia i ochrony
trwałych miejsc pracy (bezpośrednie wspieranie inwestycji zwłaszcza w
małych i średnich przedsiębiorstwach)
- inwestycję w infrastrukturę,
- rozwój potencjału endogenicznego,
- pomoc techniczną.
Fundusz Spójności
Fundusz Spójności został utworzony w 1994 r. na podstawie Traktatu z
Maastricht jako instrument kierowany do państw, których DNB na
mieszkańca jest niższy od 90% średniego DNB w UE. Obecnie obejmuje:
Bułgarię, Czechy, Estonię, Grecję, Cypr, Łotwę, Litwę, Węgry, Maltę,
Polskę, Portugalię, Rumunię, Słowenię Słowację oraz Hiszpanię
(wsparcie przejściowe).
Pomoc z FS jest udzielana na działania w 2 następujących dziedzinach:
- transeuropejskich sieciach transportowych,
- środowiska w ramach priorytetów wspólnotowej polityki ochrony
środowiska zgodnie z polityką i programem działania w zakresie
środowiska naturalnego.
FS Może udzielać wsparcia także w dziedzinach związanych ze
zrównoważonym rozwojem, które przyniosą wyraźne korzyści w wymiarze
środowiskowym:
- w sektorze energetycznym (zakres efektywności energetycznej i
energii odnawialnej),
- w sektorze transportu (w zakresie zarządzania ruchem drogowym,
morskim, lotniczym, ekologicznego transportu morskiego i transportu
publicznego).
Zasada warunkowości
Możliwość uzyskania przez państwo pomocy z FS uzależniona jest od
spełnienia pewnych wymogów dotyczących konwergencji (zasada
warunkowości). Wiążą się one z fiskalnymi kryteriami konwergencji,
określonymi w Traktacie z Maastricht.
Kryteria konwergencji
Kryteria konwergencji (zbieżności) są to pewne wskaźniki ekonomiczne i
zasady, jakie powinny spełniać państwa członkowskie mające w pełni
uczestniczyć w unii gospodarczo-walutowej w UE.
Fiskalne kryteria konwergencji
W myśl fiskalnych kryteriów konwergencji deficyt publiczny nie może
przekroczyć 3% PKB, a dług publiczny 60% PKB.
Jeżeli kryteria nie są spełnione Rada może podjąć decyzję o
wstrzymaniu całości albo części zobowiązań z FS wobec danego państwa
ze skutkiem od 1 stycznia roku następującego po podjęciu decyzji o
wstrzymaniu.
V. System instytucjonalny
Podstawowym krajowym aktem prawnym dotyczącym wdrażania polityki
spójności jest ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
Określona ona zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące
tę politykę oraz tryb współpracy między nimi. Uzppr nie stosuje się (z
wyjątkami) do programów współfinansowanych z EFRROW oraz EFR.
Zagadnienie określenia podmiotów prowadzących politykę rozwoju wiąże
się z kwestią określenia instytucjonalnego systemu polityki spójności,
który ob.ejmuje trzy poziomy:
- zarządzanie (instytucje zarządzające),
- wdrażanie (instytucje pośredniczące, wdrażające, certyfikującą i
audytową),
- koordynację i monitoring (instytucje odpowiedzialne za koordynacje i
monitoring).
Instytucja zarządzająca
Zgodnie z art. 25 uzppr instytucja zarządzająca odpowiada za
prawidłową realizację programu operacyjnego. Instytucją zarządzającą
wszystkimi krajowymi programami operacyjnymi jest minister właściwy
ds. rozwoju regionalnego, natomiast instytucją zarządzającą
regionalnymi programami operacyjnymi – zarząd danego województwa.
Przykładowe zadania IZ:
*
wypełnianie obowiązków instytucji zarządzającej,
*
przygotowane szczegółowego opisu priorytetów programu operacyjnego
oraz jego zmian,
*
przygotowanie i przekazanie Komitetowi Monitorującemu do
zatwierdzenia propozycji kryteriów wyboru projektów,
*
wybór projektów, które będą dofinansowane w ramach programu
operacyjnego,
*
zawieranie z beneficjentami umów o dofinansowanie projektu lub
podejmowanie decyzji o dofinansowaniu projektu,
*
określenie kryteriów kwalifikowalności wydatków objętych
dofinansowaniem w ramach programu operacyjnego,
*
określenie systemu realizacji programu operacyjnego,
*
monitorowanie postępów w realizacji.
