253 zakon o sportu i. uvodne odredbe član 1. ovim zakonom uređuju se prava i obaveze sportista i ostalih fizičkih lica u si
253
ZAKON
O SPORTU
I. UVODNE ODREDBE
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se prava i obaveze sportista i ostalih fizičkih
lica u sistemu sporta, pitanja vezana za pravni položaj, organizaciju
i registraciju preduzetnika i pravnih lica u sistemu sporta (u daljem
tekstu: organizacije u oblasti sporta), opšti interes i potrebe i
interesi građana u oblasti sporta, finansiranje, kategorizacije u
oblasti sporta, nacionalna strategija razvoja sporta u Republici
Srbiji, školski i univerzitetski sport i fizičko vaspitanje dece
predškolskog uzrasta, sportski objekti, organizovanje sportskih
priredaba, nacionalna priznanja i nagrade za poseban doprinos razvoju
i afirmaciji sporta, vođenje evidencija i nadzor nad radom
organizacija u oblasti sporta.
Član 2.
Sport je delatnost od posebnog značaja za Republiku Srbiju.
Sport je deo fizičke kulture koji obuhvata svaki oblik organizovanog i
neorganizovanog obavljanja sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti
od strane fizičkih i pravnih lica u sistemu sporta, u cilju
zadovoljenja potreba čoveka za stvaralaštvom, afirmacijom, fizičkim
vežbanjem i takmičenjem sa drugima.
Član 3.
Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) sportske aktivnosti jesu svi oblici fizičke i umne aktivnosti koji,
kroz neorganizovano ili organizovano učešće, imaju za cilj izražavanje
ili poboljšanje fizičke spremnosti i duhovnog blagostanja, stvaranje
društvenih odnosa ili postizanje rezultata na takmičenjima svih nivoa;
2) sportske delatnosti jesu delatnosti kojima se obezbeđuju uslovi za
obavljanje sportskih aktivnosti, odnosno omogućava njihovo obavljanje,
a naročito: organizovanje učešća i vođenje sportskih takmičenja,
uključujući i međunarodna takmičenja, obučavanje za bavljenje
sportskim aktivnostima i planiranje i vođenje sportskih aktivnosti;
sportsko suđenje; organizovanje sportskih priprema i sportskih
priredaba; obezbeđenje i upravljanje sportskom opremom i objektima;
stručno obrazovanje, osposobljavanje, usavršavanje i informisanje u
oblasti sporta; naučnoistraživački i istraživačko-razvojni rad u
sportu; propaganda i marketing u sportu; savetodavne i stručne usluge
u sportu; sportsko posredovanje, organizovanje poslovanja organizacija
u oblasti sporta;
3) sportska rekreacija (rekreativni sport, sport za sve, masovni
sport) jeste oblast sporta koja obuhvata dobrovoljno bavljenje
fizičkim vežbanjem, odnosno sportskim aktivnostima radi odmora,
osveženja, zabave, unapređivanja zdravlja ili unapređivanja sopstvenih
rezultata i radi zadovoljenja potreba za kretanjem, igrom i druženjem,
u svim segmentima stanovništva;
4) vrhunski sport jeste oblast sporta koja obuhvata sportske
aktivnosti koje za rezultat imaju izuzetne (vrhunske) rezultate i
sportske kvalitete;
5) sport dece jeste organizovan oblik fizičkog vežbanja, odnosno
sportskih aktivnosti, usklađen sa antropološkim karakteristikama
dečjeg uzrasta;
6) sportska organizacija jeste organizacija koja se osniva radi
obavljanja sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti, u skladu sa
ovim zakonom;
7) sportista jeste lice koje se bavi sportskim aktivnostima;
8) sportista amater jeste sportista kome zarada nije cilj bavljenja
sportskim aktivnostima i tim aktivnostima se ne bavi u vidu zanimanja;
9) profesionalni sportista jeste sportista koji se bavi sportskom
aktivnošću kao jedinim ili osnovnim zanimanjem i drugi sportista koji
ima status profesionalnog sportiste u skladu sa sportskim pravilima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza;
10) sportista takmičar jeste sportista amater i profesionalni
sportista koji učestvuje na sportskom takmičenju, kao član sportske
organizacije ili samostalno, u skladu sa ovim zakonom i sportskim
pravilima;
11) vrhunski sportista jeste sportista koji je na osnovu ostvarenih
vrhunskih sportskih rezultata na sportskim takmičenjima i drugim
načinima njihovog postizanja u skladu sa sportskim pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza rangiran, u skladu sa Nacionalnom
kategorizacijom sportista, u kategoriju vrhunskih sportista;
12) perspektivni sportista jeste maloletni sportista koji je na osnovu
ostvarenih sportskih rezultata rangiran, u skladu sa Nacionalnom
kategorizacijom sportista, u kategoriju perspektivnih sportista;
13) talentovani sportista jeste punoletni sportista koji je na osnovu
ostvarenih sportskih rezultata rangiran, u skladu sa Nacionalnom
kategorizacijom sportista, u kategoriju talentovanih sportista;
14) kategorisani sportista jeste sportista koji je na osnovu
ostvarenih sportskih rezultata rangiran u skladu sa Nacionalnom
kategorizacijom sportista;
15) organizacija u oblasti sporta jeste svako pravno lice i
preduzetnik koje se bavi organizovanjem sportskih aktivnosti i
obavljanjem sportskih delatnosti u skladu sa zakonom;
16) profesionalni sportski klub jeste sportska organizacija (klub)
koja taj status ima u skladu sa sportskim pravilima ili u kojoj
najmanje 50% registrovanih sportista seniora ima status profesionalnog
sportiste u odnosu na broj registrovanih sportista seniora
registrovanih kod nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza za
takmičarsku sezonu;
17) sportska ekipa je organizaciona jedinica sportske organizacije
koja okuplja sportiste i sportske stručnjake iz određene grane sporta
koji učestvuju u određenom rangu takmičenja koje organizuje nadležni
nacionalni granski sportski savez;
18) nacionalni sportski savez jeste sportski savez (granski, za oblast
sporta ili teritorijalni) čiji su ciljevi, zadaci i delovanje u
oblasti sporta usmereni na teritoriju Republike Srbije i koji je
otvoren za učlanjenje lica sa teritorije Republike Srbije;
19) nadležni nacionalni granski sportski savez jeste onaj nacionalni
granski sportski savez koji uređuje putem sportskih pravila obavljanje
sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti u određenoj grani sporta,
u skladu sa ovim zakonom;
20) nadležni međunarodni sportski savez jeste međunarodni sportski
savez koji je član ili koji je priznat od strane Međunarodnog
olimpijskog komiteta i Međunarodnog paraolimpijskog komiteta kada su u
pitanju sportovi osoba sa invaliditetom, odnosno međunarodni sportski
savez koji je na svetskom nivou nadležan za određenu granu ili oblast
sporta i u koji je učlanjen nadležni nacionalni sportski savez;
21) sportska priredba jeste određeni, planski pripremljen i sproveden,
vremenski ograničen sportski događaj, za koji postoji javni interes i
na kojem učestvuje više sportista;
22) sportsko takmičenje jeste sportska priredba koja se odvija prema
unapred utvrđenim i poznatim sportskim pravilima, koja mogu biti opšte
važeća za konkretnu granu sporta ili samo za konkretnu sportsku
priredbu i čiji je cilj, kojem svaki učesnik teži, ili pobeda
protivnika ili postizanje izvesnog unapred određenog sportskog
rezultata;
23) nacionalno sportsko takmičenje jeste sportsko takmičenje koje se
organizuje za teritoriju Republike Srbije od strane nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza, u skladu sa ovim zakonom i
sportskim pravilima;
24) amatersko sportsko takmičenje je sportsko takmičenje koje taj
status ima u skladu sa sportskim pravilima nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza i u kome može nastupiti najviše 20%
profesionalnih sportista;
25) profesionalno sportsko takmičenje jeste sportsko takmičenje koje
taj status ima u skladu sa sportskim pravilima nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza i u kojem se, u skladu sa ovim zakonom i
sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza,
takmiči najmanje 75% profesionalnih sportista, osim ako je pravilima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza drukčije određeno;
26) profesionalna sportska liga jeste najviše nacionalno profesionalno
sportsko takmičenje (otvorenog ili zatvorenog tipa) sportskih
organizacija, odnosno sportskih ekipa sportskih organizacija,
organizovanih kao privredna društva, koje se takmiče jedne protiv
drugih po unapred utvrđenom rasporedu i sportskim pravilima;
27) organizator sportske priredbe jeste lice koje na sopstvenu
odgovornost odlučuje o organizovanju i sprovođenju određene sportske
priredbe, njome upravlja i vodi je, u skladu sa zakonom i sportskim
pravilima;
28) sportska pravila jesu pravila utvrđena opštim aktima nadležnih
nacionalnih sportskih saveza, kojima se uređuje obavljanje sportskih
aktivnosti i delatnosti i ostvarivanje utvrđenih sportskih ciljeva;
29) stručni sportski nadzornik jeste lice koje obavlja nadzor nad
stručnim radom u oblasti sporta, prati i predlaže mere koje preduzima
organizacija u oblasti sporta, odnosno sportski stručnjak radi
otklanjanja nedostataka, i o uočenim nedostacima u primeni mera
obaveštava ministra nadležnog za sport (u daljem tekstu: ministar).
Termini kojima su u ovom zakonu označeni položaji, profesije, odnosno
zanimanja, izraženi u gramatičkom muškom rodu, podrazumevaju prirodni
muški i ženski rod lica na koja se odnose.
Organizacije u oblasti sporta označavaju položaje, profesije i
zanimanja u oblasti sporta utvrđene u skladu sa ovim zakonom, u
muškom, odnosno ženskom gramatičkom rodu, u zavisnosti od roda nosioca
položaja, profesije ili zanimanja.
Mišljenje da li neka aktivnost, odnosno delatnost spada u sportsku
aktivnost, odnosno sportsku delatnost i kojoj sportskoj disciplini i
sportskoj grani, odnosno oblasti pripada, kao i koji međunarodni
sporski savez ima status nadležnog međunarodnog sportskog saveza u
skladu sa ovim zakonom, u slučaju potrebe, daje ministarstvo nadležno
za sport (u daljem tekstu: Ministarstvo), a na osnovu prethodno
pribavljenog stručnog mišljenja Sportskog saveza Srbije, Olimpijskog
komiteta Srbije i Paraolimpijskog komiteta Srbije.
Član 4.
Svako ima pravo da se bavi sportom.
Bavljenje sportom mora biti humano, slobodno i dobrovoljno, zdravo i
bezbedno, u skladu sa prirodnom sredinom i društvenim okruženjem, fer,
tolerantno, etički prihvatljivo, odgovorno, nezavisno od zloupotreba i
ciljeva koji su suprotni sportskom duhu i dostupno svim građanima pod
jednakim uslovima, bez obzira na uzrast, nivo fizičkih sposobnosti,
stepen eventualne invalidnosti, pol i drugo lično svojstvo.
Zabranjena je svaka neposredna i posredna diskriminacija, uključujući
i govor mržnje, po bilo kom osnovu, sportista, sportskih stručnjaka,
sportskih organizacija i drugih lica učesnika u sistemu sporta, na
otvoren ili prikriven način, a koja se zasniva na nekom stvarnom ili
pretpostavljenom ličnom svojstvu.
Zabranom diskriminacije iz stava 3. ovog člana obuhvaćena je i zabrana
diskriminacije profesionalnih sportista i sportista koji žele to da
postanu u pogledu zapošljavanja, zarade ili uslova rada, osim kada se
pravljenje razlike, odnosno stavljanje sportiste u nepovoljniji
položaj u odnosu na druge sportiste u istoj ili sličnoj situaciji
temelji na samoj prirodi ili stvarnim i odlučujućim uslovima
obavljanja određene sportske aktivnosti, a ciljevi koji se time žele
postići jesu opravdani.
Odredbe ugovora između sportiste, odnosno sportskog stručnjaka i
organizacije u oblasti sporta kojima se utvrđuje diskriminacija
sportiste, odnosno sportskog stručnjaka – ništave su, a odredbe
sportskih pravila i opštih akata organizacija u oblasti sporta kojima
se utvrđuje diskriminacija učesnika u sistemu sporta – ne primenjuju
se.
Zabranjena je u oblasti sporta svaka vrsta zloupotreba, zlostavljanja,
diskriminacije i nasilja prema deci.
Organizacije u oblasti sporta i lica koja obavljaju stručno-vaspitni
rad sa decom u tim organizacijama, kao i svi članovi i zaposleni u
organizacijama u oblasti sporta, naročito će promovisati jednakost
među decom i aktivno se suprotstavljati svim vrstama zloupotreba,
zlostavljanja, diskriminacije i nasilja.
Bliže uslove o načinima prepoznavanja oblika zlostavljanja,
zloupotrebe, diskriminacije i nasilja nad decom iz stava 6. ovog člana
sporazumno propisuju ministar i ministar nadležan za unutrašnje
poslove.
Sportista, odnosno drugo lice ima pravo na naknadu štete koju pretrpi
aktima diskriminacije, zloupotreba, zlostavljanja i nasilja od strane
organizacije ili lica u oblasti sporta iz st. 3. i 6. ovog člana.
Na zabranu diskriminacije iz st. 3. i 6. ovog člana primenjuju se
odredbe zakona kojim je uređena zabrana diskriminacije, ako ovim
zakonom nije drukčije utvrđeno.
Republika Srbija, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave i
organizacije u oblasti sporta naročito će preduzimati aktivnosti na
povećanju učešća dece, mladih, žena i osoba sa invaliditetom u
sportskim aktivnostima, omasovljavanju ženskih sportskih organizacija
i davanju ravnopravnog značaja ženama i osobama sa invaliditetom u
sportu.
Član 5.
Prilikom vođenja evidencija i drugih zbirki podataka i prilikom
izdavanja ili podnošenja dokumenata od strane učesnika u sistemu
sporta u skladu sa ovim zakonom, ostvaruje se zaštita podataka o
ličnosti i privatnosti u skladu sa odredbama ovog zakona i zakona
kojim se uređuje zaštita podataka o ličnosti.
Nadležni nacionalni sportski savez u skladu sa zakonom prikuplja, čuva
i vrši druge radnje obrade ličnih podataka sportiste, sportskog
stručnjaka i stručnjaka u sportu, u zavisnosti od vrste evidencije
koju nadležni nacionalni sportski savez vodi u skladu sa ovim zakonom
(ime i prezime; pol; datum rođenja; državljanstvo; broj ličnog
dokumenta koji služi kao sredstvo identifikacije na sportskim
priredbama; adresa prebivališta i boravišta; podaci za kontakt; grana
sporta i sportska disciplina; naziv sportske organizacije u kojoj se
obavljaju sportske aktivnosti i delatnosti i za koju je sportista,
odnosno sportski stručnjak registrovan; fotografija; broj sportskog
registracionog dokumenta; postignuti sportski rezultati; disciplinske
kazne; angažovani sportski posrednik; osnov angažovanja u sportskoj
organizaciji ili savezu; zaključeni ugovori sa sportskom organizacijom
ili savezom; školska stručna sprema, odnosno stručna osposobljenost
sportskog stručnjaka; sportsko zvanje sportskog stručnjaka; broj i
datum izdavanja dozvole za rad sportskog stručnjaka i rok njenog
važenja; realizovani transfer, ustupanje ili drugi vid prelaska
sportiste ili sportskog stručnjaka u drugu sporsku organizaciju;
naknada za razvoj sportiste pri zaključenju prvog profesionalnog
ugovora; drugi podaci utvrđeni sportskim pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza), uključujući i obradu posebno
osetljivih podataka (zdravstveno stanje sportiste, korišćena
medicinska sredstva i dr.), i drugim organizacijama u oblasti sporta
prenosi lične podatke sportiste, sportskog stručnjaka i stručnjaka u
sportu koji su neophodni za ostvarivanje prava, obaveza i odgovornosti
tih lica u tim organizacijama u skladu sa ovim zakonom.
Nadležni nacionalni sportski savez može, u skladu sa zakonom, činiti
dostupnim podatke iz stava 2. ovog člana nadležnom međunarodnom
sportskom savezu ukoliko je to potrebno za:
1) regulisanje statusa pri prelasku u stranu sportsku organizaciju;
2) regulisanje ugovornih odnosa sa stranom sportskom organizacijom;
3) regulisanje pitanja prava nastupa na međunarodnim sportskim
takmičenjima;
4) utvrđivanje odgovornosti zbog kršenja sportskih pravila.
Nadležni nacionalni sportski savez obavezan je da se u slučajevima iz
st. 2. i 3. ovog člana stara o tome da podaci o ličnosti ne budu
dostavljeni neovlašćenom licu, kao i da uskrate dostavljanje tih
podataka ukoliko organizacija kojoj se podaci dostavljaju ne garantuje
odgovarajuću zaštitu podataka.
Obrada podataka utvrđenih ovim zakonom od strane nadležnog nacionalnog
sportskog saveza ili druge organizacije u oblasti sporta o
zdravstvenom stanju sportista i sportskih stručnjaka i o korišćenim
medicinskim sredstvima i drugim naročito osetljivim podacima o
ličnosti, kao i podataka koji se obrađuju na osnovu sportskih pravila
nadležnih međunarodnih sportskih saveza, uslovljena je pristankom lica
čiji se podaci obrađuju, u skladu sa zakonom.
Podaci iz stava 2. ovog člana prikupljaju se od sportista i sportskih
stručnjaka na koje se odnose kao i od sportskih organizacija,
sportskih saveza i stručnih udruženja članova nadležnog nacionalnog
sportskog saveza.
Nadležni nacionalni sportski savez može objaviti identitet sportiste
ili drugog lica protiv koga je pokrenut postupak zbog povrede
sportskih pravila tek posle obaveštavanja sportiste ili drugog lica o
povredi koja mu se stavlja na teret.
Podaci iz stava 2. ovog člana čuvaju se deset godina.
Nadležni nacionalni sportski savez čini dostupnim podatke iz stava 2.
ovog člana Ministarstvu na njegov zahtev, bez odlaganja, radi
ostvarivanja nadležnosti Ministarstva utvrđenih ovim zakonom.
U dokumentima čije je izdavanje ili drugo postupanje sa njima
predviđeno odredbama ovog zakona unose se sledeći podaci o ličnosti, u
zavisnosti od vrste i namene dokumenta: ime, ime roditelja i prezime;
datum i mesto rođenja; stručni/akademski naziv; sportsko zvanje; naziv
i nivo dozvole za rad; datum položenog stručnog/završnog ispita i
postignut uspeh na ispitu, odnosno ukupna prosečna ocena; fotografija;
ocena zdravstvene sposobnosti za bavljenje sportskim aktivnostima i
stručnim radom u sportu; sportski rang prema odgovarajućoj nacionalnoj
kategorizaciji; uzrasna sportska kategorija; funkcija koja se obavlja
u organizaciji u oblasti sporta; podaci za kontakt; jedinstveni
matični broj zastupnika organizacije u oblasti sporta; broj isprave
(lične karte ili putne isprave) koja služi za identifikaciju lica;
datum izdavanja i rok važnosti dokumenta; potpis.
Za potrebe naučnoistraživačkog rada i prilikom izrade
sportsko-političkih i statističkih analiza, lični podaci učesnika u
sistemu sporta koriste se i objavljuju na način kojim se obezbeđuje
zaštita identiteta učesnika u sistemu sporta, u skladu sa zakonom.
Član 6.
Organizacije u oblasti sporta ostvaruju svoje ciljeve i obavljaju
sportske aktivnosti i sportske delatnosti u skladu sa zakonom,
sportskim pravilima, potvrđenim konvencijama u oblasti sporta i
principima utvrđenim u dokumentima međunarodnih organizacija čija je
članica Republika Srbija.
Sportska pravila neposredno se primenjuju na sva lica koja su,
neposredno ili posredno, obuhvaćena nadležnostima nadležnog
nacionalnog sportskog saveza.
Nadležni nacionalni sportski savezi usaglašavaju svoja sportska
pravila sa sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog
saveza, a u slučaju da nisu usaglašena ili da nadležni nacionalni
sportski savez nije doneo odgovarajuća sportska pravila, neposredno se
primenjuju sportska pravila nadležnog međunarodnog sportskog saveza,
osim ako nisu u skladu sa ovim zakonom.
Član 7.
Prava i obaveze utvrđene ovim zakonom primenjuju se na sve
organizacije u oblasti sporta koje imaju svoje sedište na teritoriji
Republike Srbije i na svako obavljanje sportskih aktivnosti i
delatnosti na teritoriji Republike Srbije.
II. SISTEM SPORTA I UČESNICI U SISTEMU SPORTA
Član 8.
Sistem sporta čine fizička i pravna lica koja se bave sportskom
aktivnošću, odnosno sportskom delatnošću, kao učesnici u sistemu
sporta, u skladu sa ovim zakonom.
1. FIZIČKA LICA U SISTEMU SPORTA
Prava i obaveze sportista
Član 9.
Sportista može da se bavi sportskim aktivnostima samostalno ili u
okviru organizacija u oblasti sporta.
Sportista može da se bavi sportskim aktivnostima amaterski ili
profesionalno.
Član 10.
Prava, obaveze i odgovornosti sportista amatera uređuju se zakonom,
sportskim pravilima nadležnog nacionalnog sportskog saveza i opštim
aktima sportske organizacije, a prava, obaveze i odgovornosti
sportista takmičara amatera kojima se obezbeđuje novčana naknada za
bavljenje sportom - i ugovorom između sportiste i sportske
organizacije (ugovor o stipendiranju maloletnog sportiste za sportsko
usavršavanje ili ugovor o bavljenju sportom).
Prava, obaveze i odgovornosti profesionalnih sportista uređuju se
zakonom, sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza, kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu (kad nije zaključen
kolektivni ugovor kod poslodavca) i ugovorom o radu između sportiste i
sportske organizacije.
Poseban kolektivni ugovor zaključuju reprezentativni sindikat i
odgovarajuće reprezentativno udruženje u sportu, u skladu sa zakonom.
Maloletni sportista pri zaključenju i izvršenju ugovora o radu sa
sportskom organizacijom uživa posebnu zaštitu propisanu zakonom kojim
se uređuju uslovi za zasnivanje radnog odnosa i rad lica mlađih od 18
godina.
Sportska organizacija i sportista dužni su da se pridržavaju prava i
obaveza utvrđenih aktima iz st. 1. i 2. ovog člana.
Ugovor sa sportistom koji nema potpunu poslovnu sposobnost može da se
punovažno zaključi samo uz pisanu saglasnost oba roditelja, odnosno
staratelja, overenu u skladu sa zakonom, a na osnovu prethodno
utvrđene zdravstvene sposobnosti sportiste koji nema potpunu poslovnu
sposobnost od strane nadležne zdravstvene službe ili zavoda nadležnog
za sport i medicinu sporta.
Sportska organizacija dužna je da pre zaključenja ugovora sportistu
pisano obavesti o pravima, obavezama i odgovornostima iz st. 1. i 2.
ovog člana.
Bavljenje sportskim aktivnostima u skladu sa ugovorom o bavljenju
sportom iz stava 1. ovog člana smatra se radom van radnog odnosa, u
skladu sa zakonom.
Sportista i sportska organizacija mogu zaključiti samo jedan ugovor za
bavljenje sportiste sportskim aktivnostima u sportskoj organizaciji, u
skladu sa ovim zakonom.
Ništav je ugovor između sportske organizacije i sportiste koji je
zaključen suprotno odredbama ovog zakona.
Član 11.
Sportisti koji nema punovažno zaključen ugovor sa određenom sportskom
organizacijom ne može biti sportskim pravilima uskraćeno pravo
zaključenja ugovora sa drugom sportskom organizacijom, odnosno
prelazak u drugu sportsku organizaciju i registrovanje i nastupanje za
nju na sportskim takmičenjima u svojstvu sportiste, osim ako ovim
zakonom nije drukčije određeno.
U slučaju iz stava 1. ovog člana, kao i u slučaju raskida ili
poništenja ugovora između sportiste i sportske organizacije, spor
između sportske organizacije iz koje odlazi i sportske organizacije u
koju prelazi o iznosu i plaćanju ugovorene naknade za transfer, ili
naknade za razvoj, odnosno obuku (treniranje) sportiste utvrđene
sportskim pravilima ne sme uticati na sportske aktivnosti sportiste i
pravo nastupa za sportsku organizaciju u koju je prešao.
Sportista ima pravo na naknadu štete koju pretrpi aktima
diskriminacije organizacije u oblasti sporta iz st. 1. i 2. ovog
člana.
Naknada za razvoj, odnosno obuku sportiste iz stava 2. ovog člana
obračunava se prilikom zaključenja prvog profesionalnog ugovora u
skladu sa sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog i
međunarodnog sportskog saveza, na osnovu ulaganja, odnosno stvarnih
troškova sportske organizacije/organizacija koje su doprinele razvoju
sportiste, s tim da kao poslednja godina obuke može da se računa ona
godina u kojoj je sportista napunio 21 godinu.
Sportska organizacija iz koje sportista odlazi ne može da potražuje
naknadu za razvoj, odnosno obuku sportiste iz stava 4. ovog člana
ukoliko je sportista ili njegov roditelj ili staratelj toj sportskoj
organizaciji plaćao članarinu ili naknadu za bavljenje sportskim
aktivnostima, sportsku opremu i sportske pripreme, odnosno naknada
mora biti srazmerno umanjena.
Naknada iz stava 4. ovog člana ne može se potraživati ako je ugovor
sportiste sa sportskom organizacijom raskinut krivicom sportske
organizacije, kao i nakon prestanka razvoja, odnosno obuke sportiste.
Član 12.
Ugovor i sve izmene i dopune ugovora, uključujući i sporazumni raskid
ugovora između sportiste i sportske organizacije zaključuje se u
pisanoj formi i overava u skladu sa zakonom, a u protivnom je ništav.
Ugovor između sportiste i sportske organizacije potpisuju sportista i
lice ovlašćeno za zastupanje sportske organizacije, a u slučaju da je
sportista lice bez potpune poslovne sposobnosti, ugovor se potpisuje u
skladu sa članom 10. stav 6. ovog zakona.
U slučaju zaključenja ugovora i utvrđivanja ništavosti, poništenja,
sporazumnog raskida ugovora ili raskida ugovora između sportske
organizacije i sportiste zbog neispunjenja ugovornih obaveza, sportska
organizacija je dužna da o tome bez odlaganja obavesti nadležni
nacionalni granski sportski savez.
Neispunjenje ugovornih obaveza između sportiste i sportske
organizacije ceni se u skladu sa članom 10. stav 5, članom 13. st. 1,
3. i 4. i članom 17. st. 2−4. ovog zakona.
Član 13.
Profesionalni sportista zasniva radni odnos sa sportskom organizacijom
zaključenjem ugovora o radu, na određeno vreme, najduže do pet godina.
Po isteku ovog perioda, profesionalni sportista može ponovo da
zaključi ugovor sa istom ili drugom sportskom organizacijom.
Prekidi rada kraći od 30 dana ne utiču na trajanje radnog odnosa.
Profesionalni sportista ima sva prava, obaveze i odgovornosti iz
radnog odnosa u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad, ako ovim
zakonom ili sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog
saveza nije drukčije utvrđeno.
Ugovorom o radu profesionalni sportista i sportska organizacija
utvrđuju zaradu i druga primanja u skladu sa ovim zakonom i zakonom
kojim se uređuje rad.
Druga primanja profesionalnog sportiste utvrđena u skladu sa ovim
zakonom nemaju karakter zarade.
Na zaradu i druga primanja profesionalnog sportiste iz stava 4. ovog
člana plaćaju se odgovarajući porezi i doprinosi na zaradu, odnosno na
dohodak građana, u skladu sa zakonom.
Druga primanja profesionalnog sportiste iz stava 4. ovog člana su
novčana i druga nagrada za postignute sportske rezultate, naknada
troškova smeštaja, ishrane i putovanja za vreme sportskih priprema i
sportskih takmičenja, novčana i druga naknada na ime zaključenja
ugovora, naknada za korišćenje lika sportiste i druga slična primanja.
Ukoliko je sportista angažovan u sportskoj organizaciji izvan svog
mesta prebivališta, odnosno boravišta, sportska organizacija može
omogućiti sportisti besplatni smeštaj na teritoriji jedinice lokalne
samouprave u kojoj se nalazi sedište sportske organizacije, u kom
slučaju se to ne smatra drugim primanjem sportiste iz stava 4. ovog
člana.
Primanja iz stava 7. ovog člana mogu biti utvrđena i opštim aktima
sportske organizacije.
Radno vreme, odmori, odsustva i druga prava i obaveze profesionalnog
sportiste prema sportskoj organizaciji prilagođavaju se režimu
sportskih priprema, odnosno takmičenja.
Profesionalni sportista može biti privremeno upućen u drugu sportsku
organizaciju na osnovu pisanog sporazuma sportske organizacije u koju
se upućuje i sportske organizacije sa kojom je u radnom odnosu, uz
saglasnost profesionalnog sportiste, u skladu sa ovim zakonom.
Član 14.
Vrhunski sportista može da se samostalno profesionalno bavi sportskim
aktivnostima u individualnim sportovima i kao samostalni profesionalni
sportista, odnosno preduzetnik.
Za obavljanje delatnosti iz stava 1. ovog člana nisu potrebni poseban
prostor, oprema i kadrovi.
Član 15.
Sportisti amateri koji nisu obavezno osigurani u smislu zakona kojim
se uređuje penzijsko i invalidsko osiguranje mogu se uključiti u
obavezno osiguranje pod uslovima, u obimu i na način predviđen tim
zakonom.
Sredstva za penzijsko i invalidsko osiguranje sportiste iz stava 1.
ovog člana mogu obezbediti i sportske organizacije i druga pravna
lica, delimično ili u celini.
Član 16.
Sportista amater može se uključiti u obavezno zdravstveno osiguranje,
u skladu sa zakonom kojim se uređuje obavezno zdravstveno osiguranje.
Obaveze po osnovu osiguranja iz stava 1. ovog člana mogu preuzeti
sportske organizacije ili druga pravna lica.
Član 17.
Sportista amater koji se bavi sportskim aktivnostima kao član
sportskog udruženja, bez ugovora, ima prava utvrđena sportskim
pravilima i opštim aktom sportske organizacije.
Ugovorom o bavljenju sportom sportista takmičar amater i sportska
organizacija utvrđuju, u skladu sa sportskim pravilima, naročito:
novčanu naknadu za bavljenje sportskim aktivnostima, novčane i druge
nagrade za postignute sportske rezultate, naknade troškova smeštaja i
ishrane za vreme sportskih priprema i sportskog takmičenja, naknadu za
zaključenje ugovora i naknadu za korišćenje lika sportiste.
Ugovorom o stipendiranju maloletnog sportiste za sportsko usavršavanje
utvrđuje se, u skladu sa sportskim pravilima, naročito: novčana
stipendija i naknada troškova smeštaja i ishrane za vreme sportskih
priprema i sportskog takmičenja.
Ugovor o stipendiranju iz stava 3. ovog člana može da se zaključi
najduže do sticanja punoletstva sportiste.
Opštim aktima sportske organizacije može biti utvrđena posebna naknada
na ime novčane pomoći vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama.
Perspektivni sportista ima pravo na stipendiju za sportsko
usavršavanje, u skladu sa sportskim pravilima nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza.
Nacionalni sportski savezi utvrđuju posebne programe brige o
perspektivnim sportistima.
Član 18.
Ugovor o transferu je, pisani i overen u skladu sa zakonom, ugovor
između sportske organizacije sa kojom sportista ima punovažno
zaključen ugovor u skladu sa ovim zakonom i sportske organizacije u
koju sportista prelazi, na osnovu koga se sportska organizacija sa
kojom sportista ima punovažno zaključen ugovor saglašava da uz
određenu naknadu prevremeno sporazumno raskine ugovor sa sportistom
kako bi prešao u sportsku organizaciju sa kojom se zaključuje ugovor o
transferu.
Ugovor o ustupanju je, pisani i overen u skladu sa zakonom, ugovor
između sportske organizacije sa kojom sportista ima punovažno
zaključen ugovor u skladu sa ovim zakonom i sportske organizacije u
koju sportista privremeno prelazi na osnovu koga se sportska
organizacija sa kojom sportista ima punovažno zaključen ugovor
saglašava da sportista privremeno pređe u sportsku organizaciju sa
kojom se zaključuje ugovor o ustupanju.
Ugovor iz st. 1. i 2. ovog člana može se punovažno zaključiti samo uz
pisanu i overenu u skladu sa zakonom saglasnost sportiste.
Međunarodni transfer, odnosno prelazak maloletnog sportiste u stranu
sportsku organizaciju nije dozvoljen, osim u posebnim slučajevima
utvrđenim sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza.
Nacionalni transfer, odnosno prelazak maloletnog sportiste u domaću
sportsku organizaciju izvan mesta prebivališta maloletnog sportiste
nije dozvoljen, osim ako je prelazak odobren od strane nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza u skladu sa kriterijumima i u
postupku utvrđenim sportskim pravilima.
Kriterijumi iz stava 5. ovog člana moraju biti u skladu sa ovim
zakonom i sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza
za odgovarajuću granu sporta i njima se ne može ograničavati pravo
maloletnog sportiste na prelazak u drugu sportsku organizaciju koji
nije povezan sa bavljenjem sportskim aktivnostima (obrazovanje,
povezanost sa porodicom i dr.).
Ministarstvo daje saglasnost na sportska pravila iz stava 5. ovog
člana.
Nadležni nacionalni granski sportski savez vodi evidenciju transfera,
odnosno prelazaka maloletnih sportista iz st. 4. i 5. ovog člana i
obaveštava Ministarstvo u roku od 15 dana od svakog obavljenog
transfera, odnosno registrovanog prelaska maloletnog sportiste.
U evidenciji transfera, odnosno prelazaka maloletnih sportista u drugu
sportsku organizacija vode se odgovarajući podaci o ličnosti iz člana
5. stav 2. ovog zakona.
Ugovori na osnovu kojih treća lica stiču isključiva prava nad budućim
ekonomskim pravima sportske organizacije pri budućim transferima
sportiste ništavi su.
Član 19.
U sportskom takmičenju može učestvovati sportista, odnosno sportski
stručnjak kome je u periodu od šest meseci pre održavanja sportskog
takmičenja utvrđena opšta zdravstvena sposobnost za obavljanje
sportskih aktivnosti, odnosno delatnosti.
Posebna zdravstvena sposobnost utvrđuje se, pored opšte zdravstvene
sposobnosti, za određene sportske grane u periodu od šest meseci pre
održavanja sportskog takmičenja, a za određene sportske grane i u
kraćem periodu, u skladu sa pravilnikom koji sporazumno donose
ministar nadležan za poslove zdravlja i ministar.
Način, vrste, obim i rokovi u kojima se sprovode zdravstveni pregledi
sportista i sportskih stručnjaka iz st. 1, 2. i 5. ovog člana
sporazumno propisuju ministar nadležan za poslove zdravlja i ministar.
Opštu i posebnu zdravstvenu sposobnost sportiste i sportskog
stručnjaka utvrđuje, u skladu sa ovim zakonom, nadležna zdravstvena
služba, odnosno zavod nadležan za sport i medicinu sporta koji je
dužan da o tome obavesti nadležnu zdravstvenu ustanovu.
Obaveza utvrđivanja opšte zdravstvene sposobnosti iz stava 1. ovog
člana postoji za sportiste koji se uključuju u organizovane sportske
aktivnosti u organizaciji u oblasti sporta, a obaveza utvrđivanja
posebne zdravstvene sposobnosti iz stava 2. ovog člana postoji,
najmanje jednom godišnje, i za sportske stručnjake koji rade sa
sportistima.
Troškove utvrđivanja zdravstvene sposobnosti iz st. 1, 2. i 5. ovog
člana snosi sportska organizacija ili druga organizacija u oblasti
sporta, sportista ili sportski stručnjak, s tim da su troškovi
utvrđivanja zdravstvene sposobnosti iz st. 1, 2. i 5. ovog člana za
maloletne sportiste uzrasta od šest do 14 godina obuhvaćeni obaveznim
zdravstvenim osiguranjem u skladu sa zakonom, kada se zdravstvena
sposobnost utvrđuje u zdravstvenoj ustanovi iz plana mreže
zdravstvenih ustanova ili zavodu nadležnom za sport i medicinu sporta.
Zdravstvena služba, odnosno zavod iz stava 4. ovog člana dostavlja
Ministarstvu i ministarstvu nadležnom za poslove zdravlja godišnji
izveštaj o evaluaciji zdravstvenog stanja pregledanih sportista i
sportskih stručnjaka.
Član 20.
O utvrđenoj zdravstvenoj sposobnosti sportiste i sportskog stručnjaka
vodi se evidencija, unošenjem podataka u medicinsku dokumentaciju, od
dana prve registracije za određenu sportsku organizaciju.
Sadržaj, obrazac i način vođenja medicinske dokumentacije iz stava 1.
ovog člana utvrđuje se u skladu sa zakonom kojim se uređuju evidencije
u oblasti zdravstva.
Član 21.
Sportska organizacija dužna je da zaključi ugovor o osiguranju svojih
vrhunskih sportista i vrhunskih sportskih stručnjaka od posledica
nesrećnog slučaja za vreme obavljanja sportske aktivnosti, odnosno
stručnog rada u sportu, a na osnovu utvrđenog rangiranja sportista i
sportskih stručnjaka.
Osigurana suma na koju mora biti ugovoreno obavezno osiguranje po
jednom sportisti, odnosno sportskom stručnjaku iz stava 1. ovog člana
ne može biti niža od: 10.000 evra u dinarskoj protivvrednosti za
slučaj smrti sportiste, odnosno sportskog stručnjaka; 20.000 evra u
dinarskoj protivvrednosti za slučaj trajnog gubitka opšte radne
sposobnosti sportiste, odnosno sportskog stručnjaka ili sposobnosti da
se bavi sportskim aktivnostima i sportskim delatnostima; 5.000 evra u
dinarskoj protivvrednosti za slučaj privremene sprečenosti za
bavljenje sportskim aktivnostima i sportskim delatnostima, na ime
naknade za gubitak prihoda i stvarnih troškova lečenja sportiste,
odnosno sportskog stručnjaka.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da osigura
sportistu, odnosno sportskog stručnjaka koji nastupa za nacionalnu
sportsku reprezentaciju od posledica nesrećnog slučaja za vreme
nastupa za nacionalnu sportsku reprezentaciju, ukoliko sportista,
odnosno sportski stručnjak nije obuhvaćen osiguranjem iz stava 1. ovog
člana.
Ako sportska organizacija ili nadležni nacionalni granski sportski
savez ne zaključi ugovor iz st. 1. i 3. ovog člana, dužni su da
nadoknade štetu koju pretrpi sportista, odnosno sportski stručnjak
koji nije osiguran.
Nadležni nacionalni granski sportski savez može utvrditi obavezu za
sportske organizacije iz nadležnosti saveza da osiguranje sportista i
sportskih stručnjaka iz stava 1. ovog člana vrše preko tog saveza, uz
snošenje troškova polise osiguranja.
Član 22.
Zabranjeno je sportistu izložiti sportskim aktivnostima koje mogu da
ugroze ili pogoršaju njegovo zdravstveno stanje.
Doping sportiste je zabranjen, u skladu sa zakonom.
Zabranjeno je decu izlagati sportskim aktivnostima i fizičkim
vežbanjima koja mogu da ugroze ili pogoršaju njihovo zdravstveno
stanje ili da negativno utiču na psihosocijalni i motorički razvoj ili
obrazovanje.
Član 23.
Na odgovornost za štetu koju pretrpi sportista i sportski stručnjak
pri bavljenju sportskim aktivnostima, odnosno obavljanju stručnog rada
u sportu ili je prouzrokuje drugom licu primenjuju se opšta pravila o
odgovornosti za štetu.
Pravom na naknadu štete iz stava 1. ovog člana ne obuhvata se ona
šteta koja je, u skladu sa sportskim pravilima, rezultat uobičajenih
opasnosti i rizika bavljenja određenom sportskom aktivnošću, odnosno
obavljanja određenog stručnog rada u sportu.
Član 24.
Sportske organizacije su dužne da omoguće sportisti učešće u
nacionalnoj sportskoj reprezentaciji, u skladu sa sportskim pravilima,
kada je pozvan u reprezentaciju.
Ostala fizička lica u sistemu sporta
Član 25.
Ostala fizička lica u sistemu sporta su sportski stručnjaci koji
obavljaju stručni rad iz člana 27. stav 1. ovog zakona i stručnjaci u
sportu koji obavljaju druge stručne poslove u sportu, u skladu sa
zakonom.
Sportski stručnjaci su lica koja imaju odgovarajuće više ili visoko
obrazovanje u oblasti sporta, odnosno fizičke kulture ili su
osposobljena, u skladu sa članom 26. stav 2. i članom 29. st. 1−4.
ovog zakona, za obavljanje određenih stručnih poslova u sportu, ako
zakonom nije drukčije određeno.
Strani sportski stručnjaci, odnosno lica sa stranim državljanstvom
koji imaju odgovarajuće obrazovanje ili stručnu osposobljenost u
oblasti sporta, u skladu sa zakonom države čiji su državljani,
smatraju se sportskim stručnjakom u smislu ovog zakona.
Stručnjaci u sportu su lica drugih zanimanja koja imaju odgovarajuće
obrazovanje za te vrste poslova i doprinose ostvarivanju sportskih
aktivnosti i sportskih delatnosti, u skladu sa ovim zakonom.
Član 26.
Sportski stručnjaci razvrstavaju se prema sportskim zanimanjima i
zvanjima u okviru zanimanja.
Ministar utvrđuje nomenklaturu sportskih zanimanja i zvanja i tipične
poslove za utvrđena sportska zanimanja i zvanja i uslove u pogledu
obrazovanja, odnosno stručne osposobljenosti i stručnog iskustva za
sticanje zvanja.
Najviša sportska zvanja iz stava 2. ovog člana mogu da steknu samo
sportski stručnjaci koji imaju propisano obrazovanje.
Sticanjem višeg sportskog zvanja u skladu sa nomenklaturom iz stava 2.
ovog člana, u okviru jednog sportskog zanimanja, sportski stručnjak
stiče i pravo bavljenja poslovima karakterističnim za niža sportska
zvanja iz istog sportskog zanimanja, odnosno za ista ili niža sportska
zvanja iz srodnog sportskog zanimanja.
Nadležni nacionalni granski sportski savezi mogu sportskim pravilima
iz člana 100. stav 2. tačka 14) ovog zakona utvrditi da se uz nazive
sportskih zvanja utvrđenih nomenklaturom iz stava 2. ovog člana
koriste, u okvirima nadležnosti tih saveza, i odgovarajući nazivi za
ista zvanja utvrđeni pravilima nadležnih međunarodnih granskih
sportskih saveza.
Član 27.
Stručni rad u sportu, u smislu ovog zakona, posebno obuhvata:
planiranje i sprovođenje sportskih aktivnosti dece i omladine,
rekreacije građana, treninga sportista, sportskog vaspitanja,
obučavanja i sportskog usavršavanja, kineziterapijskog vežbanja;
vođenje sportista na takmičenjima; kontrolu psihofizičkih i
funkcionalnih sposobnosti učesnika u sportskim aktivnostima;
istraživačko-razvojni i naučnoistraživački rad u sportu;
stručno-savetodavni i stručno-informativni rad; planiranje sportskih
programa i projekata; dokumentovanje sportske stručne literature,
pripremanje i uređivanje sekundarnih informacionih izvora u sportu;
kreiranje, planiranje i organizovanje propagandnih kampanja i akcija,
odnosa sa javnošću i kontakata sa sredstvima javnog informisanja u
sportu; izveštavanje sa sportskih priredaba, pisanje informativnih i
analitičkih novinskih članaka u oblasti sporta; planiranje i
sprovođenje sportskih priredaba; posredovanje u sportskim transferima;
sportski menadžment i organizovanje sportskog poslovanja; sportsko
suđenje; staranje o bezbednosti, redu i sigurnosti na sportskim
priredbama i u sportskim objektima i o sprečavanju dopinga u sportu;
staranje o zdravstvenom stanju sportista.
Stručni rad u sportu mogu obavljati sportski stručnjaci koji
ispunjavaju uslove predviđene zakonom i poseduju dozvolu za rad
predviđenu sportskim pravilima nadležnog nacionalnog sportskog saveza
ili pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza, u skladu sa
ovim zakonom.
Sportskom stručnjaku se može izdati ili obnoviti dozvola za rad
ukoliko su ispunjeni uslovi u pogledu potrebne stručne spreme ili
stručne osposobljenosti, odnosno sportskog zvanja, pripadnosti
nacionalnom sportskom savezu, zdravstvene sposobnosti, profesionalne
prakse (praktičnog stručnog rada), stručnog sportskog iskustva,
stručnog usavršavanja, postignutih sportskih rezultata, troškova
izdavanja dozvole za rad.
Stručno-vaspitni rad sa decom mogu obavljati samo sportski stručnjaci
koji imaju odgovarajuće više ili visoko obrazovanje u oblasti fizičkog
vaspitanja i sporta ili su, pored osnovne stručne osposobljenosti, i
posebno stručno osposobljeni za stručni rad sa decom u skladu sa
članom 26. stav 2. i članom 29. st. 1−4. ovog zakona.
Pod decom u smislu stava 4. ovog člana smatraju se lica koja imaju
manje od 16 godina života.
Nadležni nacionalni sportski savez izdaje licima koja su završila
odgovarajući akreditovani studijski program u visokoškolskoj ustanovi
i stekla odgovarajuće stručno zvanje u oblasti sporta, u skladu sa
zakonom, dozvolu za rad iz stava 2. ovog člana u sportskoj grani na
koju se studijski program odnosi koja odgovara stručnom nazivu odnosno
sportskom zvanju iz člana 26. stav 2. ovog zakona koje su stekli, ako
ispunjavaju uslove iz stava 3. ovog člana i člana 30. stav 1. ovog
zakona.
U dozvolu za rad sportskog stručnjaka unose se odgovarajući podaci iz
člana 5. stav 10. ovog zakona.
Sportskim pravilima se uređuju način i bliži uslovi za izdavanje,
obnavljanje i oduzimanje dozvole za rad sportskom stručnjaku, u skladu
sa ovim zakonom, odnosno aktom ministra iz člana 30. stav 1. ovog
zakona.
Ministarstvo daje saglasnost na sportska pravila iz stava 8. ovog
člana.
Član 28.
Sportski stručnjaci dužni su da planiraju i evidentiraju stručni rad
koji obavljaju u organizacijama u oblasti sporta, u skladu sa
pravilima nadležnih nacionalnih sportskih saveza koja obavezno uređuju
sadržinu stručnih planova i evidenciju realizacije stručnog rada.
Organizacije u oblasti sporta utvrđuju plan stručnog obrazovanja,
osposobljavanja i usavršavanja sportskih stručnjaka i stručnjaka u
sportu i obezbeđuju uslove za ostvarivanje tog plana, u skladu sa
sportskim pravilima nadležnog nacionalnog sportskog saveza.
Pod stručnim usavršavanjem, u smislu ovog zakona, podrazumeva se
sticanje znanja i veština sportskih stručnjaka i stručnjaka u sportu,
koje obuhvata kontinuiranu edukaciju tokom radnog veka, kao i učešće
na stručnim i naučnim skupovima, seminarima i kursevima u skladu sa
ovim zakonom i sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza.
Nadležni nacionalni sportski savez, u saradnji sa odgovarajućom
akreditovanom visokoškolskom ustanovom, izdaje, obnavlja i oduzima
dozvolu za rad sportskim stručnjacima u skladu sa ovim zakonom,
pravilima tog saveza i pravilima nadležnog međunarodnog sportskog
saveza i vodi evidenciju izdatih, obnovljenih, odnosno oduzetih
dozvola za rad.
Nadležni nacionalni sportski savez utvrđuje troškove izdavanja i
obnavljanja dozvole za rad, uz prethodnu saglasnost Ministarstva, koje
plaća podnosilac zahteva za izdavanje, odnosno obnavljanje dozvole za
rad.
Nadležni nacionalni sportski savez izdaje dozvolu za rad na period od
tri godine ukoliko sportskim pravilima nadležnog međunarodnog
sportskog saveza nije drukčije određeno.
Dozvola za rad može se obnoviti sportskom stručnjaku samo ako je
obavio stručno usavršavanje u skladu sa aktom iz člana 30. stav 1.
ovog zakona i stavom 3. ovog člana i ako je u periodu važenja dozvole
za rad stekao odgovarajuće stručno sportsko iskustvo.
Međunarodna dozvola za rad izdata sportskom stručnjaku od strane
nadležnog međunarodnog sportskog saveza ili nadležnog nacionalnog
sportskog saveza u skladu sa pravilima nadležnog međunarodnog
sportskog saveza ili strana nacionalna dozvola za rad izdata stranom
sportskom stručnjaku u skladu sa zakonom i sportskim pravilima strane
države smatra se važećom dozvolom za rad, u smislu ovog zakona, za
period za koji je izdata.
U okviru svake sportske grane definišu se sportskim pravilima
minimalno dva, a maksimalno četiri nivoa dozvole za rad iz stava 2.
ovog člana, osim ako sportskim pravilima nadležnog međunarodnog
sportskog saveza nije drukčije određeno.
Dozvola za rad određenog nivoa daje pravo da se obavljaju i svi
poslovi obuhvaćeni dozvolom za rad nižih nivoa iz iste grane, odnosno
oblasti sporta.
Nadležni nacionalni sportski savez oduzima dozvolu za rad sportskom
stručnjaku ako prestane da ispunjava propisane uslove za izdavanje
dozvole za rad, ako obavlja stručni rad za koji mu nije izdata dozvola
za rad, ako teže prekrši obaveze u vezi stručnog rada utvrđene ovim
zakonom i sportskim pravilima i ako mu je, trajno ili privremeno,
zabranjeno obavljanje stručnog rada u sportu u skladu sa zakonom.
Troškove stručnog obrazovanja, osposobljavanja i usavršavanja plaćaju
organizacije u oblasti sporta ili zainteresovani pojedinci.
Ako se troškovi stručnog obrazovanja, osposobljavanja i usavršavanja
zaposlenih sportskih stručnjaka i stručnjaka u sportu obezbeđuju iz
sredstava organizacije u oblasti sporta, u skladu sa njenim opštim
aktima, međusobna prava i obaveze uređuju se ugovorom kojim se posebno
određuju uslovi finansiranja i obaveza tog lica da u određenom
vremenskom periodu, po završetku stručnog obrazovanja, osposobljavanja
i usavršavanja, radi u toj organizaciji.
U slučaju da lice iz stava 13. ovog člana prekine stručno obrazovanje,
osposobljavanje ili usavršavanje, dužno je da organizaciji u oblasti
sporta naknadi troškove, osim ako je to učinilo iz opravdanih razloga.
Član 29.
Poslovima stručnog osposobljavanja za obavljanje određenih stručnih
poslova u sportu mogu se baviti visokoškolske ustanove, u skladu sa
zakonom kojim se uređuje delatnost visokog obrazovanja i ovim zakonom,
kao i zavodi nadležni za sport i medicinu sporta, u skladu sa ovim
zakonom.
Poslovima stručnog osposobljavanja za obavljanje određenih stručnih
poslova u sportu za koje se ne mogu steći odgovarajuća stručna zvanja
u visokoškolskim ustanovama ili za koje ne postoji interes tih
ustanova da ih vrše, odnosno da ih vrše u dovoljnoj meri, mogu se
baviti i organizacije u oblasti sporta koje ispunjavaju uslove u
pogledu prostora, opreme i kadrova, u saradnji sa odgovarajućom
akreditovanom visokoškolskom ustanovom.
Poslovima stručnog osposobljavanja za obavljanje određenih stručnih
poslova mogu se baviti i nadležni nacionalni sportski savezi i
nacionalna stručna sportska udruženja, ako je to predviđeno sportskim
pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza, u saradnji sa
odgovarajućom akreditovanom visokoškolskom ustanovom.
Ministar propisuje bliže uslove i način za obavljanje poslova iz st.
1−3. ovog člana.
Postupak za izdavanje odobrenja za obavljanje poslova stručnog
osposobljavanja pokreće se zahtevom koji je podnosi Ministarstvu od
strane organizacija iz st. 1–3. ovog člana.
O zahtevu za izdavanje odobrenja, na osnovu utvrđene ispunjenosti
uslova od strane sportskog inspektora, odlučuje Ministarstvo rešenjem
u roku od dva meseca od dana podnošenja zahteva.
Odobrenje se izdaje na pet godina i oduzima se rešenjem Ministarstva
ako organizacija prestane da ispunjava uslove za izdavanje odobrenja
ili ako aktivnosti stručnog osposobljavanja u sportu obavlja u
suprotnosti za ovim zakonom ili ako u toku obavljanja aktivnosti
stručnog osposobljavanja učini prekršaj u vezi sa aktivnostima na
stručnom osposobljavanju u sportu, na osnovu zapisnika sportskog
inspektora.
Protiv rešenja Ministarstva iz st. 6. i 7. ovog člana može se
pokrenuti upravni spor u skladu sa zakonom.
Podaci iz uverenja o stručnoj osposobljenosti za obavljanje određenih
stručnih poslova u sportu, odnosno o sticanju određenog sportskog
zvanja upisuju se u radnu knjižicu.
Sportski inspektor privremeno će zabraniti organizaciji iz st. 1−3.
ovog člana dalji rad na stručnom osposobljavanju, ako utvrdi da ne
ispunjava propisane uslove, ili stručno osposobljavanje ne vrši po
utvrđenom planu i programu i propisanom načinu stručnog
osposobljavanja, do ispunjavanja tih uslova, odnosno obaveza.
Organizacija iz st. 1–3. ovog člana može da obavlja stručno
osposobljavanje kao objedinjeni program za sticanje određenog
sportskog zvanja i odgovarajuće dozvole za rad, ukoliko je to
predviđeno pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza.
Član 30.
Ministar propisuje okvirni plan i program i način stručnog
osposobljavanja i usavršavanja i, u skladu sa zakonom, bliže uslove,
način i postupak izdavanja, obnavljanja i oduzimanja dozvola za rad
sportskim stručnjacima i organizacijama iz člana 28. i člana 29. st.
1−3. ovog zakona, broj polaznika stručnog osposobljavanja koji se u
okviru jedne grupe može upisati i obrazac i sadržinu, osim podataka o
ličnosti, uverenja o završenom stručnom osposobljavanju.
Organizacije iz člana 29. st. 1−3. ovog zakona obavezne su da svake
godine u januaru dostave Ministarstvu izveštaj o izvršenom stručnom
osposobljavanju u prethodnoj godini i plan aktivnosti za tekuću godinu
na organizovanju stručnog osposobljavanja i da podnesu Ministarstvu
prijavu početka obavljanja stručnog osposobljavanja, najkasnije sedam
dana pre početka upisa polaznika stručnog osposobljavanja.
Ustanove iz člana 29. stav 1. ovog zakona ostvaruju u procesu stručnog
osposobljavanja saradnju sa nadležnim nacionalnim granskim sportskim
savezima.
Akreditovana visokoškolska ustanova u oblasti sporta, kao i druga
organizacija koja se bavi poslovima stručnog osposobljavanja u skladu
sa ovim zakonom, vodi: evidenciju polaznika stručnog osposobljavanja,
evidenciju o izdatim uverenjima i zapisnik o polaganju ispita.
U evidencije iz stava 4. ovog člana upisuju se sledeći podaci o
polaznicima stručnog osposobljavanja: prezime, ime jednog roditelja i
ime; broj upisa; godina upisa; jedinstveni matični broj građana;
datum, mesto, opština rođenja i država; prebivalište; državljanstvo;
podaci za kontakt; naziv i sedište prethodno završene škole; godina u
kojoj je završeno prethodno školovanje; stručni ili akademski naziv
koji polaznik ima na osnovu prethodnog školovanja; sportsko zvanje;
naziv programa stručnog osposobljavanja; vreme trajanja programa
stručnog osposobljavanja u satima; naziv predmeta, odnosno programa
koji je polaznik savladao; status savladanog predmeta; datum polaganja
i ocena na ispitu i završnom radu; prezime i ime predavača; prosečna
ocena; naslov završnog rada; sportsko zvanje koje se stiče; broj
uverenja o završenom stručnom osposobljavanju; datum izdavanja
uverenja.
Ministar bliže uređuje sadržinu, osim podataka o ličnosti, i način
vođenja evidencije iz stava 4. ovog člana.
U uverenje o završenom stručnom osposobljavanju iz stava 1. ovog člana
i u izveštaj Ministarstvu o izvršenom stručnom osposobljavanju iz
stava 2. ovog člana unose se odgovarajući podaci iz člana 5. stav 10.
ovog zakona.
Član 31.
Sportski stručnjak može da zasnuju radni odnos sa organizacijom u
oblasti sporta zaključenjem ugovora o radu, u skladu sa zakonom ili
zaključuje ugovor o stručnom angažovanju.
Sportski stručnjak zasniva radni odnos sa organizacijom u oblasti
sporta zaključenjem ugovora o radu, na neodređeno vreme ili na
određeno vreme najduže do pet godina.
Na zaključenje ugovora između sportskog stručnjaka i organizacije u
oblasti sporta shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o zaključenju
ugovora između sportiste i sportske organizacije.
Ugovor iz stava 1. ovog člana zaključen sa licem koje ne ispunjava
uslove iz člana 25. stav 2, člana 26. stav 2. i člana 27. stav 2. ovog
zakona ništav je.
Bavljenje stručnim radom u skladu sa ugovorom o stručnom angažovanju
smatra se radom van radnog odnosa, u skladu sa zakonom.
U slučaju da se sportski stručnjak bavi stručnim radom u sportskoj
organizaciji kao član sportskog udruženja bez ugovora, sportska
organizacija donosi odluku o imenovanju sportskog stručnjaka za
obavljanje određenog sportskog zanimanja u sportskoj organizaciji, u
skladu sa zakonom i sportskim pravilima.
Sportski stručnjak, odnosno stručnjak u sportu koji se stručnim radom
bavi kao član sportskog udruženja bez ugovora i bez naknade ima prava
utvrđena sportskim pravilima i opštim aktima sportskog udruženja.
Strani državljanin koji obavlja stručni rad u sportu u Republici
Srbiji, pored uslova propisanih ovim zakonom, mora da ispunjava i
druge uslove utvrđene propisima kojima se uređuje oblast zapošljavanja
stranih državljana u Republici Srbiji.
Ugovorom o radu sportski stručnjak i organizacija u oblasti sporta
utvrđuju zaradu i druga primanja u skladu sa ovim zakonom i zakonom
kojim se uređuje rad, a ugovorom o stručnom angažovanju utvrđuju se
naknada za obavljanje stručnog rada u organizaciji u oblasti sporta i
druga primanja sportskog stručnjaka u skladu sa ovim zakonom.
Druga primanja sportskog stručnjaka iz stava 9. ovog člana su novčana
i druga nagrada za postignute sportske rezultate, naknada troškova
smeštaja, ishrane i putovanja za vreme sportskih priprema i sportskih
takmičenja, novčana i druga naknada na ime zaključenja ugovora,
naknada za korišćenje lika sportskog stručnjaka i druga slična
primanja.
Naknada za obavljanje stručnog rada i druga primanja sportskog
stručnjaka utvrđena u skladu sa ovim zakonom nemaju karakter zarade.
Na zaradu i druga primanja sportskog stručaka iz stava 9. ovog člana
plaćaju se odgovarajući porezi i doprinosi na zaradu, odnosno na
dohodak građana, u skladu sa zakonom.
Primanja iz stava 10. ovog člana mogu biti utvrđena i opštim aktima
organizacije u oblasti sporta.
Sportski stručnjak ima sva prava, obaveze i odgovornosti iz radnog
odnosa u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad, ako ovim zakonom ili
sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza nije
drukčije utvrđeno.
Radno vreme, odmori, odsustva i druga prava i obaveze sportskog
stručnjaka prema organizaciji u oblasti sporta prilagođavaju se režimu
sportskih priprema, odnosno takmičenja.
Član 32.
Nad stručnim radom u oblasti sporta vrši se stručni nadzor.
Stručni nadzor vrši Zavod za sport i medicinu sporta Republike Srbije
(u daljem tekstu: Republički zavod), a na teritoriji autonomne
pokrajine – Pokrajinski zavod za sport i medicinu sporta (u daljem
tekstu: Pokrajinski zavod), preko stručnih sportskih nadzornika, kao
povereni posao.
Pravna i fizička lica u oblasti sporta dužna su da omoguće obavljanje
stručnog nadzora, u skladu sa ovim zakonom.
Licu iz stava 3. ovog člana koje onemogući obavljanje stručnog nadzora
sportski inspektor može privremeno zabraniti obavljanje sportske
aktivnosti, odnosno delatnosti, sve dok ne omogući obavljanje stručnog
nadzora.
Poslove stručnog sportskog nadzornika može obavljati lice koje ima
odgovarajuće sportsko zvanje, najmanje pet godina obavljanja
odgovarajućeg stručnog rada u sportu i značajne rezultate u stručnom
radu u sportu.
Za vršenje nadzora nad stručnim radom sportskog stručnjaka određuje se
stručni sportski nadzornik sa liste stručnih sportskih nadzornika koji
ima najmanje isto sportsko zvanje kao i sportski stručnjak nad čijim
se stručnim radom vrši nadzor i u zavisnosti od planirane vrste i
predmeta nadzora.
Listu stručnih sportskih nadzornika utvrđuje Republički zavod, odnosno
Pokrajinski zavod, prema vrsti stručnog rada, sportskim zvanjima i
zanimanjima i prema sportskim granama i oblastima utvrđenim u skladu
sa ovim zakonom.
U okviru stručnog nadzora stručni sportski nadzornik ostvaruje uvid i
ocenjuje da li su mere, metode, sredstva, aktivnosti i postupci koji
se primenjuju u obavljanju stručnog rada od strane nadziranog lica u
skladu sa savremenim dostignućima sportskih i drugih odgovarajućih
nauka i važećim, odnosno utvrđenim stručno sportskim doktrinama i
uputstvima, utvrđenim planovima stručnog rada, propisanim uslovima i
propisanim načinom za obavljanje stručnog rada u sportu i savremenim
stručnim standardima utvrđenim sportskim pravilima nadležnog
nacionalnog i međunarodnog sportskog saveza.
Radi otklanjanja uočenih nedostataka u stručnom radu, stručni sportski
nadzornik može sportskom stručnjaku i organizaciji u oblasti sporta
predložiti preduzimanje određenih mera za unapređenje stručnog rada i
otklanjanje uočenih nedostataka, kao i podneti zahtev nadležnom
sportskom inspektoru za preduzimanje inspekcijskog nadzora i izricanje
mera u skladu sa ovim zakonom.
Sportski inspektor može privremeno zabraniti obavljanje određene
sportske aktivnosti, odnosno delatnosti, ako na osnovu izveštaja
stručnog sportskog nadzornika o izvršenom stručnom nadzoru utvrdi da
su nedostaci u radu takve prirode da mogu izazvati posledice po
bezbednost i zdravlje sportista kao i drugih učesnika u sportu ili se
njima teško narušavaju obaveze utvrđene ovim zakonom za obavljanje
stručnog rada u sportu, a da nisu u ostavljenom roku otklonjeni.
Ministar bliže uređuje način i postupak obavljanja stručnog nadzora,
mere za otklanjanje uočenih nedostataka, uslove za imenovanje stručnog
sportskog nadzornika, obrazac i način izdavanja legitimacije stručnog
sportskog nadzornika i druga pitanja od značaja za sprovođenje
stručnog nadzora u oblasti sporta.
U legitimaciju stručnog sportskog nadzornika unose se odgovarajući
podaci iz člana 5. stav 10. ovog zakona.
Na izveštaj o izvršenom stručnom nadzoru, sa predloženim merama, može
se podneti žalba ministru, u roku od sedam dana od dana dostavljanja
nalaza.
2. ORGANIZACIJE U OBLASTI SPORTA
2.1. Sportske organizacije
Član 33.
Radi obavljanja sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti sportska
organizacija može se osnovati kao udruženje (u daljem tekstu: sportsko
udruženje) ili kao privredno društvo (u daljem tekstu: sportsko
privredno društvo), u skladu sa ovim zakonom, a na pitanja koja nisu
uređena ovim zakonom primenjuju se opšti propisi o udruženjima,
odnosno privrednim društvima.
Članovi uprave sportske organizacije, uključujući i zastupnika i
likvidacionog upravnika sportske organizacije ne mogu biti sledeća
lica:
1) osnivači, vlasnici udela ili akcija, zastupnici, likvidacioni
upravnici, zaposleni ili članovi sportske organizacije koja se takmiči
u istom rangu takmičenja;
2) članovi uprave i službena lica nadležnog sportskog saveza, odnosno
službena lica organizacije u oblasti sporta koja upravlja sportskom
ligom;
3) vlasnici i članovi organa sportskih kladionica;
4) sportski posrednici u odgovarajućoj grani sporta;
5) koja su osuđena za krivična dela protiv privrede, imovine i
službene dužnosti, kao i za sledeća krivična dela: teško ubistvo,
teška krađa, razbojnička krađa, razbojništvo, utaja, prevara,
neosnovano korišćenje kredita i druge pogodnosti, iznuda, ucena i
zelenaštvo, omogućavanje upotrebe doping sredstava, neovlašćena
proizvodnja i stavljanje u promet doping sredstava, nasilničko
ponašanje na sportskoj priredbi ili javnom skupu i dogovaranje ishoda
takmičenja, dok traju pravne posledice osude;
6) koja ne mogu biti članovi organa privrednih društava ili udruženja
u skladu sa zakonom kojim je uređen sukob interesa u obavljanju javnih
dužnosti.
Član 34.
U slučaju nesaglasnosti odredaba opšteg akta sportske organizacije sa
odredbama zakona ili sportskim pravilima nadležnog nacionalnog
sportskog saveza, neposredno se primenjuju odredbe zakona, odnosno
sportskih pravila.
Član 35.
Sportska organizacija može obavljati sportske aktivnosti i sportske
delatnosti ako, u skladu sa ovim zakonom i sportskim pravilima, ima:
1) učlanjene ili ugovorom angažovane sportiste;
2) angažovane sportske stručnjake u zavisnosti od vrste delatnosti;
3) obezbeđen odgovarajući prostor, odnosno sportske objekte i sportsku
opremu;
4) odgovarajuću unutrašnju organizaciju i finansijska sredstva, ako
učestvuje u sportskim takmičenjima;
5) osiguranu bezbednost sportista i drugih učesnika pri obavljanju
sportskih aktivnosti i delatnosti.
6) odgovarajući broj životinja u sportu u kojem učestvuju životinje.
Ministar bliže uređuje uslove iz stava 1. ovog člana.
Sportska organizacija pri osnivanju ne može koristiti reč „klub”.
Sportska organizacija može uneti reč „klub” u svoj naziv ako
kontinuirano učestvuje u sportskim takmičenjima u okviru nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza, a na osnovu potvrde tog saveza.
Ispunjenost uslova iz st. 1. i 3. ovog člana utvrđuje rešenjem
sportski inspektor u postupku inspekcijskog nadzora.
Na rešenje iz stava 4. ovog člana može se uložiti žalba Ministarstvu u
roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
Sportska organizacija koja učestvuje u sportskim takmičenjima obavezno
u nazivu ispred reči „klub” sadrži naziv sportske grane ili discipline
u kojoj se takmiči, a ako učestvuje u sportskim takmičenjima u više
sportskih grana ili disciplina, u nazivu obavezno sadrži reči:
„sportski klub”.
Sportska organizacija može učestvovati u sportskim takmičenjima
ukoliko je član, odnosno ako je registrovana kod nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza i ako ispunjava uslove u skladu sa ovim
zakonom.
2.1.1. Sportsko udruženje
Član 36.
Sportsko udruženje, u smislu ovog zakona, jeste dobrovoljna nedobitna
organizacija zasnovana na slobodi udruživanja više fizičkih i/ili
pravnih lica, organizovana na osnovu statuta i osnovana radi
ostvarivanja zajedničkog cilja u oblasti sporta.
Na spontana i privremena povezivanja više lica radi ostvarivanja
određenih sportskih ciljeva shodno se primenjuju propisi, odnosno
pravna pravila o ortakluku, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Član 37.
Sportsko udruženje može obrazovati jedan ili više ogranaka (sekcija,
podružnica i dr.) koji se upisuju u Registar udruženja, društava i
saveza u oblasti sporta (u daljem tekstu: Registar).
Ogranak je organizacioni deo sportskog udruženja koji nema svojstvo
pravnog lica. Ogranak ima mesto obavljanja aktivnosti i delatnosti i
zastupnika, a poslove sa trećim licima obavlja u ime i za račun
sportskog udruženja.
Osnivanje
Član 38.
Sportsko udruženje mogu osnovati najmanje tri osnivača.
Osnivač sportskog udruženja može biti potpuno poslovno sposobno
fizičko lice ili pravno lice.
Pri ministarstvima nadležnim za odbranu i unutrašnje poslove mogu se
od strane vojnih lica, odnosno pripadnika policije i uz saglasnost
ministra nadležnog za poslove odbrane, odnosno unutrašnje poslove,
osnovati vojna, odnosno policijska sportska udruženja.
Ministar nadležan za poslove odbrane, odnosno ministar nadležan za
unutrašnje poslove bliže uređuju rad i delatnost sportskih udruženja
iz stava 3. ovog člana, u skladu sa ovim zakonom.
Pored pripadnika vojske, odnosno policije članovi sportskih udruženja
iz stava 3. ovog člana mogu biti i lica izvan vojske, odnosno
policije, u skladu sa aktom iz stava 4. ovog člana.
Član 39.
Sportsko udruženje osniva se na osnivačkoj skupštini, usvajanjem i
potpisivanjem osnivačkog akta i statuta i izborom, odnosno imenovanjem
lica ovlašćenog za zastupanje.
Osnivački akt sportskog udruženja sačinjava se u pisanoj formi i
sadrži: poslovno ime, pravnu formu, sedište i matični broj osnivača i
potpis zastupnika osnivača ako je osnivač pravno lice, odnosno lično
ime, adresu, jedinstveni matični broj građana i potpis osnivača ako je
osnivač fizičko lice; ime, adresu i broj i zemlju izdavanja putne
isprave ako je osnivač strano fizičko lice; osnovne ciljeve sportskog
udruženja; naziv i sedište sportskog udruženja; lično ime, adresu,
jedinstveni matični broj građana, odnosno broj i zemlju izdavanja
putne isprave lica ovlašćenog za zastupanje sportskog udruženja; datum
donošenja osnivačkog akta.
Osnivački akt iz stava 2. ovog člana mora biti overen u skladu sa
zakonom.
Opšti akti
Član 40.
Opšti akti sportskog udruženja jesu: statut, pravilnik i odluka kojom
se na opšti način uređuju određena pitanja.
Statut je osnovni opšti akt sportskog udruženja.
Statutom se obavezno uređuje:
1) naziv i sedište sportskog udruženja;
2) ciljevi, sadržaj aktivnosti i određenje sportske grane i sportske
discipline, odnosno oblasti sporta u kojoj se ostvaruju sportski
ciljevi;
3) organi, njihova ovlašćenja, način izbora i razrešenja, trajanje
mandata i način odlučivanja;
4) postupak usvajanja, odnosno izmena i dopuna statuta i drugih opštih
akata sportskog udruženja;
5) zastupanje sportskog udruženja;
6) ostvarivanje javnosti rada;
7) uslovi i način učlanjivanja i prestanka članstva, utvrđivanje
visine članarine, prava, obaveze i odgovornost članova, posebno
maloletnih lica;
8) način sticanja sredstava za ostvarivanje sportskih ciljeva i
raspolaganja sredstvima;
9) način odlučivanja o statusnim promenama;
10) postupanje sa imovinom sportskog udruženja u slučaju prestanka
udruženja;
11) postupak usvajanja finansijskih i drugih izveštaja;
12) oblik i sadržaj pečata;
13) privredna i druge delatnosti koje sportsko udruženje neposredno
obavlja;
14) druga pitanja od značaja za sportsko udruženje, kao i druga
pitanja utvrđena zakonom.
Svaki član sportskog udruženja ima pravo da dobije primerak statuta
sportskog udruženja.
Statut i drugi opšti akti sportskog udruženja moraju biti saglasni sa
sportskim pravilima i ovim zakonom.
Pojedinačni akti koje donose organi i ovlašćena lica u sportskom
udruženju moraju biti u skladu sa opštim aktima sportskog udruženja,
sportskim pravilima i zakonom.
Visina mesečne članarine iz stava 3. tačka 7) ovog člana ne može biti
za maloletne sportiste veća od jedne desetine prosečne zarade na nivou
Republike Srbije utvrđene od strane republičkog organa nadležnog za
poslove statistike za prethodnu budžetsku godinu.
Statut sportskog udruženja se registruje i objavljuje na internet
stranici Agencije za privredne registre (u daljem tekstu: Agencija), u
skladu sa zakonom kojim se uređuje postupak registracije u Agenciji.
Član 41.
Odredbe opšteg akta sportskog udruženja podležu oceni ustavnosti i
zakonitosti u skladu sa Ustavom i zakonom.
Sportsko udruženje dužno je da u roku od 30 dana od dana uručenja
pravnosnažne odluke o poništenju donese novi opšti akt, odnosno odluku
o odgovarajućim izmenama opšteg akta i u zakonskom roku podnese
prijavu za upis u Registar. Ako je poništen statut sportskog
udruženja, odnosno pojedine odredbe statuta, a sportsko udruženje ne
donese novi statut, odnosno odluku o odgovarajućim izmenama statuta –
sportsko udruženje prestaje da postoji i briše se iz Registra.
Odredba stava 2. ovog člana shodno se primenjuje i u slučaju kada je,
u skladu sa Ustavom i zakonom, utvrđena neustavnost, odnosno
nezakonitost odredbe opšteg akta sportskog udruženja.
Svaki član sportskog udruženja može pokrenuti postupak pred mesno
nadležnim osnovnim sudom za utvrđivanje ništavosti opšteg akta
sportskog udruženja koji je donet suprotno statutu sportskog udruženja
ili sportskim pravilima, u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad
udruženja.
Član 42.
Osnivači sportskog udruženja odgovaraju solidarno, celokupnom svojom
imovinom, za obaveze preuzete u vezi sa osnivanjem sportskog
udruženja, ako ugovorom sa trećim licima koja imaju potraživanja po
tom osnovu nije drukčije određeno.
Za obaveze iz stava 1. ovog člana sportsko udruženje odgovara
solidarno sa osnivačima od trenutka upisa u Registar.
Naziv, sedište i simboli
Član 43.
Sportsko udruženje ima naziv i sedište.
Naziv sportskog udruženja mora biti na srpskom jeziku i ćiriličkom
pismu, odnosno na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu i jezicima i
pismima koji su u službenoj upotrebi na teritoriji na kojoj se nalazi
njegovo sedište.
Naziv sportskog udruženja može biti i na stranom jeziku, odnosno može
da sadrži i pojedine strane reči, ako one čine ime, odnosno naziv
osnivača, odnosno ako su uobičajene u srpskom jeziku ili ako za njih
nema odgovarajuće reči u srpskom jeziku, odnosno ako se radi o rečima
na mrtvom jeziku.
Naziv se utvrđuje statutom sportskog udruženja i upisuje se u
Registar.
Sportsko udruženje može imati i skraćeni naziv, koji se određuje
statutom. Skraćeni naziv upisuje se u Registar.
Sportsko udruženje za planinarski sport može u nazivu koristiti reč
„društvo” ako se ispred reči „društvo” koristi reč „planinarsko”.
Član 44.
Naziv i skraćeni naziv sportskog udruženja upotrebljavaju se u pravnom
saobraćaju u obliku u kojem su upisani u Registar.
Ogranak sportskog udruženja u pravnom prometu istupa pod nazivom
sportskog udruženja i svojim nazivom.
Naziv sportskog udruženja može se preneti na drugo lice samo u okviru
statusne promene.
Član 45.
Naziv novoosnovanog sportskog udruženja mora se jasno razlikovati od
naziva drugih sportskih udruženja koja su upisana ili uredno
prijavljena za upis u Registar.
Iz naziva sportskog udruženja mora biti vidljivo da je u pitanju
sportska organizacija.
Naziv sportskog udruženja ne sme dovoditi u zabludu u pogledu grane
ili oblasti sporta kome pripada sportsko udruženje ili o tome o kakvoj
se vrsti pravnog lica radi ili o kom pravnom licu se radi.
Izuzetno od stav 1. ovog člana, novoosnovano sportsko udruženje može
koristi naziv ili deo naziva sportskog udruženja koje je već upisano u
Registar pod uslovom da naziv novoosnovanog sportskog udruženja sadrži
sedište novoosnovanog sportskog udruženja koje nije identično sedištu
sportskog udruženja koje je već upisano u Registar ili uredno
prijavljeno za upis u Registar.
Član 46.
Naziv sportskog udruženja može da sadrži naziv Republike Srbije,
autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, uz prethodnu
saglasnost nadležnog organa Republike Srbije, autonomne pokrajine ili
jedinice lokalne samouprave.
Naziv sportskog udruženja može da sadrži ime ili deo imena fizičkog
lica, uz njegovu saglasnost, a ako je to lice umrlo, uz saglasnost
svih naslednika prvog naslednog reda.
Ako su aktivnostima sportskog udruženja dovedeni u pitanje ugled i
drugi opravdani interesi lica iz st. 1. i 2. ovog člana, data
saglasnost može se povući.
Naziv sportskog udruženja ne može da sadrži ime strane države ili
međunarodne organizacije.
Odredbe st. 1. i 4. ovog člana ne odnose se na pridevsku upotrebu
naziva domaće ili strane države, teritorijalne jedinice i međunarodne
organizacije, odnosno navođenje teritorijalne jedince kao mesta
sedišta sportskog udruženja.
Član 47.
Sedište sportskog udruženja mora biti na teritoriji Republike Srbije,
s tim da se kao sedište određuje ono mesto iz kojeg se upravlja
aktivnostima i delatnostima udruženja.
U poslovnoj korespondenciji i u javnom istupanju sportsko udruženje uz
svoj naziv navodi i svoje sedište.
Član 48.
Sportsko udruženje može imati svoj znak, logotip i druge simbole, u
skladu sa statutom.
Simboli vizuelnog identiteta sportskog udruženja moraju se jasno
razlikovati od simbola drugih sportskih organizacija i ne smeju
dovoditi u zabludu u pogledu ciljeva sportskog udruženja i njegovog
identiteta.
Simboli vizuelnog identiteta sportskog udruženja ne mogu da sadrže
simbole strane države ili međunarodne organizacije.
Simboli vizuelnog identiteta sportskog udruženja mogu da sadrže
simbole Republike Srbije, autonomne pokrajine ili jedinice lokalne
samouprave, uz prethodnu saglasnost nadležnog organa Republike Srbije,
autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave.
Simboli vizuelnog identiteta sportskog udruženja ne mogu biti predmet
zaloge.
Članstvo
Član 49.
Članovi sportskog udruženja jesu osnivači i lica koja naknadno
pristupe sportskom udruženju u skladu sa njegovim statutom.
Fizičko lice može biti član sportskog udruženja nezavisno od godina
starosti, u skladu sa zakonom i statutom.
Sportsko udruženje može, u skladu sa statutom, imati različite
kategorije članova, sa različitim pravima i obavezama, s tim da
članovi iste kategorije moraju imati ista prava i obaveze i da se
članu sportskog udruženja ne može statutom ukinuti pravo glasa.
Izjavu o pristupanju, odnosno učlanjenju u sportsko udruženje za
maloletno lice koje nije navršilo 14 godina daje maloletno lice uz
prethodnu pisanu saglasnost roditelja, odnosno staratelja.
Sportsko udruženje vodi knjigu članova, uključujući i podatke o
njihovom pravu upravljanja udruženjem.
U knjigu članova sportskog udruženja upisuju se sledeći podaci: ime,
ime oca i prezime; datum rođenja; državljanstvo; broj ličnog dokumenta
koji služi kao sredstvo identifikacije; adresa prebivališta i
boravišta; podaci za kontakt; datum učlanjenja; datum prestanka
članstva; kategorija članstva u skladu sa statutom udruženja; izbor u
organe sportskog udruženja; izrečene disciplinske kazne.
Ministar bliže uređuje sadržaj, osim podataka o ličnosti, obrazac i
način vođenja knjige članova iz stava 5. ovog člana.
Član 50.
Svako lice može pod jednakim uslovima utvrđenim statutom da postane
član sportskog udruženja.
Sportisti članovi sportskog udruženja imaju pravo da u svako doba
istupe iz udruženja, ali se sportskim pravilima nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza može propisati da je istupanje dozvoljeno
samo po isteku određenog otkaznog roka, s tim da otkazni rok u
sportskim granama u kojima pravila predviđaju prelazni rok može da
traje najduže do početka prvog narednog prelaznog roka, a u ostalim
sportskim granama najviše šest meseci.
Sportista ne može jednostrano da istupi iz sportskog udruženja u
slučaju kada se ugovorom obavezao da će ostati član do isteka
određenog roka, osim ako je u skladu sa zakonom ugovor raskinut,
poništen ili je utvrđena njegova ništavost.
Članstvo u sportskom udruženju ne može se prenositi niti naslediti.
Član 51.
Član sportskog udruženja može biti isključen iz sportskog udruženja iz
razloga i po postupku utvrđenom statutom.
Opštim aktima sportskog udruženja mora biti obezbeđeno pravo na žalbu
na odluku organa udruženja kojom je odlučivano o pravima i obavezama
članova udruženja, osim ako je za donošenje odluke nadležna sportska
arbitraža u skladu sa ovim zakonom.
Članu sportskog udruženja mogu se izreći disciplinske sankcije u
skladu sa zakonom, sportskim pravilima i opštim aktima sportskog
udruženja, s tim da mu ne može biti izrečena kazna za disciplinski
prekršaj za koji nije kriv i koji pre nego što je učinjen nije bio
opštim aktom sportskog udruženja utvrđen kao disciplinski prekršaj i
za koji nije bila propisana kazna, ako zakonom nije drukčije određeno.
Član sportskog udruženja ima u disciplinskom postupku pravo na:
vođenje postupka bez odugovlačenja i sa što manje troškova;
nezavisnost, stručnost i nepristrasnost organa koji odlučuje o
odgovornosti; branioca o ličnom trošku; izjašnjenje i izvođenje
dokaza; pisanu i obrazloženu odluku i žalbu.
Član sportskog udruženja ne može biti disciplinski kažnjen za
korišćenje svojih prava u skladu sa zakonom, sportskim pravilima i
opštim aktima udruženja.
Član 52.
Sportskim udruženjem upravljaju njegovi članovi na način određen
statutom udruženja.
Članovi upravljaju sportskim udruženjem neposredno ili preko svojih
izabranih predstavnika u organima udruženja.
Sportskim udruženjem u sportskoj rekreaciji neposredno upravljaju svi
članovi sa jednakim pravom glasa.
Sportska arbitraža
Član 53.
Članovi sportskog udruženja i sportsko udruženje mogu se sporazumeti
da rešavanje spora o pravima kojima slobodno raspolažu, osim sporova
za koje je određena isključiva nadležnost suda − povere ad hoc
sportskom arbitražnom sudu ili stalnom sportskom arbitražnom sudu pri
Olimpijskom komitetu Srbije − za olimpijske sportove, stalnom
sportskom arbitražnom sudu pri Sportskom savezu Srbije − za
neolimpijske sportove i stalnom sportskom arbitražnom sudu pri
Paraolimpijskom komitetu Srbije – za paraolimpijske sportove, a kada
su u pitanju sporovi u vezi raskida, poništenja ili utvrđivanja
ništavosti ili ispunjenja ugovora između sportiste, odnosno sportskog
stručnjaka i sportske organizacije – i stalnom sportskom arbitražnom
sudu pri nadležnom nacionalnom granskom sportskom savezu.
Smatra se da je ugovor o sportskoj arbitraži zaključen i ako tužilac
podnese tužbu ili žalbu sportskoj arbitraži, a tuženi ne prigovori
nadležnosti arbitraže do upuštanja u raspravljanje o predmetu spora.
Na arbitražu iz stava 1. ovog člana shodno se primenjuju odredbe o
arbitraži zakona kojim se uređuje postupak pred arbitražom, ako ovim
zakonom nije drukčije utvrđeno.
Spor iz stava 1. ovog člana može biti predmet i međunarodne sportske
arbitraže u slučajevima utvrđenim sportskim pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza.
Stalni sportski arbitražni sud iz stava 1. ovog člana može biti
nadležan i za rešavanje sporova koji nastanu između članova sportskog
udruženja i sportskog udruženja u vezi ostvarenja članskih prava i
obaveza utvrđenih opštim aktima sportskog udruženja i sportskim
pravilima, pod uslovom da je nadležnost stalnog sportskog suda za te
sporove utvrđena u statutu sportskog udruženja ili statutu nadležnog
nacionalnog sportskog saveza, osim ako ovim zakonom nije drukčije
određeno.
Opštim aktom sportskog udruženja ne može biti propisana obaveznost
arbitraže, osim ukoliko drugčije nije propisano sportskim pravilima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza.
Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i Sportski
savez Srbije mogu sporazumno obrazovati jedinstveni stalni sportski
arbitražni sud za arbitražno rešavanje sporova u sportu.
Član 54.
Spor pred sportskom arbitražom je hitan.
Statutom sportskog udruženja može se predvideti i pokušaj mirnog
rešavanja sporova unutar sportskog udruženja putem posredovanja.
Za arbitra može biti imenovan samo diplomirani pravnik.
Za arbitra ne može biti imenovano lice koje je vlasnik, član organa
ili zaposleni kod sportskih organizacija u istoj grani sporta, lice
koje je u istoj stvari učestvovalo u odlučivanju u ranijem postupku,
lice koje je član organa, službeno lice ili zaposleni kod nadležnog
sportskog saveza, kao ni lice u vezi s kojim postoje drugi razlozi
koji dovode u pitanje njegovu nepristrasnost.
Nadležnosti, sastav i organizacija stalne sportske arbitraže, uslovi i
način izbora i razrešenja arbitra, arbitražni troškovi i postupak u
stvarima iz njene nadležnosti uređuje opštim aktima Olimpijski komitet
Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije, Sportski savez Srbije i
nadležni nacionalni granski sportski savez.
Aktima iz stava 5. ovog člana i brojem arbitara na listi arbitara mora
biti osigurana nezavisnost, nepristrasnost, samostalnost i
kompetentnost sportske arbitraže u odlučivanju i zaštićena prava
učesnika u postupku, uključujući i pravo stranke u sporu da ima
pravnog zastupnika.
Ministarstvo daje saglasnost na akta iz stava 5. ovog člana.
Organi i lice ovlašćeno za zastupanje
Član 55.
Skupština je najviši organ sportskog udruženja. Ako statutom nije
drukčije određeno, skupštinu čine svi članovi sportskog udruženja, sa
jednakim pravom glasa.
Skupština sportskog udruženja saziva se najmanje jedanput godišnje.
Skupština sportskog udruženja odlučuje o:
1) usvajanju, odnosno izmenama i dopunama statuta sportskog udruženja;
2) usvajanju finansijskih i prihvatanju revizorskih izveštaja;
3) usvajanju izveštaja o realizaciji programa koji se finansira iz
javnih sredstava;
4) izboru, odnosno imenovanju i razrešenju lica ovlašćenog za
zastupanje i članova organa sportskog udruženja, osim ako statutom
nije drukčije uređeno;
5) udruživanju u saveze;
6) statusnim promenama;
7) prestanku sportskog udruženja;
8) drugim pitanjima utvrđenim zakonom i statutom sportskog udruženja.
Odluka skupštine o promeni statuta, statusnim promenama i prestanku
sportskog udruženja donosi se većinom glasova od ukupnog broja članova
skupštine, ako statutom nije utvrđeno da je za donošenje odluke
potreban veći broj glasova.
Sazivanje skupštine sportskog udruženja može tražiti jedna trećina
članova skupštine uz predlaganje dnevnog reda, a ako nadležni organ
sportskog udruženja ne sazove sednicu skupštine, nju mogu sazvati oni
članovi sportskog udruženja koji su tražili njeno sazivanje. Skupština
se mora sazvati najkasnije u roku od 30 dana od dana podnošenja
urednog zahteva za održavanje skupštine sportskog udruženja, s tim da
između podnošenja urednog zahteva za održavanje skupštine i održavanja
skupštine sportskog udruženja ne sme da protekne više od 60 dana.
Član 56.
Sportsko udruženje sa više od 20 članova ima upravu izabranu od strane
skupštine udruženja, na način određen statutom.
Uprava sportskog udruženja (upravni odbor, predsedništvo, izvršni
odbor i dr.) ima najmanje tri člana.
Zastupnik sportskog udruženja može biti član uprave sportskog
udruženja.
Odluke uprave sportskog udruženja donose se većinom glasova od ukupnog
broja članova uprave, ako statutom sportskog udruženja nije utvrđena
drukčija većina.
Član 57.
Sportsko udruženje ima lice ovlašćeno za zastupanje sportskog
udruženja (u daljem tekstu: zastupnik) izabrano, odnosno imenovano na
način utvrđen statutom.
Za zastupnika može biti određeno samo potpuno poslovno sposobno
fizičko lice.
Zastupnik se stara i odgovara za zakonitost rada sportskog udruženja,
organizuje i vodi aktivnosti i poslovanje sportskog udruženja, brine
se o urednom vođenju propisanih evidencija i poslovnih knjiga,
sprovodi odluke organa sportskog udruženja i ima u odnosu na zaposlene
i radno angažovana lica u sportskom udruženju položaj, odnosno
ovlašćenja direktora u pravnom licu, u skladu sa zakonom kojim se
uređuje rad, ako ovim zakonom ili statutom nije drukčije određeno.
Odredbe statuta sportskog udruženja koje ograničavaju ovlašćenja
zastupnika nemaju pravno dejstvo prema trećim licima.
Pravni poslovi koje zastupnik zaključi u ime i za račun sportskog
udruženja obavezuju sportsko udruženje i ako nisu u okviru ciljeva
sportskog udruženja, osim ako sportsko udruženje dokaže da je treće
lice znalo da je taj posao izvan ciljeva sportskog udruženja ili je
prema okolnostima slučaja moglo znati.
Mandat zastupnika prestaje istekom perioda na koji je imenovan, ako
statutom sportskog udruženja nije drukčije određeno.
Ako zastupnik u toku trajanja mandata prestane da ispunjava uslove da
bude zastupnik u skladu sa ovim zakonom, smatra se da mu je prestao
mandat danom prestanka ispunjenosti tih uslova.
Organ koji imenuje zastupnika može ga razrešiti i pre isteka mandata
na koji je imenovan, bez navođenje razloga.
Zastupnik može u svako doba dati ostavku sportskom udruženju pisanim
putem.
Ostavka zastupnika proizvodi dejstvo u odnosu na sportsko udruženje
danom podnošenja, osim ako u njoj nije naveden neki kasniji datum.
Ostavka zastupnika registruje se u skladu sa zakonom kojim je uređen
postupak registracije u Agenciji.
Ako je jedini zastupnik sportskog udruženja dao ostavku, u obavezi je
da nastavi da preduzima poslove koji ne trpe odlaganje do imenovanja
novog zastupnika, ali ne duže od 30 dana od dana registracije te
ostavke u skladu sa zakonom kojim je uređen postupak registracije u
Agenciji.
Ako je sportsko udruženje ostalo bez jedinog zastupnika, a novi
zastupnik ne bude registrovan u Registru u daljem roku od 60 dana,
svaki član sportskog udruženja može tražiti da sud u vanparničnom
postupku postavi privremenog zastupnika sportskog udruženja.
Postupak iz stava 13. ovog člana je hitan i sud je dužan da odluku po
zahtevu donese u roku od osam dana od dana prijema zahteva.
Ako je sportsko udruženje ostalo bez jedinog zastupnika, a novi
zastupnik ne bude registrovan u Registru u daljem roku od šest meseci,
sportsko udruženje prestaje.
Član 58.
Zastupnik je dužan da informiše organe sportskog udruženja o
aktivnostima i delatnostima sportskog udruženja i njegovom
finansijskom poslovanju.
Ukoliko organ sportskog udruženja, odnosno statutom određen broj
članova sportskog udruženja zahteva, uz navođenje razloga, dobijanje
podataka iz stava 1. ovog člana, zastupnik je dužan da im takve
informacije saopšti najkasnije u roku od 15 dana od dana podnošenja
zahteva.
Član 59.
Članovi organa sportskog udruženja imaju posebne dužnosti prema
sportskom udruženju u pogledu dužnosti pažnje, dužnosti prijavljivanja
poslova i radnji u kojima imaju lični interes, dužnosti izbegavanja
sukoba interesa, dužnosti čuvanja poslovne tajne i dužnosti poštovanja
zabrane konkurencije.
Ugovor između člana organa sportskog udruženja, odnosno zastupnika i
sportskog udruženja može da se zaključi po odobrenju organa sportskog
udruženja određenog statutom.
Na posebne dužnosti prema sportskom udruženju iz stava 1. ovog člana i
posledice povrede tih dužnosti shodno se primenjuju odredbe o posebnim
dužnostima prema društvu zakona kojim je uređen rad privrednih
društava i zakona kojim je uređena pravna zaštita poslovne tajne, ako
ovim zakonom nije drukčije propisano.
Član 60.
Sportsko udruženje sa više od 20 članova ima nadzorni odbor za
kontrolu zakonitosti rada i finansijskog poslovanja sportskog
udruženja i redovnog godišnjeg finansijskog izveštaja.
Sportsko udruženje može imati revizora sa nadzornim ovlašćenjima
utvrđenim u skladu sa propisima o reviziji.
Članovi nadzornog odbora ne mogu biti članovi uprave i skupštine
sportskog udruženja.
Član 61.
Statutom se mogu predvideti i drugi organi sportskog udruženja.
Skupština sportskog udruženja imenuje druge organe udruženja, ako
statutom nije drukčije određeno.
Član organa sportskog udruženja može biti samo član udruženja.
Odluke organa sportskog udruženja unose se u knjigu odluka.
Član 62.
Članovi organa sportskog udruženja odgovaraju solidarno za štetu koju
svojom odlukom prouzrokuju sportskom udruženju, ako takvu odluku
donesu namerno ili krajnjom nepažnjom.
Za štetu iz stava 1. ovog člana ne odgovaraju članovi koji su bili
protiv donošenja štetne odluke ili su se uzdržali od glasanja.
Zahtev za naknadu štete iz stava 1. ovog člana zastareva u roku od
deset godina od dana donošenja odluke kojom je prouzrokovana šteta
sportskom udruženju.
Tužbu za naknadu štete može u ime i za račun sportskog udruženja
podići skupština sportskog udruženja, organ uprave sportskog
udruženja, zastupnik, nadzorni odbor ili članovi koji čine 5% od
ukupnog broja članova sportskog udruženja, sportsko društvo i nadležni
nacionalni granski sportski savez, a ako sportsko udruženje koristi
sredstva u društvenoj ili javnoj svojini i nadležni javni
pravobranilac. Odlukom sportskog udruženja može se odrediti posebni
zastupnik sportskog udruženja za postupak za naknadu štete.
Ostvarena naknada štete pripada sportskom udruženju, a lice koje je
podnelo tužbu ima pravo na naknadu troškova za vođenje spora.
Opštim aktima ili odlukama organa sportskog udruženja ne može se
usloviti ili zabraniti mogućnost podnošenja tužbe za naknadu štete.
Odredbe st. 1−6. ovog člana shodno se primenjuju i na radnje
zastupnika, zastupnika ogranka sportskog udruženja, likvidacionog
upravnika i stečajnog upravnika kojima je prouzrokovana šteta
sportskom udruženju.
Član 63.
Član organa sportskog udruženja, odnosno zastupnik nema pravo glasa na
sednici organa sportskog udruženja kad se odlučuje o:
1) pokretanju spora ili odustajanju od spora protiv njega;
2) odobravanju poslova između njega i sportskog udruženja u slučaju
sukoba interesa, odnosno postojanja ličnog interesa pri odlučivanju;
3) njegovoj odgovornosti ili razrešenju.
Član 64.
Odluke kao pojedinačni akti organa, odnosno zastupnika ništave su ako
su donete suprotno zakonu, sportskim pravilima ili opštem aktu
sportskog udruženja.
Ništavost odluke iz stava 1. ovog člana utvrđuje mesno nadležni
osnovni sud, po tužbi svakog člana sportskog udruženja ili drugog lica
koje ima pravni interes za podnošenje tužbe, kao i državnog
pravobranioca, pravobranioca autonomne pokrajine i pravobranioca
jedinice lokalne samouprave na čijoj teritorije je sedište sportskog
udruženja, osim ako je za rešavanje sporova koji nastanu u sportskom
udruženju utvrđena nadležnost stalnog sportskog arbitražnog suda pri
Olimpijskom komitetu Srbije, Paraolimpijskom komitetu Srbije ili
Sportskom savezu Srbije iz člana 53. stav 1. ovog zakona, odnosno
stalnog sportskog arbitražnog suda iz člana 53. stav 7. ovog zakona.
Tužba za utvrđenje ništavosti iz stava 1. ovog člana podnosi se u roku
od 60 dana od dana kada je podnosilac tužbe saznao za razloge
ništavosti odluke, s tim da se ne može podneti po isteku roka od tri
godine od dana donošenja odluke.
Postupak za utvrđivanje ništavosti akta iz stava 1. ovog člana
nadležni sud vodi prema odredbama zakona kojim se uređuje parnični
postupak.
Upis u registar
Član 65.
Sportska udruženja upisuju se u Registar koji vodi Agencija, kao
povereni posao. Povezivanje više lica iz člana 36. stav 2. ovog zakona
ne upisuje se u Registar.
Agencija vodi Registar preko Registratora nadležnog za vođenje
Registra (u daljem tekstu: Registrator).
Na uslove i postupak imenovanja Registratora, kao i na njegova
ovlašćenja i obaveze, shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se
uređuje rad Agencije, a na postupak upisa i visinu naknade za upis u
Registar primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje postupak
registracije u Agenciji.
Sportsko udruženje stiče svojstvo pravnog lica danom upisa u Registar.
Ministarstvo vodi Jedinstvenu evidenciju udruženja, organizacija i
preduzetnika u oblasti sporta (u daljem tekstu: Jedinstvena
evidencija).
Registarski organ koji vodi Registar ustanova dostavlja Ministarstvu
primerak rešenja o upisu u taj registar ustanove u oblasti sporta u
roku od tri dana od dana donošenja rešenja radi upisa podataka u
Jedinstvenu evidenciju.
Ministar bliže uređuje: sadržinu, osim podataka o ličnosti, i način
vođenja Registra; predmet registracije; sadržinu i obrazac prijave za
upis u Registar i registraciju drugih podataka, dokumentaciju koja se
uz prijavu prilaže, kao i druge usluge koje pruža Agencija u vođenju
Registra; sadržinu, osim podataka o ličnosti, i način vođenja
Jedinstvene evidencije.
U Jedinstvenoj evidenciji vode se samo oni podaci o ličnosti koji se
vode u odgovarajućem registru kod Agencije, odnosno kod registarskog
organa koji vodi registar ustanova u oblasti sporta.
U prijavu za upis u Registar i dokumentaciju koja se uz prijavu
prilaže unose se odgovarajući podaci iz člana 5. stav 10. ovog zakona.
Ministarstvo obaveštava sportsko udruženje, organizaciju i
preduzetnika u oblasti sporta o broju pod kojim je sportsko udruženje
upisano u Jedinstvenu evidenciju (broj jedinstvene evidencije).
Ministarstvo obezbeđuje javnu dostupnost podataka iz Jedinstvene
evidencije − preko interneta.
Član 66.
Agencija dostavlja Ministarstvu bez odlaganja sve registrovane podatke
o pravnim licima i preduzetnicima u oblasti sporta putem web servisa
radi upisa u Jedinstvenu evidenciju.
Član 67.
U Registar se upisuju: oblik organizovanja sportskog udruženja
(udruženje, društvo, granski savez, teritorijalni savez, stručno
udruženje, druga udruženja i savezi u oblasti sporta); naziv, sedište
i adresa sportskog udruženja; sportska grana/grane, sportska
disciplina/discipline ili oblast/oblasti sporta; datum upisa u
Registar; podaci o zastupniku (ime i prezime, prebivalište, odnosno
boravište i adresa i JMBG građana, odnosno broj pasoša i država
izdavanja); matični broj i poreski identifikacioni broj (PIB); broj
računa u banci; izmene i dopune statuta; privredna delatnost koju
sportsko udruženje neposredno obavlja; predviđeno vreme za koje se
sportsko udruženje osniva; članstvo u nadležnom nacionalnom sportskom
savezu ili drugom savezu ili asocijaciji u zemlji i inostranstvu;
zabeleška pokretanja postupka za zabranu rada; zabeleška zabrane rada;
podaci o statusnoj promeni; podaci o likvidaciji; podaci o stečaju;
kontakt podaci (broj telefona, faks i internet adresa); broj i datum
donošenja rešenja o upisu u Registar.
Registar sadrži i sledeće podatke, ako ti podaci postoje, i to:
skraćeni naziv; naziv na jeziku i pismu nacionalne manjine; naziv u
prevodu na strani jezik; naziv, sedište i adresu ogranka i podatke o
zastupniku ogranka (ime i prezime, prebivalište, odnosno boravište i
adresa i JMBG građana, odnosno broj pasoša i država izdavanja);
zabeleške podataka od značaja za pravni promet.
Član 68.
Registracija osnivanja sportskog udruženja ništava je, odnosno
registracija određenog podatka o sportskom udruženju poništava se:
1) ako su u registracionoj prijavi navedeni neistiniti podaci;
2) ako je registracija izvršena na osnovu lažnog dokumenta (lažnog
opšteg ili pojedinačnog akta), dokumenta izdatog u nezakonito
sprovedenom postupku ili dokumenta sa neistinitim, odnosno nezakonitim
podacima:
3) ako postoje drugi zakonom predviđeni razlozi.
Član sportskog udruženja, sportsko društvo i sportski savez u koji je
sportsko udruženje učlanjeno, drugo lice koje ima pravni interes da se
utvrdi ništavost registracije, kao i državni pravobranilac,
pravobranilac autonomne pokrajine i pravobranilac jedinice lokalne
samouprave na čijoj teritorije je sedište sportskog udruženja, mogu
tražiti tužbom za utvrđenje da se utvrdi da je registracija osnivanja
sportskog udruženja ništava, odnosno tužbom za poništenje da se
poništi registrovani podatak o sportskom udruženju.
Tužba iz stava 2. ovog člana podnosi se mesno nadležnom osnovnom sudu
u roku od 30 dana od dana saznanja tužioca za razloge ništavosti, a
najkasnije u roku od godinu dana od dana registracije.
Po prijavi tužioca, uz koju se dostavlja dokaz o pokretanju postupka
za utvrđivanje ništavosti, odnosno poništenje registracije,
Registrator će u roku od tri dana u Registar registrovati zabeležbu
postojanje spora za utvrđivanje ništavosti, odnosno poništenje
registracije.
Kad je pravnosnažnom presudom poništena registracije određenog podatka
o sportskom udruženju, sud je dužan da u roku od 15 dana od dana
pravnosnažnosti dostavi presudu Agenciji. Na osnovu te presude,
Registrator briše ništavu registraciju iz Registra.
U slučaju iz stava 5. ovog člana sportsko udruženje je obavezno da, u
roku od tri meseca, od brisanja ništave registracije iz Registra
podnese prijavu za registraciju podatka koji zamenjuje ništavu
registraciju, a u protivnom sportsko udruženje prestaje, ako ovim
zakonom nije drugačije utvrđeno.
Ako je pravnosnažnom presudom utvrđena ništavost registracije
osnivanja sportskog udruženja, Registrator u Registar registruje
zabeležbu ništavost registracije osnivanja i o tome obaveštava
sportsko udruženje, Ministarstvo i nadležnog sportskog inspektora radi
pokretanja postupka za brisanje sportskog udruženja iz Registra u
skladu sa članom 86. stav 5. ovog zakona.
Član 69.
Ništavost registracije nema pravno dejstvo na pravne poslove sportskog
udruženja sa savesnim trećim licima.
Utvrđivanjem ništavosti registracije osnivanja sportskog udruženja
osnivači sportskog udruženja postaju solidarno odgovorni za namirenje
potraživanja poverilaca udruženja.
Imovina
Član 70.
Sportsko udruženje može sticati sredstva i ostvarivati prihod od
priloga, članarine, donacija i poklona, subvencija, nasleđa, kamata na
uloge, zakupnine, dividendi, usluga, sponzorstva i drugih
komercijalnih, marketinških, poslovnih i privrednih delatnosti i
aktivnosti, u skladu sa zakonom.
Sredstva iz stava 1. ovog člana svojina su sportskog udruženja.
Raspolaganje imovinom sportskog udruženja suprotno odredbama ovog
zakona ništavo je.
Član 71.
Sportsko udruženje može osnovati privredno društvo ili drugo pravno
lice, u skladu sa zakonom, radi pribavljanja sredstava potrebnih za
ostvarivanje svojih sportskih ciljeva. Sportsko udruženje – osnivač
koristi celokupnu ostvarenu neto dobit tog osnovanog pravnog lica za
ostvarivanje svojih sportskih ciljeva utvrđenih statutom.
Ako sportsko udruženje iz stava 1. ovog člana osnuje sportsko
privredno društvo i na njega prenese prava i obaveze u pogledu učešća
u određenom rangu takmičenja i prava i obaveze prema određenim
sportskim i drugim angažovanim licima, u skladu sa zakonom i sportskim
pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza,
novoosnovano sportsko privredno društvo odgovara za obaveze sportskog
udruženja – svog osnivača nastale pre svog osnivanja.
Sportsko udruženje može da promeni pravni oblik u sportsko privredno
društvo donošenjem odluke o organizovanju kao društvo sa ograničenom
odgovornošću i prenošenjem osnivačkih prava na jedinicu lokalne
samouprave na čijoj teritoriji ima sedište, uz prethodnu saglasnost te
jedinice lokalne samouprave.
Privredno društvo iz stava 3. ovog člana je pravni sledbenik sportskog
udruženja čijom promenom pravnog oblika je nastalo, te preuzima
imovinu i sva prava i obaveze sportskog udruženja iz koga je nastalo,
uključujući i zaposlene.
Privredno društvo nastalo promenom pravnog oblika sportskog udruženja
obavezno je da obavlja iste sporske aktivnosti i sportske delatnosti
kao i sportsko udruženje.
Odluku iz stava 3. ovog člana donosi skupština sportskog udruženja
dvotrećinskom većinom od ukupnog broja članova skupštine sportskog
udruženja.
Sportsko udruženje pre donošenja odluke iz stava 3. ovog člana
procenom utvrđuje vrednost imovine i ukupnog kapitala.
Odluka iz stava 3. ovog člana sadrži i odluku o osnivačkom aktu
privrednog društva i prepuštanju jedinici lokalne samouprave da bira
prve organe privrednog društva.
Upisom privrednog društva iz stava 3. ovog člana u registar privrednih
subjekata zastupnik sportskog udruženja podnosi prijavu za brisanje
sportskog udruženja iz Registra. Prijava se podnosi u roku od sedam
dana od dana kada je privredno društvo upisano u registar privrednih
subjekata koji vodi Agencija, a Agencija briše sportsko udruženje iz
Registra sa danom upisa privrednog društava u registar privrednih
subjekata.
Član 72.
Sportsko udruženje može neposredno da obavlja privrednu ili drugu
delatnost kojom se stiče dobit u skladu sa zakonom kojim se uređuje
klasifikacija delatnosti. Sportsko udruženje registruje samo jednu
privrednu delatnost pod sledećim uslovima:
1) da je privredna delatnost u vezi sa statutarnim ciljevima tog
sportskog udruženja;
2) da je privredna delatnost predviđena statutom;
3) da je privredna delatnost manjeg obima, odnosno da se obavlja u
obimu potrebnom za ostvarivanje ciljeva sportskog udruženja;
4) da je privredna delatnost upisana u Registar.
Sportsko udruženje može otpočeti sa neposrednim obavljanjem privredne
delatnosti iz stava 1. ovog člana tek nakon upisa u Registar.
Poslovi koje sportsko udruženje zaključi suprotno st. 1. i 2. ovog
člana pravno su valjani, osim ako je treće lice znalo ili je moralo
znati za prekoračenje.
Sportsko udruženje nema pravo da ostvarenu dobit od privredne ili
druge delatnosti raspodeljuje svojim osnivačima, članovima, članovima
organa sportskog udruženja, direktorima, zaposlenima ili sa njima
povezanim licima.
Pod povezanim licima, u smislu ovog zakona, smatraju se lica koja su
kao takva utvrđena zakonom kojim se uređuju privredna društva.
Član 73.
Sportsko udruženje vodi poslovne knjige i podnosi finansijske
izveštaje u skladu sa propisima o računovodstvu.
Godišnji finansijski izveštaj sportskog udruženja objavljuje se na
internet stranici Agencije, u skladu sa zakonom.
Član 74.
Sportsko udruženje koje se takmiči u nacionalnom, odnosno
profesionalnom sportskom takmičenju vodi poslovne knjige i podnosi
finansijske izveštaje u skladu sa propisima o računovodstvu koji se
odnose na privredna društva.
Revizija finansijskih izveštaja sportskih udruženja iz stava 1. ovog
člana vrši se u skladu s propisima o reviziji koji se odnose na
privredna društva.
Revizorski izveštaj iz stava 2. ovog člana objavljuje se na internet
stranici Agencije.
Član 75.
Za svoje obaveze sportsko udruženje odgovara celokupnom svojom
imovinom.
Članovi sportskog udruženja i organa sportskog udruženja solidarno
odgovaraju sa sportskim udruženjem za obaveze sportskog udruženja ako
postupaju s imovinom sportskog udruženja kao da je u pitanju njihova
imovina ili zloupotrebe sportsko udruženje kao formu za nezakonite ili
prevarne ciljeve.
Poverilac sportskog udruženja može podneti tužbu protiv lica iz stava
2. ovog člana nadležnom sudu prema sedištu sportskog udruženja u roku
od šest meseci od dana saznanja za zloupotrebu, a najkasnije u roku od
pet godina od dana zloupotrebe.
U slučaju da potraživanje poverioca iz stava 3. ovog člana nije
dospelo u trenutku saznanja za zloupotrebu rok od šest meseci iz stava
3. ovog člana počinje da teče od dana dospeća potraživanja.
Član 76.
Imovina sportskog udruženja može da se koristi jedino za ostvarivanje
ciljeva utvrđenih statutom.
Imovina sportskog udruženja ne može se deliti njegovim članovima.
Prihodi ostvareni obavljanjem delatnosti sportskog udruženja koriste
se isključivo za ostvarivanje statutarnih ciljeva sportskog udruženja.
Odredbe st. 1–3. ovog člana ne odnose se na davanje članovima
prigodnih nagrada i naknada opravdanih troškova nastalih ostvarivanjem
statutarnih ciljeva sportskog udruženja (putni troškovi, dnevnice,
troškovi prenoćišta i sl.), ispunjavanje obaveza prema članovima
ugovorenih u skladu sa ovim zakonom i isplatu zarada zaposlenima.
Član 77.
Za slučaj prestanka sportskog udruženja kao primalac njegove imovine
statutom se može odrediti samo domaća nedobitna organizacija u oblasti
sporta.
Ako se u trenutku prestanka sportskog udruženja ne može postupiti na
način određen zakonom i statutom za raspodelu imovine, ili ako je
sportsko udruženje prestalo na osnovu odluke o zabrani rada, imovina
postaje svojina jedinice lokalne samouprave na čijoj je teritoriji
bilo sedište sportskog udruženja i mora se upotrebiti u svrhe koje
najviše odgovaraju ciljevima sportskog udruženja ili u druge sportske
svrhe.
Ako jedinica lokalne samouprave nije u mogućnosti da obezbedi
ispunjenost uslova iz stava 2. ovog člana, onda imovina postaje
svojina Republike Srbije.
Statusne promene
Član 78.
Statusne promene sportskog udruženja jesu: pripajanje, spajanje,
podela i odvajanje.
Statusnom promenom sportsko udruženje prenosi celu svoju imovinu ili
njen deo na jedno ili više postojećih ili novih sportskih udruženja,
koja su njegovi opšti pravni sledbenici.
U istoj statusnoj promeni može da se kombinuje pripajanje, spajanje,
podela i odvajanje.
U slučaju prestanka sportskog udruženja usled statusne promene, ne
sprovodi se likvidacija.
Sportska udruženja koja učestvuju u ligaškim sportskim takmičenjima
mogu vršiti statusne promene ako se statusnom promenom ne utiče na
regularnost takmičenja i uz prethodnu saglasnost nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza.
Sporazum o zameni naziva između sportskih udruženja ne smatra se
statusnom promenom, u skladu sa ovim zakonom.
Statusna promena izvršena suprotno zakonu ništava je.
Član 79.
Svako sportsko udruženje koje učestvuje u statusnoj promeni sačinjava
finansijski i revizorski izveštaj prema stanju na dan donošenja odluke
o spajanju, pripajanju, podeli i odvajanju, u skladu s propisima o
računovodstvu i reviziji.
Član 80.
Pripajanjem se prenosi cela imovina jednog sportskog udruženja
(pripojenik) na drugo sportsko udruženje (pripojilac), na osnovu
ugovora o pripajanju.
Spajanjem se osniva novo sportsko udruženje, na koje se prenosi ukupna
imovina dva ili više sportskih udruženja koja se spajaju (spojena
sportska udruženja).
Član 81.
Pripajanje jednog ili više sportskih udruženja drugom upisuje se u
Registar.
Upisom pripajanja u Registar imovina pripojenika prelazi na sportsko
udruženje pripojioca.
Na upis pripajanja shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o upisu
osnivanja sportskog udruženja.
Upisom pripajanja u Registar prestaje da postoji pripojeno sportsko
udruženje, a udruženje pripojilac nastavlja s radom pod nazivom pod
kojim je upisano u Registar.
Upisom pripajanja zaposleni i članovi pripojenika postaju zaposleni i
članovi pripojioca.
Uz prijavu za upis pripajanja podnose se odluke skupština sportskih
udruženja koja učestvuju u pripajanju – o prihvatanju zaključenja
ugovora o pripajanju (u istovetnom tekstu), ugovor o pripajanju,
rešenje o upisu u Registar sportskih udruženja koja se pripajaju,
oglas o nameri pripajanja objavljen u sredstvu javnog informisanja
specijalizovanom za sport, koje izlazi na teritoriji cele Republike
Srbije i saglasnost nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
ako sportska udruženja učestvuju u ligaškom sportskom takmičenju.
Član 82.
Ugovor o pripajanju sadrži nazive i sedišta sportskih udruženja,
odredbe u vezi s prenosom imovine sportskog udruženja koje se pripaja
(tačan opis delova imovine koji se prenose, pri čemu je dozvoljeno
upućivanje na posebne isprave) i odredbe o pravima članova sportskog
udruženja koje se pripaja.
Poverioci sportskih udruženja koja učestvuju u pripajanju mogu, u roku
od 30 dana od dana objavljivanja oglasa o pokretanju postupka
pripajanja, zahtevati obezbeđenje svojih potraživanja ili njihovu
isplatu. Dovoljnim obezbeđenjem poverilaca smatra se izjava zastupnika
sportskih udruženja koja učestvuju u pripajanju da će se imovinom tih
sportskih udruženja upravljati odvojeno do namirenja poverilaca svakog
sportskog udruženja posebno. U protivnom, nadležni sud može poništiti
pripajanje na zahtev poverilaca.
Nacrt ugovora o pripajanju podleže reviziji jednog ili više revizora
koga zajednički imenuju sportska udruženja koja učestvuju u
pripajanju.
Revizor sastavlja, u skladu sa zakonom, pisani izveštaj o reviziji
nacrta ugovora o pripajanju koji se podnosi sportskim udruženjima koja
učestvuju u pripajanju u roku određenim aktom o imenovanju i koji
sadrži naročito: obrazloženi prikaz svih važnih delova imovine i
obaveza sportskih udruženja koja učestvuju u pripajanju; podatke o
primenjenom metodu procene vrednosti svih sportskih udruženja koja
učestvuju u pripajanju, razloge zbog kojih je primenjen taj metod;
podatke o posebnim teškoćama u proceni vrednosti sportskih udruženja
koja učestvuju u pripajanju, ako ih je bilo.
Skupštine sportskih udruženja ne mogu da donesu odluku o prihvatanju
zaključenja ugovora o pripajanju pre nego što razmotre izveštaj
revizora iz stava 4. ovog člana.
Član 83.
Na spajanje sportskih udruženja shodno se primenjuju odredbe ovog
zakona o pripajanju, a na novonastalo sportsko udruženje – odredbe o
osnivanju sportskog udruženja.
Upisom novog sportskog udruženja u Registar prestaju da postoje
sportska udruženja koja su se spojila.
Upisom novog sportskog udruženja u Registar imovina spojenih sportskih
udruženja prelazi na novo sportsko udruženje.
Zaposleni i članovi sportskih udruženja koja su se spojila postaju
zaposleni i članovi novog sportskog udruženja.
Član 84.
Podela sportskog udruženja jeste statusna promena kojom se sportsko
udruženje deli na više sportskih udruženja, čime ono prestaje.
Odluka o podeli sportskog udruženja ima pravno dejstvo akta o
osnivanju.
Podelom sportsko udruženje deli svoju imovinu na više delova koju
prenosi na više sportskih udruženja. U podeli, delovi imovine
sportskog udruženja koje se deli mogu da se: pripoje postojećem
sportskom udruženju; spoje sa postojećim sportskim udruženjem uz
osnivanje novog sportskog udruženja; osnuju kao nova sportska
udruženja; neki pripoje jednom ili više postojećih sportskih
udruženja, a drugi osnuju kao jedno ili više novih sportskih
udruženja, sa ili bez spajanja sa postojećim udruženjima.
Odvajanje jeste statusna promena kojom se od sportskog udruženja
odvaja njegov deo, a sportsko udruženje ostaje da postoji kao pravno
lice. Odvajanjem sportsko udruženje prenosi jedan ili više delova
svoje imovine na jedno ili više novih (odvajanje osnivanjem) ili
postojećih sportskih udruženja (odvajanje pripajanjem).
Na podelu i odvajanje shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o
osnivanju, spajanju i pripajanju sportskih udruženja.