Instytucja pośrednicząca
Instytucja zarządzająca, może w drodze porozumienia delegować
wykonywanie części swoich zadań do instytucji pośredniczących, z tym
że mimo dokonania takiej delegacji odpowiedzialność za całość
realizacji programu ponosi nadal instytucja zarządzająca.
Delegacji podlegają w szczególności zadania w zakresie:
1.
Przygotowania i przekazanie instytucji zarządzającej propozycji
szczegółowego opisu priorytetów programu operacyjnego w oparciu o
wytyczne ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego
2.
Przygotowania i przekazania Komitetowi Monitorującemu propozycji
kryteriów wyboru projektu
3.
Dokonywania wyboru projektów, które będą dofinansowane w ramach
programu operacyjnego
4.
Kontroli realizacji dofinansowanych projektów
5.
Odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych beneficjentom
Instytucja wdrażająca
Instytucją wdrażającą (pośredniczącą II stopnia) jest podmiot
publiczny lub prywatny, któremu na podstawie porozumienia lub umowy
została powierzona, w ramach programu operacyjnego, realizacja zadań
odnoszących się bezpośrednio do beneficjentów.
Instytucja certyfikująca
Instytucja certyfikująca to krajowy, regionalny lub lokalny organ
władzy publicznej lub podmiot publiczny, wyznaczony przez państwo
członkowskie do poświadczenia deklaracji wydatków i wniosków o
płatność przed ich przesłaniem do Komisji.
Instytucja audytowa
Instytucja audytowa to krajowy, regionalny lub lokalny organ władzy
publicznej lub podmiot publiczny, funkcjonalnie niezależny od
instytucji zarządzającej i instytucji certyfikującej, wyznaczony przez
państwo dla każdego programu operacyjnego i odpowiedzialny za
weryfikację skutecznego działania systemu zarządzania i kontroli.
Zgodnie z art. 35 d uzppr funkcję instytucji audytowej dla wszystkich
programów operacyjnych pełni Generalni Inspektor Komisji Skarbowej.
Instytucja koordynująca
Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego odpowiada za koordynację
(instytucja koordynująca) wykorzystania środków zagranicznych, w tym z
budżetu UE, przeznaczonych na dofinansowanie programów operacyjnych, z
wyjątkiem programów współfinansowanych z EFRROW i EFR. W zakresie tym
minister zapewnia kontrolę wykorzystania środków pochodzących ze
źródeł zagranicznych, w tym z budżetu UE.
Komitety monitorujące
Realizacja programów operacyjnych podlega monitorowaniu przez komitet
monitorujący. Upewnia się on co do skuteczności i jakości realizacji
programu operacyjnego. Działa on w celu zapewnienia sprawnego
zarządzania i realizacji NSRO oraz poszczególnych programów
operacyjnych.

VI. Programy Operacyjne
Program operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Cel główny PO Infrastruktura i Środowisko
Celem głównym PO Infrastruktura i Środowisko jest podniesienie
atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój
infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu
środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu
spójności terytorialnej.
Szczegółowe cele horyzontalne (wymienione w NSRO):
- budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej
mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski,
- Podniesienie konkurencyjności innowacyjności przedsiębiorstw, w tym
szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz
rozwój sektora usług.
Instytucje odpowiedzialne za wdrażanie
Instytucje pośredniczące: Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo
Środowiska, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa
Wyższego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz
Ministerstwo Zdrowia.
Środki finansowe
42% (27,9 mld euro) – środki unijne
58% (9,5 mld euro) – publiczny wkład krajowy
PO jest finansowany z funduszy EFRR i FS (EFRR – 5,7 mld euro, FS 22,2
mld euro).
Program operacyjny Kapitał Ludzki
Cel główny PO Kapitał Ludzki
Celem głównym PO Kapitał Ludzki jest wzrost poziomu zatrudnienia i
spójności społecznej.