U slučaju podele ili odvajanja, za obaveze sportskog udruženja koje su
postojale pre upisa podele, odnosno odvajanja u Registar, solidarno
odgovara svako učestvujuće sportsko udruženje koje postoji nakon upisa
podele, odnosno odvajanja.
Sportsko udruženje kome je prenesen deo imovine podelom ili
odvajanjem, kao opšti pravni sledbenik, stupa u sve pravne odnose
podeljenog sportskog udruženja, odnosno sportskog udruženja od kojeg
je odvojen njegov deo, sa trećim licima, a u vezi s prenesenim delom
imovine.
Član 85.
Sportska udruženja nastala podelom, odnosno odvajanjem upisuju se u
Registar posle zaključenja ugovora o razgraničenju sredstava, prava i
obaveza (deobni bilans). Deobnim bilansom uređuju se i pitanja vezana
za status članova sportskog udruženja i zaposlenih.
Zastupnici sportskih udruženja koja učestvuju, odnosno nastaju u
podeli ili odvajanju podnose prijavu za upis u Registar podele,
odnosno odvajanja.
Sportsko udruženje prestaje upisom podele u Registar, bez sprovođenja
likvidacije. Sportsko udruženje ne prestaje odvajanjem njegovog dela,
već menja statut radi usklađivanja s promenama koje su u vezi s
odvajanjem.
Prestanak
Član 86.
Sportsko udruženje prestaje:
1) ako se broj članova smanji ispod broja potrebnog za osnivanje, a
nadležni organ udruženja ne donese odluku o prijemu novih članova u
roku od 30 dana;
2) ako nadležni organ sportskog udruženja donese odluku o prestanku
udruženja;
3) statusnom promenom i promenom pravnog oblika koja vodi prestanku
udruženja;
4) ako mu je izrečena mera zabrane obavljanja sportskih aktivnosti i
delatnosti zbog toga što ne ispunjava uslove za njihovo obavljanje, a
u roku određenom u izrečenoj meri ne ispuni te uslove;
5) ako je pravnosnažnom odlukom nadležnog suda utvrđeno da je
registracija osnivanja sportskog udruženja bila ništava;
6) ako mu je zabranjen rad;
7) ako se utvrdi da je prestalo sa radom;
8) u drugim slučajevima utvrđenim zakonom, osnivačkim aktom ili
statutom sportskog udruženja koji su navedeni kao osnov za prestanak
udruženja;
9) stečajem.
Sportsko udruženje prestaje brisanjem iz Registra.
Okolnosti iz stava 1. tač. 1), 4), 5), 6) 7) i 8) ovog člana utvrđuje
rešenjem sportski inspektor.
U slučaju iz stava 1. tačka 2) ovog člana brisanje iz Registra vrši se
nakon sprovedenog postupka likvidacije, odnosno stečaja sportskog
udruženja.
U slučaju prestanka sportskog udruženja po osnovu stava 1. tač. 1),
4), 5), 6), 7) i 8) ovog člana, sportski inspektor podnosi, u roku od
15 dana od dana pravnosnažnosti rešenja iz stava 3. ovog člana,
Agenciji prijavu za brisanje sportskog udruženja iz Registra.
U slučaju iz stava 5. ovog člana Registrator koji vodi Registar
registruje u skladu sa ovim zakonom u Registar ispunjenost uslova za
prestanak sportskog udruženja i, istovremeno, objavljuje oglas o tome
na internet stranici Registra u neprekidnom trajanju od 30 dana.
Ako Registar u roku od 60 dana od dana objave oglasa iz stava 6. ovog
člana ne primi rešenje nadležnog suda o otvaranju stečaja nad
sportskim udruženjem koje prestaje, Registrator koji vodi Registar po
službenoj dužnosti briše sportsko udruženje iz Registra.
Od trenutka nastupanja okolnosti iz stava 1. tač. 1), 2), 4), 5), 6),
7), 8) i 9) ovog člana sportsko udruženje ne može obavljati sportske
aktivnosti i delatnosti.
Član 87.
Likvidacija sportskog udruženja sprovodi se kada sportsko udruženje
ima dovoljno finansijskih sredstava za pokriće svih svojih obaveza.
Na sprovođenje likvidacije sportskog udruženja shodno se primenjuju
odredbe zakona kojim se uređuje likvidacija privrednih društava, ako
ovim zakonom nije drukčije određeno.
Sportsko udruženje može prestati i po skraćenom postupku likvidacije
pod uslovima i na način utvrđen zakonom kojim se uređuje likvidacija
udruženja.
Od trenutka kada su se stekli uslovi za pokretanje likvidacije,
sportsko udruženje može preduzimati samo aktivnosti potrebne za
sprovođenje likvidacionog postupka.
Donošenjem odluke o prestanku sportskog udruženja likvidacijom i
imenovanjem likvidacionog upravnika prestaju ovlašćenja zastupnika i
punomoćnika sportskog udruženja.
U slučajevima iz člana 86. stav 1. tač. 1), 2) i 7) ovog zakona
skupština sportskog udruženja dužna je da, u roku od 15 dana od dana
nastupanja razloga za prestanak sportskog udruženja, donese odluku o
prestanku sportskog udruženja likvidacijom, imenovanju likvidacionog
upravnika i o adresi za prijavu potraživanja.
U nazivu sportskog udruženja upisuje se oznaka: „u likvidaciji”.
Dejstvo otvaranja postupka likvidacije nastupa registracijom
likvidacije, podataka o likvidacionom upravniku i objavljivanjem
oglasa o pokretanju likvidacije u skladu sa zakonom.
Član 88.
Sa imovinom sportskog udruženja koja preostane posle namirenja
poverilaca likvidacioni upravnik postupa na način predviđen zakonom i
statutom sportskog udruženja.
Finansijski izveštaj sastavljen sa danom završetka likvidacije i
izveštaj o sprovođenju likvidacije odobrava skupština sportskog
udruženja, a ako se skupština udruženja ne sastane ili ne održi zbog
nedostatka kvoruma, likvidacioni upravnik završava postupak
likvidacije i bez odobrenja.
Posle okončanja likvidacije sportskog udruženja, likvidacioni upravnik
bez odlaganja podnosi prijavu za brisanje sportskog udruženja iz
Registra, uz koju prilaže izveštaj o toku likvidacije i izjavu da je
sva imovina sportskog udruženja podeljena u skladu sa zakonom i
statutom sportskog udruženja.
Član 89.
Lice koje je primilo imovinu sportskog udruženja iz likvidacionog
ostatka odgovara do visine primljenog iznosa za eventualne neizmirene
obaveze sportskog udruženja u likvidacionom postupku.
Imovina brisanog sportskog udruženja u skladu sa članom 86. st. 5–7.
ovog zakona postaje imovina primaoca iz člana 77. ovog zakona koji
odgovara do visine vrednosti primljene imovine za eventualne
neizmirene obaveze sportskog udruženja koje prestaje.
Nakon brisanja sportskog udruženja iz Registra u slučaju iz stava 2.
ovog člana, za obaveze sportskog udruženja sa primaocem imovine
neograničeno solidarno odgovaraju lica iz člana 75. stav 2. ovog
zakona, a lica iz člana 62. stav 1. ovog zakona odgovaraju solidarno
sa primaocem imovine do visine štete koju su svojim odlukama naneli
sportskom udruženju.
Potraživanja poverilaca iz st. 1–3. ovog člana zastarevaju u roku od
tri godine od dana brisanje udruženja iz Registra.
Član 90.
Nad sportskim udruženjem koje je nesposobno za plaćanje sprovodi se
stečaj, u skladu sa zakonom.
Na upis u Registar podataka koji se odnose na stečaj sportskog
udruženja shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuje
stečajni postupak, i to odredbe o upisu u nadležni registar odluka iz
stečajnog postupka.
Ako je nad sportskim udruženjem sproveden stečajni postupak, organ
koji je taj postupak sproveo, u roku od 15 dana od dana okončanja
postupka, dostavlja Agenciji dokaz o tome, nakon čega se, po službenoj
dužnosti, sprovodi brisanje udruženja iz Registra.
Registrator briše sportsko udruženje iz Registra na osnovu pravosnažne
odluke o zaključenju stečajnog postupka.
Prijavu za upis u Registar podataka koje se odnose na stečaj sportskog
udruženja dostavlja nadležni privredni sud, u skladu sa zakonom.
Član 91.
Zabranjeno je delovanje sportskog udruženja usmereno na nasilno
rušenje ustavnog poretka, kršenje zajemčenih ljudskih ili manjinskih
prava, ili izazivanje rasne, nacionalne ili verske mržnje.
Odluku o zabrani rada sportskog udruženja čije je delovanje suprotno
odredbi stava 1. ovog člana donosi Ustavni sud.
Zabrana rada sportskog udruženja odnosi se i na sve delove udruženja.
Simboli vizuelnog identiteta i druge oznake sportskog udruženja kome
je zabranjen rad ne smeju se javno upotrebljavati.
Odredbe st. 1–4. ovog člana shodno se primenjuju i na zabranu rada
povezivanja više lica iz člana 36. stav 2. ovog zakona.
2.1.2. Sportsko privredno društvo
Član 92.
Sportsko privredno društvo mogu osnovati fizička i/ili pravna lica, u
skladu sa zakonom.
Sportsko privredno društvo može se osnovati kao društvo sa ograničenom
odgovornošću ili akcionarsko društvo, u skladu sa zakonom.
Sportsko privredno društvo može obavljati sportsku aktivnost i
sportsku delatnost ako ispunjava uslove iz člana 35. ovog zakona i ako
se te aktivnosti i delatnosti obavljaju kao pretežna delatnost
sportskog privrednog društva.
Neto dobit koju u tekućoj godini ostvari društvo iz stava 1. ovog
člana mora biti najmanje 70% reinvestirana u sportsku delatnost tog
društva.
Na povredu konkurencije pri obavljanju sportskih delatnosti shodno se
primenjuju propisi kojima se uređuje zaštita konkurencije, osim ako to
nije suprotno samoj prirodi sportskih aktivnosti i sportskih
delatnosti.
Na rešavanje sporova nastalih u vezi sa obavljanjem sportskih
aktivnosti i delatnosti sportskog privrednog društva sa drugim
učesnicima u sistemu sporta shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o
sportskoj arbitraži.
Sportsko privredno društvo može da angažuje, odnosno registruje
sportiste i sportske stručnjake na osnovu zaključenog ugovora u skladu
sa čl. 10. i 31. ovog zakona.
Naziv sportskog privrednog društva ne sme dovoditi u zabludu u pogledu
grane ili oblasti sporta kome pripada sportsko privredno društvo ili o
tome o kakvoj se vrsti pravnog lica radi.
Ispunjenost uslova iz stava 3. ovog člana utvrđuje rešenjem sportski
inspektor u okviru inspekcijskog nadzora.
Na rešenje sportskog inspektora iz stava 9. ovog člana može se uložiti
žalba Ministarstvu u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
Isto lice ne može direktno, posredno ili preko povezanih lica, u
smislu zakona kojim se uređuju privredna društva, biti vlasnik,
odnosno imati udele ili akcije u više od jednog sportskog privrednog
društva u istom stepenu takmičenja, a u okviru iste grane sporta može
imati udele ili akcije na koje otpada najviše 5% osnovnog kapitala
sportskog privrednog društva samo u još jednom sportskom privrednom
društvu.
Udele, odnosno akcije sportskog privrednog društva ne mogu, direktno,
posredno ili preko povezanih lica da imaju lica čiji poslovi i
aktivnosti mogu neposredno da utiču na takmičenje u odgovarajućoj
grani sporta, odnosno stepenu takmičenja (sportske sudije, sportski
posrednici, sportisti, treneri i dr.), kao i vlasnici sportskih
kladionica.
Ukoliko neko lice stekne udele, odnosno akcije suprotno odredbama st.
11. i 12. ovog člana, dužno je da bez odlaganja otuđi svoj udeo,
odnosno akcije koje je steklo iako nije na to imalo pravo, a dok to ne
učini ne može da ostvari prava iz stečenih udela, odnosno akcija ni u
jednoj sportskoj organizaciji. Do otuđenja udela, odnosno akcija,
prava iz udela, odnosno akcija ostvaruje poverenik koga imenuje
nadležni nacionalni granski sportski savez.
Sticanje udela, odnosno akcija suprotno ovom zakonu ništavo je.
Na sportsko privredno društvo osnovano u formi akcionarskog društva ne
primenjuju se odredbe zakona kojim je regulisano preuzimanje
akcionarskih društava putem objavljivanja ponuda za preuzimanje.
2.2. Preduzetnik
Član 93.
Preduzetnik koji se bavi stručnim radom u oblasti sporta mora imati
odgovarajuće sportsko zvanje u skladu sa ovim zakonom.
Preduzetnik može obavljati sportsku delatnost ako ima obezbeđen
odgovarajući objekat, odgovarajuću opremu, angažovane odgovarajuće
sportske stručnjake i ako ispunjava uslove u pogledu bezbednosti u
obavljanju delatnosti, uključujući i potrebne akte (pravila o redu i
sl.), ako ovim zakonom nije drugčije utvrđeno.
Na samostalno obavljanje sportske delatnosti primenjuju se propisi
kojima se uređuje preduzetništvo, ako ovim zakonom nije drukčije
određeno.
Ministar propisuje bliže uslove iz stava 2. ovog člana.
Ispunjenost uslova iz stava 2. ovog člana utvrđuje rešenjem sportski
inspektor u okviru inspekcijskog nadzora.
Na rešenje sportskog inspektora iz stava 5. ovog člana može se uložiti
žalba Ministarstvu u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
Član 94.
Poslovima posredovanja prilikom prelaska sportiste, odnosno sportskog
stručnjaka iz jedne u drugu sportsku organizaciju i prilikom
zaključenja ugovora između sportiste, odnosno sportskog stručnjaka i
sportske organizacije može se baviti privredno društvo, odnosno
preduzetnik u oblasti sporta ako ima dozvolu za rad izdatu od strane
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza, kao i druga lica u
skladu sa pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza (u daljem
tekstu: organizacija za sportsko posredovanje).
Organizacija za sportsko posredovanje može obavljati delatnost
sportskog posredovanja pod uslovom da ima angažovanog sportskog
stručnjaka sa odgovarajućim sportskim zvanjem i odgovarajućom dozvolom
za rad izdatom od strane nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza.
Nadležni nacionalni granski sportski savez utvrđuje uslove i postupak
za sticanje dozvole za rad iz stava 1. ovog člana.
Ministarstvo daje saglasnost na akt iz stava 3. ovog člana.
Nadležni nacionalni granski sportski savez izdaje dozvolu za rad
organizaciji za sportsko posredovanje i obaveštava Ministarstvo o
svakom izdavanju dozvole, u roku od 15 dana od dana izdavanja.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da izvrši javnu
objavu na zvaničnom sajtu saveza izdatih dozvola za rad iz stava 5.
ovog člana.
U dozvolu za rad organizaciji za sportsko posredovanje unose se
odgovarajući podaci o ličnosti iz člana 5. stav. 2. ovog zakona.
Dozvola za rad izdata organizaciji za sportsko posredovanje od strane
nadležnog međunarodnog sportskog saveza smatra se važećom dozvolom za
rad iz stava 1. ovog člana za vreme za koje je izdata.
Ugovor o posredovanju sa sportistom koji nema potpunu poslovnu
sposobnost može se punovažno zaključiti samo uz prethodnu pisanu i
overenu u skladu sa zakonom saglasnost oba roditelja, odnosno
staratelja.
Ugovor o posredovanju u sportu, kao i sve izmene i dopune tog ugovora,
zaključuju se u pisanoj formi i overavaju u skladu sa zakonom i
obavezno sadrži iznos naknade organizaciji za sportsko posredovanje,
rok na koji se zaključuje i obim ovlašćenja organizacije za sportsko
posredovanje, uključujući i ovlašćenje za zastupanje, a u protivnom je
ništav.
Ugovor o posredovanju u sportu zaključuje se na period od najduže dve
godine, s tim da između istih ugovornih strana može biti po isteku
ovog roka ponovo zaključen ugovor o posredovanju.
Ugovor između sportiste, odnosno sportskog stručnjaka i sportske
organizacije koji je zaključen uz posredovanje ili zastupanje
organizacije za sportsko posredovanje mora sadržati označenje
organizacije za sportsko posredovanje, a u protivnom je ništav.
Organizacija za sportsko posredovanje može štititi interese samo jedne
strane iz ugovora o posredovanju, a u suprotnom duguje naknadu štete
licu sa kojim ima zaključen ugovor o posredovanju.
Odredbe ovog zakona koje se odnose na organizaciju za sportsko
posredovanje odnose se i na sva fizička i pravna lica koja imaju
zaključene ugovore o ulaganju u sportiste, odnosno sportske stručnjake
na osnovu kojih imaju pravo na deo prihoda koji proizlazi iz
obavljanja njihove sportske aktivnosti, odnosno delatnosti.
Član 95.
Pravna i fizička lica koja ne učestvuju u sportskim takmičenjima koja
su u okviru nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza koji
organizuje sportska takmičenja i kojima je pretežna delatnost pružanje
usluga stručnog rada u sportu iz člana 27. stav 1. ovog zakona (škole
fudbala, škole tenisa, kampovi, fitnes centri, drugi sportski centri i
sl.), mogu obavljati sportske delatnosti samo u obliku privrednog
društva, odnosno odgovarajućem obliku preduzetništva i ne mogu u
nazivu tog privrednog društva, odnosno odgovarajućem obliku
preduzetništva imati reč „klub” ili reč „savez” ili reči „sportski
klub”.
Obavljanje delatnosti iz stava 1. ovog člana od strane sportskog
udruženja suprotno uslovima iz stava 1. ovog člana prestavlja osnov za
prestanak sportskog udruženja.
Postojanje okolnosti iz stava 1. ovog člana rešenjem utvrđuje sportski
inspektor.
Na rešenje sportskog inspektora iz stava 3. ovog člana može se uložiti
žalba Ministarstvu u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
2.3. Sportska društva
Član 96.
Sportske organizacije mogu se, radi uređivanja i ostvarivanja
zajedničkih ciljeva i interesa, kao i zajedničkog nastupanja u oblasti
sporta, udruživati u sportska društva.
Sportsko društvo je nosilac prava na zajednički naziv i zajedničke
simbole, ako statutom sportskog društva nije drukčije određeno.
Na osnivanje, upis u Registar, obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, sticanje sredstava i ostvarivanje prihoda,
rešavanje sporova, odgovornost, kao i na druga pitanja u vezi s radom
sportskih društava, shodno se primenjuju odredbe ovog zakona koje se
odnose na sportska udruženja, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
2.4. Granski sportski savezi
Član 97.
Sportske organizacije, teritorijalni granski sportski savezi,
samostalni profesionalni sportisti, savezi i stručna i druga udruženja
u određenoj grani sporta koja ispunjavaju uslove za obavljanje
sportskih aktivnosti i delatnosti propisane ovim zakonom mogu se, radi
uređivanja pitanja od zajedničkog interesa, zajedničkog
reprezentovanja, uređivanja pitanja organizovanja takmičenja i statusa
sportista u određenoj grani sporta, udruživati u granske sportske
saveze za jednu ili više sportskih grana, u skladu sa zakonom i
sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza.
Organizacije iz stava 1. ovog člana moraju biti upisane u Registar.
Nadležni nacionalni granski sportski savez, odnosno granski sportski
savez član nadležnog nacionalnog granskog sporskog saveza dužan je da
primi u članstvo subjekte iz stava 1. ovog člana u roku od 60 dana od
dana podnošenja urednog zahteva za prijem u članstvo, ako je njihov
statut u skladu sa statutom tog saveza.
Sportske organizacije koje okupljaju lica s invaliditetom mogu se
udruživati po sportskim granama ili po drugom kriterijumu, u skladu sa
sportskim pravilima nadležnih međunarodnih sportskih saveza.
Član 98.
Granski sportski savezi osnivaju se prvenstveno s ciljem: razvoja
sportske grane, odnosno sportskih aktivnosti i delatnosti u području
svog delovanja; usklađivanja aktivnosti svojih članova;
reprezentovanja nacionalnog sporta u području svog delovanja;
stvaranja uslova za postizanje vrhunskih sportskih rezultata;
organizovanje i vođenje sportskih takmičenja; učešća u unapređivanju
stručnog rada sportskih stručnjaka; podsticanja bavljenja sportom,
posebno dece i omladine, u svom području delovanja.
Granski sportski savezi upisuju se u Registar.
Na osnivanje, upis u Registar, obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, sticanje sredstava i ostvarivanje prihoda,
rešavanje sporova, odgovornost, zabranu diskriminacije, naziv,
angažovanje sportista i sportskih stručnjaka, opšta i pojedinačna
akta, kao i na druga pitanja u vezi s radom granskih sportskih saveza,
shodno se primenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na sportska
udruženja.
Granski sportski savez se može osnovati ako na području za koje se
osniva ima najmanje tri registrovane sportske organizacije u grani
sporta za koju se taj savez osniva.
Član 99.
Nadležni nacionalni granski sportski savez jeste najviši oblik
udruživanja u Republici Srbiji u odgovarajućoj grani sporta.
Nadležni nacionalni granski sportski savez ima isključivu ulogu u
određenoj grani sporta za reprezentovanje nacionalnog sporta na
međunarodnim takmičenjima i u međunarodnim sportskim savezima,
organizovanje i vođenje nacionalnih sportskih takmičenja i uređenje
obavljanja sportskih aktivnosti i delatnosti putem sportskih pravila.
Samo jedan sportski savez može da stekne status nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza u jednoj grani sporta, osim u slučaju sporta
osoba sa invaliditetom.
Nadležni nacionalni granski sportski savez koristi u svom nazivu naziv
Republike Srbije, u skladu sa zakonom.
Predsednik uprave ili zastupnik nacionalnog granskog sportskog saveza
ili drugog nacionalnog sportskog saveza ne može biti član uprave,
predsednik ili zastupnik druge organizacije u oblasti sporta, osim
uprave Olimpijskog komiteta Srbije, Paraolimpijskog komiteta Srbije,
Sportskog saveza Srbije, Republičkog zavoda i Pokrajinskog zavoda.
Nadležni nacionalni granski sportski savezi i drugi nacionalni
sportski savezi, teritorijalni sportski savezi, profesionalni sportski
klubovi i sportske organizacije koje se takmiče u nacionalnim
sportskim ligama moraju da imaju zaposlenog ili angažovanog sportskog
stručnjaka ili stručnjaka u sportu sa položenim sportskim stručnim
ispitom.
Stručni sportski ispit iz stava 6. ovog člana polaže se pred komisijom
koju obrazuje ministar iz reda istaknutih stručnjaka u oblasti sporta.
Ministar propisuje program, sadržaj, način i troškove polaganja
stručnog sportskog ispita, obrazac uverenja o položenom stručnom
sportskom ispitu i uređuje ostala pitanja u vezi sa stručnim sportskim
ispitom iz stava 6. ovog člana.
U uverenje o položenom stručnom sportskom ispitu unose se odgovarajući
podaci o ličnosti iz člana 5. stav 10. ovog zakona.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da objavi na
internet stranici Agencije godišnji finansijski izveštaj i revizorski
izveštaj.
Član 100.
Nadležni nacionalni granski sportski savez utvrđuje sportska pravila u
odgovarajućoj grani sporta, a u skladu sa zakonom i sportskim
pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza.
Sportskim pravilima iz stava 1. ovog člana utvrđuju se:
1) sistem, propozicije, pravila i kalendar takmičenja, uključujući i
određivanje amaterskih i profesionalnih sportskih takmičenja i liga;
2) pravila za organizovanje sportskih takmičenja;
3) uslovi i kriterijumi za učešće na sportskim takmičenjima i postupak
utvrđivanja njihove ispunjenosti, uključujući i uslove za nastup
stranih sportista i sportista koji nastupaju za strane reprezentacije;
4) uslovi i kriterijumi za učešće na nacionalnom ligaškom sportskom
takmičenju, odnosno profesionalnom sportskom takmičenju i postupak
utvrđivanja njihove ispunjenosti (dozvola za sezonu);
5) način i postupak registrovanja ugovora između sportiste, odnosno
sportskog stručnjaka i sportske organizacije i opšte (minimalne)
uslove za zaključenje ugovora između sportiste, odnosno sportskog
stručnjaka i sportske organizacije;
6) uslovi za organizovanje i učešće sportskih organizacija u
takmičenjima za područje više država ili više regiona različitih
država;
7) uslovi i način registrovanja sportista i sportskih stručnjaka za
sportsku organizaciju, uključujući i registrovanje stranih sportista i
sportskih stručnjaka;
8) mere za sprečavanje negativnih pojava u sportu (doping, nasilje i
nedolično ponašanje, lažiranje sportskih rezultata, rasizam i
šovinizam, nelegalno klađenje i dr.);
9) medicinska zaštita sportista;
10) disciplinski postupak i disciplinske kazne;
11) status sportista i sportskih stručnjaka i prelasci sportista i
sportskih stručnjaka u domaće i inostrane sportske organizacije,
uključujući transfere i ustupanje sportista između sportskih
organizacija;
12) uslovi za vršenje posredovanja u prelascima sportista i sportskih
stručnjaka iz jedne u drugu sportsku organizaciju;
13) status sportskih sudija, suđenje na takmičenjima, nadzor nad
suđenjem i status i nadležnosti drugih službenih lica na sportskim
takmičenjima;
14) obavljanje stručnog rada u sportskim organizacijama;
15) druga pitanja utvrđena zakonom i sportskim pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da, u roku od 15
dana od dana stupanja na snagu sportskih pravila iz stava 1. ovog
člana, dostavi primerak tih pravila Ministarstvu, uključujući i
kasnije izmene i dopune pravila, računajući rok posebno za svaki opšti
akt kojim su utvrđena sportska pravila iz stava 2. ovog člana.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da objavi sportska
pravila i statut iz stava 1. ovog člana na zvaničnoj internet
prezentaciji tog saveza.
Nadležni nacionalni granski sportski savez daje mišljenje Ministarstvu
o postojanju interesa za prijem u državljanstvo Republike Srbije
sportiste ili sportskog stručnjaka koji je strani državljanin.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da donese program
razvoja grane sporta za koju je osnovan, za najmanje četiri godine, i
da ga dostavi Ministarstvu u roku od 15 dana od dana donošenja.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da dostavi
Ministarstvu overen prevod statuta nadležnog međunarodnog sportskog
saveza, uključujući i kasnije izmene i dopune tog statuta.
Član 101.
Na međunarodne granske sportske saveze koji imaju sedište na
teritoriji Republike Srbije shodno se primenjuju odredbe ovog zakona
koje se odnose na nacionalne granske sportske saveze.
Naziv međunarodnog granskog sportskog saveza iz stava 1. ovog člana
može biti na stranom jeziku i latiničnom pismu.
2.5. Sportski savez Srbije i drugi teritorijalni sportski savezi
Član 102.
Organizacije u oblasti sporta sa određene teritorije osnivaju, radi
uređivanja i ostvarivanja sportskih pitanja od zajedničkog interesa,
teritorijalni sportski savez (za Republiku Srbiju, autonomnu
pokrajinu, jedinicu lokalne samouprave, gradsku opštinu).
Sportski savez Srbije jeste teritorijalni sportski savez za Republiku
Srbiju u koji se udružuju nadležni nacionalni granski sportski savezi,
nadležni nacionalni sportski savezi za oblasti sporta, nacionalna
stručna i druga sportska udruženja, kao i teritorijalni sportski
savezi za autonomnu pokrajinu, jedinicu lokalne samouprave i gradsku
opštinu.
Sportski savez Srbije obavlja poslove kojima se obezbeđuju uslovi za
praćenje, razvoj i unapređenje sportske rekreacije, sporta dece,
uključujući fizičko vaspitanje dece predškolskog uzrasta i školski
sport, univerzitetski sport, sport u dijaspori i vrhunskog sporta u
neolimpijskim sportovima, kao i druge poslove u skladu sa ovim zakonom
i Nacionalnom strategijom razvoja sporta (u daljem tekstu:
Strategija), a posebno:
1) utvrđuje, kao povereni posao, svojstvo lica koje se samostalno bavi
sportom kao jedinim i osnovnim zanimanjem na osnovu merila za
utvrđivanje tog svojstva, koja ce utvrđuju uz saglasnost Ministarstva;
2) rešava arbitražne sporove za neolimpijske sportove, oblasti sporta
i teritorijalne sportske saveze;
3) učestvuje u radu Upravnog odbora Republičkog zavoda;
4) u svoje ime predlaže godišnje i posebne programe kojima se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta i prikuplja od nadležnih
nacionalnih granskih sportskih saveza preko kojih se ostvaruje opšti
interes u neolimpijskim sportovima, nadležnih nacionalnih sportskih
saveza preko kojih se ostvaruje opšti interes u određenim oblastima
sporta i teritorijalnih sportskih saveza i u njihovo ime predlaže
godišnje i posebne programe kojima se ostvaruje opšti interes u
oblasti sporta;
5) učestvuje u radu stručnih komisija koje vrše evaluaciju programa
koji se finansiraju u skladu sa ovim zakonom;
6) daje mišljenje na akt ministra kojim se utvrđuje nadležni
nacionalni sportski savez za granu, odnosno oblast sporta, sportske
grane i sportske discipline u Republici Srbiji i sportske grane koje
su od posebnog značaja za Republiku Srbiju;
7) učestvuje u radu komisije za pripremu kategorizacije sportova,
sportista i sportskih stručnjaka i vrši rangiranje;
8) daje mišljenje u vezi sa kandidaturom za organizaciju velikih
međunarodnih sportskih takmičenja na teritoriji Republike Srbije;
9) privremeno ostvaruje nadležnosti i prava i obaveze iz čl. 99, 100.
i 106. ovog zakona ukoliko u određenoj grani sporta ili oblasti sporta
nije obrazovan nadležni nacionalni granski sportski savez, odnosno
nadležni nacionalni sportski savez za oblast sporta ili nacionalni
sportski savez izgubi status nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza, odnosno nadležnog nacionalnog sportskog saveza za oblast
sporta ili nadležni nacionalni granski sportski savez, odnosno
nadležni nacionalni sportski savez za oblast sporta ne funkcioniše u
skladu sa ovim zakonom, ako ovim zakonom nije drugčije propisano;
10) privremeno ostvaruje nadležnosti teritorijalnog sportskog saveza
jedinice lokalne samouprave u jedinici lokalne samouprave u kojoj nije
obrazovan teritorijalni sportski savez ili on ne funkcioniše u skladu
sa ovim zakonom;
11) stara se o unapređenju zaštite zdravlja sportista i sportskih
stručnjaka iz neolimpijskih sportova i sprečavanju negativnih pojava u
sportu;
12) prati ostvarivanje funkcija teritorijalnih sportskih saveza u
jedinicama lokalne samouprave i odobravanje i realizaciju programa,
odnosno projekata koji se finansiraju iz javnih prihoda u jedinicama
lokalne samouprave i dva puta godišnje podnosi izveštaj Ministarstvu i
jedinicama lokalne samouprave o tome.
Na osnivanje, upis u Registar i obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, sticanje sredstava i ostvarivanje prihoda, kao i
na druga pitanja u vezi sa radom teritorijalnog sportskog saveza
shodno se primenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na granske
sportske saveze, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Ministarstvo rešenjem utvrđuje ispunjenost uslova da Sportski savez
Srbije privremeno ostvaruje nadležnosti i prava nacionalnog sportskog
saveza iz stava 3. tačka 9) ovog člana, odnosno privremeno ostvaruje
nadležnosti teritorijalnog sportskog saveza iz stava 3. tačka 10) ovog
člana.
Sportski savez Srbije dužan je da donese okvirni program razvoja grana
i oblasti sporta iz stava 3. ovog člana, u granicama svojih
nadležnosti utvrđenih ovim zakonom, za najmanje četiri godine, i da ga
dostavi Ministarstvu u roku od 15 dana od dana donošenja.
Sportski savez Srbije ima status nadležnog nacionalnog sportskog
saveza u pogledu ostvarivanja svojih nadležnosti utvrđenih ovim
zakonom.
Protiv rešenja Ministarstva iz stava 5. ovog člana može se pokrenuti
upravni spor, u skladu sa zakonom.
2.6. Olimpijski komitet Srbije i Paraolimpijski komitet Srbije
Član 103.
Olimpijski komitet Srbije jeste organizacija u oblasti sporta,
obrazovana u skladu s Olimpijskom poveljom i priznata od strane
Međunarodnog olimpijskog komiteta.
Olimpijski komitet Srbije obavlja poslove kojima se obezbeđuju uslovi
za: praćenje, razvoj i unapređenje vrhunskog sporta i sistema
vrhunskog sporta u olimpijskim sportovima, organizaciju i održavanje
međunarodnih sportskih takmičenja koja su u nadležnosti Međunarodnog
olimpijskog komiteta, ostvarivanje međudržavne i međunarodne sportske
saradnje i realizaciju programa i projekata iz ove oblasti koji su od
opšteg interesa za Republiku Srbiju, kao i druge poslove u skladu sa
ovim zakonom, a posebno:
1) rešava arbitražne sporove za olimpijske sportove;
2) učestvuje u radu Upravnog odbora Republičkog zavoda;
3) u svoje ime predlaže godišnje i posebne programe kojima se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta i prikuplja od svojih stalnih
članova (nadležnih nacionalnih granskih sportskih saveza olimpijskih
sportova) i u njihovo ime predlaže godišnje i posebne programe kojima
se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta;
4) učestvuje u radu stručnih komisija koje vrše evaluaciju programa
koji se finansiraju u skladu s ovim zakonom;
5) daje mišljenje na akt ministra kojim se utvrđuju nacionalni granski
sportski savezi čiji se programi finansiraju iz budžeta Republike
Srbije, sportske grane i sportski objekti od značaja za Republiku
Srbiju;
6) učestvuje u radu komisije za pripremu kategorizacije sportova,
sportista i sportskih stručnjaka i vrši rangiranje;
7) daje mišljenje u vezi s kandidaturom za organizaciju velikih
međunarodnih sportskih takmičenja na teritoriji Republike Srbije za
olimpijske sportove;
8) stara se o unapređenju zaštite zdravlja sportista i sportskih
stručnjaka iz olimpijskih sportova i sprečavanju negativnih pojava u
sportu;
9) privremeno ostvaruje funkciju nosioca programa nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza olimpijskog sporta iz člana 99.
stav 1. ovog zakona u odnosu na zadovoljavanje opšteg interesa u
oblasti sporta iz člana 112. stav 1. tačka 1) ovog zakona, ukoliko u
određenoj grani sporta nije obrazovan nadležni nacionalni granski
sportski savez ili nacionalni sportski savez izgubi status nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza ili nadležni nacionalni granski
sportski savez ne funkcioniše u skladu sa ovim zakonom.
Olimpijski komitet Srbije svoje aktivnosti obavlja u skladu sa
načelima olimpijskog pokreta i Olimpijskom poveljom Međunarodnog
olimpijskog komiteta.
Na osnivanje, upis u Registar i obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, kao i na druga pitanja u vezi s radom i
programima Olimpijskog komiteta Srbije, shodno se primenjuju odredbe
ovog zakona koje se odnose na nacionalne granske sportske saveze, ako
ovim zakonom nije drukčije određeno.
Reči „olimpijski” i „olimpijada”, samostalno ili u međusobnoj vezi,
kao i odgovarajuće reči ili grupe reči u stranom jeziku, mogu biti
korišćene u nazivu, odnosno poslovnom imenu neke organizacije ili za
označavanje određene sportske priredbe.
Olimpijski komitet Srbije može da koristi olimpijske simbole u okviru
svog vizuelnog identiteta, u skladu sa zakonom.
Paraolimpijski komitet Srbije jeste organizacija u oblasti sporta
obrazovana u skladu s Paraolimpijskom poveljom i priznata od strane
Međunarodnog paraolimpijskog komiteta.
Paraolimpijski komitet Srbije obavlja poslove kojima se obezbeđuju
uslovi za: praćenje, razvoj i unapređenje sporta osoba sa
invaliditetom, organizaciju i održavanje međunarodnih sportskih
takmičenja koja su u nadležnosti Međunarodnog paraolimpijskog
komiteta, ostvarivanje međudržavne i međunarodne sportske saradnje i
realizaciju programa i projekata iz oblasti sporta osoba sa
invaliditetom koji su od opšteg interesa za Republiku Srbiju, kao i
druge poslove u skladu sa ovim zakonom.
Odredbe st. 2−6. ovog člana shodno se primenjuju i na Paraolimpijski
komitet Srbije.
Ministarstvo rešenjem utvrđuje ispunjenost uslova da Olimpijski
komitet Srbije, odnosno Paraolimpijski komitet Srbije privremeno
ostvaruje funkcije nacionalnog granskog sportskog saveza iz stava 2.
tačka 9) ovog člana.
Protiv rešenja Ministarstva iz stava 10. ovog člana može se pokrenuti
upravni spor, u skladu sa zakonom.
Olimpijski komitet Srbije i Paraolimpijski komitet Srbije dužni su da
donesu okvirne programe razvoja olimpijskih, odnosno paraolimpijskih
sportova iz stava 2. ovog člana, u granicama svojih nadležnosti
utvrđenih ovim zakonom, za najmanje četiri godine, i da ga dostavi
Ministarstvu u roku od 15 dana od dana donošenja.
Olimpijski komitet Srbije i Paraolimpijski komitet Srbije imaju status
nadležnih nacionalnih sportskih saveza u pogledu ostvarivanja svojih
nadležnosti utvrđenih ovim zakonom.
Član 104.
Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i Sportski
savez Srbije sporazumno utvrđuju kodeks profesionalne etike za
obavljanje stručnog rada u sportu.
2.7. Stručna i druga udruženja i savezi u oblasti sporta
Član 105.
Sportski stručnjaci i stručnjaci u sportu mogu se radi uređivanja i
ostvarivanja stručnih sportskih pitanja od zajedničkog interesa
udruživati u stručna sportska udruženja (udruženja trenera, sportskih
sudija i dr.).
Sportske organizacije, sportska društva, sportski savezi i druga
pravna i fizička lica mogu radi ostvarivanja zajedničkih ciljeva i
interesa u oblasti sporta osnivati i druga udruženja (organizacioni
odbori, udruženja navijača i dr.) i saveze u oblasti sporta.
Na osnivanje, upis u Registar i obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, kao i na druga pitanja u vezi s radom udruženja
i saveza iz st. 1. i 2. ovog člana, shodno se primenjuju odredbe ovog
zakona koje se odnose na sportska udruženja.
Udruženjem u oblasti sporta iz stava 2. ovog člana ne smatra se
udruženje kome osnovni statutarni razlog osnivanja nije ostvarivanje
ciljeva u oblasti sporta, već ostvarivanje nekog drugog dopuštenog
cilja, u skladu sa zakonom kojim je uređen rad udruženja.
Član 106.
Sportske organizacije i stručna i druga udruženja i savezi u određenoj
oblasti sporta mogu se udruživati u odgovarajuće sportske saveze za
oblasti sporta, u skladu sa zakonom i sportskim pravilima nadležnog
nacionalnog sportskog saveza za određenu oblast sporta.
Na osnivanje, upis u Registar i obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, sticanje sredstava i ostvarivanje prihoda, kao i
na druga pitanja u vezi sa radom sportskog saveza za oblast sporta
shodno se primenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na granske
sportske saveze, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Nadležni nacionalni sportski savez za oblast sporta dužan je da donese
program razvoja oblasti sporta za koju je osnovan, za najmanje četiri
godine, i da ga dostavi Ministarstvu u roku od 15 dana od dana
donošenja.
2.8. Zavod za sport i medicinu sporta Republike Srbije
Član 107.
Republički zavod jeste ustanova koja obavlja delatnost radi razvoja
stručnog rada i zadovoljavanja stručnih potreba u oblasti sporta.
Delatnost Republičkog zavoda obuhvata:
1) periodična testiranja, odnosno praćenje antropoloških sposobnosti i
karakteristika dece, omladine i odraslih;
2) kontrolu treniranosti perspektivnih i vrhunskih sportista i
stručno-savetodavnu pomoć tim sportistima i sportskim stručnjacima;
3) organizaciju i realizaciju kontinuiranih treninga i završnih
priprema perspektivnih i vrhunskih sportista;
4) vođenje nacionalnih evidencija u oblasti sporta (prikupljanje
podataka i obrada) i periodično objavljivanje i publikovanje zbirnih
podataka iz nacionalnih evidencija;
5) stručno osposobljavanje i usavršavanje sportskih stručnjaka i
stručnjaka u oblasti sporta i medicine sporta u saradnji sa
odgovarajućom akreditovanom visokoškolskom ustanovom, u skladu sa
zakonom;
6) obavljanje nadzora nad stručnim radom u oblasti sporta preko
stručnih sportskih nadzornika;
7) evaluaciju zdravstvenog stanja učesnika u fizičkim aktivnostima;
8) unapređenje zdravstvenog stanja i funkcionalnih sposobnosti
perspektivnih i vrhunskih sportista;
9) organizacionu i stručnu pomoć organizacijama koje realizuju
programe kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta i
organizatorima velikih međunarodnih sportskih takmičenja;
10) savetovanje pri planiranju, izgradnji i rekonstrukciji sportskih
objekata u javnoj svojini i praćenje njihove iskorišćenosti;
11) propagandnu, izdavačku, naučnu, istraživačko-razvojnu i
bibliotečku delatnost u oblasti sporta i medicine sporta, u skladu sa
zakonom;
12) učestvovanje u izradi Strategije;
13) davanje mišljenja i stručne pomoći učesnicima u sistemu sporta u
pitanjima od značaja za razvoj sporta;
14) međunarodnu saradnju u oblasti sporta i medicine sporta;
15) unapređenje razvoja sporta dece i mladih;
16) praćenje planiranja izgradnje i iskorišćenosti sportskih objekata;
17) identifikaciju i razvoj sportskih talenata, u saradnji sa
nadležnim nacionalnim granskim sportskim savezima.
Republički zavod može obavljati i zdravstvenu delatnost, odnosno
određene poslove zdravstvene delatnosti, u skladu sa zakonom kojim se
uređuje zdravstvena zaštita.
Republički zavod može obavljati i druge poslove, u skladu sa Statutom.
Na statut Republičkog zavoda saglasnost daje Vlada, a na opšti akt
kojim se uređuje organizacija i sistematizacija radnih mesta u
Republičkom zavodu, finansijski plan i godišnji program rada
Republičkog zavoda saglasnost daje Ministarstvo.
Poslovi iz stava 2. tač. 4) i 6) ovog člana obavljaju se kao povereni
poslovi.
Republički zavod ima status nacionalnog trening centra i ima
isključivo pravo za obavljanje delatnosti iz stava 2. tačka 3) ovog
stava, osim ukoliko iz objektivnih razloga organizacija i realizacija
kontinuiranih treninga i završnih priprema perspektivnih i vrhunskih
sportista nije moguća u Republičkom zavodu.
Član 108.
Organi Republičkog zavoda jesu: direktor i upravni odbor.
Upravni odbor Republičkog zavoda ima sedam članova, od kojih dva
predstavnika Ministarstva, jednog predstavnika istaknutih stručnjaka
iz oblasti sporta koje predlaže Ministarstvo, jednog predstavnika
Olimpijskog komiteta Srbije, jednog predstavnika Sportskog saveza
Srbije i dva predstavnika Republičkog zavoda.
Za člana upravnog odbora i direktora Republičkog zavoda može biti
imenovano lice koje ima visoko obrazovanje.
Upravni odbor Republičkog zavoda odlučuje većinom glasova od ukupnog
broja članova upravnog odbora.
Direktora, predsednika i članove upravnog odbora Republičkog zavoda
imenuje i razrešava Vlada.
Nadzor nad zakonitošću rada Republičkog zavoda vrši Ministarstvo.
Član 109.
Na organizaciju i rad Republičkog zavoda primenjuju se propisi o
javnim službama, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.
Sredstva za rad Republičkog zavoda obezbeđuju se u budžetu Republike
Srbije i iz drugih izvora, u skladu sa zakonom.
2.9. Ustanove i privredna društva za obavljanje sportskih delatnosti
Član 110.
Ustanove u oblasti sporta mogu osnivati, u skladu sa zakonom kojim se
uređuju javne službe, Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica
lokalne samouprave (u daljem tekstu: osnivač) i u budžetu osnivača
obezbeđuju se sredstva za rad, u skladu sa zakonom.
Godišnji program rada ustanove iz stava 1. ovog člana odobrava
osnivač.
Ustanove u oblasti sporta mogu osnivati i druga pravna i fizička lica,
pod uslovima propisanim zakonom.
Privredna društva za obavljanje sportske delatnosti mogu osnivati
fizička ili pravna lica u skladu sa zakonom.
Ustanove i privredna društva iz st. 1, 3. i 4. ovog člana mogu
obavljati sportsku delatnost ako imaju obezbeđen odgovarajući prostor,
odnosno objekat, odgovarajuću opremu, odgovarajuće sportske stručnjake
u zavisnosti od vrste delatnosti, ako ispunjavaju uslove u pogledu
bezbednosti za obavljanje delatnosti i ako imaju odgovarajuću
unutrašnju organizaciju, odnosno službe.
Ministar propisuje bliže uslove iz stava 5. ovog člana.
Ispunjenost uslova iz stava 5. ovog člana utvrđuje rešenjem sportski
inspektor u okviru inspekcijskog nadzora.
Na rešenje sportskog inspektora iz stava 7. ovog člana može se uložiti
žalba Ministarstvu u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
Ustanova i privredno društvo za obavljanje sportske delatnosti ne može
u nazivu imati reč: „klub” ili „savez”.
2.10. Sportske zadužbine, fondacije i fondovi
Član 111.
Radi ostvarivanja društveno korisnih ciljeva u oblasti sporta mogu se
osnivati sportske zadužbine i fondacije.
Na osnivanje i rad sportskih zadužbina i fondacija primenjuju se
propisi o zadužbinama i fondacijama.
Republika Srbija osniva Nacionalni fond za razvoj sporta s ciljem
podrške unapređenju sportske rekreacije, promocije i podsticanja
bavljenja sportom svih građana Republike Srbije, a naročito dece,
žena, omladine i osoba sa invaliditetom.
Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave može osnovati fond
za razvoj sporta za ostvarivanje ciljeva iz stava 3. ovog člana.
Fond iz st. 3. i 4. ovog člana osniva se kao budžetski fond u skladu
sa zakonom kojim se uređuje budžetski sistem i za ostvarivanje svojih
ciljeva prvenstveno se finansira iz donacija od strane organizacija u
oblasti sporta i drugih pravnih lica, kao i iz drugih sredstava u
skladu sa zakonom.
III. OPŠTI INTERES
Član 112.
Opšti interes u oblasti sporta jeste:
1) obezbeđivanje uslova za pripremu, učešće i ostvarivanje vrhunskih
sportskih rezultata sportista na olimpijskim igrama, paraolimpijskim
igrama i drugim velikim međunarodnim sportskim takmičenjima;
2) unapređenje sistema sporta i podizanje kapaciteta Olimpijskog
komiteta Srbije, Paraolimpijskog komiteta Srbije i Sportskog saveza
Srbije i drugih nadležnih nacionalnih sportskih saveza za grane i
oblasti sporta preko kojih se ostvaruje opšti interes u oblasti
sporta;
3) izgradnja, opremanje i održavanje sportskih objekata koji su od
značaja za razvoj sporta na celom području Republike Srbije, vodeći
računa o regionalnoj pokrivenosti i stepenu razvoja sportske
infrastrukture u jedinicama lokalne samouprave;
4) stipendije za sportsko usavršavanje vrhunskih sportista amatera i
novčana pomoć vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama;
5) nacionalna priznanja i nagrade za poseban doprinos razvoju i
afirmaciji sporta;
6) aktivnosti sportskih kampova za perspektivne sportiste, koji su od
posebnog značaja za Republiku Srbiju;
7) organizacija međunarodnih i nacionalnih sportskih takmičenja od
značaja za Republiku Srbiju;
8) obezbeđivanje uslova za organizovanje i održavanje školskih i
univerzitetskih sportskih takmičenja na nivou Republike Srbije;
9) unapređenje sportske rekreacije, promocija i podsticanje bavljenja
sportom svih građana Republike Srbije, a naročito dece, žena, mladih i
osoba sa invaliditetom;
10) sprečavanje negativnih pojava u sportu (doping, nasilje i
nedolično ponašanje, nameštanje sportskih rezultata i dr.);
11) unapređenje zaštite zdravlja sportista, unapređenje stručnog rada
i stručnog osposobljavanja u sportu;
12) međudržavna i međunarodna sportska saradnja i razvijanje sporta i
saradnje sa organizacijama iz dijaspore;
13) naučni skupovi, istraživačko-razvojni i naučnoistraživački
projekti u sportu i izdavanje sportskih publikacija od nacionalnog
značaja;
14) delatnost i programi organizacija u oblasti sporta čiji je osnivač
Republika Srbija.
Za ostvarenje opšteg interesa u oblasti sporta iz stava 1. ovog člana
obezbeđuju se sredstva u budžetu Republike Srbije.
Sredstva koja se u budžetu Republike Srbije ostvare priređivanjem
igara na sreću, u skladu sa zakonom, koriste se za ostvarivanje opšteg
interesa iz stava 1. ovog člana.
Član 113.
Opšti interes u oblasti sporta iz člana 112. ovog zakona ostvaruje se
kroz finansiranje ili sufinansiranje programa i projekata, ako zakonom
nije drukčije propisano, i to:
1) za tač. 1)−8) na godišnjem nivou (u daljem tekstu: godišnji
program);
2) za tač. 9)−13) po javnom pozivu (u daljem tekstu: posebni program).
Finansiranje delatnosti organizacija iz člana 112. stav 1. tačka 14)
ovog zakona vrši se u skladu sa zakonom.
Član 114.
Godišnje i posebne programe dostavljaju nosioci, odnosno predlagači
programa i projekata u smislu ovog zakona prema dinamici utvrđenoj
Programskim kalendarom iz člana 117. ovog zakona.
Nadležni nacionalni sportski savezi koji ostvaruju opšti interes u
oblasti sporta iz člana 112. stav 1. tačka 2) ovog zakona uz predlog
godišnjeg programa podnose i predlog programa, odnosno aktivnosti od
opšteg interesa za koje se saglasno ovom zakonu podnosi posebni
program i ne mogu da konkurišu po javnom pozivu.
Ministarstvo može izuzetno odobriti određeni program kojim se
realizuje opšti interes u oblasti sporta iz člana 112. stav 1. ovog
zakona i na osnovu podnetog predloga programa u toku godine, bez
javnog poziva, u slučaju kada je u pitanju program od posebnog značaja
za ostvarivanje opšteg interesa u sportu, a podnose ga nosioci
programa iz člana 116. ovog zakona i kada je u pitanju program koji
nije iz objektivnih razloga mogao biti podnet u skladu s Programskim
kalendarom, a predmet i sadržaj programa je takav da može biti uspešno
realizovan samo od strane određenog nosioca programa.
U predlog godišnjeg i posebnog programa i projekta unose se
odgovarajući podaci o ličnosti iz člana 5. stav 10. ovog zakona lica
koja učestvuje u realizaciji programa, odnosno projekta.
Član 115.
Predlog programa, odnosno projekta može se izuzetno odnositi i na
aktivnosti koje se realizuju u dužem vremenskom periodu, do četiri
godine, pod uslovom da je to nužno s obzirom na prirodu i ciljeve
aktivnosti, da su predlogom programa, odnosno projekta za svaku godinu
predviđena potrebna sredstva i da su merljivi godišnji rezultati
realizacije programa.
Nastavak realizacije programa, odnosno projekta iz stava 1. ovog člana
odobrava se svake godine.
Realizacija, odnosno nastavak programa, odnosno projekta iz st. 1. i
2. ovog člana može se odobriti samo ako je podnet godišnji izveštaj za
prethodnu budžetsku godinu u skladu s ugovorom o realizovanju
programa, odnosno projekta i ako su ostvareni očekivani rezultati.
Dostavljanje programa
Član 116.
Predlog godišnjih programa iz člana 112. stav 1. tač. 1), 2), 7) i 8)
ovog zakona podnose Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski komitet
Srbije i Sportski savez Srbije, u skladu sa ovim zakonom.
Nacionalni granski sportski savezi olimpijskih sportova predloge
svojih godišnjih programa iz stava 1. ovog člana podnose objedinjeno
preko Olimpijskog komiteta Srbije, nacionalni granski sportski savezi
paraolimpijskih sportova predloge svojih godišnjih programa iz stava
1. ovog člana podnose objedinjeno preko Paraolimpijskog komiteta
Srbije, a svi ostali nacionalni sportski savezi podnose predloge
godišnjih programa objedinjeno preko Sportskog saveza Srbije.
Predlog godišnjeg programa davanja stipendija za sportsko usavršavanje
vrhunskih sportista amatera, nacionalnih priznanja za poseban doprinos
razvoju i afirmaciji sporta, dodele nagrada i novčane pomoći vrhunskim
sportistima i organizacije kampova za perspektivne sportiste, podnosi
nadležni nacionalni granski sportski savez preko koga se ostvaruje
opšti interes u određenoj grani sporta.
Predloge posebnih programa podnose Olimpijski komitet Srbije,
Paraolimpijski komitet Srbije i Sportski savez Srbije u svoje ime i u
ime svojih članova, u skladu sa ovim zakonom, kao i druge organizacije
u oblasti sporta.
Predlog projekta izgradnje, opremanja i održavanja sportskog objekta,
podnosi vlasnik, odnosno korisnik zemljišta ili sportskog objekta uz
saglasnost vlasnika zemljišta, odnosno sportskog objekta.
Predlog programa organizovanja međunarodne sportske priredbe od
značaja za Republiku Srbiju podnosi učesnik u sistemu sporta koji ima
saglasnost za kandidovanje i organizovanje te priredbe, obezbeđenu u
skladu sa ovim zakonom.
Predlozi godišnjih i posebnih programa iz st. 1. i 3. ovog člana mogu
sadržati aktivnosti učesnika u sistemu sporta koji su članovi nosioca
programa.
Predlozi godišnjih i posebnih programa sastoje se iz jedne ili više
programskih celina, a podnose se odvojeno za svaku od oblasti iz člana
112. stav 1. ovog zakona.
Akreditovane visokoškolske i naučno-istraživačke ustanove imaju status
organizacije u oblasti sporta u odnosu na podnošenje i realizovanje
programa iz člana 112. stav 1. tač. 11) i 13) ovog zakona i obavljanje
poslova stručnog osposobljavanja u oblasti sporta.
Programski kalendar
Član 117.
Godišnji program izvršava se prema sledećoj dinamici:
1. jun – predlagači, odnosno nosioci programa dostavljaju svoje
predloge godišnjih programa Ministarstvu;
1. jul – ministar obrazuje stručnu komisiju za izbor programa i
projekata koja analizira i ocenjuje podnete predloge godišnjih
programa;
15. jul – Ministarstvo donosi preliminarnu odluku, na predlog stručne
komisije o dodeli sredstava za narednu budžetsku godinu za realizaciju
godišnjih programa kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta;
15. decembar – Ministarstvo revidira predloge godišnjih programa i
usklađuje ih sa sredstvima utvrđenim u budžetu Republike Srbije za
narednu godinu;
30. decembar – Ministarstvo donosi odluku i obaveštava nosioce
programa o visini odobrenih sredstava po programima i projektima.
Posebni program izvršava se po javnom pozivu.
Rokovi iz stava 1. ovog člana predstavljaju krajnji rok u Programskom
kalendaru.
Uslovi i kriterijumi
Član 118.
Odobravanje godišnjih i posebnih programa iz člana 113. stav 1. ovog
zakona vrši se u skladu sa ovim zakonom i Strategijom, a kod godišnjih
programa i u odnosu na kategorizacije u smislu ovog zakona i programe
razvoja nadležnih nacionalnih sportskih saveza.
Program iz stava 1. ovog člana finansira se u celini ili delimično i
pod uslovima koji obezbeđuju da se uz najmanji utrošak sredstava iz
budžeta Republike Srbije postignu nameravani rezultati.
Grana sporta u okviru koje se realizuje program treba da je od
posebnog značaja za Republiku Srbiju.
Nosilac programa, odnosno projekta mora da bude registrovan u skladu
sa zakonom, upisan u nacionalnu evidenciju u skladu sa ovim zakonom,
da isključivo ili pretežno posluje na nedobitnoj osnovi, ako zakonom
nije drukčije određeno, da ima sedište u Republici Srbiji, da je
direktno odgovoran za pripremu i izvođenje programa, odnosno projekta,
da je prethodno obavljao delatnost najmanje godinu dana, da ispunjava,
u skladu sa ovim zakonom, propisane uslove za obavljanje sportskih
aktivnosti i delatnosti i da je sa uspehom realizovao odobreni
program, odnosno projekat, ukoliko je bio nosilac programa ranijih
godina.
Nosilac programa, odnosno projekta ne može da: bude u postupku
likvidacije, stečaja i pod privremenom zabranom obavljanja delatnosti;
ima blokadu poslovnog računa u trenutku zaključenja ugovora o
realizaciji programa i prebacivanja budžetskih sredstava na poslovni
račun, poreske dugove ili dugove prema organizacijama socijalnog
osiguranja; bude u poslednje dve godine pravnosnažnom odlukom kažnjen
za prekršaj ili privredni prestup u vezi sa svojim finansijskim
poslovanjem, korišćenjem imovine, radu sa decom i sprečavanjem
negativnih pojava u sportu.
Nosilac programa iz člana 116. stav 6. ovog zakona može da bude
organizacija u oblasti sporta koju je namenski i privremeno osnovala
za tehničku organizaciju međunarodnog sportskog takmičenja
organizacija u oblasti sporta koja ima saglasnost za organizovanje
međunarodnog sportskog takmičenja.
Finansijski plan za realizaciju programa, odnosno projekta sastoji se
iz neposrednih troškova realizacije programa, odnosno projekta u vezi
zarada i honorara lica angažovanih na neposrednoj realizaciji
programa, odnosno projekta, materijalnih troškova i administrativnih
troškova realizacije programa, odnosno projekta (opravdani direktni
troškovi) i dodatnih opravdanih troškova nosioca programa, odnosno
projekta (opravdani indirektni troškovi) koji ne mogu biti veći od 15%
od opravdanih direktnih troškova.
Pri odobravanju programa, odnosno projekta kojim se ostvaruje opšti
interes u oblasti sporta, prioritet imaju programi koji su strukturne
i razvojne prirode, a između programa organizovanja, odnosno učešća na
sportskim priredbama, prioritet imaju programi koji se odnose na
sportske priredbe višeg ranga.
Programi i projekti se finansiraju jednokratno ili u ratama, u
zavisnosti od vremenskog perioda za realizaciju programa.
Ministar bliže uređuje: kriterijume, i način odobravanja programa,
odnosno projekta i dodele sredstava; izgled i sadržinu predloga
programa, odnosno projekta i dokumentaciju koja se uz predlog podnosi;
sadržinu i izgled izveštaja o realizaciji programa, način i postupak
kontrole realizacije odobrenih programa, odnosno projekta.
Ministarstvo može da utvrdi u javnom pozivu za dostavljanje predloga
posebnih programa projektne, odnosno programske zadatke za podnošenje
programa.
Troškovi programa kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta
iz člana 116. stav 1. ovog zakona moraju se odnositi, po pravilu,
najmanje 15% na aktivnosti povezane sa sportom dece.
Jednom nadležnom nacionalnom granskom sportskom savezu, odnosno jednom
nadležnom nacionalnom sportskom savezu za oblast sporta ne može se
odobriti više od 20% sredstava od ukupne sume sredstava budžeta
Republike Srbije predviđenih za finansiranje programa nadležnih
nacionalnih sportskih saveza.
Član 119.
Organizacije u oblasti sporta mogu da podnose programe, odnosno
projekte u skladu sa ovim zakonom individualno ili udruženo sa drugim
organizacijama u oblasti sporta.
U slučaju partnerskih programa, odnosno projekata iz stava 1. ovog
člana samo jedna organizacija je direktno odgovorna za upravljanje
finansijskim sredstvima svih partnerskih organizacija u programu,
odnosno projektu.
Član 120.
Ako je u jednoj sportskoj grani, odnosno oblasti registrovano više
nacionalnih granskih sportskih saveza, odnosno više nacionalnih
sportskih saveza za oblast sporta finansiraju se programi samo
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza, odnosno nadležnog
nacionalnog sportskog saveza za oblast sporta kojima se ostvaruje
opšti interes.
Ministar donosi akt kojim utvrđuje:
1) nadležne nacionalne sportske saveze za sportske grane i oblasti
sporta u Republici Srbiji;
2) sportske grane i oblasti sporta u Republici Srbiji i sportske
discipline u okviru sportskih grana i oblasti sporta;
3) sportske grane koje su od posebnog značaja za Republiku Srbiju.
Ministar donosi akt iz stava 2. ovog člana naročito na osnovu:
organizacije saveza, broja učlanjenih organizacija i sportista,
ekonomske snage, medijskog i društvenog uticaja, razvijenosti sportske
grane, nacionalne i međunarodne organizovanosti i tradicije, članstva
u nadležnom međunarodnom sportskom savezu, sistema takmičenja,
ispunjenosti propisanih uslova za obavljanje sportskih aktivnosti i
delatnosti, kao i sportskih rezultata.
Pre donošenja akta iz stava 2. ovog člana, Ministarstvo pribavlja
mišljenje Olimpijskog komiteta Srbije, Paraolimpijskog komiteta Srbije
i Sportskog saveza Srbije.
Izuzetno od stava 1. ovog člana u oblasti sportske rekreacije više
nacionalnih sportskih saveza mogu imati status nadležnog nacionalnog
sportskog saveza preko koga se ostvaruje opšti interes u oblasti
sportske rekreacije.
Odobrenje programa
Član 121.
Za ocenu godišnjih i posebnih programa, odnosno projekata ministar
formira stručnu komisiju u kojoj, pored predstavnika Ministarstva,
učestvuju i predstavnici Olimpijskog komiteta Srbije, Paraolimpijskog
komiteta Srbije, Sportskog saveza Srbije i Republičkog zavoda.
Komisija vrši stručni pregled i daje ocenu podnetih predloga, na
osnovu ovog zakona i uslova i kriterijuma navedenih u javnom pozivu i
dostavlja ministru predlog za odobravanje programa.
O odobrenju godišnjeg i posebnog programa, odnosno projekta
Ministarstvo odlučuje pojedinačnim rešenjem.
Rešenja Ministarstva iz stava 3. ovog člana su konačna i protiv njih
se može voditi upravni spor.
Predmet upravnog spora iz stava 4. ovog člana ne može biti iznos
dobijenih sredstava po osnovu godišnjih i posebnih programa, odnosno
projekata.
Ako su nosiocu programa, odnosno projekta za realizaciju odobrenog
programa dodeljena manja sredstva od sredstava navedenih u
finansijskom planu programa, nosilac programa je obavezan da pre
zaključenja ugovora o realizovanju programa uskladi plan realizacije
programa sa visinom dodeljenih sredstava i da dostavi Ministarstvu
dopunu, odnosno izmenu predloženog programa, ili dokaz da je obezbedio
dodatna sredstva za realizaciju programa, a u protivnom će se smatrati
da je odustao od zaključenja ugovora.
Ugovaranje
Član 122.
Sa nosiocem odobrenog programa ili projekta Ministarstvo zaključuje
ugovor o realizovanju programa, odnosno projekta kojim se obavezno
uređuje: naziv i sedište nosioca programa, odnosno projekta; vrsta i
sadržina programa, odnosno projekta; vreme realizacije programa,
odnosno projekta, odnosno obavljanja aktivnosti; ciljevi i očekivani
rezultati; visina dodeljenih sredstava; vremenski plan upotrebe
sredstava; način nadzora nad odvijanjem realizacije programa, odnosno
projekta obaveze nosioca programa u pogledu podnošenja izveštaja o
realizaciji programa, odnosno projekta; dokazivanje realizacije
programa, odnosno projekta, namenskog korišćenja sredstava, medijskog
predstavljanja programa, odnosno projekta i učešća Republike Srbije u
njegovom finansiranju.
Ukoliko se nosilac odobrenog programa, odnosno projekta ne odazove
pozivu za zaključenje ugovora u roku od osam dana od dana prijema
poziva, smatraće se da je odustao od predloga programa.
Ugovor o realizovanju programa, odnosno projekta kojim se ostvaruje
opšti interes u oblasti sporta zaključen suprotno odredbama ovog
zakona ništav je.
Nosilac odobrenog programa, odnosno projekta kome su preneta sredstva
dužan je da namenski koristi sredstva dobijena iz budžeta Republike
Srbije.
Ugovor o odobravanju programa, odnosno projekta kojim se zadovoljava
opšti interes u oblasti sporta u Republici Srbiji koji je zaključen
suprotno ovom zakonu ništav je.
Nacionalna priznanja, nagrade i stipendije
Član 123.
Sportistima, državljanima Republike Srbije koji kao reprezentativci
Republike Srbije osvoje medalju na Olimpijskim igrama, Paraolimpijskim
igrama, Šahovskoj olimpijadi, svetskim i evropskim prvenstvima u
olimpijskim i paraolimpijskim sportskim disciplinama, ili su bili,
odnosno budu nosioci svetskog rekorda u olimpijskim i paraolimpijskim
sportskim disciplinama, ili postanu osvajači DEJVIS kup-a ili FED
kup-a Međunarodne teniske federacije, dodeljuje se nacionalno sportsko
priznanje u vidu doživotnog mesečnog novčanog primanja nakon navršenih
40 godina života.
Sportistima i trenerima državljanima Republike Srbije, koji kao
članovi reprezentacije Republike Srbije na Olimpijskim igrama,
Paraolimpijskim igrama, Šahovskoj olimpijadi i svetskim i evropskim
prvenstvima u olimpijskoj ili paraolimpijskoj sportskoj disciplini
osvoje jednu od medalja ili osvoje DEJVIS kup ili FED kup Međunarodne
teniske federacije, dodeljuje se novčana nagrada.
Sportskoj organizaciji na teritoriji Republike Srbije koja osvoji
evropsko klupsko prvenstvo najvišeg nivoa prema kriterijumima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza, u sportovima prve kategoriji
prema Nacionalnoj kategorizaciji sportova, dodeljuje se novčana
nagrada.
Član 124.
Pravo na nacionalno sportsko priznanje iz člana 123. stav 1. ovog
zakona ostvaruje se od dana donošenja akta o dodeli tog priznanja.
Vlada uređuje bliže uslove, način isplate i visinu nacionalnih
sportskih priznanja i novčanih nagrada.
Vlada odlučuje rešenjem o dodeli nacionalnog sportskog priznanja i
novčane nagrade, na predlog Ministarstva, a po podnetom zahtevu lica
koje ispunjava uslove iz člana 123. ovog zakona.
Ukoliko nosilac nacionalnog sportskog priznanja svojim ponašanjem ili
učešćem u aktivnostima koje nisu u skladu sa zakonom, sportskim
pravilima ili drugim opštim aktima organizacija u oblasti sporta šteti
ugledu sporta, i na taj način, ugledu Republike Srbije, Vlada može, na
predlog Ministarstva, rešenjem odlučiti da ne dodeli, odnosno ukine
nacionalno sportsko priznanje.
Protiv rešenja Vlade iz st. 3. i 4. ovog člana može se voditi upravni
spor.
Na osnovu rešenja Vlade o dodeli nacionalnog sportskog priznanja,
odnosno novčane nagrade iz stava 3. ovog člana Ministarstvo zaključuje
sa sportistom, trenerom i sportskom organizacijom iz člana 123. st. 1,
2. i 3. ovog zakona ugovor o isplati novčanog primanja.
Član 125.
Nagrade sportistima i trenerima državljanima Republike Srbije za
poseban doprinos razvoju i afirmaciji neolimpijskog sporta i
kriterijumi za njihovu dodelu uređuju se posebnim aktom Vlade, pri
čemu visina iznosa nagrada ne može da prelazi iznose utvrđene za
olimpijske sportove.
Sa sportistom i trenerom iz stava 1. ovog člana Ministarstvo
zaključuje ugovor o odobravanju novčanog primanja na osnovu dodeljene
novčane nagrade.
Član 126.
Vrhunskim sportistima amaterima za sportsko usavršavanje dodeljuje se
stipendija, a vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama za razvoj
sporta u Republici Srbiji može se dodeliti novčana pomoć.
Sa vrhunskim sportistom iz stava 1. ovog člana Ministarstvo zaključuje
ugovor o odobravanju stipendije, odnosno novčane pomoći, na osnovu
koga se sportisti mesečno isplaćuje stipendija, odnosno novčana pomoć.
Ugovor iz stava 2. ovog člana obavezno sadrži: novčani iznos
stipendije, odnosno novčane pomoći sportisti, rokove isplate, rok
važenja ugovora i obaveze sportiste.
Član 127.
Broj stipendija koje mogu dobiti vrhunski sportisti amateri istog
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza određuje se prema
rangu sporta i rangu nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
kome sportista pripada, koji je utvrđen kategorizacijom sportova i
nacionalnih granskih sportskih saveza, u skladu sa ovim zakonom.
Visina mesečnog iznosa stipendije za sportsko usavršavanje vrhunskih
sportista amatera utvrđuje se u zavisnosti od ranga koji sportisti
imaju u skladu sa nacionalnom kategorizacijom sportista.
Vrhunski sportista može dobiti stipendiju za sportsko usavršavanje,
odnosno novčanu pomoć ukoliko je obuhvaćen predlogom godišnjeg
programa nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza iz člana 116.
stav 3. ovog zakona i ako ispunjava obaveza prema nacionalnoj
sportskoj reprezentaciji.
Član 128.
Novčanu pomoć može dobiti vrhunski sportista sa posebnim zaslugama za
razvoj sporta koji je kategorizacijom sportista, u skladu sa ovim
zakonom, rangiran kao zaslužni sportista.
Novčana pomoć iz stava 1. ovog člana može se koristiti za pokriće
troškova koje je sportista lično imao za pripreme ili učešće na
takmičenjima ili za lečenje prouzrokovano povredom nastalom na
takmičenju, ili za pokriće drugih posebno opravdanih troškova, pod
uslovom da ti troškovi već nisu pokriveni davanjima organizacija u
oblasti sporta, sponzora ili donatora, odnosno da troškovi lečenja
nisu pokriveni zdravstvenim osiguranjem, u skladu sa zakonom.
Član 129.
Vrhunski sportista amater koji je dobio stipendiju za sportsko
usavršavanje i vrhunski sportista sa posebnim zaslugama koji je dobio
novčanu pomoć u skladu sa ovim zakonom ne mogu sredstva dobijana po
ovim osnovima koristiti suprotno nameni za koju su sredstva dobijena,
niti preneti deo ili celokupan iznos tih sredstava drugim učesnicima u
sistemu sporta.
U slučaju da vrhunski sportista amater koji je dobio stipendiju za
sportsko usavršavanje i vrhunski sportista sa posebnim zaslugama koji
je dobio novčanu pomoć u skladu sa ovim zakonom sredstva dobijana po
ovim osnovima koriste suprotno nameni za koju su sredstva dobijena ili
prenesu deo ili celokupan iznos tih sredstava drugim učesnicima u
sistemu sporta obavezni su da izvrše povraćaj dela ili celokupnog
iznosa sredstava dobijenih po ovom osnovu.
Ministar utvrđuje bliže uslove i kriterijume, način i postupak za
odobrenje stipendiranja vrhunskih sportista amatera za sportsko
usavršavanje i za dodelu novčane pomoći vrhunskim sportistima sa
posebnim zaslugama, kao i kriterijume za utvrđivanje visine mesečnog
iznosa stipendija i visine novčane pomoći.
Pravo na stipendiju za sportsko usavršavanje prestaje sportisti
sticanjem nacionalnog priznanja za poseban doprinos razvoju i
afirmaciji sporta u skladu sa ovim zakonom ili prestankom ispunjavanja
uslova iz stava 3. ovog člana.
Izveštavanje
Član 130.
Nosioci odobrenih programa, odnosno projekata obavezni su da
Ministarstvu, na njegov zahtev, kao i u roku koji je predviđen
ugovorom o realizovanju programa, odnosno projekta, a najmanje jednom
godišnje, dostave izveštaj sa potrebnom dokumentacijom o ostvarivanju
programa, odnosno projekta ili delova programa, odnosno projekta i
korišćenju sredstava budžeta Republike Srbije.
Nosioci odobrenog programa, odnosno projekta u završnom izveštaju o
realizaciji programa, odnosno projekta vrše i procenu postignutih
rezultata sa stanovišta postavljenih ciljeva.
Ministarstvo može obustaviti dalje finansiranje programa, odnosno
projekta odnosno jednostrano raskinuti ugovor o realizovanju programa,
odnosno projekta ako nosilac odobrenog programa, odnosno projekta ne
dostavi izveštaj u roku predviđenom ugovorom.
Nosiocu odobrenog programa, odnosno projekta ne mogu biti odobrena
sredstava za realizaciju novog programa, odnosno projekta pre nego što
podnese izveštaj u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana.
Nosioci odobrenog programa, odnosno projekta u roku od 15 dana od dana
usvajanja završnog izveštaja o realizaciji programa čine dostupnim
javnosti izveštaj o svom radu i o obimu i načinu sticanja i korišćenja
sredstava i taj izveštaj dostavljaju Ministarstvu.
Na svim dokumentima i medijskim promocijama vezanim za realizovanje
programa, odnosno projekta mora biti istaknuto da se program, odnosno
projekat finansira sredstvima iz budžeta Republike Srbije.
Nosilac odobrenog programa, odnosno projekta dužan je da čuva
evidenciju, odnosno dokumentaciju koja se odnosi na realizovanje tog
programa, odnosno projekta deset godina od dana kada je taj program,
odnosno projekat završen, ako zakonom nije drukčije određeno.
Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i Sportski
savez Srbije kao predlagači programa iz člana 116. stav 1. ovog zakona
dužni su da prate realizaciju odobrenih programa i da na kraju
realizacije programa podnose izveštaj Ministarstvu o ostvarivanju
ciljeva i efekata programa, a ako se uoče ozbiljni problemi i
nedostaci u realizaciji programa i pre toga.
Nadležni nacionalni sportski savezi obavezni su da Olimpijskom
komitetu Srbije, Paraolimpijskom komitetu Srbije i Sportskom savezu
Srbije pruže sve potrebne informacije i omoguće uvid u sva dokumenta i
sve aktivnosti vezane za realizaciju programa, kao i da im dostavljaju
u isto vreme kada i Ministarstvu, primerak izveštaja o realizaciji
programa.
Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, kao i organizacije
u oblasti sporta čiji se programi i projekti u oblasti sporta
finansiraju iz javnih prihoda Republike Srbije, autonomne pokrajine,
jedinice lokalne samouprave i od strane javnih preduzeća dostavljaju
Ministarstvu izveštaj o odobrenim i realizovanim programima i
projektima kojima se zadovoljavaju potrebe i interesi građana u
oblasti sporta.
Ministar bliže uređuje sadržaj rokove i način podnošenja izveštaja iz
stava 9. ovog člana.
Podaci iz izveštaja iz stava 9. ovog člana obrađuju se i koriste kao
jedinstveni informacioni sistem.
U izveštaj iz stava 1. ovog člana unose se odgovarajući podaci o
ličnosti iz člana 5. stav 10. ovog zakona lica koja je učestvovala u
realizaciji programa.
Kontrola realizacije
Član 131.
Ministarstvo vrši nadzor nad realizacijom programa, odnosno projekata
i namenskim korišćenjem odobrenih sredstava i jednom godišnje
izveštava Vladu o korišćenju sredstava budžeta Republike Srbije za
ostvarivanje opšteg interesa u oblasti sporta, utvrđenog ovim zakonom.
Član 132.
Ministarstvo stavlja na uvid javnosti: izveštaj o podnetim predlozima
programa, odnosno projekata sa traženim iznosom sredstava, izveštaj o
odobrenim programima, odnosno projektima sa iznosom odobrenih
sredstava, godišnji izveštaj o realizovanju svih odobrenih programa,
odnosno projekata za ostvarivanje opšteg interesa u sportu.
Član 133.
Sredstva dobijena iz budžeta Republike Srbije za realizovanje
programa, odnosno projekata kojima se ostvaruje opšti interes u
oblasti sporta moraju se vratiti u budžet Republike Srbije, zajedno sa
zateznom kamatom od momenta prijema, ukoliko podnosilac, odnosno
nosilac programa:
1) netačno ili nepotpuno obavesti davaoca sredstava o bitnim
okolnostima vezanim za odobrenje i realizovanje programa, odnosno
projekta;
2) svojim propustom ne izvrši program, odnosno projekat u celini ili
ga izvrši u nebitnom delu ili ga izvrši sa bitnim zakašnjenjem;
3) upotrebi sredstva nenamenski, u potpunosti ili delimično,
4) ne pridržava se propisanih ili ugovorenih mera koje su utvrđene
radi osiguranja realizacije programa, odnosno projekta;
5) ne dostavi u predviđenim rokovima potrebne izveštaje i dokaze, iako
ga je davalac sredstava prethodno upozorio na nepravilnosti i
posledice;
6) prestane da ispunjava uslove koji su na osnovu ovog zakona potrebni
za dobijanje sredstava;
7) spreči ili onemogući sprovođenje propisanih, odnosno ugovorenih
kontrolnih mera.
Ministarstvo će zahtevati povraćaj dela datih sredstava u slučaju iz
stava 1. tač. 4) i 6) ovog člana ili u slučaju kada je program izvršen
sa zakašnjenjem, ako su realizovanim aktivnostima postignuti bitni
efekti programa, odnosno projekta.
Ministarstvo će zahtevati povraćaj dela datih sredstava u slučaju iz
stava 1. tačka 3) ovog člana ukoliko su sredstva samo delimično
nenamenski utrošena, a to nije bitno uticalo na postizanje bitnih
efekata programa.
Ministarstvo vrši, po završetku odobrenog programa, analizu
realizacije programa i postizanja planiranih efekata i, u slučaju da
oceni da planirani efekti nisu postignuti u bitnom delu propustom
nosioca programa, zatražiće od nosioca programa da održi skupštinu u
roku od 60 dana radi utvrđenja odgovornosti lica koja su realizovala
program i lica koja su učestvovala u donošenju odluka koje su dovele
do nepostizanja planiranih efekata programa.
Nosilac programa iz st. 1. i 4. ovog člana ne može dobijati sredstva
iz javnih prihoda za realizaciju svojih programa dve godine od dana
kada je utvrđeno da je u potpunosti nenamenski upotrebio odobrena
sredstava za realizaciju programa ili svojim propustom nije postigao u
bitnom delu planirane efekte programa.
Potrebe i interesi građana u oblasti sporta u autonomnoj pokrajini
Član 134.
Potrebe i interesi građana u oblasti sporta za čije se ostvarivanje
obezbeđuju sredstva u budžetu autonomne pokrajine, u skladu sa ovim
zakonom, jesu:
1) izgradnja, opremanje i održavanje sportskih objekata kojima se
doprinosi razvoju sporta na teritoriji autonomne pokrajine, odnosno
obezbeđuju uslovi za razvoj vrhunskog sporta na teritoriji autonomne
pokrajine (sportski objekti od značaja za autonomnu pokrajinu);
2) promocija i podsticanje bavljenja građana sportom, posebno dece,
omladine, žena i osoba sa invaliditetom, na teritoriji autonomne
pokrajine;
3) organizacija sportskih takmičenja od značaja za autonomnu
pokrajinu;
4) stvaranje uslova za razvoj vrhunskog sportskog stvaralaštva i
unapređenje kvaliteta rada sa perspektivnim i talentovanim sportistima
na teritoriji autonomne pokrajine;
5) školska sportska takmičenja na nivou autonomne pokrajine;
6) delatnost Pokrajinskog zavoda i drugih organizacija u oblasti
sporta čiji je osnivač autonomna pokrajina;
7) aktivnosti pokrajinskih sportskih saveza od značaja za autonomnu
pokrajinu;
8) razvoj sportskih grana koje su od posebnog značaja za autonomnu
pokrajinu;
9) sprečavanje negativnih pojava u sportu (doping, nasilje i nedolično
ponašanje, nameštanje sportskih rezultata i dr.) na nivou autonomne
pokrajine i unapređenje zaštite zdravlja sportista;
10) stručno-sportski skupovi, istraživačko-razvojni i
naučnoistraživački projekti i izdavanje sportskih publikacija od
značaja za autonomnu pokrajinu;
11) unapređivanje stručnog rada u organizacijama u oblasti sporta sa
teritorije autonomne pokrajine;
12) nagrade i priznanja za postignute sportske rezultate i doprinos
razvoju sporta u autonomnoj pokrajini;
13) stipendije za sportsko usavršavanje kategorisanih sportista,
posebno perspektivnih sportista;
14) prikupljanje i distribucija podataka u oblasti sporta od značaja
za autonomnu pokrajinu, uključujući periodična testiranja i praćenje,
u anonimiziranom obliku, stanja fizičkih sposobnosti dece, omladine i
odraslih na teritoriji autonomne pokrajine;
15) druge potrebe i interesi građana u oblasti sporta od značaja za
autonomnu pokrajinu, koje utvrdi autonomna pokrajina preko svojih
organa.
Nosilac programa kojim se obezbeđuje ostvarivanje potreba i interesa
građana u autonomnoj pokrajini ne može za finansiranje istih
aktivnosti da konkuriše i za sredstva od drugog nivoa vlasti u
Republici Srbiji.
Član 135.
Autonomna pokrajina, preko svojih organa, u skladu sa zakonom:
1) obezbeđuje ostvarivanje potreba i interesa građana u oblasti sporta
na teritoriji autonomne pokrajine iz člana 134. ovog zakona;
2) uređuje i vodi evidencije u oblasti sporta od značaja za autonomnu
pokrajinu;
3) utvrđuje sportske objekte od značaja za autonomnu pokrajinu;
4) obezbeđuje uslove za rad, odnosno obavljanje delatnosti
Pokrajinskog zavoda i drugih organizacija u oblasti sporta čiji je
osnivač autonomna pokrajina;
5) utvrđuje preko kojih se pokrajinskih sportskih saveza zadovoljavaju
potrebe i interesi građana na teritoriji autonomne pokrajine kada je u
jednoj sportskoj grani registrovano više pokrajinskih granskih
sportskih saveza i utvrđuje koje sportske grane su od posebnog značaja
za autonomnu pokrajinu;
6) uređuje bliže uslove za korišćenje javnih sportskih terena na
teritoriji autonomne pokrajine;
7) vrši inspekcijski nadzor nad sprovođenje ovog zakona na teritoriji
autonomne pokrajine, u skladu sa zakonom.
Poslovi iz stava 1. tač. 6) i 7) ovog člana vrše se kao povereni.
U evidencijama iz stava 1. tačka 2) ovog člana mogu se voditi samo
odgovarajući podaci o ličnosti iz člana 168. st. 4–6. ovog zakona, s
tim da se na vođenje evidencija i korišćenje podataka iz evidencija
shodno primenjuju odredbe člana 168. st. 15–19. ovog zakona.
Član 136.
Odredbe ovog zakona i podzakonskih akata donetih na osnovu ovog zakona
koje se odnose na uslove, kriterijume i način odobrenja programa,
odnosno finansiranje delatnosti kojima se ostvaruje opšti interes u
oblasti sporta, zaključenje ugovora, podnošenje izveštaja, kontrolu
realizacije i obavezu vraćanja dobijenih sredstava, shodno se
primenjuju i na programe, odnosno delatnosti kojima se ostvaruju
potrebe i interesi građana u oblasti sporta u autonomnoj pokrajini.
Autonomna pokrajina preko svojih organa uređuje bliže uslove,
kriterijume i način i postupak dodele sredstava iz budžeta autonomne
pokrajine, odnosno odobrenje programa za ostvarivanje potreba i
interesa građana u oblasti sporta na teritoriji autonomne pokrajine i
način javnog objavljivanja podataka o predloženim programima za
finansiranje, odobrenim programima i realizaciji odobrenih programa.
Jednoj organizaciji u oblasti sporta ne može se odobriti više od 20%
sredstava od ukupne sume sredstava budžeta autonomne pokrajine
predviđenih za finansiranje programa iz oblasti sporta, s tim da se
troškovi programa kojima se zadovoljavaju potrebe i interesi građana
na teritoriji autonomne pokrajine moraju odnositi, po pravilu,
najmanje 15% na aktivnosti povezane sa sportom dece.
Predlog svog godišnjeg programa i godišnjih programa organizacija u
oblasti sporta sa sedištem na teritoriji autonomne pokrajine iz član
134. stav 1. tač. 2), 4), 5), 7), 8), 11), 12), 13) i 14) ovog zakona,
podnosi nadležni teritorijalni sportski savez autonomne pokrajine, a
predlog posebnih programa iz člana 134. stav 1. tač. 1), 3), 9), 10),
12) i 15) ovog zakona – teritorijalni sportski savez autonomne
pokrajine i druge organizacije u oblasti sporta sa sedištem na
teritoriji autonomne pokrajine, u skladu sa dinamikom utvrđenom u
članu 117. stav 1. ovog zakona.
Ugovor o odobrenju programa, odnosno projekta kojim se zadovoljavaju
potrebe i interesi građana u autonomnoj pokrajini koji je zaključen
suprotno ovom zakonu ili bez postojanja akta iz stava 2. ovog člana
ništav je.
Potrebe i interesi građana u oblasti sporta u jedinicama lokalne
samouprave
Član 137.
Potrebe i interesi građana za čije se ostvarivanje obezbeđuju sredstva
u budžetu jedinica lokalne samouprave, u skladu sa zakonom, jesu:
1) podsticanje i stvaranje uslova za unapređenje sportske rekreacije,
odnosno bavljenja građana sportom, posebno dece, omladine, žena i
osoba sa invaliditetom;
2) izgradnja, održavanje i opremanje sportskih objekata na teritoriji
jedinice lokalne samouprave, a posebno javnih sportskih terena u
stambenim naseljima ili u njihovoj blizini i školskih sportskih
objekata, i nabavka sportske opreme i rekvizita;
3) organizacija sportskih takmičenja od posebnog značaja za jedinicu
lokalne samouprave;
4) obezbeđenje uslova i organizovanje sportskih kampova za sportski
razvoj talentovanih sportista i unapređenje kvaliteta stručnog rada sa
njima;
5) učešće sportskih organizacija sa teritorije jedinice lokalne
samouprave u domaćim i evropskim klupskim takmičenjima;
6) fizičko vaspitanje dece predškolskog uzrasta i školski sport
(unapređenje fizičkog vežbanja, rad školskih sportskih sekcija i
društava, opštinska, gradska i međuopštinska školska sportska
takmičenja i dr.);
7) delatnost organizacija u oblasti sporta čiji je osnivač jedinica
lokalne samouprave;
8) delatnost organizacija u oblasti sporta sa sedištem na teritoriji
jedinice lokalne samouprave koje su od posebnog značaja za jedinicu
lokalne samouprave;
9) unapređenje zaštite zdravlja sportista i obezbeđivanje adekvatnog
sportsko-zdravstvenog obrazovanja sportista, posebno mladih,
uključujući i antidoping obrazovanje;
10) stipendiranje za sportsko usavršavanje kategorisanih sportista,
posebno perspektivnih sportista;
11) sprečavanje negativnih pojava u sportu (doping, nasilje i
nedolično ponašanje, nameštanje sportskih rezultata i dr.);
12) edukacija, informisanje i savetovanje građana, sportista i ostalih
učesnika u sistemu sporta o pitanjima bitnim za odgovarajuće bavljenje
sportskim aktivnostima i delatnostima;
13) periodična testiranja, sakupljanje, analiza i distribucija
relevantnih informacija za adekvatno zadovoljavanje potreba građana u
oblasti sporta na teritoriji jedinice lokalne samouprave,
istraživačko-razvojni projekti i izdavanje sportskih publikacija;
14) unapređivanje stručnog rada učesnika u sistemu sporta sa
teritorije jedinice lokalne samouprave i podsticanje zapošljavanja
visokokvalifikovanih sportskih stručnjaka i vrhunskih sportista;
15) racionalno i namensko korišćenje sportskih sala i sportskih
objekata u državnoj svojini čiji je korisnik jedinica lokalne
samouprave i sportskih objekata u svojini jedinice lokalne samouprave
kroz odobravanje njihovog korišćenja za sportske aktivnosti i dodelu
termina za treniranje učesnicima u sistemu sporta;
16) nagrade i priznanja za postignute sportske rezultate i doprinos
razvoju sporta.
Za zadovoljavanje potreba i interesa građana iz stava 1. ovog člana
jedinice lokalne samouprave obezbeđuju u svom budžetu odgovarajuća
sredstva, uz poštovanje prioriteta utvrđenih ovim zakonom.
Nosilac programa kojim se obezbeđuje ostvarivanje potreba i interesa
građana iz stava 1. ovog člana ne može za finansiranje istih
aktivnosti da podnosi programe i za sredstva od drugog nivoa vlasti u
Republici Srbiji.
Sportska organizacija koja je nosilac godišnjeg programa mora biti
član odgovarajućeg nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
preko koga se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta.
Jedinica lokalne samouprave utvrđuje koje su organizacije u oblasti
sporta iz stava 1. tačka 8) ovog člana od posebnog značaja za jedinicu
lokalne samouprave, shodnom primenom kriterijuma propisanih članom
120. stav 3. ovog zakona i na osnovu kategorizacije organizacija u
oblasti sporta u jedinici lokalne samouprave i Programa razvoja sporta
u jedinici lokalne samouprave.
Član 138.
Odredbe ovog zakona i podzakonskih akata donetih na osnovu ovog zakona
koje se odnose na uslove, kriterijume i način odobrenja programa i
projekata, odnosno finansiranje delatnosti kojima se ostvaruje opšti
interes u oblasti sporta, zaključenje ugovora, podnošenje izveštaja,
kontrolu realizacije i obavezu vraćanja dobijenih sredstava, shodno se
primenjuju i na programe, odnosno delatnosti kojima se zadovoljavaju
potrebe građana u oblasti sporta u jedinicama lokalne samouprave.
Jedinica lokalne samouprave preko nadležnih organa uređuje bliže
uslove, kriterijume i način i postupak dodele sredstava iz budžeta
jedinice lokalne samouprave, odnosno odobrenje programa za
zadovoljavanje potreba građana u oblasti sporta na teritoriji jedinice
lokalne samouprave i način javnog objavljivanja podataka o predloženim
programima za finansiranje, odobrenim programima i realizaciji
odobrenih programa.
Gradovi u kojima su obrazovane gradske opštine uređuju i obezbeđuju
zadovoljavanje potreba i interesa građana u oblasti sporta u tim
gradskim opštinama shodnom primenom odredaba ovog zakona koje se
odnose na potrebe i interese građana u jedinicama lokalne samouprave.
Jednoj organizaciji u oblasti sporta ne može se odobriti više od 20%
sredstava od ukupne sume sredstava budžeta jedinice lokalne samouprave
predviđenih za finansiranje programa iz oblasti sporta, s tim da se
troškovi programa kojima se zadovoljavaju potrebe i interesi građana u
jedinici lokalne samouprave moraju odnositi, po pravilu, najmanje 15%
na aktivnosti povezane sa sportom dece.
Predlog svog godišnjeg programa i godišnjih programa organizacija u
oblasti sporta sa sedištem na teritoriji jedinice lokalne samouprave
iz član 137. stav 1. tač. 1), 2), 3), 5), 6), 8), 10), 12), 13), 14) i
16) ovog zakona, podnosi nadležni teritorijalni sportski savez
jedinice lokalne samouprave, a predlog posebnih programa iz člana 137.
stav 1. tač. 4), 9), 11) i 15) ovog zakona – teritorijalni sportski
savez jedinice lokalne samouprave i druge organizacije u oblasti
sporta sa sedištem na teritoriji jedinice lokalne samouprave, u skladu
sa dinamikom utvrđenom u članu 117. stav 1. ovog zakona.
Pod teritorijalnim sportskim savezom iz stava 5. ovog člana smatra se
onaj teritorijalni sportski savez koji je učlanjen u Sportski savez
Srbije.
Potrebe građana iz člana 137. stav 1. tač. 1), 2) i 6) ovog zakona
imaju prioritet pri izboru programa kojim se zadovoljavaju potrebe
građana u oblasti sporta u jedinici lokalne samouprave, odnosno drugi
programi mogu biti odobreni tek nakon što se zadovolje potrebe građana
iz člana 137. stav 1. tač. 1), 2) i 6) ovog zakona.
Odobravanje godišnjih i posebnih programa iz stava 4. ovog člana u
granama i oblastima iz člana 120. stav 2. tačka 2) ovog zakona vrši se
u skladu sa ovim zakonom, Strategijom, nacionalnim kategorizacijama i
Programom razvoja sporta u jedinici lokalne samouprave, a kod
godišnjih programa i u odnosu na kategorizacije organizacija u oblasti
sporta u jedinici lokalne samouprave.
Ugovor o odobrenju programa, odnosno projekta kojim se zadovoljavaju
potrebe i interesi građana u jedinici lokalne samouprave koji je
zaključen suprotno ovom zakonu ili bez postojanja akta iz stava 2.
ovog člana ništav je.
IV. KATEGORIZACIJA U OBLASTI SPORTA
Član 139.
Nacionalnom kategorizacijom sportova utvrđuju se kriterijumi za
rangiranje i određuje rang sportskih grana na osnovu ostvarenih
sportskih rezultata koje su postigli sportisti, sportske organizacije
i nacionalne sportske reprezentacije na međunarodnim sportskim
takmičenjima, broja registrovanih sportskih organizacija, sportista i
sportskih stručnjaka, nacionalne i međunarodne tradicije, nacionalne i
međunarodne medijske zastupljenosti i popularnosti, zdravstvenog,
socijalnog i drugog uticaja na učesnike, finansijskog značaja i
finansijske samostalnosti, reklamne atraktivnosti, pristupačnosti
pojedinih sportskih grana i drugih značajnih faktora.
Nacionalnom kategorizacijom nacionalnih granskih sportskih saveza
utvrđuju se kriterijumi za rangiranje i određuje rang nadležnih
nacionalnih granskih sportskih saveza na osnovu ranga sportske grane,
ostvarenih sportskih rezultata koje su postigli sportisti, sportske
organizacije i nacionalne sportske reprezentacije na međunarodnim
sportskim takmičenjima, broja registrovanih sportskih organizacija,
sportista i sportskih stručnjaka, nacionalne tradicije i broja i vrste
takmičenja koja se organizuju.
Nacionalnom kategorizacijom sportista utvrđuju se kriterijumi i merila
za rangiranje sportista na osnovu rezultata, uzrasta, pola i
nacionalne kategorizacije sportova, i uređuje način dodeljivanja
određenog ranga – sportskog statusa (status vrhunskog sportiste,
status perspektivnog sportiste, status talentovanog sportiste i dr.).
Nacionalna kategorizacija sportista sadrži i kategorizaciju sportista
sa invaliditetom. Sportski status može steći lice koje je državljanin
Republike Srbije.
Nacionalnom kategorizacijom sportskih stručnjaka utvrđuju se
kriterijumi i merila za rangiranje sportskih stručnjaka na osnovu
kvaliteta rada, ostvarenih rezultata, stepena stručnosti i nacionalne
kategorizacije sportova i uređuje način dodeljivanja odgovarajućeg
ranga – sportskog statusa.
Nacionalnom kategorizacijom sportskih objekata utvrđuju se kriterijumi
i merila za kategorisanje sportskih objekata na osnovu vrste sportskih
aktivnosti, tehničkih karakteristika sportskog objekta i nivoa
takmičenja za koji ispunjava uslove.
Kategorizaciju iz st. 1−5. ovog člana pripremaju stručne komisije koje
obrazuje ministar.
Komisiju za pripremu nacionalnih kategorizacija sportova, sportista i
sportskih stručnjaka čine predstavnici Olimpijskog komiteta Srbije,
Sportskog saveza Srbije, Republičkog zavoda i Ministarstva, a komisiju
za pripremu nacionalne kategorizacije sportskih objekata čine
predstavnici Ministarstva i Republičkog zavoda.
Prostorni i tehnički uslovi za rad komisija iz stava 6. ovog člana
obezbeđuju se preko Sportskog saveza Srbije i Republičkog zavoda.
Nacionalnu kategorizaciju sportova, nacionalnih granskih sportskih
saveza, sportista, sportskih stručnjaka i sportskih objekata i
postupak rangiranja, odnosno kategorisanja sportista, sportskih
stručnjaka i sportskih objekata propisuje ministar.
Član 140.
Nacionalne kategorizacije sportova, nadležnih nacionalnih granskih
sportskih saveza, sportista i sportskih stručnjaka utvrđuju se za
period od dve godine, a nacionalna kategorizacija sportskih objekata
za period od pet godina.
Na osnovu kategorizacije iz stava 1. ovog člana jedanput godišnje
rangiranje, odnosno kategorisanje vrše:
1) Olimpijski komitet Srbije – za olimpijske sportiste i sportske
stručnjake;
2) Sportski savez Srbije – za neolimpijske sportiste i sportske
stručnjake;
3) Republički zavod – za sportske objekte;
4) Paraolimpijski komitet Srbije – za paraolimpijske sportiste i
sportske stručnjake.
Na izvršeno rangiranje, odnosno kategorisanje sportista, sportskih
stručnjaka i sportskih objekata može se uložiti žalba Ministarstvu u
roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja o izvršenom rangiranju,
odnosno kategorisanju.
Protiv konačnog rešenja Ministarstva kojim je odlučeno o žalbi iz
stava 3. ovog člana može se voditi upravni spor.
Poslovi iz stava 2. ovog člana obavljaju se kao povereni poslovi.
Rangiranja iz stava 2. tač. 1), 2) i 4) ovog člana vrše se najkasnije
do kraja januara tekuće godine za prethodnu godinu.
Član 141.
Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave mogu da utvrde
kategorizaciju organizacija u oblasti sporta sa svoje teritorije,
vodeći računa o nacionalnim kategorizacijama sportova i nacionalnih
granskih sportskih saveza i specifičnim potrebama i interesima
autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave.
V. NACIONALNA STRATEGIJA RAZVOJA SPORTA
Član 142.
Strategiju donosi Vlada, na predlog Ministarstva, za period od deset
godina.
Strategijom se utvrđuje:
1) stanje u oblasti sporta koje postoji u trenutku donošenja
Strategije;
2) osnovni principi na kojima se temelji razvoj sporta u Republici
Srbiji;
3) kratkoročni, periodični i dugoročni sportsko-razvojni ciljevi u
periodu za koji se donosi i nosioci realizacije tih ciljeva;
4) sadržina, obim i procenjena vrednost aktivnosti na realizovanju
postavljenih sportsko-razvojnih ciljeva;
5) obaveze i zadaci nosilaca javne vlasti svih nivoa i nosilaca
sportskih programa na realizaciji postavljenih sportsko-razvojnih
ciljeva.
Sredstva za realizaciju Strategije obezbeđuju se u budžetu Republike
Srbije, kao i u budžetu autonomne pokrajine i jedinica lokalne
samouprave.
Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, u roku od godinu
dana od usvajanja Strategije, utvrđuje program razvoja sporta na
svojoj teritoriji, u skladu sa Strategijom, i dostavlja ga
Ministarstvu u roku od 15 dana od dana usvajanja.
VI. ŠKOLSKI I UNIVERZITETSKI SPORT i FIZIČKO VASPITANjE DECE
PREDŠKOLSKOG UZRASTA
Član 143.
Školski sport, u smislu ovog zakona, obuhvata organizovane nastavne i
vannastavne sportske aktivnosti u oblasti školskog fizičkog
vaspitanja, uključujući i školska sportska takmičenja koja se sprovode
u okviru školskog sistema u skladu sa nastavnim planom i programom,
utvrđenim u skladu sa zakonom.
Univerzitetski sport, u smislu ovog zakona, obuhvata sportske
aktivnosti studenata i studentska sportska takmičenja.
Organizovano vannastavno bavljenje sportskim aktivnostima učenika i
studenata sprovodi se kroz školske, odnosno studentske sportske
sekcije, koje organizuju škole i visokoškolske ustanove.
Izuzetno od stava 3. ovog člana ukoliko škola, odnosno visokoškolska
ustanova nema uslova za organizovanje samostalne sportske sekcije,
organizacija sportske sekcije može se realizovati kroz saradnju škole,
odnosno visokoškolske ustanove sa organizacijom u oblasti sporta.
Za bavljenje dece, odnosno studenata sportskim aktivnostima iz st. 3.
i 4. ovog člana ne može se naplaćivati novčana naknada.
Organizovane nastavne i vannastavne sportske aktivnosti iz st. 1. i 2.
ovog člana imaju prioritet u pogledu korišćenja školskih sportskih
sala i terena u odnosu na aktivnosti lica izvan škole.
Škole, visokoškolske ustanove, nastavnici, učenici i studenti mogu
osnivati i odgovarajuća školska, odnosno studentska sportska
udruženja.
Bliže uslove i pravila za organizovanje školskog i univerzitetskog
sporta propisuje ministar nadležan za obrazovanje, po pribavljenom
mišljenju Ministarstva.
Učenici i studenti ne mogu biti uključeni u vannastavne sportske
aktivnosti i sportska takmičenja ako nije prethodno utvrđena njihova
zdravstvena sposobnost za bavljenje školskim sportom.
Utvrđivanje zdravstvene sposobnosti učenika uzrasta od šest do 14
godina života iz stava 9. ovog člana vrši izabrani lekar pedijatar
nadležne zdravstvene ustanove tokom obaveznog sistematskog pregleda u
skladu sa zakonom, odnosno lekar specijalista sportske medicine ili
pedijatrije nadležne zdravstvene ustanove kada se utvrđivanje
zdravstvene sposobnosti vrši izvan sistematskog pregleda.
Utvrđivanje zdravstvene sposobnosti iz stava 9. ovog člana vrši se u
skladu sa zakonom kojim su uređeni sistematski pregledi školske dece i
članom 19. ovog zakona.
Troškovi utvrđivanja zdravstvene sposobnosti učenika iz stava 9. ovog
člana obuhvaćeni su obaveznim zdravstvenim osiguranjem, u skladu sa
zakonom, kada se utvrđivanje zdravstvene sposobnosti vrši u
zdravstvenoj ustanovi.
Stručni nadzor nad obavljanjem stručnog rada u školskom i
univerzitetskom sportu vrši se u skladu sa zakonom.
U odnosu na organizovane vannastavne sportske aktivnosti učenika i
studenata kroz školske, odnosno univerzitetske sportske sekcije,
udruženja i ekipe, organizovano fizičko vaspitanje dece predškolskog
uzrasta kroz igru i sportske aktivnosti, kao i u odnosu na obavljanje
stručnog rada u sportu, predškolske ustanove, škole i visokoškolske
ustanove imaju status organizacija u oblasti sporta, u skladu sa ovim
zakonom.
Škole i visokoškolske ustanove koje imaju organizovane školske,
odnosno univerzitetske sportske sekcije ili sportske ekipe mogu
osnivati, odnosno biti članovi nadležnih sportskih saveza za školski,
odnosno univerzitetski sport.
Fizičko vaspitanje dece predškolskog uzrasta obuhvata organizovane
motorne aktivnosti u različitim vidovima i modalitetima, kroz igru,
kao i sport s ciljem podsticanja bio-psiho-socijalnog razvoja dece.
Član 144.
Vrhunski sportisti imaju pravo na posebne uslove pri upisu na studije
na visokoškolskim ustanovama i na posebne uslove studiranja
(organizovanje ispita i teorijske i praktične nastave preko
konsultativnog i mentorskog rada u terminima koji su prilagođeni
potrebama vrhunskih sportista).
Visokoškolske ustanove obezbeđuju i uređuju uslove iz stava 1. ovog
člana i uslove za bavljenje studenata sportskim aktivnostima, u skladu
sa zakonom i opštim aktima visokoškolske ustanove.
VII. SPORTSKI OBJEKTI
Član 145.
Sportski objekti su uređene i opremljene površine i objekti namenjeni
obavljanju sportskih aktivnosti.
Sportski objekat, pored prostora namenjenog sportskim aktivnostima,
može da ima i prateći prostor (sanitarni, garderobni, spremišni,
gledališni i dr.) i ugrađenu opremu (građevinsku i sportsku).
Sportski objekti moraju biti pristupačni osobama sa invaliditetom,
deci i starijim osobama.
Član 146.
Prema vrsti prostora u kome se obavljaju sportske aktivnosti objekti
mogu biti:
1) zatvoreni sportski objekti;
2) otvoreni sportski tereni.
Sportski objekat koji u svom sastavu ima i zatvorene i otvorene
prostore u kojima se obavljaju sportske aktivnosti razvrstava se prema
pretežnoj površini vrste prostora (otvorenog i zatvorenog dela
prostora).
Zatvoreni sportski objekti jesu objekti koji predstavljaju fizičku,
funkcionalnu i tehničko-tehnološku celinu sa svim instalacijama,
postrojenjima i opremom namenjeni za obavljanje određenih sportskih
aktivnosti (hale, bazeni, balon sale i sl.).
Otvoreni sportski tereni jesu posebno uređene površine namenjene za
obavljanje određenih sportskih aktivnosti (trim staze, skijališta,
planinarske staze i pešački putevi, biciklističke staze, plaže i sl.).
Izuzetno, za potrebe obavljanja treninga i realizacije takmičenja i
javni put, reka i jezero smatraju se otvorenim sportskim terenima, u
skladu sa ovim zakonom.
Član 147.
Sportski objekti od nacionalnog značaja jesu objekti koji imaju
nacionalnu i reprezentativnu ulogu u razvoju sporta i očuvanju
sportskih vrednosti.
Status sportskog objekta od nacionalnog značaja stiče se aktom Vlade,
na predlog Ministarstva, a po pribavljenom mišljenju Olimpijskog
komiteta Srbije, Sportskog saveza Srbije i Republičkog zavoda.
Član 148.
Sportskim objektima od nacionalnog značaja utvrđenim aktom Vlade ne
može se menjati namena.
Sportskom objektu iz stava 1. ovog člana može se oduzeti status
objekta od nacionalnog značaja ako se ne koristi za obavljanje
sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti i ostvarivanje sportskih
ciljeva, ne održava u stanju koje omogućava odgovarajući nivo
obavljanja tih aktivnosti i delatnosti i ne osigurava bezbedno
korišćenje, u skladu sa ovim zakonom.
Vlada bliže uređuje uslove, kriterijume i način sticanja, odnosno
oduzimanja statusa sportskog objekta od nacionalnog značaja.
Član 149.
Javni sportski objekti su sportski objekti javne namene, u skladu sa
zakonom.
Javni sportski objekti mogu se koristiti za obavljanje sportskih
aktivnosti pod uslovom da su uređeni, obeleženi, opremljeni i
održavani u stanju koje omogućava odgovarajući nivo obavljanja
sportskih aktivnosti i osigurava bezbedno korišćenje.
Javni sportski objekti moraju biti dostupni građanima pod jednakim
uslovima.
Način i uslove korišćenja od strane korisnika javnih sportskih
objekata i uslove obavljanja sportskih aktivnosti i delatnosti u
javnim sportskim objektima propisuje ministar.
Ispunjenost uslova iz st. 2. i 4. ovog člana utvrđuje sportski
inspektor u postupku inspekcijskog nadzora.
Javni sportski objekti se projektuju i grade u skladu sa zakonom,
vodeći računa da mogu da se koriste za više sportskih grana, za
različite nivoe upotrebe od strane građana, uz maksimalnu vremensku
dostupnost i uz prethodnu saglasnost ministra datu na osnovu
pribavljenog mišljenja od Republičkog zavoda, i saglasnost nadležnog
pokrajinskog organa kada je u pitanju javni sportski objekat na
teritoriji autonomne pokrajine.
Član 150.
Deo škole, odnosno visokoškolske ustanove namenjen za ostvarivanje
nastavnog plana i programa fizičkog vaspitanja učenika, odnosno
studenata (školska sportska sala, školski sportski teren i sl.) ima
položaj sportskog objekta, u smislu ovog zakona.
Školski sportski objekti mogu se, u skladu sa ovim zakonom, davati na
korišćenje drugim licima samo kada su zadovoljene potrebe nastavnih i
vannastavnih sportskih školskih aktivnosti, u skladu sa godišnjim
programom rada škole i uz saglasnost nadležnog organa jedinice lokalne
samouprave.
Član 151.
Objekti i uređene površine koji su osnovni uslov za obavljanje
sportskih aktivnosti na određenom području (planinarski domovi,
hangari za takmičarske čamce i dr.) smatraju se sportskim objektima, u
smislu ovog zakona.
Član 152.
Vlasnik, odnosno korisnik sportskog objekta (u daljem tekstu: vlasnik)
dužan je:
1) da ga koristi u skladu sa propisima i namenom objekta, uključujući
i obezbeđenje upotrebne dozvole;
2) da ga održava u tehnički ispravnom stanju i da obezbedi
odgovarajuće sanitarno-higijenske uslove;
3) da preduzme mere koje omogućavaju predupređenje, odnosno smanjenje
rizika nastanka štete za korisnike i treća lica i kojima se na
povećane rizike utiče.
Pri izgradnji, rekonstrukciji i održavanju sportskih objekata mora se
voditi računa da oni odgovaraju pravilima nadležnih međunarodnih
sportskih saveza i sportskim pravilima nadležnih nacionalnih granskih
sportskih saveza.
Član 153.
Prilikom izrade prostornih i urbanističkih planova, potrebno je
posebno voditi računa o nameni prostora za sport i rekreaciju dece,
omladine, lica sa posebnim potrebama i građana.
Član 154.
Promena namene sportskog objekta vrši se po postupku propisanom
zakonom koji uređuje oblast planiranja i izgradnje.
Promena namene sportskog objekta ili njegovog dela namenjenog
obavljanju sportskih aktivnosti, može se odobriti ukoliko su ispunjeni
sledeći uslovi:
1) da je na odgovarajući način u drugom sportskom objektu koji će biti
izgrađen umesto postojećeg objekti na teritoriji iste jedinice lokalne
samouprave i koji je, po pravilu, za jednu kategoriju viši od
postojećeg objekta u potpunosti obezbeđeno adekvatno obavljanje
sportskih aktivnosti za koje je bio izgrađen sportski objekat kome se
menja namena;
2) da više ne postoji potreba za konkretnim sportskim objektom;
3) da je promena namene u javnom interesu u bitno većoj meri nego što
je održavanje namene objekta.
Prethodna saglasnost o ispunjenosti uslova iz stava 2. ovog člana
pribavlja se od Ministarstva.
Odredbe st. 1. i 2. ovog člana odnose se i na slučajeve potpunog ili
delimičnog rušenja sportskog objekta ili zatvaranja objekta za
korišćenje u sportske svrhe (osim ako su u pitanju mere rekonstrukcije
ili održavanja koje ne traju duže od godinu dana), kao i izmene i
mogućnosti korišćenja sportskog objekta na način da objekat može da
koristi značajno manji broj lica nego ranije.
Dopuštena je trajna ili privremena promena namene dela pratećeg
prostora sportskog objekta, uključujući i zemljište koje pripada
sportskom objektu, pod uslovom da nije u pitanju garderobni,
sanitarni, gledališni, parking i sličan prostor, da promene ne
ugrožavaju izvođenje i praćenje sportskih aktivnosti i da ne umanjuju
funkcionalnost objekta.
Nadležni organ jedinice lokalne samouprave rešenjem daje saglasnost na
promenu namene iz stava 5. ovog člana.
Nadležni organ jedinice lokalne samouprave vrši ovlašćenje iz stava 6.
ovog člana kao povereni posao.
Na rešenje nadležnog organa jedinice lokalne samouprave iz stava 6.
ovog člana može se izjaviti žalba Ministarstvu, u roku od 15 dana od
dana dostavljanja rešenja.
Akti i ugovori kojima se vrši promena namene sportskog objekta,
odnosno njegovog dela suprotno odredbama ovog člana, ništavi su.
Član 155.
U slučaju otuđenja sportskog objekta koji je u privatnoj svojini,
pravo preče kupovine ima jedinica lokalne samouprave na čijoj
teritoriji se sportski objekat nalazi, a supsidijarno autonomna
pokrajina i Republika Srbija.
Na ostvarivanje prava preče kupovine sportskog objekta iz stava 1.
ovog člana primenjuju se odredbe zakona kojim je uređen promet
nepokretnosti.
Na odgovornost za štetu koja nastane sportistima, gledaocima, drugim
učesnicima i trećim licima usled nedostataka sportskog objekta
(manjkava izgradnja, rđava konstrukcija, loše održavanje i sl.)
primenjuju se opšta pravila o objektivnoj odgovornosti.
Viii. SPORTSKE PRIREDBE
Član 156.
Sportske priredbe organizuju se u obliku sportskih manifestacija
(festivali, susreti, smotre, igre i sl.) i sportskih takmičenja.
Organizovanjem sportskih priredaba mogu se baviti sportske
organizacije, savezi i druga lica pod uslovima utvrđenim zakonom i
sportskim pravilima.
Član 157.
Organizator sportske priredbe obavezan je da:
1) osigura nesmetano i bezbedno održavanje sportske priredbe;
2) preduzme mere koje omogućavaju predupređenje rizika nastanka štete
za sportiste, gledaoce i druge učesnike sportske priredbe i treća lica
(upozorenja, isticanje zabrana, davanje obaveštenja i uputstava i
sl.), kao i mere kojima se na povećane rizike utiče (bezbednost
sportskog objekta, ispravnost i adekvatnost instalirane i druge
opreme, obezbeđenje hitne medicinske pomoći, odvijanje manifestacije u
skladu sa propozicijama i dr.);
3) preduzme potrebne bezbednosne mere za sprečavanje nasilja i
nedoličnog ponašanja na sportskim priredbama i mere za sprečavanje
drugih negativnih pojava u sportu, u skladu sa zakonom i sportskim
pravilima;
4) preduzme potrebne mere za sprečavanje dopinga na sportskoj
priredbi, u skladu sa zakonom i sportskim pravilima;
5) preduzme potrebne mere zaštite prirode i životne sredine, odnosno
mere kojima će se preduprediti, smanjiti i otkloniti eventualni
nepovoljni uticaji na prirodne vrednosti i životnu sredinu;
6) prijavi održavanje sportske priredbe u skladu sa propisima kojima
se uređuje javno okupljanje građana.
Organizator sportske priredbe odgovara za štetu koja nastane
sportistima, gledaocima i drugim učesnicima sportske priredbe i trećim
licima zbog nepoštovanja obaveza iz stava 1. ovog člana, u skladu sa
opštim pravilima o odgovornosti za prouzrokovanu štetu.
Nadležni nacionalni granski sportski savez koji je dao saglasnost,
odnosno dozvolu ili naložio da se određena sportska priredba održi
iako nisu bili ispunjeni svi propisani uslovi, solidarno je odgovoran
sa organizatorom za štetu koju na sportskoj priredbi pretrpi neko od
učesnika sportske priredbe ili treće lice usled propusta u
organizaciji.
Sportska priredba koja se na teritoriji Republike Srbije organizuje
pod rukovodstvom međunarodnog sportskog saveza organizuje se i
sprovodi u skladu sa ovim zakonom i sportskim pravilima tog saveza.
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da pokrene
disciplinski postupak i primeni disciplinske mere utvrđene sportskim
pravilima protiv svojih članova (neposrednih i posrednih) koji, kao
organizatori, ne preduzmu mere iz stava 1. ovog člana.
Organizator sportske priredbe, odnosno službeno lice nadležnog
nacionalnog sportskog saveza dužno je da, u skladu sa zakonom, ne
dozvoli početak sportske priredbe, odnosno da je prekine trajno ili
privremeno ili da naloži održavanje sportske priredbe bez prisustva
gledalaca, u potpunosti ili delimično, ako nisu ispunjeni uslovi iz
stava 1. tač. 1), 2), 3) i 6) ovog člana.
Disciplinske mere iz stava 5. ovog člana obavezno obuhvataju: novčane
kazne, oduzimanje bodova i vraćanje u niži rang takmičenja.
U slučaju ponovljenog kršenja obaveza iz stava 1. ovog člana u toku
iste takmičarske sezone obavezno se izriče disciplinska mera
oduzimanja bodova, a u slučaju kontinuiranog i teškog kršenja obaveza
iz stava 1. ovog člana u toku iste takmičarske sezone obavezno se
izriče disciplinska mera vraćanja u niži rang takmičenja.
Član 158.
Na nacionalnim ligaškim sportskim takmičenjima i profesionalnim
sportskim takmičenjima u određenoj sportskoj sezoni mogu da učestvuju
samo sportske organizacije, odnosno sportske ekipe sportskih
organizacija koje su dobile dozvolu za sezonu.
Dozvolu iz stava 1. ovog člana može dobiti sportska organizacija koja
ispunjava propisane uslove za bavljenje sportskim aktivnostima i
sportskim delatnostima i posebne uslove za izdavanje dozvole za sezonu
utvrđene od strane nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza.
Nadležni nacionalni granski sportski savez utvrđuje najmanje sledeće
grupe kriterijuma, odnosno uslova za davanje dozvole, u skladu sa
zakonom:
1) sportski;
2) infrastrukturni;
3) personalni i administrativni, odnosno organizacioni;
4) pravni;
5) finansijski.
Sportska organizacija-organizator takmičenja iz stava 1. ovog člana
dužna je da ima zaposleno ili angažovano lice sa odgovarajućim
sportskim zvanjem koje koordinira obavljanje poslova koji se odnose na
bezbednost učesnika sportskih takmičenja čiji je organizator, kao i
lice sa odgovarajućim sportskim zvanjem u okviru zanimanja menadžer u
sportu za operativne, odnosno izvršne poslove.
Finansijski uslovi iz stava 3. tačka 5) ovog člana obuhvataju i
reviziju finansijskih izveštaja sportske organizacije i uslove koji se
odnose na finansijski fer plej.
Odredba stava 4. ovog člana shodno se primenjuje i na nadležni
nacionalni granski sportski savez.
Nadležni nacionalni granski sportski savez utvrđuje ispunjenost uslova
iz st. 1–5. ovog člana pre početka takmičarske sezone i izdaje dozvolu
iz stava 1. ovog člana.
Sportska sezona iz stava 1. ovog člana traje jednu takmičarsku sezonu,
ako sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza nije
drukčije određeno.
Član 159.