Ma być wdrażany poprzez realizację 6 celów szczegółowych:
*
podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do
zatrudnienie osób bezrobotnych i biernych zawodowo,
*
zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego,
*
poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do
zmian zachodzących w gospodarce,
*
upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie
kształcenia przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług
edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki
opartej na wiedzy,
*
zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie
opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości oraz
wzmocnienie mechanizmów partnerstwa,
*
wzrost spójności terytorialnej.
Instytucje odpowiedzialne za wdrażanie
W komponencie centralnym (wsparcie systemowe o charakterze
ogólnokrajowym) funkcje instytucji pośredniczących powierzone zostały
właściwym ministrom. Natomiast w ramach komponentu regionalnego
samorządom województw.
Środki Finansowe
9,7 mld euro – Europejski Fundusz Społeczny
1,8 mld euro – wkład krajowy
Program operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Innowacja
Przez innowację rozumie się wprowadzenie do praktyki w
przedsiębiorstwie nowego lub znacząca ulepszonego rozwiązania w
odniesieniu do produktu (i zaoferowanie go na rynku), procesu,
marketingu lub organizacji (i zastosowanie ich w bieżącym
funkcjonowaniu przedsiębiorstwa).
Cel główny PO Innowacyjna Gospodarka
Celem głównym PO Innowacyjna Gospodarka jest rozwój polskiej
gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa.
6 celów szczegółowych:
*
zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw,
*
wzrost konkurencyjności polskiej nauki,
*
zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym,
*
zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki na
rynku międzynarodowym,
*
tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy,
*
wzrost wykorzystywania technologii informacyjnych i
komunikacyjnych w gospodarce.
Instytucje odpowiedzialne za wdrażanie
Instytucje pośredniczące: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Nauki
i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i
Administracji.
Program operacyjny Rozwój Polski Wschodniej
Polska wschodnia to obszar obejmujący 5 województw (Lubelskie,
Podkarpackie, Podlaskie, Świętokrzyskie, Warmińsko-Mazurskie), w
których PKB na mieszkańca nie przekraczał 40% średniej UE. Podstawowym
problemem tego makroregionu jest bardzo niski poziom spójności
gospodarczej, społecznej i terytorialnej.
Cel główny PO Rozwój Polski Wschodniej
Celem głównym PO Rozwój Polski Wschodniej jest przyspieszenie tempa
rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie z zasadą
zrównoważonego rozwoju.
6 celów szczegółowych:
*
Stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy,
*
Zwiększenie dostępu do Internetu szerokopasmowego w Polsce
Wschodniej,
*
Rozwój wybranych funkcji metropolitarnych miast wojewódzkich,
*
Poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw
Polski Wschodniej,
*
Zwiększenie roli zrównoważonej turystyki w gospodarczym rozwoju
makroregionu,
*
Optymalizacja procesu realizacji PO Rozwój Polski Wschodniej.
Instytucje odpowiedzialne za wdrażanie
Instytucja pośrednicząca: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
Środki Finansowe
2,3 mld euro (EFRR)
Program operacyjny Pomoc Techniczna
Cel główny PO Pomoc techniczna
Celem głównym PO Pomoc techniczna jest zapewnienie sprawnego i
efektywnego przebiegu realizacji NSRO.
2 cele szczegółowe:
*
zapewnienie sprawnej realizacji NSRO oraz wsparcie przygotowania
przyszłych interwencji funduszy strukturalnych,
*
skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocja NSRO oraz
zapewnienie odpowiedniego przepływu i wymiany informacji pomiędzy
uczestnikami procesu realizacji NSRO.
Instytucje odpowiedzialne za wdrażanie
Ze względu na specyfikę i zakres operacji realizowanych w ramach PO –
nie powołano instytucji pośredniczących.
Środki Finansowe
0,5 mld euro (EFRR)
0,1 mld euro – publiczny wkład krajowy
Realizowany tylko ze środków publicznych, nie przewiduje się
zaangażowania środków prywatnych.
VII. Rodzaje projektów
Projekty (operacje)
W ramach programów operacyjnych bezpośrednimi instrumentami osiągania
ich celów są poszczególne projekty (operacje).