Sportska priredba može da se organizuje ako organizator ima obezbeđen
odgovarajući objekat, odnosno prostor, opremu, stručne i druge radnike
i ako ispunjava druge uslove u skladu sa zakonom i sportskim
pravilima.
Sportisti, sportske organizacije, sportske ekipe, sportski treneri,
sportske sudije, sportski delegati, odnosno druga stručna i službena
lica mogu da učestvuju na sportskoj priredbi ako ispunjavaju uslove
utvrđene ovim zakonom i sportskim pravilima, i tokom učešća moraju
poštovati obaveze utvrđene zakonom i sportskim pravilima.
Sportske sudije, sportski delegati i druga službena lica mogu
ostvariti pravo na naknadu troškova i naknadu za obavljanje svojih
dužnosti, u skladu sa pravilima nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza, s tim da se naknada troškova i naknada za obavljanje
dužnosti mora isplatiti isključivo bezgotovinski.
Zabranjeno je organizovanje bilo koje sportske priredbe koja se
temelji na tzv. slobodnoj borbi dva ili više lica, kao i učešće u
takvoj priredbi.
Član 160.
Nadležni nacionalni granski sportski savez vodi sistem takmičenja u
sportskoj grani za koju je osnovan.
U ostvarivanju svojih ciljeva vezanih za vođenje sistema sportskih
takmičenja, nadležni nacionalni granski sportski savez može poveriti
vođenje određenih takmičenja, uključujući i izdavanje dozvola za
sezonu, udruženju ili organizaciji koju su osnovale sportske
organizacije koje učestvuju u takmičenju ili sam nadležni nacionalni
granski savez.
Izmene sistema takmičenja u nadležnosti nacionalnog granskog sportskog
saveza mogu se primenjivati najranije po isteku jedne takmičarske
sezone od utvrđivanja tih izmena.
Propozicije takmičenja u nadležnosti nacionalnog granskog sportskog
saveza iz člana 100. stav 2. tačka 1) ovog zakona utvrđuju se
najkasnije 40 dana pre početka takmičenja i ne mogu se menjati u toku
takmičarske sezone na koju se odnose.
U granama sporta u kojima nema posebno napred utvrđene takmičarske
sezone, nadležni nacionalni granski sportski savez utvrđuje
propozicije takmičenja iz člana 100. stav 2. tačka 1) ovog zakona
najkasnije 40 dana pre početka svakog pojedinačnog sportskog
takmičenja.
Član 161.
Nadležni nacionalni granski sportski savez donosi odluku o utvrđivanju
profesionalnih sportskih liga, na osnovu elaborata o opravdanosti
takvog sistema takmičenja.
Jedna sportska organizacija ne može imati više od jedne ekipe u istom
stepenu sportskog takmičenja.
Član 162.
Organizacija u oblasti sporta može se kandidovati za organizovanje
velikog međunarodnog sportskog takmičenja na teritoriji Republike
Srbije pod uslovom da pre podnošenja kandidature:
1) obrazuje inicijativni odbor za pripremu kandidature;
2) pripremi projekat, odnosno studiju o organizovanju i finansiranju
takmičenja, koja obavezno sadrži materijalno-tehničke, finansijske,
organizacione i stručno-kadrovske elemente za organizaciju;
3) pribavi mišljenje Olimpijskog komiteta Srbije, odnosno
Paraolimpijskog komiteta Srbije, kada su u pitanju olimpijski, odnosno
paraolimpijski sportovi i nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza u olimpijskom sportu, odnosno paraolimpijskom sportu;
4) pribavi mišljenje Sportskog saveza Srbije i nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza u neolimpijskom sportu;
5) pribavi mišljenje nadležnog organa jedinice lokalne samouprave na
čijoj teritoriji se organizuje takmičenje i teritorijalnog sportskog
saveza jedinice lokalne samouprave;
6) pribavi saglasnost Vlade za velika međunarodna sportska takmičenja
iz člana 163. tač. 1), 2), 3), 4) i 6) ovog zakona, odnosno saglasnost
Ministarstva za druga velika međunarodna sportska takmičenja.
Ministar propisuje bliže uslove iz stava 1. ovog člana.
Davanje saglasnosti iz stava 1. tačka 6) ovog člana ne stvara obavezu
finansiranja odobrenog sportskog takmičenja.
Član 163.
Velika međunarodna sportska takmičenja, u smislu ovog zakona, jesu:
1) olimpijske i paraolimpijske igre;
2) svetska i evropska prvenstva;
3) mediteranske igre;
4) univerzijade;
5) svetski kupovi i finalni turniri svetske lige;
6) zimski i letnji Olimpijski festival mladih Evrope;
7) balkanska i druga regionalna prvenstva;
8) finala i finalni turniri evropskih klupskih sportskih takmičenja,
osim finala evropskih klupskih takmičenja koja su rezultat sportskih
uspeha domaćih sportskih organizacija;
9) kriterijumski i kvalifikacioni međunarodni sportski turniri
nacionalnih sportskih reprezentacija.
Član 164.
Pri odlučivanju o saglasnosti na podnošenje kandidature za
organizovanje velikog međunarodnog sportskog takmičenja u Republici
Srbiji posebno se uzimaju u obzir sledeći kriterijumi:
1) organizovanje takmičenja mora imati pozitivan uticaj na razvoj i
širenje grane sporta u kojoj će se takmičenje održati;
2) takmičenje mora biti opravdano sa stanovišta tržišta;
3) takmičenje mora biti zanimljivo za televizijske i radio prenose,
druge medije i gledaoce;
4) takmičenje treba da utiče na afirmaciju vrednosti nacionalnog
sporta;
5) takmičenje treba da se organizuje u grani sporta koja ima
organizacionu i takmičarsku tradiciju u Republici Srbiji.
Član 165.
Sportske organizacije, sportske ekipe i sportisti mogu učestvovati na
međunarodnim sportskim priredbama samo uz prethodnu saglasnost
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza.
Nadležni nacionalni granski sportski savez može da odbije davanje
saglasnosti iz stava 1. ovog člana ako bi učešće sportske
organizacije, odnosno sportske ekipe ili sportista na međunarodnim
sportskim priredbama, štetilo interesu i ugledu Republike Srbije.
Sportske organizacije, odnosno sportske ekipe mogu učestvovati u
regionalnim ligama samo uz prethodnu saglasnost nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza.
Zastava i grb Republike Srbije mogu da se koriste samo na sportskoj
opremi nacionalnih sportskih reprezentacija, sportskih organizacija i
sportista nadležnih nacionalnih sportskih saveza, Olimpijskog komiteta
Srbije, Paraolimpijskog komiteta Srbije i Sportskog saveza Srbije.
Nacionalna sportska reprezentacija nadležnog nacionalnog sportskog
saveza prilikom učešća na međunarodnom sportskom takmičenju
upotrebljava grb, zastavu i himnu Republike Srbije u skladu sa zakonom
kojim je uređena upotreba zastave, grba i himne Republike Srbije.
Ministar propisuje jedinstveni vizuelni identitet nacionalnih
sportskih reprezentacija na međunarodnim sportskim takmičenjima.
Član 166.
Životinja može da učestvuje u sportskim takmičenjima samo ako su
ispunjeni uslovi u skladu sa zakonom kojim se uređuje veterinarstvo,
odnosno dobrobit životinja i sportskim pravilima nadležnih nacionalnih
i međunarodnih granskih sportskih saveza.
Nacionalni savet za sprečavanje negativnih pojava u sportu i Savet za
sport
Član 167.
Radi usklađivanja aktivnosti na sprečavanju nasilja i nedoličnog
ponašanja gledalaca na sportskim priredbama, dopinga u sportu,
nameštanja utakmica i drugih negativnih pojava u sportu, kao i
ispunjavanja međunarodnih obaveza u ovim oblastima, Vlada obrazuje
Nacionalni savet za sprečavanje negativnih pojava u sportu (u daljem
tekstu: Nacionalni savet) i utvrđuje njegov sastav, zadatke i druga
pitanja od značaja za njegov rad.
Nacionalni savet obavezno čine predstavnici ministarstva nadležnog za
unutrašnje poslove, ministarstva nadležnog za pravosuđe i
Ministarstva.
Radi stručnije realizacije ciljeva i aktivnosti utvrđenih Strategijom
i unapređenja ukupnih aktivnosti Ministarstva, ministar osniva Savet
za sport, sastavljen od uglednih stručnjaka iz oblasti sporta, čije je
angažovanje u tom savetu počasne prirode.
IX. EVIDENCIJE
Član 168.
Radi organizovanog i sistematskog praćenja stanja u sportu i
dugoročnog planiranja njegovog razvoja u Republici Srbiji vode se
sledeće nacionalne evidencije:
1) kategorisanih i drugih sportista takmičara;
2) preduzetnika u sportu;
3) organizacija u oblasti sporta;
4) sportskih stručnjaka i stručnjaka u sportu;
5) programa i projekata kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti
sporta i zadovoljavaju potrebe i interesi građana u autonomnoj
pokrajini i jedinici lokalne samouprave;
6) sportskih objekata;
7) velikih međunarodnih sportskih priredaba u Republici Srbiji;
8) rezultata sportista i nacionalnih sportskih reprezentacija
Republike Srbije na velikim međunarodnim sportskim takmičenjima i
nacionalnim sportskim takmičenjima;
9) fizičkih sportskih povreda i načina njihovog lečenja vrhunskih
sportista i sportista nacionalnih sportskih reprezentacija.
Nacionalne evidencije iz stava 1. ovog člana trajno se čuvaju.
Nacionalne evidencije iz stava 1. ovog člana vode se kao nacionalni
sportski informaciono-dokumentacioni sistem primenom elektronskih
sredstava za obradu i skladištenje podataka.
Nacionalna evidencija preduzetnika sadrži podatke kojima se
identifikuje preduzetnik (ime i prezime, odnosno naziv, sedište,
jedinstveni matični broj građana, matični statistički broj, broj žiro
računa i kod koga se vodi, PIB broj, podaci za kontakt, stručno,
odnosno akademsko zvanje i sportsko zvanje), njegov status
(profesionalni sportista, preduzetnik koji se bavi obavljanje sportske
delatnosti, broj upisa u nadležni registar preduzetnika, broj dozvole
za rad, broj i datum rešenja o brisanju iz nadležnog registra
preduzetnika) i sportske aktivnosti i delatnosti koje obavlja (naziv i
šifra delatnosti, područje delatnosti, vrsta stručnog rada u sportu,
takmičenja u kojima učestvuje).
Nacionalna evidencija kategorisanih i drugih sportista takmičara
sadrži sledeće podatke o sportisti: ime, prezime, pol, datum i mesto
rođenja, jedinstveni matični broj građana, adresa, sportski uzrast
(kadet, junior, mlađi senior, senior, veteran), rang prema nacionalnoj
kategorizaciji sportista, članski status u organizacijama u oblasti
sporta, tri najvažnija postignuta sportska rezultata, sportska grana i
sportska disciplina, prva sportska organizacija za koju je sportista
registrovan, stručna sprema, radni odnos, rang takmičenja, nacionalno
sportsko priznanje i druga sportska priznanja i nagrade, kazne zbog
povrede antidoping pravila, registarski broj takmičarske knjižice i
sportski savez koji ju je izdao, broj nastupa za nacionalnu sportsku
reprezentaciju.
Nacionalna evidencija sportskih stručnjaka i stručnjaka u sportu
sadrži sledeće podatke o sportskom stručnjaku, odnosno stručnjaka u
sportu: ime, prezime, pol, datum i mesto rođenja, jedinstveni matični
broj građana, adresa, stručna sprema i organizacija u kojoj se stručna
sprema stečena, završeno stručno osposobljavanje za bavljenje stručnim
radom u sportu, organizacija u oblasti sporta u kojoj je angažovan i
način angažovanja, poslovi na koje je angažovan u organizaciji u
oblasti sporta, sportsko zvanje, dozvola za rad, znanje stranih
jezika, tri najbolja postignuta sportska rezultata u bavljenju
stručnim radom u sportu, sportske nagrade i priznanja, kazne zbog
povrede antidoping pravila.
Nacionalna evidencija fizičkih sportskih povreda i načina njihovog
lečenja vrhunskih sportista i sportista nacionalnih sportskih
reprezentacija sadrži sledeće podatke: ime i prezime sportiste, broj
pod kojim je upisan u nacionalnu evidenciju kategorisanih i drugih
sportista takmičara, vrsta sportske povrede, vreme i mesto nastanka
povrede, oznaka povrede prema medicinskoj dokumentaciji u skladu sa
zakonom, zdravstvena služba u kojoj je povreda lečena, korišćena
medicinska sredstva za lečenje, vreme trajanja lečenja.
Organizacije i pojedinci u oblasti sporta dužni su da podnesu prijavu
za upis u nacionalne evidencije iz stava 1. ovog člana najkasnije do
kraja februara tekuće godine za prethodnu godinu.
Svaka promena podataka koji se vode u nacionalnoj evidenciji mora se
prijaviti u roku od 30 dana od nastanka promene.
Organizacije u oblasti sporta vode osnovne evidencije o podacima koji
se upisuju u nacionalne evidencije iz stava 1. ovog člana i druge
evidencije, u skladu sa zakonom.
Ministar bliže uređuje sadržaj, osim podataka o ličnosti, i način
vođenja evidencije iz stava 1. ovog člana i način i uslove korišćenja
podataka iz evidencija iz stava 1. ovog člana.
O upisu u nacionalnu evidenciju Republički zavod donosi rešenje.
Na rešenje iz stava 12. ovog člana može se uložiti žalba Ministarstvu
u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja.
Protiv konačnog rešenja Ministarstva iz stava 13. ovog člana može se
pokrenuti upravni spor.
Republički zavod je dužan da se stara o tome da podaci o ličnostima ne
budu dostavljeni neovlašćenom licu, kao i da uskrate dostavljanje tih
podataka ukoliko organizacija, odnosno organ kome se podaci
dostavljaju ne garantuje odgovarajuću zaštitu podataka.
Korisnik podataka iz nacionalnih evidencija u oblasti sporta iz stava
1. tač. 1)–8) ovog člana je Ministarstvo, nadležni organ autonomne
pokrajine za oblast sporta, nadležni organ jedinice lokalne samouprave
za oblast sporta, Republički zavod, Antidoping agencija Republike
Srbije, nadležni sportski inspektor, stručni sportski nadzornik,
nadležni nacionalni sportski savez i akreditovana naučnoistraživačka
ustanova, a korisnik podataka iz nacionalne evidencije iz stava 1.
tačka 9) ovog člana je Ministarstvo, ministarstvo nadležno za poslove
zdravlja i Republički zavod.
Obrada podataka od strane Republičkog zavoda u evidencijama iz stava
1. ovog člana o povredama sportiste i načinu njihovog lečenja i drugim
naročito osetljivim podacima o ličnosti, u skladu sa zakonom,
uslovljena je pristankom lica čiji se podaci obrađuju.
Podaci iz stava 1. ovog člana prikupljaju se od organizacija u oblasti
sporta, preduzetnika u sportu, vlasnika, odnosno korisnika sportskih
objekata, samostalnih profesionalnih sportista, s tim da organizacije
u oblasti sporta podnose prijavu za upis podataka u odgovarajuću
nacionalnu evidenciju kako za sebe tako i za sportiste, sporske
stručnjake i stručnjake u sportu koji u organizaciji obavljaju
sportske aktivnosti i delatnosti.
Za potrebe naučnoistraživačkog rada i prilikom izrade
sportsko-političkih i statističkih analiza, lični podaci fizičkih lica
učesnika u sistemu sporta koriste se i objavljuju na način kojim se
obezbeđuje zaštita njihovog identiteta, u skladu sa zakonom.
X. NADZOR
Član 169.
Nadzor nad primenom ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog
zakona i inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo, preko republičkih
sportskih inspektora.
Na teritoriji autonomne pokrajine, inspekcijski nadzor nad radom
pokrajinskih i teritorijalnih sportskih saveza vrši nadležni organ
autonomne pokrajine, preko pokrajinskih sportskih inspektora, kao
povereni posao.
Na teritoriji jedinice lokalne samouprave, inspekcijski nadzor, osim
za nacionalne sportske saveze, teritorijalne sportske saveze,
organizacije koje se bave stručnim osposobljavanjem u oblasti sporta i
sportske organizacije koje se takmiče u profesionalnim sportskim
ligama, vrši nadležni organ jedinice lokalne samouprave, preko
gradskog, odnosno opštinskog sportskog inspektora, kao povereni posao.
Na teritoriji grada Beograda, inspekcijski nadzor, osim za nacionalne
sportske saveze, organizacije koje se bave stručnim osposobljavanjem u
oblasti sporta i sportske organizacije koje se takmiče u
profesionalnim sportskim ligama, vrši nadležni organ grada Beograda,
preko gradskog sportskog inspektora, kao povereni posao.
Nadzor nad namenskim i zakonitim korišćenjem budžetskih sredstava
kojima se u skladu sa ovim zakonom finansiraju programi kojima se
zadovoljava opšti interes i potrebe i interesi građana u Republici
Srbiji, autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave vrši
nadležna budžetska inspekcija u skladu sa zakonom.
Sportski inspektor može biti lice koje ima stečeno visoko obrazovanje
iz naučne oblasti pravne nauke ili iz oblasti sporta i fizičke kulture
na studijama drugog stepena (master akademske studije, specijalističke
akademske studije, specijalističke strukovne studije), odnosno na
osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine, koje ima
najmanje pet godina radnog iskustva u struci, položen državni stručni
ispit i koji ispunjava druge uslove u skladu sa zakonom.
Sportski inspektor ne može da obavlja privredne ili druge delatnosti i
poslove za sebe ili drugog poslodavca u oblasti sporta, učestvuje u
radu organa i radnih tela organizacija koje podležu inspekcijskom
nadzoru u skladu sa ovim zakonom, kao ni da obavlja druge službe,
poslove i postupke koji su u suprotnosti sa položajem i radom
sportskog inspektora i štete njegovoj nepristrasnosti i objektivnosti
u vršenju posla.
Pravna i fizička lica koja obavljaju sportske aktivnosti i sportske
delatnosti dužna su da omoguće sportskom inspektoru obavljanje
inspekcijskog nadzora, da mu na njegov zahtev blagovremeno dostavljaju
potpune i tačne podatke, da mu na njegovo traženje pruže usmeno ili
pisano izjašnjenje o činjenicama i dokazima koji su izneti, odnosno
utvrđeni u postupku inspekcijskog nadzora, kao i da postupe po drugom
zahtevu sportskog inspektora.
Na sadržinu, granice ovlašćenja, prava i obaveze pri vršenju
inspekcijskog nadzora od strane sportskih inspektora primenjuju se
odredbe ovog zakona i zakona kojim je uređen inspekcijski nadzor.
Sportski inspektor sprovodi postupak inspekcijskog nadzora i u
postupku vršenja inspekcijskog nadzora ima ovlašćenja i obaveze u
skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim je uređen inspekcijski nadzor.
Ministarstvo je dužno da sistemski i kontinuirano planira i sprovodi
obuku i druge oblike stručnog usavršavanja sportskih inspektora.
Član 170.
Nadzor nad radom pokrajinskih sportskih inspektora i sportskih
inspektora jedinice lokalne samouprave, u obavljanju poverenih poslova
inspekcijskog nadzora, utvrđenih ovim zakonom, vrši Ministarstvo.
Kada inspekcijski nadzor vrši pokrajinski sportski inspektor ili
sportski inspektor jedinice lokalne samouprave, Ministarstvo radi
obezbeđenja i kontrole zakonitosti u vršenju poslova inspekcijskog
nadzora ima pravo i dužnost da:
1) izdaje instrukcije za izvršavanje zakona i drugih propisa i za
vršenje poslova, kao i da nadzire njihovo izvršavanje;
2) ostvaruje neposredan nadzor nad radom pokrajinskih sportskih
inspektora, odnosno sportskih inspektora jedinice lokalne samouprave;
3) vrši neposredan inspekcijski nadzor sa svim ovlašćenjima ako
pokrajinski sportski inspektori ili sportski inspektori jedinice
lokalne samouprave određene poslove inspekcijskog nadzora za koje su
nadležni, uprkos pisanom upozorenju, ne vrše;
4) predloži nadležnom organu autonomne pokrajine, odnosno jedinice
lokalne samouprave utvrđivanje odgovornosti određenog sportskog
inspektora koji inspekcijske poslove ne obavlja blagovremeno, stručno,
zakonito i savesno;
5) organizuje zajedničke akcije sportske inspekcije sa pokrajinskim
sportskim inspektorima i sportskim inspektorima jedinice lokalne
samouprave uvek kada to potrebe zahtevaju;
6) traži dostavljanje izveštaja, podataka i obaveštenja o izvršenju
poverenih poslova nadzora;
7) ostvaruje druga prava i dužnosti u skladu sa zakonom.
Član 171.
O inspekcijskom nadzoru svaki sportski inspektor vodi evidenciju u
skladu sa zakonom.
Član 172.
Ako se kod nadziranog subjekta otkrije nezakonitost koja je kažnjiva
prema zakonu ili drugom propisu, sportski inspektor nadležnom
pravosudnom organu podnosi krivičnu prijavu, prijavu za privredni
prestup ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno izdaje
prekršajni nalog, u skladu sa zakonom.
Član 173.
Rešenjem kojim se nalažu mere i određuje rok za njihovo otklanjanje
može se, u zavisnosti od predmeta nadzora i prirode utvrđenih
nezakonitosti, nepravilnosti ili nedostataka u radu:
1) naložiti izvršenje određenih mera i radnji u vezi obavljanja
sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti;
2) naložiti donošenje, stavljanje van snage ili odlaganje izvršenja
odgovarajućeg pojedinačnog akta i preduzimanje drugih odgovarajućih
mera i radnji potrebnih radi otklanjanja utvrđenih nezakonitosti,
nepravilnosti i nedostataka u radu organizacije u oblasti sporta, u
skladu sa ovim zakonom;
3) privremeno zabraniti obavljanje sportskih aktivnosti i sportskih
delatnosti i preduzimanje drugih radnji koje su u suprotnosti sa
zakonom ili drugim propisom, do otklanjanja nedostataka;
4) privremeno zabraniti obavljanje stručnog rada u sportu licu koje ne
ispunjava propisane uslove za obavljanje stručnog rada u sportu ili ne
poseduje odgovarajuću dozvolu za rad, do ispunjenosti uslova;
5) predložiti nadležnom organu organizacije u oblasti sporta
pokretanje postupka zbog povrede radnih dužnosti, disciplinskog
postupka ili drugog postupka radi otklanjanja utvrđenih nezakonitosti,
nepravilnosti i nedostataka u radu organizacija i fizičkih lica u
oblasti sporta;
6) naložiti nadležnom nacionalnom sportskom savezu donošenje sportskih
pravila koje je obavezan da donese u skladu sa ovim zakonom;
7) naložiti sportskom savezu da u skladu sa ovim zakonom primi u
članstvo organizaciju u oblasti sporta koja ispunjava utvrđene uslove
za članstvo;
8) privremeno zabraniti izvršenje pojedinačnog akta organizacije u
oblasti sporta kojim je očigledno povređeno pravo člana te
organizacije, odnosno zaposlenog koje ima u skladu sa ovim zakonom i
sportskim pravilima, na zahtev tog člana, odnosno zaposlenog u
organizaciji u oblasti sporta ukoliko taj član organizacije, odnosno
zaposleni pokrenu spor pred nadležnim sudom ili sportskom arbitražom –
do donošenja pravosnažne odluke suda, odnosno sportske arbitraže;
9) naložiti uspostavljanje stanja sportskog objekta koje odgovara
nameni tog sportskog objekta, o trošku vlasnika, odnosno korisnika
sportskog objekta, ukoliko je namena sportskog objekta promenjena
suprotno članu 154. ovog zakona;
10) privremeno zabraniti korišćenje sportskog objekta zbog
neispunjenosti uslova za njegovo korišćenje – do ispunjavanja uslova;
11) privremeno zabraniti rad sportskom udruženju ako statusnu promenu
nije izvršilo u skladu sa ovim zakonom;
12) zabraniti organizovanje sportske priredbe ukoliko njeno
organizovanje nije u skladu sa zakonom ili nisu ispunjeni uslovi za
njeno organizovanje;
13) zabraniti učešće na sportskoj priredbi licu koje ne ispunjava
uslove utvrđene zakonom ili sportskim pravilima;
14) privremeno zabraniti izvršenje pojedinačnog akta kojim se odobrava
program kojim se zadovoljavaju opšte potrebe u oblasti sporta, odnosno
potrebe i interesi građana u oblasti sporta u autonomnoj pokrajini,
odnosno jedinici lokalne samouprave, ukoliko je program odobren
suprotno ovom zakonu;
15) privremeno zabraniti rad učesnika u sistemu sporta dok ne omogući
obavljanje inspekcijskog nadzora;
16) podnese inicijativu Ministarstvu za oduzimanje odobrenja za
obavljanje poslova stručnog osposobljavanja u sportu zbog obavljanja
tih poslova suprotno ovom zakonu;
17) privremeno zabrani obavljanje rada sportskom udruženju, društvu
ili savezu koji u statutu i u sportskim pravilima ne uredi pitanja
utvrđena ovim zakonom;
18) naložiti druge mere i radnje na koje je ovlašćen zakonom.
Žalba na rešenje sportskog inspektora iz stava 1. ovog član izjavljuje
se Ministarstvu u roku od 15 dana od dana dostave rešenja.
Ministarstvo o žalbi odlučuje u roku od 15 dana od dana prijema žalbe.
Član 174.
Ministarstvo vrši nadzor nad radom imalaca javnih ovlašćenja u vršenju
ovim zakonom poverenih poslova državne uprave, u skladu sa zakonom
kojim se uređuje državna uprava.
XII. KAZNENE ODREDBE
Član 175.
Novčanom kaznom od 500.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj
sportska organizacija ili drugo pravno lice, ako:
1) prekrši zabranu diskriminacije sportista, sportskih stručnjaka,
sportskih organizacija i drugih lica učesnika u sistemu sporta (član
4. stav 3);
2) prekrši zabranu zloupotrebe, zlostavljanja, diskriminacije i
nasilja nad decom (član 4. stav 6);
3) zaključi sa sportistom takmičarom amaterom ugovor suprotno odredbi
člana 10. stav 1. i člana 17. stav 2. ovog zakona;
4) zaključi sa maloletnim sportistom ugovor suprotno odredbi člana 10.
st. 1. i 4. i člana 17. st. 3. i 4. ovog zakona;
5) zaključi ugovor sa sportistom koji nema potpunu poslovnu sposobnost
suprotno odredbi člana 10. stav 6. ovog zakona;
6) zaključi sa sportistom više od jednog ugovora za bavljenje
sportiste sportskim aktivnostima u sportskoj organizaciji (član 10.
stav 9);
7) ne zaključi ugovor sa sportistom u pisanoj formi i ne overi ga u
skladu sa zakonom (član 12. stav 1);
8) ne zaključi ugovor o radu sa profesionalnim sportistom (član 13.
stav 1);
9) zaključi ugovor sa sportistom o davanju novčanih i drugih naknada
na ime zaključenja ugovora i drugih sličnih primanja suprotno
odredbama člana 13. st. 4. i 5. ovog zakona;
10) odobri međunarodni ili nacionalni transfer, odnosno prelazak
maloletnog sportiste u drugu sportsku organizaciju suprotno odredbama
člana 18. st. 4–6. ovog zakona.
11) obavlja utvrđivanje zdravstvene sposobnosti sportista ili
sportskih stručnjaka suprotno odredbi člana 19. st. 4. i 5. ovog
zakona;
12) ne zaključi ugovor o osiguranju vrhunskih sportista odnosno
sportista i vrhunskih sportskih stručnjaka odnosno stručnjaka od
posledica nesrećnih slučajeva za vreme obavljanja sportskih aktivnosti
(član 21. st. 1. i 3);
13) angažuje za obavljanje stručnog rada lice koje nije sportski
stručnjak (član 25. stav 2);
14) obavlja stručno osposobljavanje suprotno utvrđenom planu i
programu i načinu stručnog osposobljavanja (član 30. stav 1);
15) zaključi ugovor sa sportskim stručnjakom suprotno odredbama člana
31. st. 1. do 3. ovog zakona;
16) angažuje stranog državljanina za obavljanje stručnog rada u sportu
suprotno odredbi člana 31. stav 8. ovog zakona;
17) izabere u organe ili imenuje za zastupnika ili likvidatora neko
lice suprotno zabrani iz člana 33. stav 2. ovog zakona;
18) obavlja sportske aktivnosti i delatnosti i ako ne ispunjava
utvrđene uslove (član 35. stav 1. i član 110. stav 5);
19) koristi u nazivu reč „klub” suprotno odredbama člana 35. stav 3.
ovog zakona;
20) nema u svom nazivu reč ili „sportski klub” ili „klub” u skladu sa
odredbom člana 35. stav 6. ovog zakona;
21) naplaćuje članarinu suprotno odredbama člana 40. stav 7. ovog
zakona;
22) ogranak u pravnom prometu istupa suprotno odredbi člana 44. stav
2. ovog zakona;
23) ne sazove skupštinu najmanje jedanput godišnje (član 55. stav 2.
ovog zakona);
24) nema upravu izabranu u skladu sa članom 56. st. 1. i 2. ovog
zakona;
25) nema nadzorni odbor izabran u skladu sa članom 60. stav 1. ovog
zakona;
26) ne koristi celokupnu ostvarenu neto dobit osnovanog pravnog lica
za ostvarivanje svojih sportskih ciljeva utvrđenih statutom (član 71.
stav 1);
27) obavlja privredne i druge delatnosti suprotno uslovima utvrđenim
članom 72. stav 1. ovog zakona;
28) koristi imovinu suprotno odredbama člana 76. ovog zakona;
29) obavlja sportske aktivnosti i delatnosti iako ne ispunjava uslove
iz člana 92. stav 3. ovog zakona;
30) deli neto dobit suprotno odredbi člana 92. stav 4. ovog zakona;
31) obavlja poslove posredovanja prilikom prelaska sportiste iz jedne
u drugu sportsku organizaciju suprotno odredbama člana 94. ovog
zakona;
32) obavlja delatnost pružanja usluga stručnog rada u sportu suprotno
odredbi člana 95. stav 1. ovog zakona;
33) ne utvrdi sportska pravila u odgovarajućoj grani sporta (član 100.
st. 1. i 2);
34) dostavi program koji sadrži netačne podatke o nosiocu i učesnicima
programa (član 118, član 136. stav 1. i član 138. stav 1);
35) ne koristi namenski sredstva dobijena iz budžeta Republike Srbije
(član 122. stav 4);
36) odobri program kojim se zadovoljavaju potrebe i interesi građana u
autonomnoj pokrajini, odnosno jedinici lokalne samouprave suprotno
odredbama člana 136. st. 1, 3. i 5. i člana 138. st. 1, 3. i 4. ovog
zakona;
37) ne uredi bliže uslove, kriterijume i način i postupak dodele
sredstava iz budžeta autonomne pokrajine i način javnog objavljivanja
podataka o predloženim programima za finansiranje, odobrenim
programima i realizaciji odobrenih programa (član 136. stav 2);
38) ne uredi bliže uslove, kriterijume i način i postupak dodele
sredstava iz budžeta jedinice lokalne samouprave i način javnog
objavljivanja podataka o predloženim programima za finansiranje,
odobrenim programima i realizaciji odobrenih programa (član 138. stav
2);
39) ne obezbedi prioritet organizovanim vannastavnim sportskim
aktivnostima u pogledu korišćenja školskih sportskih sala i terena u
odnosu na aktivnosti lica izvan škole (član 143. stav 6);
40) ne uredi, ne obeleži, ne opremi ili ne održava javni sportski
teren u stanju koje osigurava bezbedno korišćenje ili ne prekine
korišćenje terena ili dela terena iako su nastupile okolnosti koje
ugrožavaju bezbednost na terenu ili koristi javni sportski teren iako
ne ispunjava propisane uslove (član 149. stav 2);
41) koristi i održava sportski objekat suprotno odredbi člana 152.
stav 1. ovog zakona;
42) promeni namenu sportskog objekta bez odgovarajuće saglasnosti
suprotno odredbama člana 154. st. 1−4. ovog zakona;
43) promeni namenu dela pratećeg prostora sportskog objekta suprotno
odredbama člana 154. st. 5. i 6. ovog zakona;
44) organizuje sportsku priredbu suprotno odredbi člana 157. stav 1.
ovog zakona;
45) da saglasnost ili dozvolu da se organizuje sportska priredba iako
nisu bili ispunjeni svi propisani uslovi (član 157. stav 3);
46) ne primeni disciplinske mere protiv svojih članova koji ne
preduzmu propisane mere za organizovanje sportske priredbe (član 157.
stav 5);
47) dozvoli početak sportske priredbe, odnosno ne prekine je ili ne
naloži održavanje sportske priredbe bez prisustva gledalaca suprotno
odredbi člana 157. stav 6. ovog zakona;
48) učestvuje u sportskom takmičenju iako nije dobilo dozvolu za
sezonu (član 158. stav 1);
49) organizuje sportsku priredbu iako ne ispunjava propisane uslove
(član 159. stav 1);
50) učestvuje na sportskoj priredbi iako ne ispunjavaju propisane
uslove (član 159. stav 2);
51) ne poštuje pri učešću na sportskoj priredbi obaveze utvrđene
zakonom i sportskim pravilima (član 159. stav 2);
52) organizuje sportsku priredbu koja se temelji na tzv. slobodnoj
borbi dva ili više lica (član 159. stav 4);
53) primeni izmene sistema takmičenja pre isteka jedne takmičarske
sezone od utvrđivanja tih izmena (član 160. stav 3);
54) promeni propozicije takmičenja u toku takmičarske sezone (član
160. stav 4);
55) promeni propozicije takmičenja suprotno odredbi člana 160. stav 5.
ovog zakona;
56) kandiduje se za organizovanje velikog međunarodnog sportskog
takmičenja na teritoriji Republike Srbije iako ne ispunjava propisane
uslove (član 162);
57) učestvuje na međunarodnim sportskim priredbama bez saglasnosti
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza (član 165);
58) angažuje za obavljanje stručnog rada sa decom lice koje ne
ispunjava uslove iz člana 180. stav 2. ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice u
organizaciji u oblasti sporta ili drugom pravnom licu novčanom kaznom
u iznosu od 50.000 do 150.000 dinara.
Za prekršaj iz stava 1. tač. 1), 13), 31), 32), 34), 40), 41), 42),
43), 47), 48), 49), 51) i 58) ovog člana kazniće se preduzetnik
novčanom kaznom u iznosu od 100.000 do 500.000 dinara.
Član 176.
Novčanom kaznom u iznosu od 100.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za
prekršaj organizacija u oblasti sporta ili drugo pravno lice, ako:
1) ne obavesti sportistu pre zaključenja ugovora o utvrđenim pravima,
obavezama i odgovornostima (član 10. stav 7);
2) ne obavesti bez odlaganja nadležni nacionalni granski sportski
savez o utvrđivanju ništavosti, poništenju ili raskidu ugovora sa
sportistom (član 12. stav 3);
3) dozvoli učešće na takmičenju sportisti takmičaru, odnosno sportskom
stručnjaku kome nije utvrđena zdravstvena sposobnost (član 19. st. 1.
i 2);
4) ne dostavi nadležnom ministarstvu godišnji izveštaj o evaluaciji
zdravstvenog stanja pregledanih sportista i sportskih stručnjaka (član
19. stav 7);
5) ne vodi evidenciju o utvrđivanju zdravstvene sposobnosti sportista
i sportskih stručnjaka u skladu sa članom 20. ovog zakona;
6) izloži sportistu sportskim aktivnostima koje mogu da ugroze ili
pogoršaju njegovo zdravstveno stanje (član 22);
7) izloži dete sportskim aktivnostima i fizičkim vežbanjima koja mogu
da ugroze ili pogoršaju njihovo zdravstveno stanje ili da negativno
utiču na psihosocijalni i motorički razvoj ili obrazovanje (član 22.
stav 3);
8) angažuje za obavljanje stručnog rada u sportu lice koje nema
dozvolu za rad izdatu od strane nadležnog nacionalnog sportskog saveza
(član 27. stav 2);
9) ne utvrdi plan stručnog obrazovanja, osposobljavanja i usavršavanja
sportskih stručnjaka (član 28. stav 2);
10) bavi se poslovima stručnog osposobljavanja iako ne ispunjava
propisane uslove (član 29. st. 1−3);
11) u pravnom saobraćaju ne koristi naziv i skraćeni naziv u obliku u
kome je upisan u registar (član 44. stav 1);
12) u poslovnoj korespondenciji i javnom istupanju ne navodi uz svoj
naziv i svoje sedište (član 47. stav 2);
13) članovima ne obezbedi prava u skladu sa statutom (član 49. stav
3);
14) primi u članstvo maloletno lice suprotno odredbama člana 49. stav
4. ovog zakona;
15) isključi iz članstva neko lice suprotno odredbi člana 51. stav 1.
ovog zakona;
16) ne omogući članu sportskog udruženja u sportskoj rekreaciji da
neposredno upravlja sportskim udruženjem sa jednakim pravom glasa sa
drugim članovima (član 52. stav 3);
17) imenuje za arbitra lice suprotno odredbama člana 54. st. 3. i 4.
ovog zakona;
18) ne sazove i ne održi skupštinu u skladu sa odredbama člana 55.
stav 5. ovog zakona;
19) ne primi u članstvo organizaciju koja ispunjava uslove određene
statutom saveza za prijem u članstvo (član 97. stav 3);
20) nema zaposlenog ili angažovanog sportskog stručnjaka ili
stručnjaka u sportu sa položenim stručnim sportskim ispitom (član 99.
stav 6);
21) ne donese program, odnosno okvirni program razvoja i ne dostavi ga
Ministarstvu u roku od 15 dana od dana donošenja (član 100. stav 6,
član 102. stav 6, član 103. stav 12. i član 106. stav 3);
22) ne čuva evidenciju o realizovanim programima, odnosno projektima u
skladu sa 130. stav 7. ovog zakona;
23) ne sazove skupštinu radi razmatranja odgovornosti lica koja su
realizovala program i lica koja su učestvovala u donošenju odluka koje
su dovele do nepostizanja planiranih efekata programa (član 133. stav
4);
24) ne donese opšti akt kojim se uređuju posebni uslovi za vrhunske
sportiste pri upisu na studije na visokoškolskim ustanovama i tokom
studiranja (član 144. stav 1);
25) ne donese opšti akt kojim se uređuju uslovi za bavljenje studenata
sportskim aktivnostima (član 144. stav 2);
26) ne obezbedi da je sportski objekat pristupačan licima sa posebnim
potrebama (član 145. stav 3);
27) utvrdi ispunjenost uslova za izdavanje dozvole za sezonu iako nisu
ispunjeni uslovi propisani članom 158. st. 2−4. ovog zakona;
28) ne utvrdi kriterijume, odnosno uslove za davanje dozvole za sezonu
u skladu sa članom 158. stav 3. ovog zakona;
29) ne utvrdi ispunjenost uslova za izdavanje dozvole za učešće na
sportskom takmičenju pre početka takmičarske sezone (član 158. stav
7);
30) koristi zastavu i grb Republike Srbije na sportskoj opremi
suprotno odredbi člana 165. stav 4. ovog zakona;
31) dopusti učešće u takmičenju životinji suprotno odredbi člana 166;
32) ne podnese prijavu za upis u nacionalnu evidenciju ili dostavi
netačne podatke (član 168. st. 4. i 5);
33) obavlja poslove stručnog osposobljavanja u oblasti sporta bez
podnošenja zahteva za dobijanje dozvole za obavljanje stručnog
osposobljavanja suprotno odredbama člana 181. stav 5. ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice u
sportskoj organizaciji ili drugom pravnom licu novčanom kaznom od
30.000 do 150.000 dinara.
Za prekršaj iz stava 1. tač. 8), 9) i 32) ovog člana kazniće se
preduzetnik novčanom kaznom u iznosu od 50.000 do 250.000 dinara.
Član 177.
Novčanom kaznom u iznosu od 100.000 dinara kazniće se za prekršaj
organizacija u oblasti sporta i drugo pravno lice, ako:
1) ne vodi evidenciju transfera, odnosno prelazaka maloletnih
sportista ili obavesti Ministarstvo u roku od 15 dana od svakog
obavljenog transfera, odnosno registrovanog prelaska maloletnog
sportiste (član 18. stav 8).
2) ne omogući sportisti učešće u nacionalnoj sportskoj reprezentaciji
(član 24);
3) ne podnese Ministarstvu izveštaj o izvršenom stručnom
osposobljavanju u prethodnoj godini i plan aktivnosti za tekuću godinu
na organizovanju stručnog osposobljavanja ili ne prijave početak
obavljanja stručnog osposobljavanja (član 30. stav 2);
4) ne vodi evidencije iz člana 30. stav 4. ovog zakona;
5) ne omogući obavljanje stručnog nadzora (član 32. stav 3);
6) ne vodi knjigu članova (član 49. stav 5);
7) ne obavesti Ministarstvo o izdavanju dozvole u propisanom roku
(član 94. stav 5);
8) ne dostavi sportska pravila Ministarstvu (član 100. stav 3);
9) ne objavi sportska pravila i statut na zvaničnoj internet
prezentaciji saveza (član 100. stav 4);
10) ne dostavi Ministarstvu izveštaj o ostvarivanju programa, odnosno
projekta ili delova programa, odnosno projekta i korišćenja sredstava
budžeta (član 130. stav 1);
11) ne učini izveštaj o radu i o obimu i načinu sticanja i korišćenja
sredstava dostupnim javnosti i taj izveštaj ne dostavi Ministarstvu
(član 130. stav 5);
12) ne omogući sportskom inspektoru obavljanje inspekcijskog nadzora
ili ne postupi po njegovom zahtevu suprotno članu 169. stav 8;
13) ne postupi po nalogu sportskog inspektora datom u vršenju
inspekcijskog nadzora (član 173. stav 1);
14) ne uskladi svoju organizaciju, rad i opšte akte u roku utvrđenom
članom 181. stav 1. ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se i odgovorno lice u
organizaciji u oblasti sporta ili drugom pravnom licu novčanom kaznom
od 10.000 dinara.
Član 178.
Novčanom kaznom u iznosu od 50.000 do 150.000 dinara kazniće se za
prekršaj fizičko lice, ako:
1) prekrši zabranu diskriminacije sportista, sportskih stručnjaka,
sportskih organizacija i drugih lica učesnika u sistemu sporta (član
4. stav 3);
2) prekrši zabranu zloupotrebe, zlostavljanja, diskriminacije i
nasilja nad decom (član 4. stav 6);
3) učestvuje u takmičenju iako mu nije utvrđena zdravstvena sposobnost
(član 19. stav 1);
4) izloži sportistu aktivnostima koje mogu da ugroze njegovo zdravlje
(član 22. stav 1);
5) obavlja stručni rad iako ne ispunjava propisane uslove (član 25.
st. 2. i 3);
6) obavlja stručni rad sa decom iako ne ispunjava propisane uslove
(član 27. stav 4);
7) ne planira i ne evidentira stručni rad (član 28. stav 1);
8) ne omogući obavljanje stručnog nadzora (član 32. stav 3);
9) kao zastupnik ne saopšti tražene informacije u skladu sa članom 58.
stav 2. ovog zakona;
10) izvrši povredu dužnosti iz člana 59. ovog zakona;
11) obavlja poslove posredovanja suprotno članu 94. ovog zakona;
12) obavlja delatnost pružanja usluga stručnog rada u sportu suprotno
članu 95. stav 1. ovog člana;
13) obavlja sportske aktivnosti i delatnosti na javnom sportskom
terenu suprotno odredbi član 149. stav 2. ovog zakona;
14) koristi sportski objekat suprotno odredbi člana 152. stav 1. ovog
zakona;
15) promeni namenu sportskog objekta bez odgovarajuće saglasnosti,
suprotno odredbama člana 154. st. 1−3. ovog zakona;
16) promeni namenu dela pratećeg prostora sportskog objekta suprotno
odredbama člana 154. st. 5. i 6. ovog zakona;
17) ne preduzme mere koje omogućavaju predupređenje rizika nastanka
štete za sportiste, gledaoce i druge učesnike i treća lica na
sportskoj priredbi, kao i mere kojima se na povećane rizike utiče
(član 157. stav 1. tačka 2);
18) organizuje sportsku priredbu iako ne ispunjava propisane uslove
(član 159. stav 1);
19) učestvuje na sportskoj priredbi iako ne ispunjava propisane uslove
(član 159. stav 2);
20) ne poštuje pri učešću na sportskoj priredbi obaveze utvrđene
zakonom i sportskim pravilima (član 159. stav 2);
21) učestvuje u sportskoj priredbi koja se temelji na tzv. slobodnoj
borbi dva ili više lica (član 159. stav 4);
22) učestvuje na međunarodnim sportskim priredbama bez prethodne
saglasnosti nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza (član
165);
23) ne omogući sportskom inspektoru obavljanje inspekcijskog nadzora
ili ne postupi po njegovom zahtevu suprotno odredbama člana 169. stav
8. ovog zakona;
24) ne postupi po nalogu sportskog inspektora datog u vršenju
inspekcijskog nadzora (član 173. stav 1).
Xiii. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 179.
Privatizacija imovine i kapitala u društvenoj, odnosno javnoj svojini
u organizacijama u oblasti sporta urediće se posebnim zakonom.
Do donošenja zakona iz stava 1. ovog člana organizacije u oblasti
sporta koriste imovinu i kapital u društvenoj, odnosno javnoj svojini
u skladu sa zakonom.
Organizacije u oblasti sporta sa društvenom, odnosno javnom imovinom i
kapitalom ne mogu vršiti statusne promene, promene pravnog oblika,
osim promene pravnog oblika u skladu sa članom 71. stav 3. ovog
zakona, i promene vlasničke strukture kapitala putem konverzije
potraživanja u trajni ulog do donošenja zakona iz stava 1. ovog člana.
Organizacije u oblasti sporta iz stava 3. ovog člana mogu da raspolažu
nepokretnostima u društvenoj, odnosno javnoj svojini na kojoj imaju
pravo korišćenja, odnosno donose odluke o smanjenju ili povećanju
kapitala, reorganizaciji ili restrukturiranju, investicionom ulaganju,
prodaji dela imovine, zalaganju stvari ili uspostavljanju hipoteke,
dugoročnom zakupu, raspolaganju potraživanja, uzimanju ili odobravanju
kredita ili izdavanju garancija, u znatnom obimu ili van toka redovnog
obavljanja sportskih aktivnosti i delatnosti, samo uz prethodnu
saglasnost Vlade, na predlog Ministarstva, do donošenja zakona iz
stava 1. ovog člana.
Akt i ugovor organizacije u oblasti sporta koji je donet, odnosno
zaključen suprotno odredbama st. 3. i 4. ovog člana, ništav je.
U profesionalnoj sportskoj ligi iz člana 3. stav 1. tačka 26) mogu da
učestvuju i sportska udruženja najduže dve takmičarske sezone nakon
stupanja na snagu zakona iz stava 1. ovog člana.
Sportskim objektima u društvenoj i javnoj svojini za koje na dan
stupanja na snagu ovog zakona ne postoji odgovarajuća urbanistička i
druga dokumentacija potrebna za izdavanje građevinske dozvole ne može
se do utvrđivanja te dokumentacije, odnosno do donošenja konačnog akta
o odbijanju zahteva za legalizaciju menjati namena u skladu sa ovim
zakonom.
Član 180.
Postojeće organizacije u oblasti sporta nastavljaju sa radom, u skladu
sa ovim zakonom.
Sportski stručnjaci koji obavljaju stručno-vaspitni rad sa decom, a
koji ne ispunjavaju propisane uslove u pogledu stepena i vrste
obrazovanja, odnosno stručne osposobljenosti, mogu i dalje da
obavljaju taj rad ako su do stupanja na snagu ovog zakona najmanje 25
godina obavljali vaspitno-obrazovni rad, od čega najmanje 15 godina u
radu sa decom, na osnovu potvrde nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza.
Sportisti i treneri koji su stekli pravo na nacionalno priznanje do
dana stupanja na snagu ovog zakona, nastavljaju da ostvaruju to pravo
u skladu sa propisom po kome su ga stekli.
Sportski stručnjaci koji na dan stupanja na snagu ovog zakona ne
ispunjavaju uslove iz člana 27. stav 3. ovog zakona mogu da obavljaju
stručno-vaspitni rad sa decom najkasnije u roku od dva godine od dana
stupanja na snagu podzakonskog akta kojim je uređuje nomenklatura
sportskih zvanja i zanimanja i stručno osposobljavanje u sportu, osim
u slučaju iz stava 2. ovog člana.
Nacionalni sportski savezi mogu koristiti postojeću, odnosno
obezbeđenu sportsku opremu najkasnije u roku od godinu dana od dana
stupanja na snagu podzakonskog akta kojim se utvrđuje jedinstveni
vizuelni identitet nacionalnih sportskih reprezentacija na
međunarodnim sportskim takmičenjima.
Članovi uprave sportske organizacije, uključujući i zastupnika, koji
ne ispunjavaju uslove iz člana 33. stav 2. tačka 2) ovog zakona mogu
obavljati svoju funkciju najkasnije do 1. marta 2017. godine.
Postojeći ugovori zaključeni između sportskih organizacija i sportista
i sportskih stručnjaka u skladu sa Zakonom o sportu („Službeni glasnik
RS”, br. 24/11 i 99/11−dr. zakon) ostaju na snazi do isteka roka na
koji su zaključeni.
Nadležni nacionalni granski sportski savez, teritorijalni sportski
savezi, profesionalni sportski klubovi i sportske organizacije koje se
takmiče u nacionalnim sportskim ligama koji su članovi nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza zapošljavaju ili angažuju
sportskog stručnjaka ili stručnjaka u sportu sa položenim sportskim
stručnim ispitom u roku od godinu dana od dana donošenja podzakonskog
akta iz člana 99. stav 8. ovog zakona.
Član 181.
Postojeće organizacije u oblasti sporta dužne su da usklade svoju
organizaciju, rad i opšte akte sa odredbama ovog zakona u roku od
godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Postupak upisa u Registar započet do dana stupanja na snagu ovog
zakona okončaće se po odredbama propisa po kojima je započet.
Postojeće organizacije u oblasti sporta koje treba da usklade svoju
organizaciju, rad i opšte akte sa odredbama ovog zakona, dužne su da
usklade svoje opšte akte, i Agenciji podnesu prijavu i dokumentaciju
za upis promene podataka i dokumenata, u roku iz stava 1. ovog člana,
bez plaćanja naknade.
Postojeće organizacije u oblasti sporta koje podnesu Agenciji prijavu
i dokumentaciju za upis promene podataka i dokumenata po proteku roka
iz stava 1. ovog člana, platiće naknadu u skladu sa Odlukom o
naknadama za poslove registracije i druge usluge koje pruža Agencija
za privredne registre („Službeni glasnik RS” br. 119/13 i 138/14).
Visokoškolske ustanove i organizacije u oblasti sporta iz člana 29.
st. 1–3. ovog zakona koje obavljaju poslove stručnog osposobljavanja
za određena sportska zvanja i koje se dobile rešenje o ispunjenosti
uslova za obavljanje poslova stručnog osposobljavanja u oblasti sporta
do dana stupanja na snagu ovog zakona dužne su da podnesu Ministarstvu
zahtev za dobijanje odobrenja za obavljanje stručnog osposobljavanja u
roku od godinu dana od dana stupanja na snagu akta iz člana 30. stav
1. ovog zakona, a do tada nastavljaju da obavljaju stručno
osposobljavanje za sticanje onih sportskih zvanja za koja su ispunjeni
uslovi utvrđeni ovim zakonom i pratećim podzakonskim aktima.
Član 182.
Podzakonski akti predviđeni ovim zakonom doneće se u roku od dve
godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, podzakonski akti iz člana 65. stav 7.
i člana 120. stav 2. ovog zakona, kao i akta iz člana 136. stav 2. i
člana 138. stav 2. ovog zakona doneće se u roku od 90 dana od dana
stupanja na snagu ovog zakona.
Nacionalna strategija razvoja sporta doneće se u skladu sa ovim
zakonom najkasnije do kraja 2018. godine.
Član 183.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o sportu
(„Službeni glasnik RS”, br. 24/11 i 99/11− dr. zakon).
Do donošenja akata na osnovu ovog zakona, primenjivaće se akti doneti
na osnovu zakona iz stava 1. ovog člana, osim ako su u suprotnosti s
ovim zakonom.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da se primenjuje odredba
člana 61. stav 1. tačka 17) Zakona o zdravstvenom osiguranju
(„Službeni glasnik RS”, br. 107/05, 109/05 – ispravka, 57/11, 110/12 –
US, 119/12, 99/14, 123/14 i 126/14 – US) u delu utvrđivanja
zdravstvene sposobnosti maloletnih sportista iz člana 19. stav 6. ovog
zakona.
Član 184.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u
„Službenom glasniku Republike Srbije”.
OBRAZLOŽENjE
I. USTAVNI OSNOV
Ustavni osnov za donošenje Zakona o sportu sadržan je u članu 68. stav
4. Ustava Republike Srbije („Službeni glasnik RS”, broj: 98/06), prema
kome Republika Srbija pomaže razvoj zdravstvene i fizičke kulture, u
članu 97. stav 1. tačka 10) Ustava prema kome Republika Srbija uređuje
i obezbeđuje sistem u oblasti sporta i članu 190. stav 1. tačka 4)
Ustava prema kome se opština stara o zadovoljavanju potreba građana u
oblasti sporta i fizičke kulture, u skladu sa zakonom.
II. RAZLOZI I CILjEVI DONOŠENjA ZAKONA
Zakon o sportu donet je početkom 2011. godine („Službeni glasnik RS”,
br. 24/11 i 99/11 – dr. zakon) (u daljem tekstu: Zakon o sportu), a
menjan je, tačnije određene odredbe ovog zakona prestale su da važe
usled donošenja Zakona o izmenama i dopunama Zakona o Agenciji za
privredne registre („Službeni glasnik RS”, broj: 99/11), u decembru
2011. godine. Prema Pravilniku o sportskim granama u Republici Srbiji
u Republici Srbiji postoje 132 sportske grane, od kojih 101 sportska
grana od posebnog značaja za Republiku Srbiju. Prema nepotpunim
podacima, računa se da u Republici Srbiji na početku 2015. godine
postoji oko 13.000 organizacija u oblasti sporta (12.321 u statusu
udruženja, društva ili saveza u oblasti sporta), sa preko 11.000
sportskih organizacija i sa preko 250.000 registrovanih sportista. Od
ukupnog broja sportista u 2014. godini status vrhunskog sportiste
imalo je 1.117 sportista od čega 739 u olimpijskim sportovima i 368 u
neolimpijskim sportovima.
Analiza primene Zakona o sportu u protekle četiri godine i problema sa
kojima se susreću u radu državni organi i organizacije u oblasti
sporta pokazala je da je taj zakon u osnovi odgovorio očekivanjima
koja su postojala pri njegovom donošenju, ali i da je za dalje
unapređenje stanja u sportu Republike Srbije potrebno doneti novi
Zakon o sportu (u daljem tekstu: Predlog zakona). Predlog zakona je
rezultat potrebe uređenja ove oblasti u skladu sa evropskim
standardima i propisima i sportskim pravilima nadležnih međunarodnih
sportskih saveza čiji je razvoj bio izuzetno dinamičan u ovoj oblasti
u proteklom periodu, usaglašavanja sa novodonetim nacionalnim
propisima i konsenzusa svih relevantnih subjekata sporta da su
potrebne izmene u zakonskoj regulativi u oblasti sporta kako bi se
postojeći sistem sporta unapredio. U Predlogu zakona je zadržan znatan
broj odredbi važećeg Zakona o sportu, odnosno sve one odredbe koje su
se potvrdile u četiri godine primene tog zakona.
Razlozi za donošenje novog zakona mogu se klasifikovati na sledeći
način:
1.
razlozi koji proističu iz nepreciznosti ili neprimenljivosti
pojedinih rešenja Zakona o sportu;
2.
razlozi koji proističu iz neusklađenosti sa drugim novodonetim
propisima;
3.
razlozi koji proističu iz novih propisa koji su u međuvremenu
doneti;
4.
razlozi koji proističu iz neregulisanosti pojedinih važnih pitanja
za funkcionisanje sistema sporta u Republici Srbiji, kako u Zakonu
o sportu, tako i u opštim zakonima za pojedine oblasti;
5.
razlozi koji proističu iz neusklađenosti pojedinih rešenja Zakona
o sportu sa korisnim uporednopravnim rešenjima;
6.
razlozi koji proističu iz nesprovođenja Zakona o sportu u ključnim
segmentima od strane učesnika u sistemu sporta;
7.
razlozi koji proističu iz potrebe da se svim građanima, posebno
deci, mladima, ženama i osobama sa invaliditetom omogući
permanentno bavljenje sportom, uz podršku onim sportistima koji
postižu i vrhunske sportske rezultate.
Donošenje novog zakona je izuzetno važno sa stanovišta potrebe
unapređenja sistema sporta u Republici Srbiji kako bi se, s jedne
strane, omogućilo da se maksimalno poveća obuhvat bavljenja građana
sportom, a da se, s druge strane, podrži i dalje razvije domaći
vrhunski sport. Prema podacima Istraživanja Instituta za javno
zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” iz 2013. godine u Republici
Srbiji je gojazan skoro svaki peti odrasli stanovnik (18,6%), svaki
treći stanovnik konzumira cigarete (33,6%), oko 40% svakodnevno ili
povremeno konzumira alkohol, a skoro polovina stanovništva ima
hipertenziju (46,5%). Rezultati komparacije rezultata dva
istraživanja, prvog koje je sprovela Evropska komisija (EUROBAROMETAR)
na teritoriji zemalja članica Evropske unije i drugog koje je sproveo
CESID na teritoriji Republike Srbije na zahtev Ministarstva omladine i
sporta (u daljem tekstu: Ministarstvo), pokazuju da: 40% stanovnika
Evropske unije izjavljuje da se bavi sportom bar jednom nedeljno, dok
se sportom u Republici Srbiji jednom nedeljno bavi samo oko 10%; 34%
stanovnika Evropske unije izjavljuje da se nikada ne bavi fizičkim
vežbanjem, dok se u Republici Srbiji nikada ne bavi fizičkim vežbanjem
čak 56% populacije. Jedan od prvih preduslova za pronalaženje rešenja
podizanja mobilnosti građana Republike Srbije za bavljenje fizičkim
aktivnostima jeste nalaženje uzroka njihove pasivnosti u odnosu na
fizičko vežbanje. Kada se uporede podaci EUROBARA i CESID-ovog
istraživanja vidi se da je nedostatak raspoloživog vremena za te
aktivnosti osnovni razlog slabog učešća u sportskim aktivnostima.
Upravo su rezultati u vezi sa nedostatkom raspoloživog vremena za
bavljenje fizičkim aktivnostima i u Evropskoj uniji i kod nas veoma
slični. Naime, 45% ispitanika Evropske unije to navodi kao osnovni
razlog, dok je u Republici Srbiji taj broj manji i kreće se na nivou
od oko 40%. Ispitanici u Evropskoj uniji navode hendikep ili bolest
kao razlog slabog bavljenja fizičkom aktivnošću u iznosu od 13%, a u
Republici Srbiji, između ostalog, starost, zdravstveno stanje, su
razlog slabog bavljenja sportom kod 37% ispitanika. Samo 3% ispitanika
u Evropskoj uniji navodi kao razlog neadekvatnu sportsku
infrastrukturu, a u našoj zemlji 5% ispitanika ističe da nema uslove
za bavljenje sportom u svom mestu. U Evropskoj uniji 5% ispitanika
kaže da je bavljenje fizičkom aktivnošću suviše skupo, a ispitanici u
Republici Srbiji u 2% slučajeva se izjašnjavaju da im nedostaju
finansijska sredstva.