Obecnie występują trzy podstawowe typy projektów:
*
projekty indywidualne,
*
projekty systemowe,
*
projekty konkursowe.
Projekty indywidualne są to projekty o strategicznym znaczeniu dla
realizacji programu, wskazywane przez instytucję zarządzającą.
Występują m.in. w PO Infrastruktura i Środowisko oraz PO Innowacyjna
Gospodarka.
Projekty systemowe, w tym również projekty pomocy technicznej,
polegają na realizacji zadań publicznych przez podmioty działające na
podstawie odrębnych przepisów, w zakresie określonym przepisami prawa
i dokumentami strategiczno-programowymi przyjęty przez Radę Ministrów.
Występują m.in. w PO Kapitał Ludzki.
Projekty konkursowe to projekty wyłonione w trybie konkursu, przy czym
konkursu mogą być przeprowadzane w ramach naboru otwartego lub
zamkniętego:
*
Nabór otwarty o charakterze ciągłym nabór wniosków o
dofinansowania trwa do wyczerpania określonego limitu środków lub
do zamknięcia konkursu przez instytucję ogłaszającą konkurs
*
Nabór zamknięty jest organizowany cyklicznie, z określonymi datami
granicznymi, w których można składać wnioski.
Procedury odwoławcze w przypadku negatywnej oceny projektów
konkursowych


NEGATYWNA OCENA PROJEKTU
PROCEDURA ODWOŁAWCZA PRZEWIDZIANA W SYTEMIE REALIZACJI PROGRAMU
OPERACYJNEGO
WYNIK PROCEDURY ODWOŁAWCZEJ NIŻEJ OPISANEJ
SKARGA DO WSA
POZOSTAWIENIE BEZ ROZPATRZENIA
ROZPATRZENIE SKARGI
UWZGLĘDNIENIE I PRZEKAZANIE SPRAWY DO PONOWNEGO ROZPATRZENIA
UMORZENIE POSTĘPOWANIA
ODDALENIE
SKARGA DO NSA
ROZPATRZENIE SKARGI
ODRZUCENIE SKARGI LUB UMORZENIE POSTĘPOWANIA
UCHYLENIE ZASKARŻONEGO ORZECZENIA I ROZPOZNANIE SKARGI
UCHYLENIE ZASKARŻONEGO ORZECZENIA W CAŁOŚCI LUB CZĘŚCI IPONOWNE
PRZEKAZANIE SPRAWY DO WSA
ODDALENIE SKARGI


14 dni na złożenie
30 dni na rozpatrzenie
14 dni na złożenie
30 dni na rozpatrzenie
VIII. Ujecie unijnych funduszy w budżecie państwa
Środki pochodzące z budżetu UE oraz niepodlegające zwrotowi środki z
pomocy udzielonej przez państwa członkowskie EFTA (Europejskie
Stowarzyszenie Wolnego Handlu) to:
*
Środki pochodzące z funduszy strukturalnych, FS i EFR,
*
Niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa
członkowskie EFTA z Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014,
Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego
2009-2014, Szwajcarskiego Programu Współpracy;
*
Środki przeznaczone na realizację programów przedakcesyjnych oraz
Programu Środki Przejściowe,
*
Środki na realizację wspólnej polityki rolnej,
*
Środki przeznaczone na realizację:
*
Programów w ramach celu Europejska współpraca terytorialna,
*
Programów, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie ustanowienia
Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa,
*
Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2004-2009,
*
Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego
2004-2009,
*
Inne środki.
Środki europejskie
Środki europejskie są to środki pochodzące z funduszy strukturalnych,
Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz środki na
realizację wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybackiej, a
także część środków pochodzących od państw członkowskich EFTA.
Budżet środków europejskich
Budżet środków europejskich jest rocznym planem dochodów i
podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację
programów finansowanych z udziałem środków europejskich, z wyłączeniem
środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej.
*
Dochody z tytułu realizacji programów finansowanych z udziałem
środków europejskich;
*
Wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków
europejskich w części podlegającej refundacji (a więc bez części
pokrywanej z wkładu krajowego).