Obavljanje sportskih aktivnosti i delatnosti ulazi u veliki broj
oblasti koje su regulisane drugim zakonima. Stvar je političkog
opredeljenja i pravne tehnike da li će pojedina „sportska” pitanja
biti regulisana u okviru opštih sistemskih zakona koji regulišu
pojedine oblasti ili će se regulisati jednim „sportskim” lex specialis
zakonom. Izrazita specifičnost sporta i iskustvo da specifičnosti uvek
ostanu izvan opšteg zakona, ukazuju da je potrebno posebnim zakonom
urediti sva ona pitanja koja su od posebnog značaja za efikasno i
skladno funkcionisanje sporta u Republici Srbiji, Takođe, potrebno je
postojeća rešenja dodatno uskladiti sa potrebama i interesima sporta
danas, imajući u vidu brojne finansijske, organizacione i druge
probleme koje imaju učesnici u sistemu sporta Republike Srbije.
Pored ovog zakona, za oblast sporta u pogledu pravnog uređenja, od
neposredne važnosti su i sledeći zakoni:
1.
Zakon o ratifikaciji Evropske konvencije o nasilju i nedoličnom
ponašanju gledalaca na sportskim priredbama, posebno na fudbalskim
utakmicama („Službeni list SFRJ − Međunarodni ugovori”, broj
9/90);
2.
Zakon o ratifikaciji Evropske konvencije protiv dopingovanja u
sportu, sa Dodatkom („Službeni list SFRJ − Međunarodni ugovori”,
broj 4/91);
3.
Zakon o potvrđivanju Najrobijskog ugovora o zaštiti olimpijskih
simbola, sa Aneksom („Službeni list SRJ − Međunarodni ugovori”,
broj 1/99);
4.
Zakon o potvrđivanju Međunarodne konvencije protiv dopinga u
sportu („Službeni glasnik RS – Međunarodni ugovori”, broj 38/09);
5.
Zakon o sprečavanju dopinga u sportu („Službeni glasnik RS”, broj
111/14);
6.
Zakon o sprečavanju nasilja i nedoličnog ponašanja na sportskim
priredbama („Službeni glasnik RS”, br. 67/03, 101/05 − dr. zakon,
90/07, 72/09 – dr. zakon i 111/09);
7.
Zakon o skijalištima („Službeni glasnik RS”, broj 46/06);
8.
Nacionalna strategija za borbu protiv nasilja i nedoličnog
ponašanja na sportskim priredbama za period od 2013. do 2018.
godine („Službeni glasnik RS”, broj 63/13).
Na osnovu važećeg Zakona o sportu, doneta su sledeća pravna akta:
1.
Strategija razvoja sporta u Republici Srbiji za period 2014–2018.
godine („Službeni glasnik RS”, broj 1/15);
2.
Uredba o nacionalnim sportskim priznanjima i novčanim nagradama
(„Službeni glasnik RS”, br. 8/13 i 7/15);
3.
Pravilnik o utvrđivanju zdravstvene sposobnosti sportista za
obavljanje sportskih aktivnosti i učestvovanje na sportskim
takmičenjima („Službeni glasnik RS”, broj 15/12);
4.
Pravilnik o uslovima za obavljanje sportskih delatnosti („Službeni
glasnik RS”, broj 63/13);
5.
Pravilnik o stručnom osposobljavanju za obavljanje određenih
stručnih poslova u sportu („Službeni glasnik RS”, broj 8/13);
6.
Pravilnik o sportskim granama u Republici Srbiji („Službeni
glasnik RS”, br. 72/11 i 23/12);
7.
Pravilnik o sportskim granama od posebnog značaja za Republiku
Srbiju („Službeni glasnik RS”, br. 72/11 i 25/13);
8.
Pravilnik o načinu vođenja matičnih evidencija u oblasti sporta
(„Službeni glasnik RS”, broj 74/11);
9.
Pravilnik o sadržaju i obrascu prijave za evidentiranje podataka o
sportskim organizacijama, sportskim savezima, sportskim društvima
i sportskim centrima („Službeni glasnik RS”, broj 43/11);
10.
Pravilnik o odobravanju i finansiranju programa kojim se ostvaruje
opšti interes u oblasti sporta („Službeni glasnik RS”, broj
49/12);
11.
Pravilnik o obrascu i načinu izdavanja legitimacije sportskog
inspektora („Službeni glasnik RS”, broj 61/11);
12.
Pravilnik o nomenklaturi sportskih zanimanja i zvanja („Službeni
glasnik RS”, broj 7/13);
13.
Pravilnik o nadzoru nad stručnim radom u oblasti sporta („Službeni
glasnik RS”, broj 92/11);
14.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji sportskih stručnjaka
(„Službeni glasnik RS”, broj 25/13);
15.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji sportova („Službeni glasnik
RS”, broj 25/13);
16.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji vrhunskih sportista
(„Službeni glasnik RS”, broj 123/12);
17.
Pravilnik o nacionalnim granskim sportskim savezima preko kojih se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u Republici Srbiji
(„Službeni glasnik RS”, br. 72/12, 3/12 i 25/13);
18.
Pravilnik o korišćenju sportskih objekata i obavljanju sportskih
aktivnosti u javnim sportskim objektima („Službeni glasnik RS”,
broj 55/13);
19.
Pravilnik o evidencijama koje vode visokoškolske ustanove i druge
organizacije koje se bave osposobljavanjem u oblasti sporta
(„Službeni glasnik RS”, broj 61/11);
20.
Pravilnik o dozvoli za rad sportskih stručnjaka („Službeni glasnik
RS”, broj 7/13);
21.
Pravilnik o bližim uslovima za obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti („Službeni glasnik RS”, broj 17/13);
22.
Pravilnik o bližim uslovima i kriterijumima za stipendiranje
vrhunskih sportista amatera za sportsko usavršavanje i za dodelu
novčane pomoći vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama
(„Službeni glasnik RS”, broj 124/12);
23.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji sportskih objekata
(„Službeni glasnik RS”, broj 103/13).
24.
Odluka o obrazovanju Nacionalnog saveta za borbu protiv nasilja i
nedoličnog ponašanja gledalaca na sportskim priredbama („Službeni
glasnik RS”, br. 65/11 i 100/12);
Predlog zakona predviđa da se postojeća podzakonska akta primenjuju do
donošenja akata na osnovu ovog zakona. Suštinski, u najvećem broju
slučajeva biće potrebne samo izmene i dopune postojećih podzakonskih
akata. Od važećih Zakonom o sportu predviđenih podzakonskih akata do
sada nije donet samo Pravilnik o školskom sportu, pre svega jer je u
stručnoj javnosti i među ključnim organizacijama u oblasti sporta
nadležnim za sport dece i školski sport postojalo sistemsko neslaganje
o prioritetima i pravcima razvoja školskog sporta u Republici Srbiji.
Međutim, biće potrebno doneti i nekoliko potpuno novih pravilnika, u
propisanom roku, i to:
1.
Pravilnik kojim će se urediti bliži uslovi o načinu prepoznavanja
oblika zlostavljanja, zloupotrebe, diskriminacije i nasilja nad
decom u sportu (ministar nadležan za sport i ministar nadležan za
unutrašnje poslove);
2.
Pravilnik kojim će se urediti rad i delatnost policijskih
sportskih udruženja (ministar nadležan za unutrašnje poslove);
3.
Pravilnik kojim će se urediti rad i delatnost vojnih sportskih
udruženja (ministar nadležan za odbranu);
4.
Pravilnik kojim će se urediti sadržaj, obrazac i način vođenja
knjige članova sportskog udruženja (ministar nadležan za sport);
5.
Pravilnik kojim će se urediti bliži uslovi za obavljanje sportske
delatnosti od strane preduzetnika u oblasti sporta (ministar
nadležan za sport);
6.
Pravilnik kojim će se urediti program, sadržaj, način i troškovi
polaganja stručnog sportskog ispita, obrazac uverenja o položenom
stručnom sportskom ispitu i ostala pitanja u vezi sa stručnim
sportskim ispitom (ministar nadležan za sport);
7.
Pravilnik o nadležnim nacionalnim granskim sportskim savezima za
sportske grane i oblasti sporta u Republici Srbiji (ministar
nadležan za sport);
8.
Pravilnik o sportskim granama i oblastima sporta u Republici
Srbiji i sportskim disciplinama u okviru sportskih grana i oblasti
sporta (ministar nadležan za sport);
9.
Pravilnik o bližem uređenju sadržaja, rokova i načina podnošenja
izveštaja o realizaciji programa kojima se zadovoljavaju potrebe i
interesi građana u oblasti sporta u autonomnoj pokrajini i
jedinici lokalne samouprave (ministar nadležan za sport);
10.
Programi razvoja sporta na teritoriji autonomnih pokrajina i
jedinica lokalne samouprave (nadležni organi autonomnih pokrajina
i jedinica lokalne samouprave);
11.
Pravilnik o bližim uslovima i pravilima za organizovanje školskog
i univerzitetskog sporta (ministar nadležan za obrazovanje);
12.
Uredba o bližim uslovima, kriterijumima i načinu sticanja, odnosno
oduzimanja statusa sportskog objekta od nacionalnog značaja
(Vlada);
13.
Pravilnik o bližim uslovima za pripremu projekta, odnosno studije
o organizovanju i finansiranju velikog međunarodnog sportskog
takmičenja (ministar nadležan za sport);
14.
Pravilnik o jedinstvenom vizuelnom identitetu nacionalnih
sportskih reprezentacija na međunarodnim sportskim takmičenjima
(ministar nadležan za sport).
U koncipiranju predloženih rešenja pošlo se od sledećih ciljeva:
1.
ustanovljenje sistema sporta u skladu sa relevantnim međunarodnim
dokumentima u oblasti sporta;
2.
definisanje konzistentne piramidalne strukture sporta, kako na
državnom, tako i na nevladinom nivou, sa jasnim definisanjem
nadležnosti, prava, obaveza i odgovornosti u zavisnosti od
odgovarajućeg nivoa (država, pokrajina, grad, Grad Beograd,
opština – nacionalni savez, sportska društva, sportske
organizacije);
3.
stvaranje osnova za donošenje i implementaciju dugoročnije
Nacionalne strategije razvoja sporta;
4.
afirmacija autonomije sportskih saveza u regulisanju unutrašnjih
odnosa;
5.
unapređenje stručnog rada u sportu;
6.
stvaranje okvira za povećanje obuhvata bavljenja sportom dece,
mladih, žena, starih, osoba sa invaliditetom, na radnom mestu;
7.
podrška i podsticanje bavljenja sportom na višim nivoima (vrhunski
sport), uz definisanje prioriteta, uključujući i profesionalni
sport;
8.
obezbeđenje planiranja izgradnje i praćenje iskorišćenosti
sportskih objekata i zaštita namene postojećih sportskih objekata;
9.
unapređenje zdravstvene zaštite sportista i sportskih stručnjaka;
10.
definisanje osnovnih prava i obaveza sportista, posebno
maloletnih, i afirmacija položaja vrhunskih i perspektivnih
sportista;
11.
unapređenje sistema praćenja stanja u sportu i informacionog
sistema sporta u Republici Srbiji;
12.
definisanje uslova za obavljanje sportskih aktivnosti i
delatnosti, njihovo razgraničenje u zavisnosti od vrste aktivnosti
i delatnosti i od toga da li je u pitanju profesionalni ili
amaterski sport, odnosno sportska rekreacija;
13.
definisanje konzistentnog i transparentnog sistema finansiranja
sporta iz javnih prihoda (budžet) sa različitih nivoa javnih
vlasti, kao i kontrola namenskog trošenja dobijenih sredstava i
ostvarivanja planiranih ciljeva u odobrenim programima;
14.
razvoj i unapređenje predškolskog, školskog i univerzitetskog
sporta i fizičkog vaspitanja dece predškolskog uzrasta;
15.
sprečavanje negativnih pojava u sportu, uključujući i proširenje
nadležnosti postojećeg Nacionalnog saveta za borbu protiv nasilja
i nedoličnog ponašanja gledalaca na sportskim priredbama, odnosno
njegovo pretvaranje u Nacionalni savet za sprečavanje negativnih
pojava u sportu;
16.
definisanje okvira za organizovanje sportskih priredaba, posebno
za organizovanje velikih međunarodnih sportskih takmičenja i
profesionalnih sportskih liga na teritoriji Republike Srbije;
17.
decentralizacija, odnosno dekoncentracija pojedinih državnih
funkcija u oblasti sporta;
18.
ostvarenje efikasnog stručnog i upravnog nadzora nad obavljanjem
sportskih aktivnosti i delatnosti.
Kada se analizira četiri godine primene važećeg Zakona o sportu može
se konstatovati da su u svim navedenim oblastima u najvećem delu
zakonska rešenja dala očekivane rezultate, ali isto tako i da su u
svakoj od tih oblasti uočeni brojni ozbiljni problemi za čije
rešavanje je, između ostalog, potrebno doneti novi Zakon o sportu.
Ostvarivanje sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti, kao i uloga
svih nosilaca javne vlasti moraju da budu u skladu sa ratifikovanim
konvencijama u oblasti sporta i principima utvrđenim u dokumentima
međunarodnih organizacija čija je članica Republika Srbija, kao i
Evropske unije (kao zemlja kandidat). U tom pogledu pri izradi
Predloga zakona posebno su uzeti u obzir sledeći dokumenti:
1) Ujedinjene Nacije:
*
Međunarodna povelja o fizičkom obrazovanju i sportu UNESKO-a,
*
Rezolucija Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 58/5 – „Sport
kao sredstvo za promociju obrazovanja, zdravlja, razvoja i mira”;
2) Savet Evrope:
*
Evropska sportska povelja,
*
Kodeks sportske etike,
*
Evropska povelja o sportu za sve,
*
Evropski Manifest - Mladi i sport,
*
Preporuka br. R (95) - „O značaju sporta za društvo”,
*
REZOLUCIJA - „O principima dobrog upravljanja u sportu”,
*
Preporuka br (99) 9 - „O ulozi sporta u produbljivanju socijalne
kohezije”,
*
Preporuka (2003) 6 - „O unapređenju fizičkog obrazovanja i sporta
za decu i mlade svim državama Evrope”,
*
Preporuka (2000) 17 - „O pravilima o održivosti u sportu:
partnerstvo između sporta i životne sredine”,
*
Preporuka broj (86) 18 – „Evropska povelja o sportu za sve - osobe
sa invaliditetom”,
*
Preporuka broj (88) 8 – „Sport za sve – starije osobe”,
*
Rezolucija broj 2/75 – „O ulozi javnih vlasti u razvoju sporta za
sve”,
*
Rezolucija broj 27 (1996) 1 – „Sport i lokalne vlasti”,
*
Završna deklaracija Evropske konferencije o sportu i lokalnim
vlastima: „Sport za sve: uloga i odgovornosti lokalnih vlasti”,
*
zaključci seminara: „Sport i lokalne vlasti” (Madrid, 1979),
*
Evropska povelja o lokalnoj samoupravi,
*
Evropska urbana povelja,
*
Osnovni principi statusa nevladinih organizacija u Evropi;
3) Evropska unija:
*
Izjava iz Amsterdama o značaju sporta,
*
Deklaracija iz Nice o specifičnim karakteristikama sporta,
*
Bela knjiga o sportu i Bela knjiga o sportu 2,
*
presude Evropskog suda pravde u oblasti sporta,
*
Ugovor o funkcionisanju Evropske unije (Lisabonski ugovor).
Evropska povelja o sportu za sve definisana je na Konferenciji
evropskih ministara sporta održanoj u Briselu 20. marta 1975. godine,
a zvanično je usvojena i objavljena 24. septembra 1976. godine. Za
Savet Evrope ta dva datuma predstavljaju kamen temeljac, jer je
usvajanjem te povelje Savet Evrope načelno priznao značaj i vrednosti
sporta i stvorio osnov za definisanje zajedničke evropske politike u
toj oblasti. Evropska povelja o sportu za sve poslužila je kao osnova
za donošenje 1992. godine Evropske sportske povelje i Evropskog
kodeksa sportske etike, koji su revidirani 2001. godine (proširenje
zabrana i na seksualna iskorišćavanja i zloupotrebe, posebno dece,
mladih i žena). Evropska sportska povelja predstavlja osnovni dokument
Saveta Evrope za vođenje sportske politike. U njoj je izražena
saglasnost evropskih država o zajedničkom evropskom okviru za razvoj
sporta, zasnovanom na idejama pluralističke demokratije, vladavine
prava i ljudskim pravima, kao i etičkim principima postavljenim u
Kodeksu sportske etike. Cilj Evropske sportske povelje je:
omogućavanje svakom pojedincu da učestvuje u sportu; zaštita i razvoj
moralnih i etičkih osnova sporta, kao i ljudskog dostojanstva i
bezbednosti onih koji su uključeni u sport. Prema Evropskom kodeksu
sportske etike i Evropskoj sportskoj povelji sport u osnovi mora biti:
dostupan svima pod jednakim uslovima; human; slobodan i dobrovoljan;
zdrav i siguran (bezbedan); fer, tolerantan, etički prihvatljiv i
usmeren ka punom ostvarivanju ličnosti; u skladu sa prirodnom sredinom
i društvenim okruženjem; nezavistan od zloupotreba u političke,
komercijalne i finansijske svrhe, odnosno ciljeva koji su suprotni
sportskom duhu. Sportski duh je suštinska vrednost sporta i
karakterišu ga: etika, fer–plej i poštenje; zdravlje; izuzetna
dostignuća, karakter i obrazovanje; radost i zabava; timski rad;
posvećenost; poštovanje pravila i zakona, poštovanje sebe i drugih
učesnika; hrabrost; zajednica i solidarnost.
Nacionalne politike (svih nivoa javne vlasti) u oblasti sporta i
relevantna legislativa treba da se zasnivaju na Evropskoj sportskoj
povelji i Evropskom kodeksu sportske etike. Ostvarivanje ciljeva
Evropske sportske povelje i Evropske urbane povelje predstavlja okvir
i za ulogu javnih vlasti u razvoju sporta. Prema Evropskoj sportskoj
povelji, Kodeksu sportske etike i Povelji sporta za sve, uloga javnih
vlasti u oblasti sporta je da:
1.
preduzimaju mere kako bi se obezbedilo da svi građani imaju
priliku da se bave sportom i, gde je to potrebno, preduzimaju
dodatne mere kako bi se mladim talentovanim ljudima, ali i
hendikepiranim i invalidima, bilo pojedincima ili grupama
omogućilo da efikasno koriste tu mogućnost;
2.
ne dozvole bilo kakvu diskriminaciju;
3.
obezbede opšte planiranje potrebnih sportskih objekata (broj,
raznovrsnost i dostupnost);
4.
osiguraju izgradnju temelja – sport u školama i oko škola;
5.
promovišu bavljenje sportom u svim segmentima populacije kroz
pružanje odgovarajućih uslova i programa svih vrsta, obezbeđivanje
kvalifikovanih instruktora, lidera ili animatora;
6.
ohrabruju pružanje mogućnosti za bavljenje sportom na radnom
mestu;
7.
podrže i podstaknu bavljenje sportom na višim nivoima na
odgovarajuće i posebne načine, u saradnji sa relevantnim sportskim
organizacijama, pri čemu podrška treba da pokrije različita
područja, kao što su: prepoznavanje talenata i savetovanje;
pružanje odgovarajućih uslova; razvoj brige i podrške kroz
sportsku medicinu i sportsku nauku; ohrabrivanje treniranja uz
primenu naučnih metoda; edukacija za trenere i druge liderske
funkcije; pomoć klubovima u obrazovanju odgovarajućih struktura i
takmičarskih ekipa;
8.
unaprede stručni rad u sportu (ljudski resursi – treba podržati
razvoj kurseva koje će držati odgovarajuće organizacije i koji će
voditi do diploma i kvalifikacija koje pokrivaju sve aspekte
promocije sporta);
9.
usklađuju sportske aktivnosti sa ograničenim resursima planete i
njihovo praktikovanje u skladu sa principima opravdanog razvoja i
uravnoteženog upravljanja okolinom;
10.
razviju odgovarajuće strukture i sredstva za sakupljanje i
distribuciju relevantnih informacija;
11.
podstiču kombinovanu javnu i privatnu finansijsku podršku sportu,
uključujući i sopstvene prihode sportskog sektora s ciljem
sticanja sredstava potrebnih njegovom daljem razvoju.
Takva uloga javnih vlasti je prvenstveno komplementarna aktivnostima
sportskog pokreta. Zato je bliska saradnja sa nevladinim sportskim
organizacijama od suštinskog značaja za ostvarivanje ciljeva Evropske
sportske povelje. Javne vlasti treba da obezbede autonomiju sportskog
pokreta, pošto su aktivnosti javnih vlasti samo dopuna delatnosti
sportskih organizacija. U tom cilju treba podržati i razvoj duha
dobrovoljnosti (volonterizma) i pokretljivosti u sportu. Ostvarivanje
uloge svih javnih vlasti u razvoju sporta principijelno se postiže:
obezbeđivanjem sportskih objekata – stvaranjem mreže sportskih
kapaciteta širom gradske teritorije ili urbanih naselja tako da
zadovoljavaju sadašnje i buduće potrebe, da zadovoljavaju higijenske
zahteve, da se uklapaju u sadašnja urbana naselja i ona koja će tek da
se razviju i da se pri tom vodi računa o saobraćajnim vezama i sličnim
uslovima; obezbeđivanjem komplementarnosti javnih sportskih kapaciteta
sa kapacitetima dobrovoljnih sportskih udruženja ili komercijalnih
organizacija; planiranjem u novim urbanim sredinama ili obezbeđivanjem
u postojećim otvorenih prostora, zelenih površina sa drvećem,
igrališta, vodenih površina i staza za bicikle s ciljem stimulacije
rekreativnih aktivnosti; unapređivanjem učešća u sportskim
aktivnostima grupacija sa niskim primanjima kroz subvencija; saradnjom
sa komercijalnim i dobrovoljnim sektorima s ciljem pospešivanja
mešovite javne i privatne pomoći sportu; ohrabrivanje i podržavanje
većeg učešća u sportskim aktivnostima starijih osoba, žena, mladih,
hendikepiranih, i to stavljanjem akcenta na fizičke aktivnosti, a ne
na tehničke i takmičarske elemente sporta; edukacijom i reklamiranjem
sporta i ostalih fizičkih aktivnosti i isticanjem njihovog pozitivnog
delovanja na zdravlje; obezbeđivanjem da fizičko obrazovanje bude deo
svih nastavnih programa sa akcentom na fizičkom i mentalnom zdravlju
učenika i fizičku aktivnost, a ne na tehnički i takmičarski element;
maksimalnim korišćenjem postojećih sportskih kapaciteta; ulaganjem u
ljudske resurse (sportski stručnjaci, sportski lideri, sportski
animatori i dr.); obezbeđivanjem odgovarajućeg fizičkog obrazovanja u
okviru časova sporta u školama; obezbeđivanjem adekvatnog sportskog
zdravstvenog obrazovanja, uključujući i antidoping obrazovanje;
istraživanjima i adekvatnim uvidom u stanje na terenu; otklanjanjem
fizičkih, socijalnih, ekonomskih i fizičkih ograničenja koja
sprečavaju urbane stanovnike da uzmu učešće u sportu; podrškom
sportista koji su dostigli nivo profesionalnosti u sportu, u
poboljšanju performansi i postizanju savršenstva, putem obezbeđenja i
adekvatnog opremanja, u saradnji sa nadležnim sportskim savezima,
osnovnih sportskih kapaciteta koji mogu da se koriste za takmičenja i
trening profesionalnih sportista, kao i realizaciju strukturalnih
programa treninga i takmičenja i angažovanja dobrih trenera;
umanjenjem finansijske neravnopravnosti u potrebama koja postoji
između vrhunskog sporta i sportske rekreacije. Predlog zakona kroz
svoje odredbe teži da ostvari u što je moguće većoj meri sve navedene
funkcije svih javnih vlasti u Republici Srbiji.
Od donošenja Zakona o sportu vođenje Registra udruženja, društava i
saveza u oblasti sporta prešlo je u nadležnost Agencije za privredne
registre. Do kraja 2014. godine je ukupno registrovano 11.492
sportskih udruženja, sportskih društava i sportskih saveza. Pored tih
organizacija postoji i nekoliko stotina privrednih društava u oblasti
sporta (sportskih privrednih društava i organizacija za obavljanje
privrednih delatnosti) upisanih u Registar privrednih društava kod
Agencije za privredne registre, oko 200 preduzetnika u oblasti sporta
upisanih u Registar preduzetnika kod Agencije za privredne registre,
nekoliko desetina ustanova u oblasti sporta upisanih u nadležne
registre kod privrednih sudova i nekoliko sportskih fondacija upisanih
u Registar fondacija i zadužbina kod Agencije za privredne registre.
Zakonom o sportu je predviđeno postojanje Jedinstvene evidencije
udruženja, društava i saveza u oblasti sporta koju bi vodilo
Ministarstvo, ali u praksi ta jedinstvena evidencija nije obrazovana
jer bi njeno vođenje predstavljalo „dupliranje poslova” pošto su svi
podaci već dostupni na sajtu Agencije za privredne registre u Registru
sportskih udruženja, društava i saveza. Ono što, međutim, nedostaje je
postojanje jedinstvene evidencije svih organizacija i preduzetnika u
oblasti sporta, koja bi bila javno dostupna svim zainteresovanim
licima. Predlog zakona to sada obezbeđuje.
Kada se analiziraju podaci iz Registra udruženja, društava i saveza u
oblasti sporta sa početka 2015. godine može se uočiti osnovna
struktura organizovanosti sporta u Republici Srbiji, po pravnim
oblicima, granama sporta i teritorijalnoj rasprostranjenosti.
U Republici Srbiji je početkom 2015. godine bilo 11.115 sportskih
udruženja, 162 sportska društva, 473 granska sportska saveza, 433
teritorijalna sportska saveza (uključujući i teritorijalne granske
saveze), 77 stručnih sportskih udruženja i 60 drugih udruženja i
saveza u oblasti sporta.
Teritorijalna rasprostranjenost sportskih udruženja i saveza je
neujednačena, što je unekoliko i razumljivo imajući u vidu broj
stanovnika, razvijenost sportske infrastrukture i druge karakteristike
pojedinih jedinica lokalne samouprave: Beograd – 3127; Novi Sad – 855;
Niš – 385; Subotica – 324; Kragujevac – 269; Zrenjanin – 237; Pančevo
– 230; Kraljevo – 212; Kruševac – 183; Čačak – 178; Leskovac – 169;
Sombor – 162; Sremska Mitrovica – 153; Jagodina – 143; Požarevac –
142; Smederevo – 142; Vršac – 114; Užice – 111; Valjevo – 109; Bačka
Palanka – 105; Kula – 101; Ruma – 101; Stara Pazova – 101; Kikinda –
99; Plandište – 98; Loznica – 92; Pirot – 91; Paraćin – 89; Novi Pazar
– 83; Zaječar – 83; Inđija – 82; Trstenik – 82; Bor – 79; Vrbas – 79;
Petrovac – 78; Aranđelovac – 74; Vranje – 71; Bačka Topola – 70;
Aleksinac – 69; Odžaci – 66; Smederevska Palanka – 65; Gornji
Milanovac – 64; Apatin – 62; Ub – 57; Šid – 56; Vrnjačka banja – 56;
Bečej – 55; Knjaževac – 54; Kovin – 54; Požega – 54; Topola – 54;
Temerin – 53; Kosovska Mitrovica – 51; Svilajnac – 51; Velika Plana –
51; Negotin – 49; Bujanovac – 48; Kanjiža – 48; Prokuplje – 48; Žabalj
– 48; Bajina Bašta – 46; Vladimirovci – 46; Žitište – 45; Kladovo –
44; Senta – 44; Bogatić – 42; Bela Crkva – 41; Ćuprija – 41; Kovačica
– 41; Lučani – 41; Alibunar – 40; Pećinci – 40; Veliko Gradite – 40;
Lajkovac – 38; Novi Bečej – 38; Prepolje – 38; Despotovac – 37;
Ivanjica – 36; Srbobran – 35; Vlasotince – 35; Bački Petrovac – 33;
Sokobanja – 33; Varvarin – 33; Knić -32; Aleksandrovac – 31; Kučevo –
31; Beočin – 30; Sečanj – 30; Bač – 29; Raška – 29; Ada – 28; Arilje –
28; Priboj – 27; Irig – 26; Doljevac – 25; Leposavić – 25; Majdanpek –
25; Čajetina – 24; Krupanj – 24; Novi Kneževac – 24; Titel – 24;
Vladičin Han – 23; Brus – 22; Čoka – 22; Žagubica; 22; Boljevac – 21;
Golubac – 21; Nova Crnja – 21; Rača – 21; Žabari – 21; Mali Iđoš – 20;
Malo Crniće - 20; Mionica – 20; Sjenica – 20; Ljubovija – 19; Batočina
18; Ćićevac – 18; Kuršumlija – 18; Lebane – 18; Ljig – 18; Merošina –
18; Tutin – 18; Blace – 17; Mali Zvornik – 17; Niška banja – 17; Opovo
– 17; Sremski Karlovci – 17; Dimitrovgrad – 16; Surdulica – 16;
Žitorađa – 16; Bela Palanka – 14; Kosjerić – 14; Nova Varoš – 14;
Zvečan – 14; Zubin Potok – 14; Babušnica – 13; Preševo – 13; Svrljig –
13; Priština – 12; Koceljeva – 12; Lapovo – 12; Rekovac – 12; Bojnik
11; Štrpce – 10; Ražanj – 9; Osečina – 8; Bosilegrad – 6; Gadžin Han –
6; Gnjilane – 6; Medveđa – 6; Kosovska Kamenica – 5; Lipljan – 3;
Trgovište – 3; Kosovo Polje – 2; Vitina – 2; Vučitrn – 2; Crna Trava –
1; Obilić – 1; Orahovac – 1.
Kao što se iz datog pregleda može videti, jedna četvrtina svih
organizacija u oblasti sporta u Republici Srbiji je na teritoriji
Grada Beograda.
Pet najzastupljenijih sportova u Republici Srbiji prema broju
registrovanih organizacija su: fudbal, košarka, karate, odbojka i
sportska rekreacija (računajući zajedno rekreativni sport i sport za
sve). Pregled broja sportskih udruženja i saveza po granama sporta je
sledeći: fudbal – 3047 (16,92%); košarka – 811 (4,50%); karate – 750
(4,17%); odbojka – 643 (3,57%); fitnes – 638 (3,54%); sportski ribolov
– 606; šah – 598; rukomet – 576; rekreativni sport – 567; stoni tenis
– 431; bodi bilding – 337; atletika – 326; plivanje – 323; streljaštvo
– 313; džudo – 269; kik boks – 267; boks – 263; ples (sportski,
moderni) – 249; planinarstvo – 241; aerobik – 223; moto sport – 221;
sport za sve – 201; aikido – 2013; gimnastika – 201; skijanje – 176;
sportski auto moto – 175; kuglanje – 171; joga – 169; džu džicu – 157;
tekvondo – 152; biciklizam – 148; mma borilački sport – 130; podvodni
sport – 129; vazduhoplovni sport – 128; rvanje – 126; konjički sport
(neolimpijske discipline) – 124; konjički sport (olimpijske i FEI
discipline) – 116; pikado – 107; vaterpolo – 101; dizanje tegova 98;
školski sport – 93; sport osoba sa invaliditetom – 93; savate – 92;
ekstremni sportovi – 92; kajak kanu – 86; kung fu vušu – 85;
streličarstvo – 83; motonautika – 74; boćanje – 72; orijentiring – 67;
sambo – 64; mai tai – 61; radnički sport – 61; sportsko penjanje – 60;
peintbol – 60; jedrenje – 59; veslanje – 55; rafting – 55; bilijar –
52; triatlon – 47; badminton – 47; bridž – 43; američki fudbal – 43;
tradicionalni sportovi – 41; ragbi – 39; kendo – 39; skijanje na vodi
– 37; kjokušinkai – 37; džet ski – 34; ragbi 13 – 32; mačevanje – 32;
klizanje – 32; hokej na ledu – 31; univerzitetski sport – 30; sinhrono
plivanje – 29; pover lifting – 28; golf – 26; multi sportovi – 241;
sport osoba sa invaliditetom, gluvi i nagluvi – 24; hokej na travi –
24; elektronski pikado – 23; bejzbol – 22; leteće mete – 21; sportska
speleologija – 20; sokolski sport – 19; softbol – 19; skvoš – 19;
bovling – 19; seoski sport – 18; ski alpinizam – 18; kinološki sport –
18; seoski sport – 18; sport osoba sa invaliditetom, slepi i slabovidi
– 17; spid badminton – 17; preferans – 17; stron men – 16; roler sport
– 16; praktično streljaštvo – 15; biatlon – 15; life saving – 14;
sport osoba sa invaliditetom, specijalna olimpijada – 13; sankaški
sportovi – 13; ašikara kaikan – 13; go – 12: kriket – 11; sport u
policiji – 11; karling – 10; sport u dijaspori – 10; sumo – 9; sport u
vojsci – 9; sportski lov – 8; florbol – 8, Tug-of-var – 7; minigolf –
7; kroftol – 7; dragon boat – 7; lakros – 6, skajbol – 5; moderni
petatlon – 5; elektronski sport – 5; bob – 5; surfing – 4; flajing
disk – 4; polo – 3; soft tenis – 1; sleddog – 1, kasting – 1; bandi –
1. Kao multi sportske organizacije (registrovane za više grana sporta)
registrovano je 55 organizacija.
Zakon o sportu je predvideo i postojanje jedinstvenog nacionalnog
informaciono-dokumentacionog sistema u oblasti sporta u vidu vođenja
matičnih evidencija od strane Zavoda za sport i medicinu sporta
Republike Srbije, uz obavezu organizacija i pojedinaca u oblasti
sporta da se upišu u te evidencije. Pravilnik o sadržaju i načinu
vođenja matičnih evidencija u oblasti sporta donet je 2011. godine,
ali su matične evidencije u najvećem delu postale operativne tek 2013.
godine. Zabrinjavajuće je, međutim, što ne postoji ažurnost kod
organizacija u oblasti sporta u vezi upisa u matične evidencije i
blagovremenog dostavljanja izmena upisanih podataka. Početkom 2014.
godine u matičnu evidenciju organizacija u oblasti sporta bilo je
upisano 7.861 organizacija, u matičnu evidenciju preduzetnika u
oblasti sporta upisano je 77 preduzetnika, u matičnu evidenciju
programa koji se finansiraju iz javnih prihoda upisano je 1.873 (od
ukupno 3.917), u matičnu evidenciju sportskih objekata upisano je
1.533 (od 3.979) i u matičnu evidenciju velikih međunarodnih sportskih
priredaba upisano je 11 (od 42). Stanje se nešto popravilo tokom 2014.
godine, tako da je početkom 2015. godine: 1) u Matičnoj evidenciji
preduzetnika u sportu registrovano 220 preduzetnika, ali sa zaključeno
81 prijavom; 2) u Matičnoj evidenciji organizacija u oblasti sporta
registrovano je 12.090 organizacija, ali za zaključenih 8068 prijava;
3) u Matičnoj evidenciji realizatora programa registrovano je 3.917
nosilaca programa, ali sa zaključenih 1.876 prijava; 4) u Matičnoj
evidenciji sportskih objekata registrovano je 4.035 objekata, ali sa
zaključenim 1.645 prijava; 5) u Matičnoj evidenciji sportskih priredbi
registrovano su 42 sportske priredbe, ali sa zaključenim 11 prijava.
Međutim, još nisu uspostavljene matične evidencije kategorisanih i
drugih sportista takmičara i sportskih stručnjaka i stručnjaka u
sportu. Takvo stanje je potrebno izmeniti, pa su Predlogom zakona
utvrđene mere u tom pravcu, uključujući i propisivanje da su nosioci
programa koji se finansiraju iz javnih prihoda dužni da se upišu u
određenu nacionalnu evidenciju, kao uslov za dobijanje sredstava.
Jedan od ključnih problema u funkcionisanju sistema sporta kako je on
postavljen važećim Zakonom o sportu jeste finansiranje učesnika u
sistemu sporta za obavljanje sportskih aktivnosti i delatnosti. Za
dominantni evropski model finansiranja sporta karakteristično je da se
sport manjim delom finansira iz javnih sredstava, a u okviru tih
sredstava veći deo otpada na lokalne zajednice. Evropski model
finansiranja sporta iz javnih sredstava temelji se na
decentralizaciji. Osnovni odnos između izdvajanja iz državnog budžeta
i budžeta lokalnih zajednica iznosi 1 : 3,8 kao što je to u:
Portugaliji, Španiji, Italiji, Francuskoj, Belgiji, Sloveniji. U nekim
drugim državama taj odnos je još veći u korist lokalnih zajednica:
Nemačka, Švajcarska, Danska, Finska, Švedska. U Republici Srbiji je
taj odnos negde oko 1 : 2,5. U savremenom evropskom modelu sporta od
sportskih organizacija se danas očekuje da najveći deo potrebnih
sredstava obezbede iz tzv. sopstvenih izvora, kao što su: televizijska
prava, članarine, ulaznice, sponzori i donatori, proizvodi sa klupskim
obeležjima, sportske usluge i sl. Tek kada se saberu izdvajanja iz
javnih sredstava i sopstveni prihodi organizacija u oblasti sporta
dobija se realna slika izdvajanja za sport. Zbog razlika u veličini,
razvijenosti i broju stanovnika između država, izdvajanja za sport se
mere i upoređuju prema bruto društvenom proizvodu pojedine zemlje. Za
upoređenje se koristi i izdvajanje budžetskih sredstava za sport po
glavi stanovnika.
Ukupna izdvajanja za sport u %
FIN
FRA
NEM
ITA
POR
ŠVED
ŠPA
VB
SLO
Država
4,3
8,9
0,6
8,2
9,9
2,2
0,4
0,8
5,5
Lokalna zajednica
24,7
29,5
26,6
11,0
11,6
20,4
5,2
15,1
20,8
Sopstvena sredstva
71,0
61,6
72,8
80,8
78,5
77,3
94,4
84,1
73,6
Sva sredstva za sport – BDP
1,13
1,1
1,28
1,04
1,77
0,8
3,47
1,49
0,6
Javna sredstva za sport – BDP
0,33
0,42
0,35
0,2
0,61
0,18
0,20
0,24
0,16
Za potrebu izrade Strategije razvoja sporta u Republici Srbiji za
period 2014–2018. godine urađena je komparativna analiza finansiranja
sporta u zemljama članicama Evropske unije i Republike Srbije koja je
obuhvatila finansiranje sporta sa pozicije budžeta država i jedinica
lokalnih samouprava, kao i investiranja u sport sa pozicije privatnog
sektora. Iz studije se može videti da u pogledu javnih izvora
finansiranja sporta Republika Srbija zaostaje u odnosu na zemlje
Evropske unije. Planirana izdvajanja za sport iz javnih izvora u
Republici Srbiji za 2011. godinu iznosila su 13 evra po stanovniku,
što je više nego desetostruko manje nego u Francuskoj (158 evra),
Finskoj (155 evra) i Danskoj (136 evra) u 2009. godini i više nego
dvostruko manje nego u Mađarskoj (27 evra) gde se izdvajalo najmanje
javnih sredstava po stanovniku, poredeći zemlje Evropske unije. U
narednom grafikonu prikazana je struktura javnih izvora finansiranja u
odabranim zemljama Evropske unije za 2009. godinu i Republiku Srbiju
za 2011. godinu, kada je donet Zakon o sportu.
Struktura javnih izvora finansiranja u % je sledeća:
U svim odabranim zemljama Evropske unije u strukturi javnih izvora
finansiranja u 2009. godini najznačajniji udeo su imali izvori iz
regionalnih/lokalnih budžeta. U strukturi planiranih javnih izvora
finansiranja sporta u Republici Srbiji za 2011. godinu zbirni budžet
Autonomne pokrajine Vojvodine i lokalnih samouprava takođe je imao
najznačajniji udeo, ali je on bio manji u odnosu na sve odabrane
zemlje Evropske unije. Takođe, udeo u javnim izvorima finansiranja
sporta u Republici Srbiji koji se odnosi na sredstva prikupljena od
lutrije je nizak u odnosu na udeo iste kategorije kod većine odabranih
zemalja Evropske unije. Sa druge strane, udeo sredstava za
finansiranje sporta iz budžeta Republike Srbije znatno je veći od
udela na državnom nivou odabranih zemalja Evropske unije.
U narednom grafikonu, prikazano je finansiranje sporta od strane
države izraženo po stanovniku u odabranim zemljama Evropske unije u
2009. godini i u Republici Srbiji u 2011. godini, kada je donet važeći
Zakon o sportu:
Iako Republika Srbija sa investiranih pet evra po stanovniku ne
zaostaje za pojedinim zemljama poput Nemačke (koja izdvaja četiri evra
po stanovniku), Holandije (pet evra po stanovniku) i Finske (šest evra
po stanovniku), poredeći iznose finansiranja sporta iz državnog
budžeta po stanovniku, pomenute zemlje sport višestruko većim iznosima
po stanovniku finansiraju iz budžeta regiona/lokalnih samouprava.
U narednom grafikonu prikazani su iznosi finansiranja sporta iz
budžeta regiona/lokalnih samouprava po stanovniku u odabranim zemljama
Evropske unije u 2009. godini i u Republici Srbiji u 2011. godini:
Iz prethodnog grafikona može se videti da je finansiranje sporta iz
budžeta regiona/lokalnih samouprava izraženo po stanovniku u Republici
Srbiji značajno manje nego u odabranim zemljama Evropske unije.
Zaključak je da po Republiku Srbiju negativan jaz u finansiranju
sporta između nje i odabranih zemalja Evropske unije, posmatrajući
ukupne javne izvore, najznačajnijim delom potiče od finansiranja iz
budžeta regiona/lokalnih samouprava. Prethodno pomenuta planirana
sredstva za 2011. godinu u Republici Srbiji su iznosila 8 evra po
stanovniku, dok su u 2009. godini u Sloveniji i Slovačkoj iznosila 25
evra, Rumuniji 27 evra, Italiji 32 evra, Danskoj 86 evra, Finskoj 133
evra, Francuskoj 144 evra po stanovniku.
Finansiranje sporta u Republici Srbiji iz igara na sreću (lutrije)
izraženo po stanovniku je na najnižem nivou u poređenju sa odabranim
zemljama u Evropskoj uniji. Planirano finansiranje sporta iz pomenutog
izvora u 2011. godini u Republici Srbiji je iznosilo 2.000.000 evra,
odnosno 0,3 evra po stanovniku. U odnosu na Republiku Srbiju, Danska
je u 2009. godini izdvojila od igara na sreću 26 evra po stanovniku.
Dodatni problem pored minimalno prikupljenih sredstava jeste što se
ovako prikupljena sredstva u Republici Srbiji ne koriste za
finansiranje razvojnih programa, već za finansiranje nagrada
sportistima koji osvajaju medalje na prvenstvima Evrope i sveta,
olimpijskim igrama, šahovskim olimpijadama, paraolimpijskim igrama,
DEJVIS kupu i FED kupu.
Analiza četiri godine primene važećeg Zakona o sportu u odnosu na
finansiranje sporta pokazuje da se prethodno navedeno stanje nije
suštinski promenilo − budžetska sredstva javnih vlasti i dalje glavni
izvor finansiranja sporta u Republici Srbiji.
Kada je u pitanju budžet Republike Srbije, za ukupnu delatnost
omladine i sporta u 2012, 2013, 2014. i 2015. godini respektivno je
obezbeđivano u milionima evra 42,5; 40,8; 40,6 i 41,9.
U istom periodu delatnost sporta finansirana je sa nivoa Ministarstva
(Sektor za sport, Sektor za upravljanje projektima, Budžetski fond za
finansiranje sporta) i ustanova − Antidoping agencije Republike Srbije
i Zavod za sport i medicinu sporta Republike Srbije. Ukupno, po
godinama, sport je finansiran u iznosu od (sve u milionima evra) 29,6
u 2012, godini; 32,7 u 2013. godini; 31, 6 u 2014. godini i 31,1 u
2015. godini.
Prethodno izneti podaci pokazuju da je za Ministarstvo na godišnjem
nivou izdvajano prosečno 0,54% ukupnog budžeta Republike Srbije, a za
finansiranje organizacija u oblasti sporta izdvajano je prosečno 0,40%
od ukupnog budžeta Republike Srbije.
Prema važećem Zakonu o sportu, Ministarstvo finansira redovne
programske aktivnosti nacionalnih sportskih saveza, u skladu sa
Pravilnikom o nacionalnim granskim sportskim savezima preko kojih se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u Republici Srbiji. U 2010.
godini za redovne programske aktivnosti Ministarstvo je izdvojilo
861,4 miliona dinara, dok je u 2011. godini izdvojeno 1.317,7 miliona
dinara, što predstavlja povećanje od 52,97% u odnosu na 2010. godinu.
U 2012. godini iznos izdvajanja za te programe je uvećan 13,48% u
odnosu na 2011. godinu i iznosio je 1.495,4 miliona dinara. Za 2013.
godinu izdvajanja su bila u visini od 1.374,8 miliona dinara što
predstavlja umanjenje od 8,00%. Za 2014. godinu izdvajanja su bila u
visini od 1.757,5 miliona dinara što predstavlja uvećanje od 27,84% u
odnosu na 2013. godinu. Za 2015. godinu planirano je izdvajanje od
1.638.1 milion dinara što predstavlja umanjenje od 9,32% u odnosu na
2014. godinu.
Iz budžeta Republike Srbije u 2010. godini finansirani su redovni
programi ukupno 94 nacionalna granska saveza i sportskih organizacija,
u 2011. godini taj broj je povećan na 96, dok je u 2012. godini
smanjen na 92, u 2013. godini povećan na 93, u 2014. godini smanjen na
91, a u 2015. godini finansira se 87 saveza. Neophodno je, međutim,
imati u vidu da je određeni broj saveza u 2010. i 2011. godini
finansiran preko Sportskog saveza Srbije, kao krovne organizacije koja
je zadužena za razvoj i unapređenje istih (Univerzitetski sportski
savez Srbije, Savez za školski sport Srbije, Sportski savez Kosova i
Metohije), dok su navedene sportske organizacije u 2012. i 2013.
godini direktno primala sredstva za redovne programske aktivnosti. U
2015. godini 4 saveza (Plivački savez Srbije, Tekvondo asocijacija
Srbije, Bokserski savez Srbije i Mačevalački savez Srbije) se
finansiraju preko Olimpijskog komiteta Srbije, a jedan savez
(Ribolovački savez Srbije) preko Sportskog saveza Srbije.
Ukupna sredstva iz budžeta Republike Srbije koja su izdvojena za
godišnje (redovne) programe nacionalnih sportskih saveza od 2010. do
2015. godine (podaci za budžetsku 2015. godinu odnose se na period
januar−avgust 2015. godine) mogu se grafički prikazati na sledeći
način:
Sledeće Tabele prikazuju koliko je budžetskih sredstava izdvojeno za
finansiranje redovnih godišnjih programa saveza po određenim
kategorijama sportova (od I kategorije do V kategorije sportova), kao
i koliko sredstava je izdvojeno za Olimpijski komitet Srbije, Sportski
savez Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i ostale sportske
organizacije, kao i procenat izdvajanja za svaku kategoriju posebno.
KATEGORIJE SPORTOVA
2010
2011
2012
2013
2014
2015
I KATEGORIJA
452.668.016
545.321.596
628.252.347
630.000.000
859.700.000,00
741,300.000,00
II KATEGORIJA
140.260.040
193.400.000
211.600.000
182.500.000
175.559.157,93
194.200.000,00
III KATEGORIJA
61.638.185
68.950.000
76.300.000
72.300.000
102.750.000,00
117.700.000,00
IV KATEGORIJA
29.083.270
40.900.000
41.200.000
43.200.000
52.000.000,00
52.850.000,00
V KATEGORIJA
12.295.920
18.400.000
20.059.000
32.350.000
36.600.000,00
31.800.000,00
OKS
63.000.000
284.485.788
341.500.000
280.000.000
340.000.000,00
326.300.000,00
SSS
87.578.559
117.253.100
107.846.043
100.000.000
145.372.730,00
121.200.000,00
POKS
11.300.000
16.400.000
18.000.000
25.000.000
45.000.000,00
44.000.000,00
OSTALE SPORTSKE ORGANIZACIJE
3.567.010
32.630.000
50.650.000
9.500.000
500.000,00
8,709.500,00
UKUPNO
861.391.000
1.317.740.484
1.495.407.390
1.374.850.000
1.757.481.887,93
1.638.059.500,00
Kada prethodnu tabelu izrazimo procentualno dobijaju se sledeći
podaci:
KATEGORIJE SPORTOVA
2010
2011
2012
2013
2014
2015
I KATEGORIJA
52,55%
41,38%
42,01%
45,82%
48,92%
45,25%
II KATEGORIJA
16,28%
14,68%
14,15%
13,27%
9,99%
11,86%
III KATEGORIJA
7,16%
5,23%
5,10%
5,26%
5,85%
7,19%
IV KATEGORIJA
3,38%
3,10%
2,76%
3,14%
2,96%
3,23%
V KATEGORIJA
1,43%
1,40%
1,34%
2,35%
2,08%
1,94%
OKS
7,31%
21,59%
22,84%
20,37%
19,35%
19,90%
SSS
10,17%
8,90%
7,21%
7,27%
8,27%
7,40%
POKS
1,31%
1,24%
1,20%
1,82%
2,56%
2,69%
OSTALE SPORTSKE ORGANIZACIJE
0,41%
2,48%
3,39%
0,69%
0,02%
0,53%
UKUPNO
100%
100%
100%
100%
100,00%
100,00%
Prethodno navedeni podaci mogu se grafički izraziti i na sledeći
način:
Napomena: U prvih osam meseci 2015. godine za redovne programe
nacionalnih sportskih saveza je isplaćeno iz budžeta Republike Srbije
1.630.350.000,00 dinara.
Iz tabela se može primetiti da se u najvećem procentu finansiraju
redovni programi prve i druge kategorije sportova. U 2012. i 2013.
godini povećan je procenat finansiranja prve kategorije sportova tako
da isti iznosi u 2013. godini 45,82%, dok je neznatno umanjen procenat
finansiranja druge kategorije sportova za 13,27% u odnosu na prethodne
godine. U 2014. godini procenat izdvajanja za prvu kategoriju je
povećan u odnosu na 2013. godinu za 3,1 procentna poena, ali su u
2015. godini izdvajanja smanjena za oko 0,54 procentna poena. Što se
tiče druge kategorije sportova, situacija je obrnuta u odnosu na prvu
kategoriju. Naime, u 2014. godini, procenat izdvajanja je pao za nešto
više od 3,28 procentnih poena, da bi u tekućoj godini taj procenat bio
povećan za oko 0,99 procentnih poena. Za treću i četvrtu kategoriju
sportova, procenat izdvajanja budžetskih sredstava je u 2015. godini u
blagom porastu u odnosu na prošlu godinu, a za petu kategoriju u
blagom padu. Što se tiče Olimpijskog komiteta Srbije, Sportskog saveza
Srbije i Paraolimpijskog komiteta Srbije procenat izdvajanja za 2015.
godinu je nešto manji u odnosu na 2014. godinu. S obzirom da je većina
sportova i disciplina koji se nalaze na programu Olimpijskih igara
svrstana u prve dve kategorije sportova, može se dobiti realniji
prikaz finansiranja prve dve kategorije jer se upravo njihovi programi
vezani za Olimpijske igre finansiraju preko Olimpijskog komiteta
Srbije.
Izdvajanje sredstava iz budžeta za programe Olimpijskog komiteta
Srbije za period od 2010. do 2012. godine je uvećano sa 7,31% na
22,84%, što se može opravdati povećanjem broja kvalifikacionih
takmičenja u poslednje dve godine za Olimpijske igre u Londonu 2012.
godine, čime se završio četvorogodišnji olimpijski ciklus, a u 2013.
taj procenat je umanjen na 20,37%. Tendencija procentualnog smanjenja
izdvajanja za Olimpijski komitet Srbije je nastavljen i u 2014. i
2015. godini, tako da je u odnosu na najveći procenat izdvajanja
(2012. godine – 22,84%), učešće Olimpijskog komiteta umanjeno za oko
3,5 procentna poena u 2014. godini, a u 2015. godini iznosi 18,44%.
U odnosu na finansiranje nacionalnih sportskih saveza prve kategorije
sportova podaci pokazuju sledeće:
Kako bi se realnije prikazao odnos izdvajanja budžetskih sredstava u
finansiranju redovnih programa olimpijskih sportova i disciplina,
Olimpijskog komiteta Srbije i Paraolimpijskog komiteta Srbije sa
jedne, i neolimpijskih sportova i Sportskog saveza Srbije (dodata su i
izdvajanja za ostale sportske organizacije) sa druge strane, došli smo
do sledeće tabele i grafikona u kojoj je prikazano izdvajanje
budžetskih sredstava u dinarima i procentima, i u kojima se može
videti da ukupno izdvajanje budžetskih sredstava na olimpijske
sportove iznosi u 2010. godini 666.682.166,00 dinara ili 77,40%, u
2011. godini 1.028.607.384,00 dinara ili 78,06%, u 2012. godini
1.176.552.347,00 dinara ili 78,68%, dok je u 2013. godini izdvojeno
1.044.800.000,00 dinara ili 75,99%. Tendencija procentualnog smanjenja
u grupi olimpijskih sportova je nastavljena i u 2014. godini u kojoj
je izdvojeno 1.310.550.000 dinara ili 74,57%, a u 2015. godini je
planirano izdvajanje u iznosu od 1.208.400.000,00 dinara ili 73,77%.
Iznos sredstava je u 2014. godini bio povećan u odnosu na 2013. godinu
za oko 265 miliona dinara, ali je u 2015. godini planirano da taj
iznos bude smanjen za oko 102 miliona u odnosu na 2014. godinu. U
grupi neolimpiskih sportova je u 2014. godini u odnosu na 2013.
godinu, iznos izdvajanja bio povećan za nešto manje od 117 miliona
dinara, da bi i u 2015. godini taj iznos bio umanjen u odnosu na 2014.
godinu za oko 17 miliona dinara. Procentualno, izdvajanja za grupu
neolimpijskih sportova je u rastu od 2012. godine zaključno sa 2014.
godinom, dok je u 2015. godini planirano neznatno umanjenje
procentualnog učešća.
REDOVNI PROGRAMI
2010
2011
2012
2013
2014
2015
OLIMPIJSKI SPORTOVI, OKS
666.682.166
1.028.607.384
1.176.552.347
1.044.800.000
1.310.550.000,00
1.208.400.000,00
I POKS
77,40%
78,06%
78,68%
75,99%
74,57%
73,77%
NEOLIMPIJSKI SPORTOVI I SSS
194.708.834
289.133.100
318.855.043
330.050.000
446.931.887,93
429.659.500,00
22,60%
21,94%
21,32%
24,01%
25,43%
26,23%
UKUPNO
861.391.000
1.317.740.484
1.495.407.390
1.374.850.000
1.757.481.887,93
1.638.059.500,00
Izdvojena budžetska sredstava od 2010. do 2015. godine podeljena na
olimpijske i neolimpijske sportove mogu se grafički prikazati na
sledeći način:
Značajne oblasti finansiranja bile su školski sport i rekreativni
sport. U 2011. godini značajno su povećana sredstva savezima u oblasti
rekreativnog sporta, što je nastavljeno i u 2012. i 2013. godini, što
prikazuju sledeća tabela i grafikon. Ministarstvo kao partnera za
razvoj i unapređenje sporta u školama prepoznaje Savez za školski
sport Srbije. Nakon finansiranja školskog sporta preko Sportskog
saveza Srbije u 2010. godini, u 2011. godini izdvojeno je
20.000.000,00 dinara, u 2012. godini 31.000.000,00 dinara, u 2013.
godini 40.000.000,00 dinara, u 2014. godini 63.200.000,00 dinara koja
su direktno transferisana Savezu za školski sport Srbije, a u 2015.
godini planiran je transfer u iznosu od 54.000.000,00 dinara.
Br.
Nosilac aktivnosti
2010
2011
2012
2013
2014
2015
1.
Savez za rekreativni
sport Srbije
1.000.000
3.000.000
3.000.000
3.000.000
2.500.000
2.500.000
2.
Asocijacija sport
za sve Srbije
2.353.500
5.200.000
5.000.000
5.000.000
5.000.000
4.100.000
3.
Savez za rekreaciju
i fitnes Srbije
1.000.000
1.000.000
2.000.000
2.500.000
19.000.000
4.
Savez za školski
sport Srbije
22.000.000
31.000.000
40.000.000
63.200.000
54.000.000
UKUPNO
3.353.500
31.200.000
40.000.000
50.000.000
73.200.000
79.600.000
Najviše budžetskih sredstava nacionalni granski sportski savezi
izdvajaju na pripreme i učešća na velikim međunarodnim sportskim
takmičenjima. Svake godine pod okriljem međunarodnih federacija se
održavaju svetska, evropska, balkanska, mediteranska prvenstva, razni
svetski i evropski kupovi, svetske i evropske lige u kojima naša
zemlja ima svoje predstavnike. Učestvovanje na pomenutim takmičenjima
zahteva i pripreme koje naši sportisti imaju u zemlji i inostranstvu.
Takođe, iz tih sredstava finansiraju se svi domaći programi –
nacionalna prvenstva i lige. Za potrebe nacionalnih reprezentativnih
selekcija iz budžetskih sredstava finansira se nabavka sportske
opreme, sve vrste javnih nabavki koje se odnose na smeštaj, prevoz i
ishranu sportista. Pored toga, veliko je angažovanje granskih
sportskih saveza u vezi realizacije posebnih programa koji doprinose
razvoju i afirmaciji sporta, kao i uključenju velikog broja dece u
sportske aktivnosti. Primera radi, u 2014. godini je finansiran 91
nacionalni sportski savez sa 1.757.481.887,93 dinara.
Iz budžeta Republike Srbije su preko Ministarstva u analiziranom
periodu izdvojena i značajna sredstva za finansiranje međunarodnih
takmičenja od opšteg interesa. U periodu od 2010. do 2013. godine u
našoj zemlji je održan veliki broj takmičenja koja se nalaze u
zvaničnim kalendarima međunarodnih sportskih federacija. U 2010.
godini za 34 međunarodna takmičenja od opšteg interesa izdvojeno je
81.050.000,00 dinara, u 2011. godini za 34 međunarodna takmičenja
izdvojeno je 100.000.000,00 dinara, u 2012. godini za 31 međunarodno
takmičenje izdvojeno je 76.600.000,00 dinara, u 2013. godini za 48
međunarodnih takmičenja izdvojeno je 84.839.000,00 dinara, u 2014.
godini za 45 sportskih međunarodnih takmičenja izdvojen je iznos od
70.200.000 dinara, dok je u 2015. godini planirano finansiranje 57
takmičenja u iznosu od 62.155.000 dinara. Izdvajanje budžetskih
sredstava za olimpijske sportove u 2010. godini iznosilo je
55.200.000,00 dinara ili 68,11%. Najviše sredstava za međunarodna
takmičenja olimpijskih sportova izdvojeno je u 2011. godini
85.500.000,00 dinara ili 85,50%, a najmanje u 2012. godini
31.080.000,00 dinara ili 40,57%. Najviše sredstava za međunarodna
takmičenja neolimpijskih sportova je izdvojeno u 2012. godini
45.520.000,00 dinara ili 59,43%. U 2013. godini je za međunarodna
takmičenja olimpijskih sportova izdvojeno 57.600.000,00 dinara ili
67,89%. Osim finansiranja navedenih međunarodnih takmičenja od opšteg
interesa iz budžeta Republike Srbije je u periodu 2010–2013. godina
izdvojeno po 66.500.000,00 dinara kroz subvencije javnim
nefinansijskim preduzećima i organizacijama u oblasti sporta, koja su
osnovana isključivo za organizaciju velikih međunarodnih sportskih
takmičenja. U 2014. godini Ministarstvo je finansiralo dva velika
takmičenja koja se nalaze u kalendaru međunarodnih federacija i to:
Evropsko prvenstvo u veslanju koje je održano maja 2014. godine u
Beogradu (13.530.000,00 dinara) i Evropsko prvenstvo u vaterpolu za
seniore i seniorke (51.470.000,00 dinara) koje će biti održano 2016.
godine u Beogradu. U 2015. godini planirano je finansiranje dva velika
takmičenja u ukupnom iznosu od 100 miliona dinara i to: Evropsko
prvenstvo u vaterpolu koje će biti održano 2016. godine – 70 miliona
dinara i Evropsko prvenstvo u atletici – 30 miliona dinara. Inače, u
2014. godini u našoj zemlji su se održala sledeća takmičenja: Evropsko
prvenstvo u veslanju, Međunarodna biciklistička trka „Kroz Srbiju”,
Evropski kup u disciplinama letećih meta, Svetsko prvenstvo u fitnesu,
Prvenstvo Evrope u paraglajdingu, Svetsko prvenstvo za seniore u
hokeju na ledu-divizija 2, Biciklistička trka Beograd-Banja Luka,
Beogradski maraton, Evropski reli šampionat „Serbia Relly”,
Memorijalni turnir u rvanju „Ljubomir Ivanović Gedža”, Memorijalni
turnir u dizanju tegova „Vladan Mihajlović”, Međunarodno takmičenje u
plesu „Beo Dance” i druge manifestacije. Sva navedena takmičenja su
postala tradicionalna i nalaze se u kalendaru međunarodnih federacija.
U 2014. godini dato je ukupno 30 saglasnosti za organizaciju velikih
međunarodnih sportskih takmičenja: 15 saglasnosti dala je Vlada, a 15
je dalo Ministarstvo, dok je za prvih osam meseci u 2015. godini 9
saglasnosti dala Vlada, a 14 je dalo Ministarstvo Davanje saglasnosti
na kandidaturu za organizaciju takmičenja ne podrazumeva finansiranje
programa s obzirom da se o finansiranju odlučuje po posebnoj
proceduri.
Iz budžeta Republike Srbije je finansirana i organizacija i održavanje
kampova za mlade i perspektivne sportiste. Finansiranje kampova
perspektivnih sportista predstavlja samo još jedan od vidova podrške
radu sa mladim i perspektivnim sportistima. Svake godine se
finansiraju kampovi perspektivnih sportista na preko 45 lokacija u
Republici Srbiji sa preko 4.000 sportista iz preko 60 sportskih grana
i preko 25.000 pansiona na godišnjem nivou. Ministarstvo je u 2010.
godini za programe kampova perspektivnih sportista izdvojilo
78.355.177,00 dinara, u 2011. godini izdvojeno 80.521.394,00 dinara, u
2012. godini 75.080.000,00 dinara, u 2013. godini je izdvojeno
66.370.000,00 dinara, u 2014. godini izdvojeno je 26.452.760 dinara, a
u 2015. godini je planirano izdvajanje u iznosu od 29.050.500 dinara.
Najveće izdvajanje za kampove perspektivnih sportista olimpijskih
sportova bilo je 2010. godine u iznosu od 54.445.985,00 dinara ili
69,49%, a za neolimpijske sportove u 2013. godini u iznosu od
24.370.000,00 dinara ili 36,72%. U 2014. godini finansirani su
sportski kampovi 57 nacionalnih granskih sportskih saveza sa preko
3.000 mladih sportista.
U skladu sa zakonskom obavezom iz člana 114. stav 1. tačka 4) Zakona o
sportu, a na predlog granskih sportskih saveza, iz budžeta Republike
Srbije finansiraju se i sportisti koji su ostvarili pravo na
stipendiju, a kriterijumi za raspodelu tih sredstava su propisani u
posebnom Pravilniku o bližim uslovima i kriterijumima za stipendiranje
vrhunskih sportista amatera za sportsko usavršavanje i za dodelu
novčane pomoći vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama. Za
utvrđivanje visine mesečne stipendije koriste se podaci republičkog
organa nadležnog za poslove statistike tj. prosečna neto zarada za
decembar tekuće godine kao osnovica za narednu godinu. Broj stipendija
je određen u skladu sa kategorizacijom sportova, tako da nacionalni
sportski savezi predlažu tačno određen broj stipendista u skladu sa
kategorijom kojoj pripadaju. Po svojoj suštini sredstva za ovu namenu
nemaju socijalnu funkciju, već razvojnu i naučnu, s ciljem poboljšanja
stanja omladinskog sporta u zemlji. U 2014. godini ukupan broj
stipendista je bio 369 iz 44 nacionalna granska sportska saveza, a
isplaćeno je ukupno 262.397.386 dinara, dok je u 2015. godini
planirana isplata 370 stipendista u iznosu od 270 miliona dinara.
Stipendija za zaslužne sportiste iznosi mesečno 73.145,00 dinara, za
sportiste međunarodnog razreda mesečno 48.763,00 dinara, za sportiste
nacionalnog razreda mesečno 34.134,00 dinara. U prvih osam meseci
2015. godine, za stipendije vrhunskih sportista je isplaćeno iz
budžeta Republike Srbije ukupno 162.791.264,00 dinara.
STIPENDIJE
GODINA
IZNOS (U RSD)
BROJ STIPENDISTA
2007
121.121.932,00
349
2008
148.109.624,00
339
2009
180.387.240,00
400
2010
165.063.934,00
309
2011
169.801.669,00
328
2012
207.321.336,00
332
2013
228.726.723,00
343
2014
262.397.386,00
369
2015
270.000.000,00
370
2007-2015
1.752.929.844,00
/
Broj vrhunskih sportista stipendista koji su primili stipendije za
sportsko usavršavanje iz budžeta Republike Srbije od 2007. do 2015.
godine može se grafički prikazati na sledeći način.
U skladu sa članom 114. stav 1. tačka 5) Zakona o sportu iz budžeta
Republike Srbije se isplaćuju se i nacionalna priznanja i nagrade za
poseban doprinos razvoju i afirmaciji sporta. Uredba o nacionalnim
priznanjima i nagradama za poseban doprinos razvoju i afirmaciji
sporta, odnosno njena primena iziskuje sredstva koja se obezbeđuju iz
budžeta Republike Srbije, a isplata se vrši preko nacionalnih granskih
sportskih saveza. Granski sportski savezi dostavljaju Ministarstvu
potrebnu dokumentaciju o osvojenim medaljama, Ministarstvo dostavlja
Vladi predlog za dodelu nacionalnog sportskog priznanja, a Vlada
donosi rešenje o dodeli nacionalnog sportskog priznanja u skladu sa
zakonom. Za utvrđivanje mesečnog iznosa nacionalnog priznanja koriste
se podaci republičkog organa nadležnog za poslove statistike tj.
prosečna neto zarada za decembar tekuće godine kao osnovica za narednu
godinu. Početkom 2015. godine iz budžeta Republike Srbije se izdvajaju
sredstva za 557 nosilaca nacionalnih sportskih priznanja, iz 20
nacionalnih granskih sportskih saveza, u ukupnom iznosu u 2014. godini
od 752.167.933 dinara, u 2015. godini planirano je izdvajanje u iznosu
od 780 miliona dinara za 550 nosioca nacionalnih sportskih priznanja.
U prvih osam meseci 2015. godine za nacionalna priznanja je iz budžeta
Republike izdvojeno 489.060.586,00 dinara.
NACIONALNA PRIZNANjA
GODINA
IZNOS ( U RSD)
BROJ KORISNIKA
2007
285.928.596,00
2008
436.565.586,00
2009
486.163.853,00
2010
528.829.003,00
2011
569.168.109,00
2012
639.311.466,00
543
2013
689.870.491,00
554
2014
752.167.933,00
557
2015
780.000.000,00
550
2007-2015
5.168.005.037,00
/
Izdvojena budžetskih sredstava (izražena u evrima) za nacionalna
priznanja u periodu 2007–2015. godina mogu se grafički prikazati na
sledeći način:
Broj nosilaca nacionalnih priznanja, koji su primili poslednja
isplaćena sredstva u avgustu (za jul 2015. godine), po nacionalnim
sportskim savezima i po broju osvojenih medalja na takmičenjima
prikazan je u sledećoj tabeli:
SPORT
SR.
OI
SP
EP
UKUPNO
ZL.
SR.
BR.
ZL.
SR.
BR.
ZL.
SR.
BR.
1
KOŠARKA
5
22
11
9
6
2
7
17
7
86
2
FUDBAL
5
4
7
5
21
3
STRELjAŠTVO
7
5
1
2
1
4
4
5
29
4
VATERPOLO
9
10
2
3
1
4
4
3
36
5
KAJAK
2
6
1
2
1
12
6
RVANjE
3
2
1
1
2
4
2
2
1
18
7
RUKOMET
22
6
13
16
32
6
95
8
BOKS
2
1
3
5
6
1
2
7
27
9
ODBOJKA
12
5
3
1
15
36
10
ŠAH
8
5
2
1
6
22
11
OSOBE SA INVALIDITETOM
17
3
4
3
3
4
6
7
4
51
12
ATLETIKA
1
1
11
12
4
29
13
STONI TENIS
2
2
1
2
1
2
5
15
14
VESLANjE
3
2
3
3
2
13
15
DžUDO
1
1
2
5
24
33
16
PLIVANjE
1
1
1
3
17
TEKVONDO
3
2
2
2
9
18
GIMNASTIKA
1
2
3
19
TENIS
1
2
3
20
POKS
1
1
1
2
1
3
9
9
83
62
44
39
44
70
47
69
83
550
Na osnovu Zakona o sportu i Uredbe o nacionalnim priznanjima i
nagradama za poseban doprinos razvoju i afirmaciji sporta, iz budžeta
Republike Srbije se dodeljuje i novčane nagrade sportistima i
trenerima državljanima Republike Srbije koji su osvojili jednu od
medalja na Olimpijskim, Paraolimpijskim igrama, Šahovskoj olimpijadi,
svetskim i evropskim prvenstvima u olimpijskoj ili paraolimpijskoj
sportskoj disciplini ili osvoje DEJVIS kup ili FED kup Međunarodne
teniske federacije. U 2014. godini organizovan je veliki broj
međunarodnih takmičenja, svetskih i evropskih prvenstava. Naši
sportisti su osvojili na tim takmičenjima veliki broj medalja, što
stvara obavezu za isplatu novčanih nagrada po Uredbi o nacionalnim
priznanjima i nagradama za poseban doprinos razvoju i afirmaciji
sporta. U 2014. godini je isplaćeno 34 nagrade za 10 nacionalnih
granskih sportskih saveza, u ukupnom iznosu od 301.633.320 dinara. U
prvih osam meseci 2015. godine isplaćeno je devetnaest nagrada za
devet nacionalnih granskih sportskih saveza u ukupnom iznosu od
160.611.118,00 dinara.
Značajna sredstva iz budžeta Republike izdvajana su i za programe
sporta sportista sa invaliditetom, koji su u potpunosti izjednačeni sa
drugim sportistima:
2007
17.500.000,00
2008
34.900.000,00
2009
23.735.000,00
2010
22.031.000,00
2011
31.400.000,00
2012
36.500.000,00
2013
25.000.000,00
2014
45.000.000,00
2015
44.000.000,00
UKUPNO
280.066.010,00
Grafički izgled izdvojenih budžetskih sredstava sportistima sa
invaliditetom:
Od donošenja Zakona o sportu prešlo se na programsko finansiranje
organizacija u oblasti sporta iz budžeta Republike Srbije, u skladu sa
uporedno pravnim rešenjima. Sama procedura, uslovi i kriterijumi
finansiranja programa precizirani su Pravilnikom o odobravanju i
finansiranju programa kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti
sporta, Pravilnikom o bližim uslovima i kriterijumima za stipendiranje
vrhunskih sportista amatera za sportsko usavršavanje i za dodelu
novčane pomoći vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama i Uredbom o
nacionalnim sportskim priznanjima i novčanim nagradama.
Prema evropski standardima za odobravanje sredstava iz budžeta
nevladinim organizacijama, primalac sredstava obavezan je da: sredstva
upotrebi isključivo za odobrene svrhe i sa odgovarajućom pažnjom;
pristupi realizovanju programa shodno utvrđenom planu i okonča ga u
predviđenom roku i pod utvrđenim uslovima; davaoca sredstava obavesti
bez odlaganja o svim okolnostima koje ugrožavaju ili onemogućavaju
realizovanje programa ili zahtevaju izmenu utvrđenih ciljeva programa
i ugovorenih obaveza; davaoca sredstava obavesti o realizovanju
programa u utvrđenim rokovima; davaocu sredstava u ugovorom utvrđenim
rokovima, a u svakom slučaju na kraju realizacije programa, dostavi
original dokumentaciju o utrošku sredstava, koja će mu biti vraćena
nakon provere; vodi sve potrebne evidencije koje omogućavaju davaocu
sprovođenje kontrole i da ih, zajedno sa dokumentacijom o utrošku
sredstava i realizacijom programa, čuva do isteka 10 godina od
dobijanja sredstava (realizacije programa); omogući davaocu sredstava,
odnosno nadležnim licima uvid u celokupnu dokumentaciju i sva mesta
vezana za realizaciju odobrenog programa, i u postupku kontrole pruži
mu sva potrebna obaveštenja; omogući davaocu (da mu saglasnost) uvid u
podatke koje vode treća lica, a u vezi su sa korišćenjem odobrenih
javnih sredstava i realizacijom programa. U važećem Zakonu o sportu,
sa pratećim pravilnicima, su upravo i normirane takve obaveze primaoca
budžetskih sredstava, odnosno nosioca programa. Međutim, u praksi su
probleme stvarale pojedine zakonske odredbe koje nisu sveobuhvatno
uzele u obzir prirodu i suštinu programa, kao i vremenski okvir u kome
se realizuju programi i projekti organizacija u oblasti sporta. S
druge strane, jedan broj korisnika budžetskih sredstava nije poštovao
svoje ugovorne obaveze u pogledu blagovremenog izveštavanja i
namenskog korišćenja sredstava, zbog čega je Ministarstvo u više
slučajeva tražilo povraćaj datih sredstava u budžet Republike Srbije.
U 2014. godini je ukupno 66 organizacija u oblasti sporta koje su
koristili sredstva budžeta Republike Srbije izvršilo povraćaj
dobijenih sredstava u ukupnom iznosu od 25.353.640,07 dinara, od kojih
su 40 nacionalna granska sportska saveza sa ukupno 24.489.434,64
dinara vraćenih sredstava u budžet Republike Srbije. Tome treba dodati
i 1.251.094 dinara na ime kamata. Dosadašnje iskustvo u primeni Zakona
o sportu je pokazalo da je programsko finansiranje pravi okvir za
finansijsku podršku organizacijama u oblasti sporta, ali da ceo sistem
finansiranja mora biti preciznije definisan kako bi se opredeljena
sredstva budžeta Republike Srbije koristila na racionalan i efikasan
način, uz odgovornost kako za svaki utrošen dinar, tako i u odnosu na
postizanje planiranih rezultata i efekata realizacije odobrenog
programa što je i urađeno Zakonom.
Tokom pripreme Predloga zakona iz sportske javnosti je istican zahtev
da ovaj zakon propiše procenat, u rasponu od 2,5% do 4%, zahvatanja iz
budžeta opštine, odnosno grada za sport i oko 1% iz budžeta Republike
Srbije. Takva zalaganja, međutim, nisu mogla biti prihvaćena. Ovaj
zakon ne može da reši problem visine izdvajanja u budžetu Republike
Srbije, autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave, jer je to,
s jedne strane, predmet budžetskih propisa, a, s druge strane, ukupne
visine raspoloživih budžetskih sredstava i prioriteta koji se svake
godine utvrđuju. Predlog zakona se zadržao na definisanju opšteg
interesa i potreba građana u oblasti sporta, ali iz tog definisanja
trebao bi da u budućnosti proistekne i udeo sporta u budžetu Republike
Srbije, autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave, jer ako je
nešto „interes” društva za to je potrebno izdvojiti i odgovarajuća
sredstva. Radi celovitijeg razumevanja suštine problema, treba imati u
vidu kako „naše iskustvo”, tako i „evropska iskustva” vezana za
izdvajanja za sport iz javnih prihoda, kako je u prethodnom delu
obrazloženja Predloga zakona izloženo. Za zapadnoevropski model
finansiranja sporta je karakteristično da se sport manjim delom
finansira iz javnih sredstava, a u okviru tih sredstava veći deo
otpada na lokalne zajednice.
Od donošenja prvog Zakona o sportu 1996. godine do sada je iz budžeta
Republike Srbije za finansiranje organizacija u oblasti sporta
izdvojeno u pojedinim godinama:
1998
1999
2000
2001
2003
2005
2006
2011-2014
2015
0,974 %
0,871 %
0,715 %
0,296 %
0,197 %
0,086 %
0,427 %
0,39 % *
0,40 % *
*procenti označeni zvezdicom su približne vrednosti
Dok je na nivou Republike Srbije sistem finansiranja najvećim delom
profunkcionisao na propisan način, to se ne može reći za finansiranje
organizacija u oblasti sporta iz budžeta jedinica lokalne samouprave.
Veliki broj opština i gradova nije doneo potrebna podzakonska akta
kojima bi uredio u skladu sa Zakonom o sportu sistem finansiranja
programa u oblasti sporta iz budžeta. Takođe, uočeno je da u više
slučajeva i kada su takva akta doneta ona nisu u potpunosti usaglašena
sa odredbama Zakona o sportu. Veoma su česti primeri da jedinice
lokalne samouprave nemaju nikakve procedure za raspodelu budžetskih
sredstava, već se ta sredstava raspodeljuju unutar malog kruga ljudi i
za „privilegovane” klubove.
Prema istraživanju koje je 2013. godine sprovela Stalna konferencija
gradova i opština Republike Srbije izdvajanja za sport iz budžeta
jedinica lokalne samouprave su prema kategorijama gradova, odnosno
opština izgledala:
Istraživanje Stalne konferencije gradova i opština Republike Srbije
pokazuje i da je finansiranje sporta u jedinicama lokalne samouprave
uglavnom usmereno ka fudbalu, što se može videti u narednom grafikonu.
Posebno je zabrinjavajuća činjenica da je navedeno istraživanje
pokazalo i da je ukupan broj sportskih stipendija koji se izdvaja u
jedinicama lokalne samouprave 137, što je 2.5 stipendije po opštini.
Pri tome, samo 12 od 53 anketiranih opština/gradova izdvaja sredstva
za sportske stipendije perspektivnih sportista.
Ovakav način postavljanja prioriteta u finansiranju programa suprotan
je kako Nacionalnoj kategorizaciji sportova, tako i Nacionalnoj
strategiji razvoja sporta. Zapravo veoma čest slučaj je da gotovo više
od 2/3 lokalnog budžeta ide za finansiranje „povlašćenog” lokalnog
kluba. Na taj način ne samo da se zanemaruju postojeće kategorizacije
i krši Zakon o sportu, već se ozbiljno ugrožava opstanak organizacija
koje rade na unapređenju programa školskih sportskih aktivnosti i
organizacija koje se bave razvojem rekreativnog sporta.
Ministarstvo ne raspolaže sa podacima o ukupnim izdvajanjima za sport
od strane svih nivoa javnih vlasti, kao i pravnih lica čiji je osnivač
Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave.
Upravo da bi se otklonio taj nedostatak i stvorila jasna slika o
ukupnim ulaganjima u sport iz javnih prihoda Predlogom zakona se uvodi
obaveza dostavljanja godišnjih izveštaja Ministarstvu o ukupnim
izdvajanjima za sport od strane autonomnih pokrajina i jedinica
lokalne samouprave, kao i organizacija u oblasti sporta čiji se
programi i projekti u oblasti sporta finansiraju iz javnih prihoda
Republike Srbije, autonomnih pokrajina, jedinica lokalne samouprave i
od strane javnih preduzeća.
Nasuprot finansiranju sporta iz javnih prihoda stoji finansiranje iz
„sopstvenih” izvora: članarine, sredstva od pružanja usluga i
obavljanja drugih delatnosti; transferi, naknade za razvoj igrača,
prodaja TV prava, ulaznice, sponzori, donatori i sl. Pri tome se često
kao glavni sponzori pojavljuju javna preduzeća, bez transparentnih
kriterijuma za odobravanje sredstava. Problemi u finansiranju delom
potiču iz neorganizovanosti samih učesnika u sistemu sporta i
nepoverenja mogućih „ulagača” u primaoce sredstava. U praksi se često
ističu i neodgovarajući poreski podsticaji za privatna ulaganja u
sport. Posebno je zabrinjavajuće finansijsko stanje domaćih klubova u
najvišim rangovima takmičenja, od kojih bi trebalo očekivati i da su
ekonomski održivi i najefikasniji u privlačenju i trošenju sredstava.
Najbolji primer za to je stanje profesionalnih fudbalskih klubova
Super lige i Prve lige Fudbalskog saveza Srbije (30 klubova). Prema
dokumentu „Revitalizacija srpskog fudbala” koji je, uz angažovanje
revizora, pripremio Fudbalski savez Srbije u aprilu mesecu 2014.
godine, finansijsko poslovanje srpskih profesionalnih klubova
karakteriše: 1) prosečan prihod po klubu Super lige (podaci UEFA za
2009) iznosi svega 1,3 mil. evra; 2) čak osam klubova svrstani su u
mikro kategoriju (godišnji prihod manji od 350.000 evra) od ukupno
devet takvih klubova u Evropi; 3) prosečan godišnji prihod klubova
koji su učestvovali u takmičenjima UEFA 2011. godine iznosi 3 miliona
evra, za razliku od npr. Hrvatske sa 7. mil. evra, Rumunije 8 mil.
evra, Češke 9 mil. evra i Poljske 10 mil. evra; 4) popunjenost
stadiona je veoma niska i iznosi 19%, ili tek polovinu proseka u
Evropi (38%); 5) učešće transfera u godišnjem prihodu klubova koji su
učestvovali u takmičenjima UEFA 2011. godine iznosi 60%, za razliku od
npr. Hrvatske 32%, Češke 18%, Mađarske 14%, Poljske 2%; 6) prosečno
učešće transfera u prihodu klubova Super i Prve lige u 2013. godini
iznosio je 44%; 7) prosečno učešće gradova u prihodima klubova Super
lige i Prve lige u 2013. godini iznosio je 19%; 8) prosečan budžet
klubova Super lige i Prve lige u 2013. godini iznosio je 2,3 miliona
evra; 9) prosečna imovina klubova Super lige i Prve lige u 2013.
godini iznosila je minus 1,6 miliona evra. Stanje stvari postaje
potpuno alarmantno kada se ima u vidu finansijsko stanje naša najveća
dva fudbalska kluba FK Crvena Zvezda i FK Partizan, koji bi po prirodi
stvari trebali da najbolje finansijski stoje.
Inače, kada je u pitanju profesionalni sport, u Evropi su dominantna
tri modela organizacije klubova, sa modalitetima: 1) klub sam bira
organizacioni oblik koji mu odgovara (udruženje ili privredo društvo);
2) klub mora biti organizovan kao društvo kapitala; 3) klub sam bira
da li će se u potpunosti organizovati kao društvo kapitala ili će biti
u statusu udruženja, ali ima i mogućnost da svoju prvu ekipu (ili sve
ekipe) koja se takmiči u određenoj ligi organizuje kao društvo
kapitala u svom vlasništvu (ili suvlasništvu). Predlog zakona predviđa
kombinaciju sva tri modela: osnivači sportske organizacije samostalno
biraju organizacioni okvir – udruženje ili privredno društvo; sportsko
udruženje može da osnuje sportsko privredno društvo od svog „sportskog
pogona”; u profesionalnoj sportskoj ligi utvrđenoj od strane nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza mogu da se takmiče samo sportska
privredna društva. Predlogom zakona nije mogla trenutno da se uredi
promena pravne forme sportskog udruženja u sportsko privredno društvo
sve do donošenja posebnog zakona o privatizaciji u sportu, jer bi
takva mogućnost u situaciji nedefinisanih svojinskih odnosa u sportu
otvorila put za „divlju privatizaciju”.
Jedna od osnovnih karakteristika Predloga zakona je da su iz njega
izostavljene odredbe o privatizaciji društvenog i državnog kapitala,
odnosno imovine sadržane u važećem Zakonu o sportu i da je propisano
da će se to pitanje urediti posebnim zakonom. O privatizaciji
društvenog i državnog kapitala, odnosno imovine u organizacijama u
oblasti sporta i o adekvatnosti propisanih organizacionih oblika tih
organizacija intenzivno se govori i raspravlja od donošenja Zakona o
sportu 1996. godine. Ove teme su ponekada u žiži srpske sportske,
pravničke i političke javnosti, sa izrazito polarizovanim gledištima.
Postoje, međutim, i periodi kada se od ovih problema prosto „beži”.
Javnu raspravu prilikom donošenja važećeg Zakona o sportu iz 2011.
godine obeležila su suprotstavljena gledišta o problemu privatizacije
sportskih organizacija, s obzirom da je taj zakon regulisao, između
ostalog, i privatizaciju u oblasti sporta. Ali kako je Zakon o sportu
donet, tako je zamrlo svako interesovanje za pitanja privatizacije u
sportu. U praksi se ništa nije dešavalo. Temu je ponovo otvorila loša
ekonomska situacija mnogih sportskih klubova u Republici Srbiji. No,
na prvo pominjanje potrebe da se to pitanje konačno razreši, s ciljem
ozdravljenja našeg sporta, usledila su brojna reagovanja od
„zainteresovanih” iz sveta sporta, čiji je cilj bio da
„problematizuju” model privatizacije koji bi se primenio.
Problem, međutim, nije tako jednostavan, i njegovo rešavanje mora biti
uređeno posebnim zakonom. Ovde posebno treba voditi računa o
„istoriji” nastanka društvene svojine u sportskim organizacijama.
Veliki broj sportskih organizacija u Republici Srbiji ima
višedecenijsko trajanje. Ako se pogledaju, na primer, neki fudbalski
klubovi videće se da je FK Vojvodina osnovan 1914, FK Železnik – 1930,
FK Obilić – 1924, FK Zemun – 1946, FK Partizan – 1946, OFK Beograd –
1945, FK Crvena Zvezda – 1945, FK Borac Čačak – 1926, FK Radnički –
1920. Ili, Sportsko društvo Partizan je osnovano 1945, a Košarkaški
klub Partizan 1953. Sve do 1972. godine kada je donet prvi Zakon o
fizičkoj kulturi Srbije, pravni položaj tih sportskih organizacija
regulisan je bio zakonima o udruženjima građana. Suštinske promene za
sportska udruženja nastaju donošenjem Zakona o fizičkoj kulturi
Republike Srbije 1980. godine. Shodno čl. 3. do 6. i 14. tog zakona,
radni ljudi i građani u oblasti fizičke kulture (sporta) više nisu
mogli osnivati udruženja građana, već su se mogli udruživati
isključivo u društvene organizacije za fizičku kulturu. Upisom u
nadležni registar, društvena organizacija za fizičku kulturu sticala
je svojstvo društvenog pravnog lica (člana 19. stav 2). Prema članu
25. tog zakona, društvena organizacija za fizičku kulturu može sticati
sredstva, odnosno određena prava i tim sredstvima, kao društvenim,
koristiti se za ostvarivanje svojih ciljeva, pod uslovima utvrđenim
zakonom i statutom. Sve postojeće organizacije za fizičku kulturu
(dotadašnja udruženja i savezi) bile su dužne da u roku od dve godine
od dana stupanja na snagu zakona usklade svoje statute i druga opšta
akta sa Zakonom o fizičkoj kulturi i da podnesu prijavu za upis
promena u registar (člana 77). Pravno gledano, takvo rešenje je
suštinski predstavljalo zakonsko pretvaranje privatne u društvenu
svojinu. Poslednji Zakon o fizičkoj kulturi, pre Zakona o sportu iz
1996. godine, donet je 1990. godine. Članom 8. tog zakona zadržano je
rešenje da se u oblati fizičke kulture mogu osnivati samo društvene
organizacije, a članom 12. je upućeno na primenu Zakona o društvenim
organizacijama i udruženjima građana u pitanjima koja nisu regulisana
Zakonom o fizičkoj kulturi. Prvi Zakon o sportu Republike Srbije donet
je krajem 1996. godine. Polazeći od toga da je Ustav Republike Srbije
ukinuo društvene organizacije, Zakon o sportu iz 1996. godine je
propisao da se sportske organizacije mogu osnivati kao udruženja
građana, kao preduzeće ili ustanove, u zavisnosti od potreba i
interesa osnivača. Prelaznim odredbama tog zakona, propisano je da se
postojeće društvene organizacije fizičke kulture mogu do kraja 1997.
godine transformisati, po sopstvenom izboru, u udruženja građana sa
društvenim kapitalom ili u društvena preduzeća. Na prste se mogu
izbrojati one organizacije koje su se transformisale u društveno
preduzeće, tako da su skoro sve sportske organizacije koje su
postojale početkom 1997. godine prešle u status udruženja građana.
Upravo iz te okolnosti brojne sportske organizacije kao udruženja
danas tvrde da je sva imovina sa kojom dana s raspolažu njihova
imovina. Sa stanovišta pravnog poretka takvo njihovo stanovište je
problematično i zahteva celovit zakonodavni odgovor u vidu posebnog
zakona, u kome bi se razrešile sve dileme šta je društveni i državni
kapital, odnosno imovina u sportskim udruženjima i savezima, a šta
privatna svojina i koji bi model privatizacije bio za naš sport
najoptimalniji. Za definisanje odgovarajućeg modela privatizacije u
sportu potreban je aktivni udeo zainteresovanih sportskih udruženja i
saveza, imajući u vidu, između ostalog, i Ustavom garantovanu slobodu
udruživanja.
Pored toga, iz Predloga zakona su izostavljene odredbe o privatizaciji
jer je nakon donošenja Zakona o sportu iz 2011. godine donet i novi
zakon kojim je uređena privatizacija društvene i državne imovine i
kapitala, kojim je kvalitetno drukčiji način uređena ta oblast, uz
ostavljanje veoma širokog spektra modela za privatizaciju. Takođe,
regulisanjem privatizacija društvenog i državnog kapitala, odnosno
imovine u organizacijama u oblasti sporta posebnim zakonom ovo pitanje
biće rešeno sveobuhvatno i uz prepoznavanje i uvažavanje svih
specifičnosti organizacija u oblasti sporta čime će se rešiti
višegodišnji, sad već decenijski prepoznat, a nerešen problem.
Takođe, u Predlogu zakona nije mogao biti zadržan model privatizacije
utvrđen Zakonom o sportu iz 2011. godine (čl. 169–182, 189. i 190) jer
se u praksi pokazao neprimenljiv. Ceo postupak privatizacije je
zamišljen da se sprovede u dve faze. Prva se sastoji iz evidentiranja
podataka (pre svega o imovini) „sportskih organizacija, sportskih
saveza, sportskih društva i sportskih centara” (subjekti
evidentiranja), upisanih u odgovarajući registar na teritoriji
Republike Srbije na dan 12. aprila 2011. godine, putem podnošenja
evidencione prijave do 12. aprila 2012. godine (čl. 189 – 172. Zakona
o sportu). Sankcija za nepodnošenje evidencione prijave, sa pratećom
dokumentacijom, jeste brisanje iz odgovarajućeg registra, osim ako
subjekt evidentiranja nije bio u mogućnosti da podnese evidencionu
prijavu (nemogućnost blagovremenog pribavljanja propisane
dokumentacije). Suštinski značaj ove faze trebao je da bude da subjekt
evidentiranja dostavi dokumentaciju (potpuni liste nepokretnosti ili
vlasnički list, pravnosnažna odluka nadležnog organa, isprava o
pravnom poslu sačinjena u skladu sa zakonom, sporazum o naknadi za
eksproprisanu nepokretnost i dr.) iz koje bi proizlazilo, odnosno bilo
dokazano pravo svojine ili pravo korišćenja na sportskim objektima i
drugim nepokretnostima. U slučaju da subjekt evidentiranja ne dokaže
da je vlasnik sportskog objekta, smatraće se da je taj sportski
objekat u državnoj svojini. Podatke o subjektu evidentiranja i o
sportskim objektima koje koristi evidentira Ministarstvo. U praksi je
ovu fazu pripreme za privatizaciju pratilo mnogo problema. Do
propisanog roka, manje od 50% organizacija u oblasti sporta je podnelo
Ministarstvu evidencionu prijavu. Kada su u pitanju oni koji su
podneli prijavu, većinom nije dostavljena potpuna propisana
dokumentacije. Umesto da pokrene postupak gašenja onih organizacija
koje nisu podnele evidencionu prijavu, Ministarstvo ih je 2013. godine
pozvalo da naknadno dostave te prijave. Većina se tom pozivu odazvala.
Razlog zašto je tako postupljeno je jednostavan, a imajući u vidu da
je bilo u pitanju preko 50% organizacija u oblasti sporta što bi
značilo gašenje sporta u Republici Srbiji. Neki od najvećih klubova,
sportskih društava i saveza nisu podneli evidencionu prijavu, pa bi
njihovo gašenje ugrozilo regularnost brojnih takmičenja. Sam postupak
privatizacije sportskih organizacija (subjekti privatizacije) trebao
je, u drugoj fazi, da se sprovede primenom propisa kojima se uređuje
privatizaciju, osim ako samim Zakonom o sportu nije drukčije uređeno
(čl. 173–181. Zakona o sportu). Postupak privatizacije mogao je da se
pokrene inicijativom nadležnog organa sportske organizacije ili
inicijativom ministarstva nadležnog za poslove privatizacije uz
saglasnost Vlade. Ako subjekt privatizacije, pored kapitala u
društvenoj svojini, ima i deo kapitala u državnoj svojini, istovremeno
sa prodajom društvenog kapitala, mogao bi se prodavati i državni
kapital, uz saglasnost Vlade. Posle izvršene prodaje kapitala i
evidentiranja akcija u Akcionarskom fondu, sportska organizacija
subjekt privatizacije donela bi odluku o promeni pravne forme u
otvoreno akcionarsko društvo. To ne važi ukoliko je sportska
organizacije organizovana kao udruženja u kojem je ukupni društveni,
odnosno državni kapital manjinski. U svakom slučaju, do okončanja
postupka privatizacije u skladu sa Zakonom o sportu zabranjena je
promena pravne forme subjekta privatizacije i promena vlasničke
strukture kapitala subjekta privatizacije putem konverzije
potraživanja u trajni ulog.
Od donošenja Zakona o sportu, nijedan postupak privatizacije po
navedenom modelu nije pokrenut. Dva su osnovna razloga: nedostaci u
zakonskim rešenjima i neprihvatanje propisanog modela od strane
postojećih sportskih organizacija. Režim privatizacije iz Zakona o
sportu se pokazao kao nedorečen, nejasan i nekonzistentan, a u
pojedinim delovima je suprotan prirodi sportskog organizovanja. Na
primer, prema članu 173. Zakona o sportu iz 2011. godine na postupak
privatizacije se primenjuju propisi kojima se uređuje privatizacije u
svim pitanjima koja nisu posebno regulisana u Zakonu o sportu. Sa
stanovišta besplatne podele kapitala to je značilo da bi besplatne
akcije dobili bivši zaposleni u sportskim organizacijama. Tu, međutim,
upravo leži nerazumevanje suštine sportskog organizovanja. Najveći
broj (preko 95%) svih organizacija u oblasti sporta je u statusu
udruženja građana. U tim organizacijama zaposleni su bili skoro
isključivo sekretarice, ekonomi, računovođe, pomoćni radnici, dok su
sportisti, treneri, članovi uprava imali samo status člana ili najviše
neki ugovorni odnos sa svojim udruženjem. Sve do skoro ni
profesionalni sportisti nisu mogli da zasnuju radni odnos sa svojim
klubom. Predviđeno rešenje značilo bi da će se besplatne akcije deliti
onima koji imaju doprinos u razvoju određenog kluba, ali neuporedivo
manji nego sportske legende kluba koje su stvorile imidž i vrednost
nekog kluba. Ili, prema članu 173. subjekt privatizacije je isključivo
„sportska organizacija”. Postavlja se pitanje šta je sa svim drugim
subjektima evidentiranja (sportskim društvima i savezima) iz člana
169. stav 1. Zakona o sportu u kojima eventualno postoji društveni,
odnosno državni kapital. Konačno, članom 178. je ostavljeno nerešenim
pitanje šta to dobija kupac kapitala u sportskoj organizaciji kao
udruženju u kojoj je ukupni društveni, odnosno državni kapital
manjinski. Ako je smisao člana 178. Zakona o sportu da se
privatizacija sprovodi samo u onim sportskim organizacijama u kojima
je društveni i državni kapital većinski, onda je jasno da Zakon o
sportu ne reguliše u potpunosti privatizaciju društvenog kapitala u
sportu i da ostavlja neregulisanim stanje u najvećem broju sportskih
organizacija. Ako je smisao člana 178. u tome da će se prodati
društveni kapital u svim sportskim organizacijama, ali će se u
akcionarsko društvo pretvoriti samo one sportske organizacije u kojima
je društveni, odnosno državni kapital većinski, dok ostale sportske
organizacije ostaju u postojećem pravnom statusu kao udruženja, onda
ostaje nejasno šta to dobija kupac kapitala (kakve akcije koje se
evidentiraju u Akcionarskom fondu) kada udruženje nema svog vlasnika,
već samo članove, niti se udruženjem upravlja prema vlasničkoj
strukturi.
Konačno, kada se razmatraju razlozi za donošenje novog Zakona o sportu
i njegova rešenja treba imati na kraju u vidu i da je Vlada u 2014.
godini, nakon široke javne rasprave i uz široku podršku učesnika u
sistemu sporta, usvojila Strategiju razvoja sporta u Republici Srbiji
za period 2014 – 2018. godine. Ta strategija definiše četiri osnovna
prioriteta na osnovu kojih se definiše ili treba definisati i plan
razvoja sporta na nivou lokalne samouprave:
1.
unapređenje školskog i univerzitetskog sporta;
2.
obezbeđenje uslova za povećanje bavljenja sportom u svim
segmentima stanovništva posebno dece, mladih, žena, osoba sa
invaliditetom i starih;
3.
obezbeđivanje uslova za razvoj vrhunskog sporta i
profesionalnog sporta;
4.
razvoj sportske infrastrukture.
Pored osnovnih prioriteta Strategijom razvoja sporta u Republici
Srbiji za period 2014 – 2018. godine su definisani i određeni opšti i
posebni ciljevi razvoja sporta u Republici Srbiji do kraja 2018.
godine. Opšti ciljevi su: unapređenje sistema finansiranja sporta;
unapređenje pravnog i institucionalnog okvira u oblasti sporta;
unapređenje položaja sportista u društvu i sistemu sporta i zaštiti
zdravlja sportista; unapređenje stručnog i naučnoistraživačkog rada u
sportu i informacionih sistema; unapređenje sporta u vojsci i
policiji; unapređenje sistema sportskog organizovanja i položaja
organizacija u oblasti sporta; unapređenje uloge i odgovornosti medija
za razvoj sporta; unapređenje odnosa sporta, turizma i životne
sredine; unapređenje sistema mera u cilju borbe protiv negativnih
pojava u sportu i unapređenja bezbednosti pri obavljanju sportskih
aktivnosti i organizovanju sportskih priredbi; unapređenje međunarodne
saradnje i sporta u dijaspori. Predložena zakonska rešenja u
potpunosti omogućavaju i prate takva sistemska opredeljenja i
prioritete za razvoj sporta u Republici Srbiji u narednih pet godina.
Imajući u vidu postojeće zakonsko rešenje, nije bilo moguće planiranje
na duži period od pet godina, iako bi samoj prirodi sporta to više
odgovaralo. Zbog toga se Predlogom zakona predviđa da se Nacionalna
strategija razvoja sporta ubuduće donosi za period od deset godina.
Prethodno navedeni prioriteti i ciljevi su u svemu opravdani, pogotovu
sa stanovišta povećanja obuhvata bavljenja građana sportom, što
podrazumeva i obezbeđenje odgovarajuće sportske infrastrukture i
stvaranje uslova za što veće bavljenje dece sportom u školama. Svaki
zakon o sportu mora svojim rešenjima stvoriti adekvatan pravni okvir
koji će omogućiti ostvarivanje takvih ciljeva. Ovo pogotovu imajući u
vidu Rezultate istraživanja zdravlja stanovništva Republike Srbije
2013. godine, koje je sproveo Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr
Milan Jovanović Batut” i Ministarstvo zdravlja. To istraživanje je
pokazalo da se fitnesom, sportom ili rekreacijom najmanje tri puta
nedeljno bavilo 8,8% stanovnika Republike Srbije, dok je svaki deveti
stanovnik Republike Srbije (11,3%) u toku slobodnog vremena nedeljno
proveo u takvim aktivnostima najmanje 90 minuta. Navika bavljenja
sportom i rekreacijom je zastupljenija kod muškaraca (12,1% se
rekreira tri puta nedeljno, a 15,9% nedeljno u rekreaciji provodi
najmanje 90 minuta) nego kod žena (5,7% se rekreira tri puta nedeljno,
a 5,3% nedeljno u rekreaciji provodi najmanje 90 minuta). Intenzivnim
fizičkim aktivnostima namenjenim jačanju mišića najmanje tri puta
nedeljno se u 2013. godini bavilo 4,8% stanovnika Republike Srbije.
Visok procenat (82,3%) dece je izjavio da su se u slobodno vreme
najmanje jednom do dva puta nedeljno bavila fizičkim aktivnostima
(tako da se zaduvaju i oznoje), značajno više dečaci (86,7%) u odnosu
na devojčice (77,8%), deca iz Šumadije i Zapadne Srbije (90,9%), kao i
deca iz najbogatijih domaćinstava (87,9%). Gotovo su sva deca redovno
pohađala nastavu fizičkog vaspitanja (97,6%). U pogledu fizičke
aktivnosti dece nisu zabeležene značajne razlike u odnosu na
istraživanje iz 2006. godine. Svemu ovome treba dodati da je u
Republici Srbiji 2013. godine, na osnovu izmerene vrednosti ITM, bilo
40,4% normalno uhranjenog stanovništva, dok je više od polovine
(56,3%) bilo prekomerno uhranjeno, odnosno predgojazno (35,1%) i
gojazno (21,2%). Između dva istraživanja, u 2006. i 2013. godini,
došlo je do značajnog povećanja procenta gojaznog stanovništva (sa
17,3% na 21,2%).
OSNOVNA NAČELA NA KOJIMA SE PREDLOG ZAKONA ZASNIVA
1. Načelo slobodnog bavljenja sportom
Koncepcija Predloga zakona zasniva se na slobodnom bavljenju sportskim
aktivnostima i jednakoj dostupnosti tih aktivnosti svim građanima bez
ikakve diskriminacije. Polazeći od ustavne garancije slobode
udruživanja, privatnog preduzetništva i ravnopravnosti svih oblika
svojine, Predlogom zakona je prihvaćen najširi mogući okvir za
slobodno organizovanje unutar sporta. Sportisti se mogu baviti sportom
i amaterski i profesionalno, a sportske organizacije mogu birati
pravni i organizacioni oblik (udruženje, privredna društva). Određena
ograničenja postoje samo u oblasti profesionalnog sporta. Uvažavajući
osobenosti sporta i sportskih delatnosti Predlog zakona reguliše
određena specifična pitanja važna za oblast sporta na poseban način u
odnosu na rešenja koja postoje u „opštim” zakonima, u skladu sa
uporedno-pravnim iskustvima.
2. Načelo zaštite zdravlja sportiste i sportskog stručnjaka
Predlogom zakona je predviđena obavezna zdravstvena kontrola sportista
i sportskih stručnjaka, zabrana primoravanja sportista da treniraju i
takmiče se kada te aktivnosti mogu da ugroze ili pogoršaju njegovo
zdravstveno stanje, kao i zabrana upotrebe svih vrsta dopinga. Takođe
je predviđena mogućnost zdravstvenog osiguranja za sportiste amatere
koji to pravo ne ostvaruju po drugom osnovu.
3. Načelo stručnosti
Bavljenje sportskim aktivnostima pored pozitivnog uticaja na organizam
lica koje se bavi sportom, sadrži i određen rizik po zdravlje
učesnika. Zbog toga, stručni rad u sportu, odnosno vođenje sportskih
aktivnosti može da izvodi samo kvalifikovani (školovani) ili stručno
osposobljeni kadar. Poslovima stručnog osposobljavanja mogu se baviti
samo akreditovane visokoškolske ustanove i organizacije u oblasti
sporta koje ispunjavaju zakonom propisane uslove.
4. Načelo namenskog korišćenja sportskih objekata
S obzirom na činjenicu da su sportski objekti najskuplji resurs u
oblasti sporta i nezamenljiv uslov za bavljenje sportom i razvoj
sporta, Predlogom zakona je, u suštini, zabranjena promena namene
sportskog objekta obuhvaćenog nekim urbanističkim planom, osim
izuzetno pod propisanim uslovima i uz odobrenje Ministarstva.
5. Načelo transparentnog i namenskog korišćenja sredstava iz javnih
prihoda
Imajući u vidu da su sredstva koja se obezbeđuju u budžetima svih
nosilaca javne vlasti nedovoljna za zadovoljavanje svih potreba u
oblasti sporta od opšteg interesa, kao i to da su to sredstva poreskih
obveznika koja se moraju namenski i odgovorno koristiti, Zakon
predviđa sistem programskog finansiranja ostvarivanja opšteg interesa
u oblasti sporta i zadovoljavanja potreba i interesa građana u
autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave. Svi programi
se dele na godišnje i posebne programe, koje podnose ovlašćeni
predlagači i nosioci programa, u jasno utvrđenoj dinamici. Programi se
odobravaju na osnovu jasno utvrđenih uslova i kriterijuma, u
transparentnoj proceduri, a doneto rešenje o odobravanju programa
podleže sudskoj kontroli. Sa nosiocem programa se zaključuje ugovor, a
realizacija programa se prati i evaluira kako periodično, tako i na
kraju realizacije. Svako nenamensko trošenje budžetskih sredstava i
nerealizovanje ciljeva programa podleže jasnim sankcijama, koje su
vezane kako za povraćaj nenamenski utrošenih sredstava, tako i za
uskraćivanje budućih sredstava u određenom vremenu.
6. Načelo potpunog regulisanja oblasti sporta
Predlogom zakona se regulišu sve oblasti u kojima se ostvaruju
sportske aktivnosti i delatnosti i svi organizacioni oblici u sportu.
Kako se preko 95% svih organizacija u oblasti sporta nalazi u pravnom
režimu udruženja građana, odnosno saveza udruženja, a sportska
udruženja pokazuju izrazite specifičnosti u odnosu na druga udruženja
građana, Predlog zakona u potpunosti reguliše pravni položaj sportskih
udruženja i saveza, počev od osnivanja i registracije, pa sve do
statusnih promena i prestanka.
7. Načelo uvažavanja sporta kao delatnosti od posebnog značaja za
Republiku Srbiju
Sport se mora posmatrati dvojako, kao sredstvo i kao sport sam po
sebi. On doprinosi ličnom i društvenom razvoju kroz kreativne
aktivnosti i rekreaciju, koji služe zadovoljenju čovekove potrebe za
fizičkim vežbanjem radi ličnog fizičkog i mentalnog blagostanja. Sport
je posebno vredan za savremeni svet koji se brzo menja i koji se, s
jedne strane, karakteriše povećanjem slobodnog vremena, a s druge
strane urbanizacijom i stalnim tehnološkim razvojem koji teže da
odvoje čoveka od njegove prirodne sredine. On može da odigra važnu i
aktivnu, konstruktivnu ulogu u jačanju fizičkog, intelektualnog i
moralnog zdravlja stanovništva Republike Srbije u 21. veku. On je
jedan od ključnih elemenata u dostizanju humanih vrednosti i u
akcijama koje se sprovode protiv različitih predrasuda, diskriminacija
i ideja nasilja. Sport je i jedna od pokretačkih snaga za dostizanje
Milenijumskih ciljeva razvoja ljudskog društva, definisanih od strane
Ujedinjenih nacija. Sport ima ključnu ulogu u svakom društvu,
doprinosi socijalnoj koheziji, prevazilaženju predrasuda, povećanju
pozitivnog uticaja na javno mnjenje i širenje etičkih i opštih
principa koji se kroz njega prenose. Srazmerno značaju sporta, njegov
razvoj mora biti podržan i ohrabrivan na svim nivoima društva,
uključujući i lokalne zajednice.
8. Načelo uvažavanja sporta kao nezaobilaznog faktora zdravlja građana
Brojna istraživanja pokazala su pozitivne efekte redovnih fizičkih
aktivnosti na zdravlje: prevencija oboljenja srca, šećerne bolesti,
raka debelog creva, depresije i gojaznosti. Fizička aktivnost dovodi
do smanjenja povišenog krvnog pritiska, pada masnoća i šećera u krvi.
Vežbanjem jača srčani mišić (povećava se udarni i minutni volumen) i
pluća (povećava se disajni volumen i bogati alveolarna mreža). Kao i u
evropskom regionu, vodeći uzrok smrti u Republici Srbiji čine hronične
nezarazne bolesti – više od 85%. U strukturi mortaliteta na bolesti
srca i krvnih sudova otpada 56%, na drugom mestu se nalaze maligna
oboljenja (19%), a tokom poslednje decenije značajan porast beleži i
dijabetes kao uzrok smrti. Fizička neaktivnost predstavlja četvrti po
značaju faktor rizika kada je reč o hroničnim nezaraznim bolestima,
odmah posle pušenja, hipertenzije i povišenog nivoa šećera u krvi
Procenjuje se da je fizička neaktivnost glavni uzrok za otprilike
21–25% raka pluća i debelog creva, 27% slučajeva dijabetesa i oko 30%
ishemijske bolesti srca. Svakodnevna polučasovna šetnja brzim hodom
smanjuje rizik od pojave akutnog infarkta miokarda za 18%, a moždanog
udara za 11%. Prema podacima Evropske asocijacije za sport i zdravlje,
za svaki investirani dolar u promociju fizičke aktivnosti štedi se
zdravstvenom sistemu 11 dolara. Da bi se koristi od sporta maksimalno
iskoristile, u promociji fizičke aktivnosti, značajna je koordinisana
akcija svih sektora društva, posebno multisektorska saradnja u
realizaciji postavljenih ciljeva.
9. Načelo sprečavanja negativnih pojava u sportu
Savremeni sport predstavlja nesumnjivo ogromno dostignuće modernog
društva i važno društveno blago. On je, međutim, opterećen i
različitim zloupotrebama i negativnim pojavama. Ozbiljne pretnje sa
kojima se susreće vrhunski i rekreativni sport, kao što su doping,
nasilje, rasizam, nelegalno klađenje, nameštanje utakmica i
komercijalne zloupotrebe, prete moralnim vrednostima, slici i ugledu
sporta i deformišu njegovu prirodu, kao i ulogu u promociji zdravlja i
obrazovanja. Javne vlasti svih nivoa, nevladine sportske organizacije,
Olimpijski pokret, nastavnici, roditelji, navijači, treneri, sportski
menadžeri, kao i sami sportisti, moraju udružiti svoje napore s ciljem
da se eliminišu te negativne pojave. Posebnu ulogu u tom pravcu imaju
mediji. Takođe, važno je i da sve sportske vlasti i sportisti budu
svesni rizika za sportiste, posebno decu, od preteranog i neprikladnog
treninga i psiholoških pritisaka svake vrste, kao i različitih oblika
iskorišćavanja, i da takve pojave efikasno suzbiju. Dok je uticaj
sporta na društvo veći nego ikad, mnogi mladi ljudi gube poštovanje
prema vrednostima sporta, te se stoga moraju preduzimati mere na
podizanju nivoa javne svesti o potrebi da se sport učini poštenijim i
bližim vlastitim izvornim idealima. Predlog zakona utvrđuje da je
sprečavanje negativnih pojava u sportu opšti interes u oblasti sporta
i potreba i interes građana i u autonomnoj pokrajini i jedinici
lokalne samouprave, za čije ostvarivanje se obezbeđuju sredstava u
budžetu.
10. Načelo podsticanja bavljenja građana sportom, posebno žena, dece i
osoba sa invaliditetom
Prema Predlogu zakona podsticanje i stvaranje uslove za unapređenje
sportske rekreacije, odnosno bavljenje građana sportom predstavlja
prioritetnu oblast potreba i interesa građana u oblasti sporta u
jedinicama lokalne samouprave, a istovremeno je i opšti interes u
oblasti sporta u Republici Srbiji. Predlogom zakona je jasno
regulisano da svako ima pravo da se bavi sportom, i da bavljenje
sportom mora biti humano, slobodno i dobrovoljno, zdravo i bezbedno,
dostupno svim građanima pod jednakim uslovima bez obzira na uzrast,
nivo fizičke sposobnosti, stepen eventualne invalidnosti, pol i drugo
lično svojstvo i zabranjena je svaka diskriminacija u sportu. Javne
vlasti svih nivoa su odgovorne, bilo direktno ili osposobljavanjem
drugih, za poboljšanje pristupa sportu i sportskim kapacitetima svih
ljudi bez obzira na njihovo socijalno poreklo, ekonomski status i
prihode, uzrast, pol ili etičku pripadnost. Sport ne sme da bude
ekskluzivno pravo zaštićenih kategorija ljudi, već dostupan svim
građanima. Javne vlasti svih nivoa izradom strategija i programa
razvoja sporta i finansiranjem programa u oblasti sporta doprinose
realizaciji tih ciljeva koji su jasno definisani u okviru Predloga zakona,
a odnose se na podsticanje i stvaranje uslova za unapređenje sportske
rekreacije, odnosno bavljenje građana sportom, posebno dece, omladine,
žena i osoba sa invaliditetom, izgradnju, održavanje i opremanje
sportskih objekata, edukaciju, informisanje i savetovanje građana,
sportista i ostalih učesnika u sistemu sporta o pitanjima bitnim za
odgovarajuće bavljenje sportskim aktivnostima i delatnostima.
OSNOVNI KONCEPT ZAKONSKOG UREĐENjA SPORTA
Prema Studiji o nacionalnom sportskom zakonodavstvu u Evropi koju je
1999. godine objavio Savet Evrope (A.N Chaker), u pristupu zakonskom
regulisanju sporta u Evropi se mogu razlikovati u osnovi dva modela, i
to u odnosu na tri pitanja: 1) da li se državnim zakonodavstvom
reguliše u pogledu strukture i nadležnosti značajan deo sportskog
pokreta (intervencionistički pristup) ili je to regulisanje samo
parcijalno (neintervencionistički pristup); 2) da li su državne
nadležnosti postavljene centralistički ili se vrši decentralizacija
vlasti; 3) da li je nevladin sportski sektor postavljen tako da se na
vrhu piramide nalazi jedna organizacija, koja u sebi obuhvata kako
olimpijski komitet, tako i sve nacionalne sportske saveze
(konsolidovan sistem), ili u tom pogledu postoji razlika između
olimpijskog komiteta i drugih nacionalnih saveza, odnosno još jednog
nacionalnog opšteg sportskog saveza (nekonsolidovan sistem).
ZEMLjA
ZAKONSKI MODEL
DRŽAVNA NADLEŽNOST
TIP SPORTSKOG POKRETA
Austrija
neintervencionistički
decentralizovana
nekonsolidovan
Danska
neintervencionistički
centralizovana
nekonsolidovan
Finska
neintervencionistički
centralizovana
nekonsolidovan
Francuska
intervencionistički
decentralizovana
konsolidovan
Nemačka
neintervencionistički
decentralizovana
nekonsolidovan
Mađarska
intervencionistički
centralizovana
nekonsolidovan
Italija
intervencionistički
centralizovana
konsolidovan
Litvanija
neintervencionistički
centralizovana
nekonsolidovan
Rumunija
intervencionistički
centralizovana
nekonsolidovan
Slovenija
intervencionistički
centralizovana
konsolidovan
Španija
intervencionistički
decentralizovana
nekonsolidovan
Švajcarska
neintervencionistički
decentralizovan
konsolidovan
Velika Britanija
neintervencionistički
centralizovana
nekonsolidovan
Hrvatska
intervencionistički
decentralizovana
konsolidovan
Srbija
intervencionistički
decentralizovana
nekonsolidovan
Ovim Predlogom zakona je prihvaćen intervencionistički,
decentralizovani i nekonsolidovani piramidalni sistem sporta u
Republici Srbiji. Takav sistem ne samo da je dominantan u Evropi nego
i najviše odgovara potrebama našeg sporta i tradiciji organizovanja u
oblasti sporta.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
1. UVODNE ODREDBE (čl. 1–7)
Uvodnim odredbama Predloga zakona (čl. 1–7) uređen je značaj sporta za
Republiku Srbiju, značenje osnovnih pojmova koji se koriste u Predlogu
zakon i pravni izvori na osnovu kojih se ostvaruju ciljevi i obavljaju
sportske aktivnosti i delatnosti u organizacijama u oblasti sporta. U
Predlogu zakona je nedvosmisleno utvrđeno u članu 2. da je sport, u
celini, delatnost od posebnog značaja za Republiku Srbiju. Prava i
obaveze utvrđene ovim zakonom primenjuju se na sve organizacije u
oblasti sporta koje imaju svoje sedište na teritoriji Republike Srbije
i na svako obavljanje sportskih aktivnosti i delatnosti na teritoriji
Republike Srbije.