Budżet środków europejskich zawiera podział środków według programów,
które są z tych środków finansowane. Ponadto dochody budżetu środków
europejskich ujmuje się w ustawie budżetowej według części
klasyfikacji budżetowej.
IX. Podatkowe aspekty otrzymania dotacji unijnych
Uznaje się za wolne od podatku dochody otrzymane przez podatnika,
jeżeli:
a) pochodzą one od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych
lub międzynarodowych instytucji finansowanych ze środków bezzwrotnej
pomocy,
b) podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z
bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób
fizycznych, którym podatnik bezpośrednio zleca wykonanie określonych
czynności w związku z realizowanym przez niego programem.
Dotacje inwestycyjne
Jeżeli pomoc przeznaczona jest na tzw. twarde projekty (o
inwestycyjnym charakterze, polegające na nabyciu lub wytworzeniu we
własnym zakresie środków trwałych lub na nabyciu wartości
niematerialnych i prawnych), wydatki poniesione na przedsięwzięcia
objęte wsparciem finansowym nie są kosztami uzyskania przychodów, a
otrzymane środki pomocowe, jako zwrot tych wydatków nie będą
przychodami. Z kolei odpisy amortyzacyjne od części wartości
inwestycji, która została zrefundowana, nie będą stanowiły kosztów
uzyskania przychodów. Zatem wszelkie dotacje na sfinansowanie
inwestycji (nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków
trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych) nie stanowią
przychodu.
Dotacje nieinwestycyjne
W zakresie pomocy uzyskiwanej na tzw. miękkie projekty (projekty
nieinwestycyjne), w zależności od stanowiska co do charakteru środków
w ramach niej przekazywanych – różnić się będzie ujęcie sfinansowanych
z niej wydatków. Przyjmując, iż dla ujęcia dotacji zastosowanie
znajduje zwolnienie przewidziane w art. 17 ust 1 pkt 23 updop, przy
ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania nie uwzględnia
się kosztów uzyskania przychodów niepodlegających opodatkowaniu lub
wolnych od podatku.
Ministerstwo Finansów stoi na stanowisku, że dotacje unijne nie są
objęte zwolnieniem z opodatkowania.
Świadczenia otrzymywane przez beneficjentów ostatecznych
Świadczenia niepieniężne (szkolenia, zakwaterowanie, wyżywienia
podczas szkoleń, usługi doradcze, praktyczna nauka zawodu, informacja
zawodowa, stypendia rzeczowe)s są zwolnione z opodatkowania.
Świadczenia o charakterze pieniężnym (stypendia pieniężne, dodatki do
praktyk dla studentów, dodatki stażowe, koszty opieki nad dziećmi i
inne) podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Można zastosować szczególne zwolnienie, np. dla:
*
Stypendiów dla uczniów i studentów,
*
Stypendiów doktoranckich,
*
Zwrotu kosztów podróży w przypadku osób dojeżdżających na
szkolenia do wysokości pewnego limitu określonego w przepisie.
X. Krajowa Polityka Rozwoju
Opracowywanie i wdrażanie działań w ramach strategicznego
programowania rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego
kraju składa się na politykę rozwoju. Służy ona zarazem realizacji
polityki spójności w jej trzech obszarach: gospodarczym, społecznym i
terytorialnym.
Politykę rozwoju prowadzą:
*
Rada Ministrów,
*
Samorządy województw,
*
Samorządy powiatowe,
*
Samorządy gminne.
Polityka rozwoju jest prowadzona:
*
Na podstawie strategii rozwoju,
*
Przy pomocy programów służących zapewnieniu trwałego i
zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej,
regionalnej i przestrzennej, podnoszeniu konkurencyjności
gospodarki oraz tworzeniu nowych miejsc pracy w skali krajowej,
regionalnej lub lokalnej;
*
Z wykorzystaniem środków publicznych (krajowych i zagranicznych, w
tym z budżetu UE).
Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015
Główny Cel SRK
Głównym celem SRK jest podniesienie poziomu i jakości życia
mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin.
Podniesienie poziomu życia – wzrost dochodów w sektorze gospodarstw
domowych, ułatwienie dostępu do edukacji i szkolenia, wzrost
zatrudnienia i wydajności pracy, poprawa zdrowotności mieszkańców.
Podniesienie jakości życia – wzrost poczucia bezpieczeństwa,
funkcjonalna i łatwo dostępna infrastruktura techniczna i społeczna,
czyste, zdrowe środowisko przyrodnicze, uczestnictwo w życiu
demokratycznym, kulturze turystyce, przynależność do pomocnej i
zintegrowanej wspólnoty lokalnej.
Priorytety
SRK 2007-2015 określa 6 priorytetów:
*
Wzrost konkurencyjności innowacyjności gospodarki,
*
Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej,
*
Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości,
*
Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa,
*
Rozwój obszarów wiejskich,
*
Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.
Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.
Założenia
Działania
Znaczące podwyższenie konkurencyjności zarówno przedsiębiorstw, jak i
regionów, niezbędne dla osiągnięcia wysokiego trwałego wzrostu
gospodarczego kraju i wzrostu zatrudnienia oraz zamożności jego
obywateli.
*
Tworzenie stabilnych podstaw makroekonomicznych rozwoju
gospodarczego,
*
Rozwój przedsiębiorczości,
*
Zwiększenie dostępu do zewnętrznego finansowania inwestycji,
*
Podniesienie poziomu technologicznego gospodarki przez wzrost
nakładów,
*
Rozwój społeczeństwa informacyjnego,
*
Ochrona konkurencji,
*
Eksport i współpraca z zagranicą,
*
Rozwój sektora usług,
*
Restrukturyzacja tradycyjnych sektorów przemysłowych i
prywatyzacja,
*
Rybołówstwo.
Priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.
Założenia
Działania
W celu przyspieszenia wzrostu gospodarczego i podniesienia poziomu
życia mieszkańców, Polska musi zbudować bądź zmodernizować niezbędną
infrastrukturę warunkującą prowadzenie konkurencyjnej działalności
przedsiębiorców oraz osiągnięcie przez obywateli europejskiego poziomu
cywilizacji.
W zakresie infrastruktury technicznej w obszarze:
*
Infrastruktury transportowej,
*
Infrastruktury mieszkaniowej,
*
Infrastruktury teleinformatycznej,
*
Infrastruktury energetyki,
*
Infrastruktury ochrony środowiska,
W zakresie infrastruktury społecznej w obszarze:
*
Infrastruktury edukacji,
*
Infrastruktury ochrony zdrowia i socjalnej,
*
Infrastruktury kultury, turystyki i sportu.
Priorytet 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości.
Założenia
Działania
Potrzebne jest utworzenie, w możliwie krótkim czasie, dużej liczby
nowych miejsc pracy o wysokiej jakości, szczególnie dla osób młodych i
wykształconych. Ponadto potrzebne są działania, które pozwolą osobom w
wieku powyżej 50 lat na pozostanie na rynku pracy, a także działania
na rzecz podniesienia poziomu wykształcenia osób o niskich
kwalifikacjach, które nie są aktywne zawodowo, bądź są zagrożone
utratą pracy oraz stworzenie dla tej grupy większych możliwości
zatrudnienia.
*
Tworzenie warunków sprzyjających przedsiębiorczości i zmniejszanie
obciążeń pracodawców,
*
Upowszechnianie elastycznych form zatrudnienia oraz wzrost
mobilności zasobów pracy,
*
Inicjatywy na rzecz równości szans na rynku pracy,
*
Rozwijanie instytucji dialogu społecznego i wzmacnianie
negocjacyjnego systemu stosunków między pracownikami i
pracodawcami,
*
Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy,
*
Wzrost efektywności instytucjonalnej obsługi rynku pracy,
*
Prowadzenie racjonalnej polityki migracyjnej.
Priorytet 4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej
bezpieczeństwa.
Założenia
Działania
Jakość życia określa również zintegrowanie społeczności oraz
kształtowana jest poczuciem bezpieczeństwa zewnętrznego i
wewnętrznego.
W obszarze zintegrowanej wspólnoty:
*
Budowa zasługującej na społeczne zaufanie sprawnej władzy
publicznej oraz przeciwdziałanie korupcji,
*
Wspieranie samoorganizacji społeczności lokalnych,
*
Promocja polityki integracji społecznej, w tym prorodzinnej,
zwłaszcza w zakresie funkcji ekonomicznych, opiekuńczych i
wychowawczych,
W obszarze bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego:
*
Zapewnieni bezpieczeństwa narodowego i poczucia bezpieczeństwa,
*
Bezpieczeństwa wewnętrzne i porządek publiczny
Priorytet 5. Rozwój obszarów wiejskich.
Założenia
Działania
Obszary wiejskie powinny stać się dla mieszkańców Polski
konkurencyjnym miejscem do zamieszkania i prowadzenia działalności
gospodarczej.
*
Rozwój przedsiębiorczości i aktywności pozarolniczej,
*
Wzrost konkurencyjności gospodarstw rolnych,
*
Rozwój i poprawa infrastruktury technicznej i społecznej na
obszarach wiejskich,
*
Wzrost jakości kapitału ludzkiego oraz aktywizacja zawodowa
mieszkańców wsi.
Priorytet 6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej
Założenia
Działania
Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności wszystkich regionów w
taki sposób, aby sprzyjać spójności ekonomicznej, społecznej i
terytorialnej oraz dążenie do wyrównywania szans rozwojowych
województw, przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju.
*
Podniesienie konkurencyjności polskich regionów,
*
Wyrównywanie szans rozwojowych obszarów problemowych,
*
Działania w ramach polityki regionalnej państwa wobec
poszczególnych województw.
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020
Cel strategiczny polityki regionalnej
W myśl KSRR celem strategicznym polityki regionalnej – wskazanej jako
jeden z kluczowych elementów osiągania celów rozwoju kraju – jest
wzrost, zatrudnienie i spójnośc w horyzoncie długookresowym.
Cel strategiczny obejmuje 3 cele szczegółowe:
*
Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów (konkurencyjność),
*
Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie
marginalizacji obszarów problemowych (spójność),
*
Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej
realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie
(sprawność).
Programy służące realizacje realizacji polityki rozwoju
Programy
Programy to dokumenty o charakterze operacyjno-wdrożeniowym
ustanowione w celu realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju
oraz innych strategii rozwoju, określające działania przewidziane do
realizacji zgodnie z ustalonym systemem finansowania i realizacji,
stanowiącym element programu.’
Programy operacyjne
Programy operacyjne to dokumenty realizujące cele zawarte w NSS
(Narodowa Strategia Spójności) i innych strategiach rozwoju. Dzielą
się na krajowe i regionalne.
Programy rozwoju
Programy rozwoju to dokumenty realizując cele zawarte w innych
strategiach rozwoju, w tym programy wojewódzkie, oraz programy
wieloletnie, o których mowa w przepisach o finansach publicznych.
Programy określają w szczególności:
*
Diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej w odniesieniu do zakresu
objętego programowaniem strategicznym oraz wyniki raportu
ewaluacyjnego,
*
Cel główny i cele szczegółowe w nawiązaniu do średniookresowej
strategii rozwoju kraju, narodowej strategii spójności lub innych
strategii rozwoju,
*
Priorytety oraz kierunki interwencji w zakresie terytorialnym, w
tym ujęciu wojewódzkim,
*
Sposób monitorowania i oceny stopnia osiągania celu głównego i
celów szczegółowych,
*
Plan finansowy (źródła finansowania realizacji programu, kwotę
środków przeznaczonych na realizacje i jej podział między
priorytety, informację o wysokości współfinansowania),
*
Podstawowe założenia systemu realizacji.
Podmioty odpowiedzialne za programy:
*
W przypadku krajowego programu operacyjnego – opracowuje go
minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, we współpracy z
właściwymi ministrami a projekt przyjmuje RM,
*
W przypadku regionalnego programu operacyjnego – opracowuje go
zarząd województwa we współpracy z ministrem właściwym ds.
rozwoju regionalnego, projekt przyjmuje zarząd województwa,
*
W przypadku programu rozwoju – opracowuje go właściwy minister
lub zarząd województwa, a przyjmuje RM lub zarząd województwa.
1