U ovom delu Predloga zakona zadržana je većina odredbi iz važećeg
Zakona o sportu, uz suštinske izmene u članu 2. u kome je dodata
definicija sporta i u članu 3. u kome su date definicije pojedinih
najvažnijih pojmova u Predlogu zakona. Najvažnije izmene se tiču
sledećih pitanja: proširen je pojam profesionalnog sportiste i na one
sportiste koji taj status imaju u skladu sa pravilima nadležne
međunarodne sportske federacije (npr. FIFA), kako bi se s jedne strane
osigurala autonomija sportskih udruženja i saveza, ali i s druge
strane obezbedilo adekvatno uređenje obavljanja sportskih aktivnosti i
delatnosti putem autonomnih sportskih pravila, utvrđuje se da je
nadležni nacionalni granski sportski savez onaj nacionalni sportski
savez koji uređuje putem sportskih pravila obavljanje sportskih
aktivnosti i sportskih delatnosti u određenoj grani sporta, u skladu
sa ovim zakonom, s tim da se status nadležnog nacionalnog sportskog
saveza stiče aktom Ministra; utvrđeno je da status nacionalnog
sportskog takmičenja (državnog prvenstva) ima samo ono sportsko
takmičenje koje se organizuje za teritoriju Republike Srbije od strane
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza, u skladu sa ovim
zakonom i sportskim pravilima; date su definicije pojmova sport dece,
organizacija u oblasti sporta, sportska ekipa i profesionalna sportska
liga (profesionalno sportsko takmičenje u kome se takmiče sportska
privredna društva), jer su takva određenja do sada nedostajala, što je
stvaralo brojne nedoumice i probleme u praksi; definisano je da je
nadležni međunarodni sportski savez onaj međunarodni sportski savez
koji je član ili koji je priznat od strane Međunarodnog olimpijskog
komiteta i Međunarodnog paraolimpijskog komiteta kada su u pitanju
sportovi osoba sa invaliditetom, odnosno međunarodni sportski savez
koji je na svetskom nivou nadležan za određenu granu ili oblast sporta
i u koji je učlanjen nadležni nacionalni sportski savez.
Predlog zakona je posebnu pažnju posvetio obezbeđenju slobode
bavljenja sportom, uz jednake šanse, pri čemu je zabranjen svaki vid,
po bilo kom osnovu, diskriminacije učesnika u sportu. Zabrana
diskriminacije je u članu 4. definisana na najopštiji način, i njom su
obuhvaćeni svi vidovi diskriminacije, bilo posredne ili neposredne,
uključujući i govor mržnje i po bilo kom osnovu, svih učesnika u
sistemu sporta. U tom kontekstu je i propisano da odredbe ugovora
između sportiste, odnosno sportskog stručnjaka i organizacije u
oblasti sporta kojima se utvrđuje diskriminacija sportiste, odnosno
sportskog stručnjaka – ništave su, a odredbe sportskih pravila i
opštih akata organizacija u oblasti sporta kojima se utvrđuje
diskriminacija učesnika u sistemu sporta – ne primenjuju se. Na
zabranu diskriminacije u sportu se primenjuju odredbe zakona kojim je
uređena zabrana diskriminacije, ako ovim zakonom nije drugčije
utvrđeno.
U Predlogu zakona se posebno utvrđuje zabrana za sve učesnike u sportu
da vrše bilo kakvu zloupotrebu, zlostavljanje, diskriminaciju i
nasilje prema deci. Svi učesnici u sistemu sporta imaju obaveza da
promovišu jednakost među decom i aktivno se suprotstavljati svim
vrstama, zloupotreba, zlostavljanja, diskriminacije i nasilja. Kako bi
se to obezbedilo propisano je da bliže uslove o načinima prepoznavanja
oblika zlostavljanja, zloupotrebe, diskriminacije i nasilja od strane
zaposlenih i članova u organizaciji u oblasti sporta, sporazumno
donose Ministar i ministar nadležan za unutrašnje poslove.
Predlogom zakona se predviđa i obaveza Republike Srbije, autonomne
pokrajine, jedinice lokalne samouprave i organizacija u oblasti sporta
da naročito preduzimaju aktivnosti na povećanju učešća dece, mladih,
žena i osoba sa invaliditetom u sportskim aktivnostima, omasovljavanju
ženskih sportskih organizacija i davanju ravnopravnog značaja ženama i
osobama sa invaliditetom u sportu. Ova obaveza je utvrđena u skladu sa
Nacionalnom strategijom za poboljšanje položaja žena i unapređivanje
ravnopravnosti polova (2009–2015), tačke 176–179.
U Predlogu zakona je naglašena obaveza za sve subjekte u sportu da pri
prikupljanju, obradi i korišćenju podataka u oblasti sporta moraju
poštovati načela propisana zakonom kojim se uređuje zaštita podataka o
ličnosti. Članom 5. Predloga zakona propisana je sadržina evidencija
koje vode nadležni nacionalni sportski savezi o sportistima i
sportskim stručnjacima, uz utvrđivanje uslova pod kojima se podaci iz
evidencija mogu činiti dostupnim nadležnim međunarodnim sportskim
savezima. Predlogom zakona je posebno predviđeno da je obrada podataka
od strane nadležnog nacionalnog sportskog saveza o zdravstvenom stanju
sportista i sportskih stručnjaka i korišćenim medicinskim sredstvima i
drugim naročito osetljivim podacima o ličnosti, u skladu sa zakonom,
uslovljena pristankom lica čiji se podaci obrađuju, kao i da savez
može objaviti identitet sportiste ili drugog lica protiv koga je
pokrenut postupak zbog povrede sportskih pravila tek posle
obaveštavanja sportiste ili drugog lica o povredi koja mu se stavlja
na teret. Predlogom zakona se uređuje i sadržina dokumenata koji se
izdaju ili na drugi način sa njima postupa u skladu sa ovim zakonom.
Na primenu člana 5. Zakona u odnosu na sadržinu evedencija i
dokumenata koji se vode i izdaju u skladu sa ovim zakonom upućeno je u
onim članovima Predloga zakona u kojima je regulisana određena
evedencija (npr. evidencija transfera sportista), odnosno izdavanje
određenog dokumenta (npr. dozvole za rad).
Predlog zakona afirmiše autonomije organizacija u oblasti sporta
propisujući obaveznost sportskih pravila koje donose nadležni
nacionalni sportski savezi. Sportska pravila neposredno se primenjuju
na sva lica koja su, neposredno ili posredno, obuhvaćena nadležnostima
nadležnog nacionalnog sportskog saveza. Nadležni nacionalni sportski
savezi usaglašavaju svoja sportska pravila sa sportskim pravilima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza, a, imajući u vidu piramidalnu
strukturu svetskog sporta, u slučaju da nisu usaglašena ili da
nadležni nacionalni sportski savez nije doneo odgovarajuća sportska
pravila, neposredno se primenjuju sportska pravila nadležnog
međunarodnog sportskog saveza, koja nisu u suprotnosti sa ovim
zakonom.
2. SISTEM SPORTA I UČESNICI U SISTEMU SPORTA (čl. 8–111)
Predlogom zakona je ustanovljen sistem sporta koji čine fizička i
pravna lica koja se bave sportskom aktivnošću, odnosno delatnošću, kao
učesnici u sistemu sporta. Sistem sporta i učesnici u sistemu sporta
uređeni su čl. 8–111. Predloga zakona. Pravni položaj fizičkih lica u
sistemu sporta uređen je čl. 9–32, i to čl. 9–24. pravni položaj
sportista, a čl. 23– 32. Predloga zakona pravni položaj ostalih
fizičkih lica u sistemu sporta (sportskih stručnjaka i stručnjaka u
sportu).
2.1. FIZIČKA LICA U SISTEMU SPORTA (čl. 8–32)
2.1.1. PRAVA I OBAVEZE SPORTISTA (čl. 8–24)
Predlogom zakona se uređuju prava i obaveze sportista amatera i
sportista profesionalaca. Najvažnija rešenja su sledeća.
Sportista može da se bavi sportskim aktivnostima samostalno ili u
okviru organizacija u oblasti sporta, i to bilo kao amater ili kao
profesionalac. Kako bi se jasno razlikovao amaterski od profesionalnog
sporta Predlogom zakona je (u članu 3) propisano da u amaterskim
sportskim takmičenjima mora najmanje 80% sportista da bude u statusu
sportiste amatera.
Prava, obaveze i odgovornosti sportista amatera uređuju se zakonom,
sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza i
opštim aktima sportske organizacije, a prava, obaveze i odgovornosti
sportista takmičara amatera, kojima se obezbeđuje novčana naknada za
bavljenje sportom, i ugovorom između sportiste i sportske organizacije
(ugovor o stipendiranju maloletnog sportiste za sportsko usavršavanje
i ugovor o bavljenju sportom). Prava, obaveze i odgovornosti
profesionalnih sportista uređuju se zakonom, sportskim pravilima
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza, kolektivnim ugovorom
ili pravilnikom o radu i ugovorom o radu između sportiste i sportske
organizacije. Predlogom zakona su utvrđena osnovna pitanja koja se
uređuju tim ugovorima. Posebno je propisano da maloletni sportista pri
zaključenju i izvršenju ugovora o radu sa sportskom organizacijom
uživa posebnu zaštitu propisanu zakonom kojim se uređuju uslovi za
zasnivanje radnog odnosa i rad lica mlađih od 18 godina. U svakom
slučaju, sportista i sportska organizacija mogu zaključiti samo jedan
ugovor u skladu sa ovim zakonom, za bavljenje sportiste sportskim
aktivnostima u sportskoj organizaciji.
Polazeći od potrebe zaštite sportista od svakog vida iskorišćavanja i
činjenice da su oni po pravilu mnogo slabija strana u odnosu na
sportske organizacije, kao i od sudske prakse Evropskog suda pravde
Evropske unije (posebno u čuvenom slučaju „Bosman”) i uporednopravne
sudske prakse u pogledu zaštite prava sportista, Predlogom zakona je
zabranjena svaka neposredna i posredna diskriminacija sportista u
obavljanju sportskih aktivnosti, s obzirom na neko lično svojstvo,
uključujući i diskriminaciju profesionalnih sportista i sportista koji
žele to da postanu, u pogledu zapošljavanja, zarade ili uslova rada,
osim kada se pravljenje razlike, odnosno stavljanje sportiste u
nepovoljniji položaj u odnosu na druge sportiste u istoj ili sličnoj
situaciji temelji na samoj prirodi ili stvarnim i odlučujućim uslovima
obavljanja određene sportske aktivnosti, i da su ciljevi koji se time
žele postići opravdani. Ništave su odredbe ugovora između sportiste i
sportske organizacije, sportskih pravila i opštih akata sportske
organizacije kojima se utvrđuje diskriminacija sportiste. Sportisti
koji nema punovažno zaključen ugovor sa određenom sportskom
organizacijom (sportista amater bez ugovora, ugovor istekao, utvrđena
ništavost ugovora ili jednostrano raskidanje ugovora zbog neispunjenja
ugovornih obaveza), ili je takav ugovor sporazumno raskinut, ne može
biti sportskim pravilima uskraćeno pravo zaključenja ugovora sa drugom
sportskom organizacijom, odnosno prelazak u drugu sportsku
organizaciju i registrovanje i nastupanja za nju kao sportiste.
Dopuštanje takve prakse značilo bi i dopuštanje kršenja Ustavom
zajamčenog prava na rad i slobodan izbor rada, pošto bi „slobodni”
sportista profesionalac koji želi da zasnuje radni odnos sa drugom
sportskom organizacijom morao prethodno da nađe sportsku organizaciju
koja je spremna da za njega plati „naknadu za transfer”. Konačno, u
slučaju raskida ugovora između sportiste i sportske organizacije, spor
između sportske organizacije iz koje sportista odlazi i sportske
organizacije u koju prelazi o iznosu i plaćanju ugovorene naknade za
transfer ili naknade za razvoj, odnosno obuku (treniranje) ne sme
uticati na sportske aktivnosti sportiste i pravo nastupa za sportsku
organizaciju u koju je prešao. Kršenje zabrane diskriminacije daje
oštećenom sportisti pravo na naknadu pretrpljene štete.
Predlog zakona posebno reguliše pitanje naknade za razvoj, odnosno
obuku sportiste kada on pređe iz „matične” u neku drugu sportsku
organizaciju. U skladu sa uporednopravnim rešenjima, Predlogom zakona
se predviđa da se naknada za razvoj, odnosno obuku sportiste
obračunava prilikom zaključenja prvog profesionalnog ugovora u skladu
sa sportskim pravilima nadležnog nacionalnog i međunarodnog sportskog
saveza, na osnovu ulaganja, odnosno stvarnih troškova sportske
organizacije/organizacija koje su doprinele razvoju sportiste, s tim
da se kao poslednja godina obuke može računati ona godina u kojoj je
sportista napunio 21 godinu. Sportska organizacija iz koje sportista
odlazi ne može da potražuje naknadu za razvoj, odnosno obuku sportiste
ukoliko je sportista ili njegov roditelj ili staratelj toj sportskoj
organizaciji plaćao članarinu ili naknadu za bavljenje sportskim
aktivnostima, sportsku opremu i sportske pripreme, odnosno mora biti
srazmerno umanjena. U svakom slučaju, naknada za razvoj se ne može
potraživati ako je ugovor sportiste sa sportskom organizacijom
raskinut krivicom sportske organizacije, kao i nakon prestanka
razvoja, odnosno obuke sportiste.
Kako bi se sprečila dosadašnja praksa postojanja „tajnih ugovora”
između sportiste i sportske organizacije, Predlog zakona utvrđuje da
se ugovor, i sve izmene i dopune ugovora, uključujući i sporazumni
raskid ugovora, između sportiste i sportske organizacije zaključuje u
pisanoj formi i overava u skladu sa zakonom. Ovakav predlog zakonskog
rešenje ne isključuje i praksu nacionalnih sportskih saveza koji
zahtevaju da se ugovori između sportiste i sportske organizacije i
registruju kod tog saveza ukoliko to predviđaju sportska pravila tog
saveza. Takođe, utvrđuje se obaveza da se svi odnosi između sportiste
i sportske organizacije urede jednim ugovorom.
Ugovor između sportiste i sportske organizacije potpisuju sportista i
lice ovlašćeno za zastupanje sportske organizacije, a u slučaju da je
sportista maloletno lice ugovor se može zaključiti samo uz pisanu
saglasnost oba roditelja, odnosno staratelja, overenu u skladu sa
zakonom, a na osnovu prethodno utvrđene zdravstvene sposobnosti
maloletnog sportiste.
Predlog zakona precizno definiše pravni položaj profesionalnih
sportista i ugovora koje zaključuju sa klubovima. Profesionalni
sportista se definiše, kao sportista koji se bavi sportskom aktivnošću
kao jedinim ili osnovnim zanimanjem, kao i drugi sportista koji ima
status profesionalnog sportiste u skladu sa sportskim pravilima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza. Na primer, prema pravilima
FIFA koja važe u celom svetu, profesionalni igrač, koji mora imati
ugovor o radu sa svojim klubom, je svaki onaj igrač koji od svog kluba
dobija naknadu koja je veća od troškova koje pravi svojim igranjem u
klubu (na primer u Nemačkoj je to 300 evra). Profesionalni sportista
zaključuje sa sportskom organizacijom ugovor o radu, u skladu sa
zakonom. Ugovor se zaključuje na određeno vreme, najduže do pet
godine, i njime se „na jednom mestu” regulišu svi odnosi između
sportiste i sportske organizacije. Takvo rešenje je potrebno najmanje
iz dva razloga: 1) prema pravilima većine međunarodnih sportskih
federacija, profesionalni ugovori se zaključuju za period do najviše
pet godina; 2) interes je srpskog sporta da što duže zadrže u zemlji
mlade igrače, a to je prema sportskim pravilima moguće samo ako imaju
važeći ugovor. Svaki drugi ugovor koji bi se zaključio između
profesionalnog sportiste i sportske organizacije bio bi ništav. Takva
zakonska rešenja su nužna jer iako je još Zakonom o sportu iz 1996.
godine bilo pripisano da profesionalni sportista treba da bude u
radnom odnosu sa klubom, i takvo rešenje zadržano i u Zakonu o sportu
iz 2011. godine, u praksi se to izbegava na sve moguće načine. Umesto
ugovora o radu zaključuju se razni ugovori o profesionalnom igranju,
ugovori o profesionalnom statusu, ugovori o profesionalnom angažovanju
i sl. I kada se takvim ugovorom predvidi da će se dodatno zaključiti i
ugovor o radu sa sportistom, tek tada se otvore brojni drugi problemi.
Okolnost da navedeni i slični ugovori nisu, po pravilu, ni po sadržini
ni po formi ugovori o radu u smislu Zakona o radu, a da bi
profesionalni sportista trebao da ima radni odnos sa klubom, otvara
brojna pitanja i probleme: kakva je pravna priroda ugovora o
profesionalnom angažovanju, kakav je odnos ugovora o profesionalnom
angažovanju i ugovora o radu koji bi sportista naknadno zaključio,
kako na status sportiste utiče činjenica da u isto vreme ima dva
ugovora sa klubom (kada postaje slobodan igrač i dr.), šta ako
sportista ne zaključi ugovor o radu nakon zaključenja ugovora o
profesionalnom angažovanju, da li ugovorom o profesionalnom
angažovanju sportista pruža usluge sportskom klubu, da li se i ugovor
o profesionalnom angažovanju i ugovor o radu obavezno registruju u
savezu, kakav je odnos aneksa ugovora o profesionalnom angažovanju i
aneksa ugovora o radu i dr. Ta pitanja ne bi smela da se postavljaju u
savremenom profesionalnom sportu i našim profesionalnim sportistima
mora biti obezbeđen isti status i ista prava koja imaju u zemljama sa
uređenim profesionalnim sportom u Evropi. Predlog zakona zbog toga i
predviđa da profesionalni sportista ima sva prava, obaveze i
odgovornosti iz radnog odnosa u skladu sa zakonom kojim se uređuje
rad, ako ovim zakonom ili sportskim pravilima nadležnog međunarodnog
sportskog saveza nije drukčije utvrđeno.
To podrazumeva, između ostalog, i da se radno vreme, odmori, odsustva
i druga prava i obaveze profesionalnog sportiste prema sportskoj
organizaciji prilagođavaju režimu sportskih priprema, odnosno
takmičenja.
Imajući u vidu probleme koji su se javili u praksi u vezi ugovaranja
primanja profesionalnih sportista po režimu Zakona o sportu i sa njima
povezanih poreza i doprinosa Predlog zakona precizno reguliše karakter
svih primanja sportiste, uključujući i određenje koja primanja nemaju
karakter zarade (novčana i druga nagrada za postignute sportske
rezultate, naknada troškova smeštaja, ishrane i putovanja za vreme
sportskih priprema i sportskih takmičenja, novčana i druga naknada na
ime zaključenja ugovora, naknada za korišćenje lika sportiste i druga
slična primanja), a kako bi se sprečila dosadašnja praksa izbegavanja
plaćanja poreza i doprinosa na primanja sportista.
S obzirom na dosadašnje iskustvo i konstatovanu pojavu da se ne
poštuju zakonske odredbe o vrstama ugovora koji se zaključuju između
sportskih organizacija i sportista, propisuje se da je ništav ugovor
sportske organizacije i sportiste koji je zaključen suprotno odredbama
ovog zakona.
Utvrđuje se kada će se smatrati da postoji neispunjenje ugovornih
obaveza između sportiste i sportske organizacije.
U skladu sa važećim zakonodavstvom u oblasti penzijskog i invalidskog
osiguranja, Predlog zakona predviđa mogućnost da sportisti amateri
koji nisu obavezno osigurani u smislu zakona kojim je uređeno
penzijsko i invalidsko osiguranje, mogu da se uključe u obavezno
osiguranje pod uslovima, u obimu i na način predviđen tim zakonom.
Sredstva za penzijsko i invalidsko osiguranje sportiste mogu da
obezbede i sportske organizacije i druga pravna lica, delimično ili u
celini.
Imajući u vidu i potrebu očuvanja organizacione strukture određene
sportske grane, Predlog zakona predviđa da se vrhunski sportista može
profesionalno baviti sportskim aktivnostima u individualnim sportovima
i kao samostalni profesionalni sportista, odnosno kao preduzetnik. Za
obavljanje sportske delatnosti preduzetnik mora da ima obezbeđen
odgovarajući objekat, odgovarajuću opremu, angažovane odgovarajuće
sportske stručnjake i mora da ispunjava uslove u pogledu bezbednosti u
obavljanju delatnosti, uključujući i potrebne akte.
Sportista amater može biti zdravstveno osiguran, po propisima o
obaveznom zdravstvenom osiguranju.
Polazeći od niza nemilih događaja kada je na domaćim sportskim
priredbama „nastradao” sportista usled zdravstvenih problema,
uključujući i smrtne slučajeve, i prakse da zdravstvene preglede vrše
lekari koji nisu dovoljno edukovani, Predlogom zakona se predviđa da
sportista može učestvovati na takmičenju ako je u periodu od šest
meseci pre održavanja sportskog takmičenja, utvrđena njegova opšta
zdravstvena sposobnost. Takođe, Predlogom zakona se pored opšte
utvrđuje i posebna zdravstvena sposobnost za određene sportske grane u
periodu od šest meseci pre održavanja sportskog takmičenja, a za
određene sportske grane i u kraćem periodu, u skladu sa pravilnikom
koji sporazumno donose ministar nadležan za zdravlje i Ministar. U
odnosu na rešenja iz važećeg Zakona o sportu, zdravstvena zaštita u
oblasti sporta se Predlogom zakona kvalitativno unapređuje tako što
se, s jedne strane, obaveza utvrđivanja opšte i posebne zdravstvene
sposobnosti za bavljenje sportom proširuje kako na sportske
stručnjake, tako i na sve sportiste (ne samo takmičare kao do sada)
koji se uključuju o organizovane sportske aktivnosti u organizacijama
u oblasti sporta, dok se s druge strane, s obzirom na kadrovske i
druge potencijale uvodi da opštu i posebnu zdravstvenu sposobnost
utvrđuje nadležna zdravstvena služba čime se daje mogućnost da se ovim
poslom bave, pored zdravstvenih ustanova i privatna praksa, kao i
zdravstveni radnici i saradnici koji obavljaju zdravstvenu delatnost.
Za razliku od postojećeg rešenja prema kome su troškovi utvrđivanja
zdravstvene sposobnosti za bavljenje sportom uvek bili na teret ili
sportske organizacije ili sportiste, propisuje se, imajući u vidu
društveni značaj bavljenja dece sportom, da su troškovi zdravstvenih
pregleda maloletnih sportista uzrasta od šest do 14 godina obuhvaćeni
obaveznim zdravstvenim osiguranjem, u slučajevima kada se ti pregledi
obavljaju u zdravstvenim ustanovama iz plana mreže zdravstvenih
ustanova ili zavodu nadležnom za sport i medicinu sporta. Troškove
utvrđivanja zdravstvene sposobnosti drugih sportista i sportskih
stručnjaka snosi sportska organizacija ili druga organizacija u
oblasti sporta, sportista ili sportski stručnjak.
Posebno je značajno rešenje koje propisuje obavezu da sportska
organizacija zaključi ugovor o osiguranju vrhunskih sportista i
vrhunskih sportskih stručnjaka od posledica nesrećnih slučajeva za
vreme obavljanja sportske aktivnosti, odnosno stručnog rada u sportu.
Osigurana suma na koju mora biti ugovoreno obavezno osiguranje po
jednom sportisti, odnosno sportskom stručnjaku ne može biti niža od
dinarske protivvrednosti sledećih iznosa: 10.000 evra za slučaj smrti
sportiste; 20.000 evra za slučaj trajnog gubitka opšte radne
sposobnosti sportiste i sposobnosti da se bavi sportskim aktivnostima;
5.000 evra za slučaj privremene sprečenosti za rad, odnosno za
bavljenje sportskim aktivnostima, na ime naknade za gubitak prihoda i
stvarnih troškova lečenja sportiste. Ako sportska organizacija ne
zaključi ugovor o osiguranju, dužna je da naknadi štetu koju pretrpi
sportista, odnosno sportski stručnjak koji nije osiguran. Imajući u
vidu da je bavljenje sportom, a naročito takmičarskim, povezano sa
brojnim rizicima koji se ne mogu čak i pri najvećoj pažnji otkloniti,
ovakvim rešenjem se, u skladu sa najboljim uporednopravnim rešenjima,
pojačava zaštita sportista od raznih nesrećnih slučajeva koji su
stalni pratilac sportskih aktivnosti, i koji mogu iznenada i da mu
prekinu sportsku karijeru, a nekada i da se završe tragično. Osim
toga, nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da osigura
sportistu, odnosno sportskog stručnjaka koji nastupa za nacionalnu
sportsku reprezentaciju od posledica nesrećnog slučaja za vreme
nastupa za nacionalnu selekciju, ukoliko sportista, odnosno sportski
stručnjak nije obuhvaćen obaveznim osiguranjem od svoje sportske
organizacije. Nadležni nacionalni granski sportski savez može utvrditi
obavezu za sportske organizacije iz nadležnosti saveza da osiguranje
vrhunskih sportista i sportskih stručnjaka vrše preko tog saveza, uz
snošenje troškova polise osiguranja.
Posebno je propisana obaveza sportskih organizacija da sportisti
omoguće učešće u nacionalnoj sportskoj reprezentaciji kada je pozvan u
reprezentaciju.
Imajući u vidu da su, s jedne strane, transferi sportista među
najznačajnijim izvorima prihoda domaćih sportskih klubova, a da su, s
druge strane, primetne brojne zloupotrebe i nepravilnosti u procesu
ugovaranja i realizacije transfera, Predlog zakona po prvi put
reguliše ugovore o transferu sportista i ugovore o ustupanju
sportista. Ugovor o transferu je pisani i overen u skladu sa zakonom
ugovor između sportske organizacije sa kojom sportista ima punovažno
zaključen ugovor u skladu sa ovim zakonom i sportske organizacije u
koju sportista prelazi, na osnovu koga se sportska organizacija sa
kojom sportista ima punovažno zaključen ugovor saglašava da uz
određenu naknadu prevremeno sporazumno raskine ugovor sa sportistom
kako bi prešao u sportsku organizaciju sa kojom se zaključuje ugovor o
transferu. Nasuprot tome, ugovor o ustupanju je pisani i overen u
skladu sa zakonom ugovor između sportske organizacije sa kojom
sportista ima punovažno zaključen ugovor u skladu sa ovim zakonom i
sportske organizacije u koju sportista privremeno prelazi na osnovu
koga se sportska organizacija sa kojom sportista ima punovažno
zaključen ugovor saglašava da sportista privremeno pređe u sportsku
organizaciju sa kojom se zaključuje ugovor o ustupanju. Ovi ugovori
mogu se punovažno zaključiti samo uz pisanu i overenu u skladu sa
zakonom saglasnost sportiste.
Kako je jedan od najvećih problema, ne samo domaćeg sporta, nego i u
svetskim okvirima, nekontrolisani odliv mladih sportista u
inostranstvo ili iz „malih” sredina u velike gradove, uz nevođenje
računa o ukupnom razvoju maloletnih lica, Predlogom zakona je
predviđeno da međunarodni transfer, odnosno prelazak maloletnog
sportiste u stranu sportsku organizaciju nije dozvoljen, osim u
posebnim slučajevima utvrđenim sportskim pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza. Nacionalni transfer, odnosno prelazak
maloletnog sportiste u domaću sportsku organizaciju izvan mesta
prebivališta, odnosno boravišta maloletnog sportiste takođe nije
dozvoljen, osim ako je prelazak odobren od strane nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza u skladu sa kriterijumima i u
postupku utvrđenim sportskim pravilima. Navedeni kriterijumi moraju
biti u skladu sa ovim zakonom i sportskim pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza za odgovarajuću granu sporta, s tim da
se njima se ne može ograničavati pravo maloletnog sportiste na
prelazak u drugu sportsku organizaciju koji nije povezan sa bavljenjem
sportskim aktivnostima (obrazovanje, povezanost sa porodicom i dr.).
Imajući u vidu značaj ograničenja koje se uvodi, Predlogom zakona se
predviđa da Ministarstvo daje saglasnost na sportska pravila kojima se
uređuje prelazak maloletnog sportiste u drugu sportsku organizaciju.
Nadležni nacionalni granski sportski savez vodi evidenciju transfera,
odnosno prelazaka maloletnih sportista i obaveštava Ministarstvo u
roku od 15 dana od svakog obavljenog transfera, odnosno registrovanog
prelaska maloletnog sportiste. Konačno, kako bi se sprečile negativne
pojave pri transferima naših sportista da transferna naknada u
najvećem delu ode trećim licima (menadžerima, investicionim
fondovima), Predlogom zakona se utvrđuje da su ugovori na osnovu kojih
treća lica stiču isključiva prava nad budućim ekonomskim pravima
sportske organizacije pri budućim transferima sportiste ništavi. Takvo
pravilo je od 2015. godine već važeće u fudbalu na osnovu propisa
UEFE.
Kako sport, posebno vrhunski i takmičarski, sa sobom nosi i znatne
rizike, Predlogom zakona se predviđa da je zabranjeno sportistu
izložiti sportskim aktivnostima koje mogu da ugroze ili pogoršaju
njegovo zdravstveno stanje. Kada su u pitanju deca sportisti, njih je
zabranjeno izlagati sportskim aktivnostima i fizičkim vežbanjima koja
mogu da ugroze ili pogoršaju njihovo zdravstveno stanje ili da
negativno utiču na psihosocijalni i motorički razvoj ili obrazovanje.
Ukoliko se pri obavljanju sportskih aktivnosti i delatnosti desi neki
štetni događaj u kome učestvuje sportista ili sportski stručnjak, na
odgovornost za štetu koju pretrpi sportista i sportski stručnjak pri
bavljenju sportskim aktivnostima ili je prouzrokuje drugom licu
primenjuju se opšta pravila o odgovornosti za štetu. Pravom na naknadu
štete ne obuhvata se ona šteta koja je, u skladu sa sportskim
pravilima, rezultat uobičajenih opasnosti i rizika bavljenja određenom
sportskom aktivnošću, odnosno obavljanja određenog stručnog rada u
sportu.
2.1.2. OSTALA FIZIČKA LICA U SISTEMU SPORTA (čl. 25–32)
Preduslov za razvoj sporta i bavljenje sportom jeste raspolaganje
velikim brojem kvalitetnih stručnjaka (kadrova) na svim nivoima, od
administrativnog i tehničkog do onih koji rade na nivoima
rukovođenja, obuke i treninga. Ti kadrovi mogu biti i volonterski i
profesionalni, s tim da profesionalni kadrovi mogu biti i podrška
volonterima. Evropska povelja o sportu za sve, koju je Komitet
ministara Saveta Evrope usvojio još 1976. godine, istakla je značaj
stručnog kadra za razvoj sporta. Prema članu 8. te povelje „u svakom
programu sportskog razvoja biće priznata potreba za kvalifikovanim
kadrom na svim nivoima administrativnog i tehničkog upravljanja,
liderstva i treninga”. Potreba za kvalifikovanim stručnim osobljem
posebno dobija na težini kada je u pitanju rad sa decom i mladima.
Kodeks sportske etike Saveta Evrope iz 1992. godine to izričito
naglašava. Sve sportske i sa sportom povezane organizacije dužne su da
osiguraju da svi koji su odgovorni za decu i mlade budu na
odgovarajućem nivou kvalifikovani da se njima bave, treniraju ih ili
obrazuju, a posebno da razumeju biološke i psihološke promene vezane
za njihovo sazrevanje.
Predlog zakona je posebnu pažnju poklonio stvaranju zakonske osnove za
dalji razvoj i unapređenje stručnog rada u oblasti sporta. Najvažnija
rešenja su sledeća.
Stručni rad u sportskim organizacijama i drugim organizacijama u
oblasti sporta mogu isključivo obavljati sportski stručnjaci i
stručnjaci u sportu. Sportski stručnjaci su lica koja imaju
odgovarajuće obrazovanje u oblasti sporta, odnosno fizičke kulture,
ili su osposobljena za obavljanje određenih stručnih poslova u sportu,
ako zakonom nije drukčije određeno. Stručnjaci u sportu su lica drugih
zanimanja koja doprinose ostvarivanju sportskih aktivnosti i sportskih
delatnosti. Imajući u vidu nedostatak stručnog kadra u sportu i
činjenicu da su prema Zakonu o sportu iz 1996. godine više stotina
lica imala status sportskog stručnjaka na osnovu završene neke više
trenerske škole, da bi taj status izgubili donošenjem Zakona o sportu
2011. godine, novim rešenjem, članom 25. stav 2. Predlog zakona
definiše da su sportski stručnjaci lica koja imaju odgovarajuće više
ili visoko obrazovanje u oblasti sporta, odnosno fizičke kulture ili
su osposobljena, u skladu sa Zakonom o sportu, za obavljanje određenih
stručnih poslova u sportu, ako zakonom nije drukčije određeno. Imajući
u vidu da u domaćem sportu rade brojni strani sportski stručnjaci,
Predlog zakona predviđa da strani sportski stručnjaci, odnosno lica sa
stranim državljanstvom koji imaju odgovarajuće obrazovanje ili stručnu
osposobljenost u oblasti sporta, u skladu sa zakonom države čiji su
državljani smatraju se sportskim stručnjakom u smislu ovog zakona.
Predlog zakona je precizirao šta se posebno smatra stručnim radom u
sportu. Takođe, Predlog zakon predviđa da stručni rad u sportu mogu
obavljati sportski stručnjaci koji ispunjavaju uslove predviđene ovim
zakonom i poseduju dozvolu za rad, predviđenu pravilima nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza i pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza. Imajući u vidu brojne probleme koje u
praksi imaju sportski stručnjaci sa završenim visokim obrazovanjem u
oblasti sporta i fizičke kulture pri dobijanju dozvole za rad od
strane nacionalnih granskih sportskih saveza, propisuje se da lica
koja su završila odgovarajući akreditovani studijski program u
visokoškolskoj ustanovi i stekla odgovarajuće stručno zvanje u oblasti
sporta, u skladu sa zakonom, stiču dozvolu za rad u sportskoj grani na
koju se studijski program odnosi koja odgovara stručnom nazivu,
odnosno sportskom zvanju koje su stekli, ako ispunjavaju uslove iz
člana 30. stav 1. Predloga zakona. U svakom slučaju, dozvola za rad
može da se obnovi sportskom stručnjaku samo ako je obavio stručno
usavršavanje u skladu sa ovim zakonom. Predlog zakona uređuje osnovne
uslove za izdavanje, obnavljanje i oduzimanje dozvole za rad sportskog
stručnjaka, s tim da se ovlašćuje Ministar da te uslove bliže uredi.
Na osnovu zakona i akta Ministra, nadležni sportski savez bi svojim
sportskim pravilima bliže uredio pitanja vezana za izdavanje,
obnavljanje i oduzimanje dozvole za rad sportskim stručnjacima iz
njihove ingerencije.
Imajući u vidu značaj stručnog rada sa decom, ali i pravila nadležnih
međunarodnih sportskih saveza, propisuje se da stručno
vaspitno-obrazovni rad sa decom mogu obavljati samo sportski
stručnjaci koji imaju više ili visoko obrazovanje u oblasti fizičkog
vaspitanja i sporta ili su pored osnovne stručne osposobljenosti i
posebno stručno osposobljeni za stručni rad sa decom u skladu sa ovim
zakonom. Polazeći od odredbi Zakona o mladima („Službeni glasnik RS”,
broj 50/11), pod decom se smatraju lica koja imaju manje od 16 godina
života. Za koja sportska zvanja i zanimanja će sportskim stručnjacima
biti potrebno isključivo stručno obrazovanja, a koja će se sportska
zvanja (i time i pravo bavljenja određenim oblicima stručnog rada sa
decom) moći steći i na osnovu posebne stručne osposobljenosti bliže će
se regulisati Pravilnikom o nomenklaturi sportskih zvanja i zanimanja,
koji donosi Ministar. Ovo zakonsko rešenje je posebno uzelo u obzir da
je pojam sportski stručnjak širi pojam od pojma sportski trener i da
obuhvata 18 sportskih zanimanja sa 45 sportskih zvanja. Na primer,
sportske sudije su sportski stručnjaci, i za ovu vrstu sportskih
stručnjaka, koji sude i na takmičenjima u kojima učestvuju deca, ne
postoji redovno (visoko školsko) obrazovanja, te je moguće jedino
stručno osposobljavanje.
Sportski stručnjaci i stručnjaci u sportu dužni su da planiraju i
evidentiraju stručni rad koji obavljaju u organizaciji u oblasti
sporta. Organizacije u oblasti sporta donose plan stručnog
obrazovanja, osposobljavanja i usavršavanja sportskih stručnjaka i
stručnjaka u sportu i obezbeđuju uslove za njegovo ostvarivanje. One
su dužne da utvrde potrebu stručnog obrazovanja, osposobljavanja i
usavršavanja i zaposlenim sportskim stručnjacima i stručnjacima u
sportu omoguće stručno obrazovanje, osposobljavanje i usavršavanje, u
skladu sa svojim potrebama i sportskim pravilima nadležnog granskog
sportskog saveza. Ako se troškovi stručnog obrazovanja,
osposobljavanja i usavršavanja zaposlenih sportskih stručnjaka i
stručnjaka u sportu obezbeđuju iz sredstava organizacije, u skladu sa
njenim opštim aktima, međusobna prava i obaveze uređuju se ugovorom
kojim se posebno određuju uslovi finansiranja i obaveza tog lica u
određenom vremenskom periodu, po završetku stručnog obrazovanja,
osposobljavanja i usavršavanja, da radi u toj organizaciji.
Smatrajući da postojeći sistem stručnog osposobljavanja u oblasti
sporta nije dao očekivane rezultate, Predlogom zakona su izvršene
promene u definisanju ko može da se bavi stručnim osposobljavanjem u
oblasti sporta i pod kojim uslovima. Poslovima stručnog
osposobljavanja mogu da se bave visokoškolske ustanove u oblasti
sporta, za ona sportska zvanja koja odgovaraju stručnim nazivima koji
se u tim ustanovama mogu steći, kao i zavodi nadležni za sport i
medicinu sporta. Pod ovim zakonom utvrđenim uslovima, stručnim
osposobljavanjem se mogu baviti i druge organizacije u oblasti sporta,
posebno nacionalni granski sportski savezi. Imajući u vidu brojne
probleme koji se u praksi javljaju u vezi obavljanja stručnog
osposobljavanja u sportu, kako od strane visokoškolskih ustanova, tako
i nacionalnih sportskih saveza i udruženja, utvrđuje se obaveza za sve
organizacije koje se bave stručnim osposobljavanjem u sportu da to
čine pod uslovima i na način utvrđen aktom koji donosi ministar
nadležan za sport. Takvo rešenje je postojalo u Zakonu o sportu 1996.
godine i u praksi se pokazalo kao adekvatnije od postojećeg. Ministar
bliže propisuje uslove za osposobljavanje i usavršavanje, a
ispunjenost tih uslova utvrđuje sportski inspektor. Ministar, takođe,
propisuje okvirni plan i program i način stručnog osposobljavanja za
obavljanje određenih stručnih poslova u sportu, uslove, način i
postupak izdavanja, obnavljanja i oduzimanja dozvole za rad sportskim
stručnjacima i organizacijama, broj polaznika stručnog osposobljavanja
koji se u okviru jedne grupe može upisati i obrazac i sadržinu
uverenja o završenom osposobljavanju za obavljanje određenih stručnih
poslova u sportu. Ministarstvo daje saglasnost na akt nacionalnih
sportskih saveza kojima uređuju uslove i postupak izdavanja dozvole za
rad sportskim stručnjacima.
Da je promena sistema stručnog osposobljavanja potreban proističe i iz
delimičnih podataka koji su prikupljeni tokom priprema ovog zakona o
tome koliko ima akreditovanih studijskih programa u oblasti sporta na
visokoškolskim ustanovama u Republici Srbiji i koliko je lica stručno
osposobljeno kroz programe stručnog osposobljavanja od početka primene
Zakona o sportu. Podaci su nepotpuni jer nekoliko organizacija nije
Ministarstvu dostavilo podatke o tome, u skladu sa Zakonom o sportu.
Prema podacima sa sajta Komisije za akreditaciju i kontrolu kvaliteta
u Republici Srbiji je akreditovano 16 studijskih programa za ukupno
2260 studenata.
Akreditovani su sledeći programi:
1.
OAS – osnovne akademske studije/Fizičko vaspitanje i sport;
Menadžment u sportu;
2.
OSS – osnovne strukovne studije/Trener;Menadžment u sportu;
Rekreacija; Studije na daljinu;
3.
SAS – specijalističke akademske studije / - /;
4.
SSS – specijalističke strukovne studije /Sport na srpskom i
engleskom jeziku/;
5.
IAS – integrisane akademske studije;
6.
DAS – diplomske akademske studije;
7.
MAS – master akademske studije / Fizičko vaspitanje i sport;
Fizičko vaspitanje i sport-Studije na daljinu; Menadžment u
sportu; Menadžment u sportu i rekreaciji; Menadžment trenažne
tehnologije/;
8.
DS – doktorske studije: Eksperimentalne metode humane lokomocije;
Fizičko vaspitanje i sport; Menadžment u sportu;
9.
ZSP – zajednički studijski program;
10.
DLS – studijski program na daljinu /Fizičko vaspitanje i
sport-Studije na daljinu.
Po završetku studija na visokoškolskim ustanovama u Republici Srbiji
mogu se steći sledeća zvanja:
*
profesor sporta i fizičkog vaspitanja;
*
diplomirani menadžer u sportu;
*
diplomirani trener;
*
menadžer u sportu;
*
master – profesor sporta i fizičkog vaspitanja;
*
diplomirani master menadžer u sportu;
*
doktor nauka u oblasti sporta i fizičkog vaspitanja.
Studijski akreditovani programi – Državni fakulteti (bez doktorskih
studija)
Naziv edukativne ustanove
OAS
OSS
MAS
Broj studenata (ukupno sa DS)
FSFV Beograd
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /160/
REKREACIJA , SPORT /30+90/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /80/
374
FSFV Novi Sad
PROFESOR FIZIČKOG VASPITANjA I SPORTA (180 ESPB) /100/
DIPLOMIRANI PROFESOR FIZIČKOG VASPITANjA I SPORTA (240 ESPB /250/
Akt upozorenja
TRENER /25/
SPORTSKI MENADžER / 25/
Akt upozorenja
MASTER IZ OBLASTI SPORTA I FIZIČKOG VASPITANjA /100/
350
Napomena – istekla akreditacija za sve programe koji su pod Aktom
upozorenja
FSFV Niš
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /195/
SPORT
SPORT NA SRPSKOM I ENGLESKOM JEZIKU /30/
SPORT - STUDIJE NA DALjINU /30/
Spec.strukovne studije - SPORT NA SRPSKOM I ENGLESKOM /25/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /150/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT - STUDIJE NA DALjINU /48/
488
FSFV Priština
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /120/
/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /50/
175
Novi Pazar – departman - Sport
SPORT I FIZIČKO VASPITANjE /30/
30
Ukupno
1417
Studijski akreditovani programi – Privatne visokoškolske ustanove (bez
doktorskih)
Naziv edukativne ustanove
OAS
OSS
MAS
Broj studenata
Zajedno sa DS
Univerzitet „Union - Nikola Tesla“ – Fakultet za sport
MENADžMENT U SPORTU/90/
TRENER U SPORTU /90/
SPORTSKO NOVINARSTVO /40/
MENADžMENT U SPORTU /25/
MENADžMENT U TURIZMU I REKREACIJI /25/
270
Fakultet za menadžment u sportu – Alfa BK
MENADžMENT U SPORTU /90/
MENADžMENT TRENAŽNE TEHNOLOGIJE /25/
MENADžMENT U SPORTU /25/
140
Visoka škola za košarku „Borislav Stanković“
STRUKOVNE STUDIJE ZA KOŠARKU /80/
80
Visoka škola strukovnih studija - Akademija fudbala Beograd
TRENER /60/
STRUKOVNI MENADžER /60/
120
Visoka sportska i zdravstvena škola strukovnih studija
SPORTSKI TRENER /110/
SPORTSKI MENADžMENT /33/
143
Sportska akademija
SPORTSKI TRENER /90/
90
Ukupno
843
Na osnovu iznetog pregleda može se zaključiti da se na visokoškolskim
ustanovama u Republici Srbiji trenutno vrši obrazovanje sportskih
stručnjaka samo za dva sportska zanimanja od 14 iz Pravilnika o
nomenklaturi sportskih zanimanja i zvanja: trener u sportu i sportski
menadžer. Kada su u pitanju treneri u sportu, nedostaje podatak, jer
javno nije objavljen, za koje sportove (sportske grane) su
akreditovani studijski programi. Prema informacijama dobijenim od
nacionalnih sportskih saveza, za značajan broj sportova iz Pravilnika
o granama sporta u Republici Srbiji ne postoje studijski programi ni
za trenere.
Kada je u pitanju stručno osposobljavanje, prema podacima
Ministarstva, od početka primene važećeg Zakona o sportu, programi
stručnog osposobljavanja su realizovani na sledećim visokoškolskim
ustanovama i nacionalnim sportskim savezima:
*
FSFV u Nišu;
*
FSFV u Beogradu;
*
Fakultetu sporta Union „Nikola Tesla”';
*
Akademiji fudbala;
*
Sportskoj akademiji;
*
Pokrajinskom Zavodu za sport i medicinu sporta;
*
TIMS Novi Sad;
*
FSFV u Novom Sadu;
*
Visokoj sportskoj i zdravstvenoj školi;
*
Joga savezu Srbije (od 30.04.2013);
*
Savezu Srbije za bodibilding, fitnes i bodi fitnes.
Realizovani su programi stručnog osposobljavanja za sledeća sportska
zvanja iz Nomenklature sportskih zanimanja i zvanja: sportski
operativni trener (III nivo – 240 časova), sportski učitelj (II nivo –
120 časova) i sportski instruktor (III nivo – 240 časova).
Ukupan broj stručno osposobljenih lica od 2012. do početka 2015. po
pojedinim organizatorima stručnog osposobljavanja je:
*
Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja u Nišu – 117;
*
Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja u Beogradu – 329;
*
Fakultet za sport Univerziteta „Nikola Tesla” – 78;
*
Akademija fudbala – 39;
*
Joga savez Srbije – 37.
Stručno osposobljavanje sportskih operativnih trenera u prethodno
navedenih pet organizacija vršeno je za sledeće sportove: aerobik,
aikido, atletika, biatlon, boks, boćanje, bodi bilding, vaterpolo,
veslanje, go, sportska gimnastika, dizanje tegova, jedrenje, joga,
kjokušinkai, košarka, karate, kung fu, kik boks, konjički sport,
mačevanje, odbojka, orijentiring, plivanje, pers. i grupni fitnes,
poverlifting, ragbi 13, ritmička gimnastika, rukomet, ronjenje,
rvanje, skijanje, streljaštvo, sportski ples, stoni tenis, sportsko
penjanje, sinhrono plivanje, savate, tekvondo, tenis, fudbal, džudo,
šah. Ono što je, međutim, značajno pomenuti, broj polaznika u najvećem
broju navedenih sportova je izuzetno mali (od 1 do 10) u svim upisnim
rokovima. Izuzetak su unekoliko košarka, rukomet, odbojka, rvanje,
fitnes, vaterpolo, ragbi 13, joga. Kuriozitet je da je Akademija
fudbala organizovala stručno osposobljavanje za karate (38 polaznika)
i stoni tenis (1 polaznik).
Da je sportu Republike Srbije potreban kvalitativno drugčiji pristup
unapređenju stručnog rada u sportu proizlazi i iz projekta „Ko čini
vaš tim”, koji je realizovala Antidoping agencija Republike Srbije u
saradnji sa Ministarstvom. U okviru projekta anketirano je putem
upitnika 348 vrhunskih sportista (232 muškog pola i 116 ženskog pola),
stipendista Ministarstva, iz 46 nacionalnih sportskih saveza. Reč je
dakle o najboljim sportistima Republike Srbije. Upitnik su popunili
323 sportista, a upitnik je posebno analizirao osobe koje prate
sportiste (sportski personal ili „sport entourage”: treneri,
kondicioni treneri, lekari i fizioterapeuti). Na pitanje koju školu za
završili njihovi treneri, naši vrhunski sportisti su naveli: 1) ništa
nije upisano, nemam trenera – 28,2%; 2) DIF u Beogradu – 23,5%; 3) ne
znam – 9,6%; 4) viša trenerska – 5,9%; 5) Fakultet za sport – 3,7%; 6)
Visoka sportska i zdravstvena škola – 3,7%, 7) Viša poslovna škola –
3,1%, 8) Ekonomski fakultet – 2,8%; 9) FON – 2,8%; 10) DIF u Novom
Sadu – 2,5%; 11) TIMS – 2,2%, 12) Vojna akademija – 2,2%; 13) Sportska
akademija – 1,5%; 14) Građevinski fakultet – 1,5%; 15) Poljoprivredna
škola – 1,2%, 16) Viša medicinska škola u Zemunu – 0,9%, 17) Viša
elektrotehnička – 0,6%, 18) Tehnička škola – 0,3%; 19) Gimnazija –
0,3%, 20) Strani univerzitet – 0,3%; 21) Fakultet za menadžment u
sportu – 0,3%; 22) zaslužni sportista – 0,3%; 23) operativni trener –
0,3%; 24) Akademija fudbala – 0,3%; 25) Fakultet za sport i fizičko
vaspitanje u Prištini – 0,3%; 26) Fakultet šumarstva – 0,3%; 27)
Rudarsko geološki fakultet – 0,3%; 28) Defektološki fakultet – 0,3%;
29) Mašinski fakultet – 0,3%; 30) Filozofski fakultet – 0,3%; 31)
Prirodno matematički fakultet – 0,3%. Neki fakultet ima 53,49%
trenera, višu školu 21,39% trenera, srednju školu 18,93% trenera i
osnovnu školu 0,82% trenera. Najveći broj trenera su bivši sportisti –
88,9%. Iz posmatrane grupe vrhunskih sportista, samo sedam sportista
nije imalo trenera, dok su ostali imali od jednog do 14 trenera tokom
karijere, u proseku 3,65 trenera.
Inače, prema važećem Zakonu o sportu i Uputstvu za regulisanje rada
personala sportiste (menadžeri, agenti, treneri, kondicioni treneri,
medicinsko osoblje) koje je usvojeno od strane Izvršnog odbora
Međunarodnog olimpijskog komiteta u Durbanu 4. jula 2011. godine,
članovi personala sportiste trebaju da budu adekvatno kvalifikovani da
bi radili u svojoj oblasti, kroz licence, sertifikate ili diplome,
pogotovu kada su predloženi od strane međunarodne federacije ili
nacionalnog sportskog saveza.
Postupak za izdavanje odobrenja za obavljanje poslova stručnog
osposobljavanja pokreće se zahtevom koji se podnosi Ministarstvu od
strane ovlašćenih organizacija. O zahtevu za izdavanje odobrenja, na
osnovu ispunjenosti uslova utvrđene od strane sportskog inspektora,
odlučuje Ministarstvo rešenjem u roku od tri meseca od dana podnošenja
zahteva. Odobrenje se izdaje na pet godina i oduzima se rešenjem
Ministarstvo ako organizacija prestane da ispunjava uslove za
izdavanje odobrenja ili ako aktivnosti stručnog osposobljavanja u
sportu obavlja u suprotnosti za ovim zakonom ili ako u toku obavljanja
aktivnosti stručnog osposobljavanja učini prekršaj u vezi sa
aktivnostima na stručnom osposobljavanju u sportu, na osnovu zapisnika
sportskog inspektora. Podaci iz uverenja o stručnoj osposobljenosti za
obavljanje određenih stručnih poslova u sportu, odnosno o sticanju
određenog sportskog zvanja upisuju se u radnu knjižicu. Ovakav režim
odobravanja stručnog osposobljavanja u suštini odgovara rešenjima iz
zakona kojim je uređeno obrazovanje odraslih.
Polazeći od vladajućih rešenja u međunarodnim sportskim pravilima u
vezi ugovornih odnosa sportskih stručnjaka i sportskih organizacija,
propisuje se da sportski stručnjak zasniva radni odnos sa sportskom
organizacijom, zaključenjem ugovora o radu, na neodređeno vreme ili na
određeno vreme najduže do pet godina, a da se na zaključenje ugovora
između sportskog stručnjaka i sportske organizacije shodno primenjuju
odredbe Predloga zakona o zaključenju ugovora između sportiste i
sportske organizacije. Bavljenje stručnim radom u skladu sa ugovorom o
stručnom angažovanju smatra se radom van radnog odnosa, u skladu sa
zakonom. U slučaju da se sportski stručnjak bavi stručnim radom u
sportskoj organizaciji kao član sportskog udruženja bez ugovora,
sportska organizacija donosi odluku o imenovanju sportskog stručnjaka
za obavljanje određenog sportskog zanimanja u sportskoj organizaciji,
u skladu sa zakonom i sportskim pravilima. Sportski stručnjak, odnosno
stručnjak u sportu koji se stručnim radom bavi kao član sportskog
udruženja bez ugovora i bez naknade ima prava utvrđena sportskim
pravilima i opštim aktima sportskog udruženja. Sportski stručnjak i
sportska organizacija ugovorom o radu, odnosno ugovorom o stručnom
angažovanju regulišu sva pitanja vezana za primanja sportskog
stručnjaka, kako onih koja imaju karakter zarade, tako i onih koji taj
karakter nemaju. U tom pogledu su prihvaćena rešenja koja važe za
profesionalne sportiste.
Predlogom zakona se uređuje da se nad stručnim radom u oblasti sporta
vrši stručni nadzor. Stručni nadzor vrši Zavod za sport i medicinu
sporta Republike Srbije, a na teritoriji autonomne pokrajine –
pokrajinski zavod za sport i medicinu sporta, preko stručnih sportskih
nadzornika, kao povereni posao. Predlogom zakona se uređuje i predmet
nadzora kao i mere koje se preduzimaju ako se utvrde nepravilnosti.
Ministar bliže uređuje način i postupak obavljanja stručnog nadzora,
mere za otklanjanje uočenih nedostataka, uslove za imenovanje stručnog
sportskog nadzornika, obrazac i način izdavanja legitimacije stručnog
sportskog nadzornika i druga pitanja od značaja za sprovođenje
stručnog nadzora u oblasti sporta.
2.2. ORGANIZACIJE U OBLASTI SPORTA (čl. 33–111)
Predlog zakona reguliše sve organizacione oblike koji se pojavljuju u
oblasti sporta: sportske organizacije (sportsko udruženje i sportsko
privredno društvo), sportska društva, granske sportske saveze,
teritorijalne sportske saveze, Olimpijski komitet Srbije,
Paraolimpijski komitet Srbije, stručna i druga udruženja i saveze u
oblasti sporta, Zavod za sport i medicinu sporta Republike Srbije,
ustanove i privredna društva u oblasti sporta i sportske zadužbine,
fondacije i fondove.
Predlogom zakona su prepoznati i regulisani svi postojeći i mogući
oblici organizovanja u oblasti sporta, kako po prirodi aktivnosti,
tako i po teritorijalnoj pripadnosti. Pojedini organizacioni oblici su
u potpunosti regulisani, a pojedini samo u delovima koji su specifični
za oblast sporta, dok se u ostalim delovima upućuje na primenu opštih
režima. U Predlogu zakona se u potpunosti reguliše pravni položaj i
rad sportskih udruženja, pošto je zaključeno da ona imaju izrazite
specifičnosti u odnosu na druga udruženja i da razdvajanje regulisanja
pravnog položaja sportskih udruženja u više zakona predstavlja veliku
teškoću pri primeni zakona za članove sportskih udruženja, s obzirom
da njima upravljaju, uglavnom, volonteri. Takav pristup je preuzet iz
važećeg Zakona o sportu i u praksi se pokazao ispravnim. Pri
koncipiranju organizacione strukture sporta pošlo se od dokumenta
Evropske unije pod nazivom „Evropski model sporta”, kojim je
preporučena piramidalna struktura sporta (za razliku od američkog
modela zatvorenog kruga) kao odgovarajući okvir za razvoj sporta i
njegovih vrednosti.
2.2.1. SPORTSKE ORGANIZACIJE (čl. 33–35)
Najvažnije među organizacijama u oblasti sporta su sportske
organizacije (kao udruženja i kao sportska privredna društva) čiji je
pravni položaj uređen čl. 31–92. Predloga zakona.
Ovim odredbama Predloga zakona regulisani su opšti uslovi za sve
oblike sportskih organizacija koji moraju da budu ispunjeni kako bi
sportska organizacija mogla da obavlja sportske aktivnosti i sportske
delatnosti. Naime, svaka sportska organizacija mora da ima: učlanjene
ili ugovorom angažovane sportiste; angažovane sportske stručnjake u
zavisnosti od vrste delatnosti; obezbeđen odgovarajući prostor,
odnosno sportske objekte i sportsku opremu; odgovarajuću unutrašnju
organizaciju i finansijska sredstva, ako učestvuje u sportskim
takmičenjima; osiguranu bezbednost sportista i drugih učesnika pri
obavljanju sportskih aktivnosti i delatnosti. Ministar bliže uređuje
uslove, a ispunjenost uslova utvrđuje sportski inspektor u postupku
redovnog inspekcijskog nadzora.
S ciljem unapređenja rada, sprečavanja negativnih uticaja i zaštite
regularnosti takmičenja propisuje se da članovi uprave sportske
organizacije, uključujući i zastupnika i likvidacionog upravnika, ne
mogu biti: osnivači, vlasnici udela ili akcija, zastupnici,
likvidacioni upravnici, zaposleni ili članovi sportske organizacije
koja se takmiči u istom rangu takmičenja; članovi uprave i službena
lica nadležnog granskog sportskog saveza, odnosno službena lica
organizacije u oblasti sporta koja upravlja sportskom ligom; vlasnici
i članovi organa sportskih kladionica; sportski posrednici u
odgovarajućoj grani sporta; lica koja poslovima ili aktivnostima mogu
neposredno da utiču na takmičenje u istom stepenu takmičenja; koja su
osuđena za krivična dela protiv privrede, imovine i službene dužnosti,
kao i za sledeća krivična dela: teško ubistvo, teška krađa,
razbojnička krađa, razbojništvo, utaja, prevara, neosnovano korišćenje
kredita i druge pogodnosti, iznuda, ucena i zelenaštvo, omogućavanje
upotrebe doping sredstava, neovlašćena proizvodnja i stavljanje u
promet doping sredstava, nasilničko ponašanje na sportskoj priredbi
ili javnom skupu i dogovaranje ishoda takmičenja, dok traju pravne
posledice osude; koja ne mogu biti članovi organa privrednih društava
ili udruženja u skladu sa zakonom kojim je uređen sukob interesa u
obavljanju javnih dužnosti.
U odnosu na dosadašnja rešenja, u Predlogu zakona se preciznije
reguliše korišćenje reči „klub” u nazivu sportske organizacije. Tako
se propisuje da reč „klub” može biti korišćena u nazivu samo sportske
organizacije koja učestvuje u takmičenjima u okviru nadležnog granskog
sportskog saveza, a na osnovu potvrde nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza. Sportska organizacija pri osnivanju ne može
koristiti reč „klub”. S druge strane, sportska organizacija koja
učestvuje u sportskim takmičenjima obavezno u nazivu ispred reči
„klub” sadrži naziv sportske grane ili discipline u kojoj se takmiči,
a ako učestvuje u takmičenjima u više grana sporta ili disciplina u
nazivu obavezno sadrži reči „sportski klub”.
Takođe, propisano je da sportska organizacija može učestvovati u
sportskim takmičenjima ukoliko je član, odnosno ako je registrovana
kod nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza i ako ispunjavanja
uslove utvrđene ovim zakonom, s ciljem zaštite regularnosti sportskih
takmičenja.
SPORTSKO UDRUŽENjE (čl. 36–91)
Rad i pravni položaj sportskih organizacija koje su organizovane kao
udruženja regulisan je čl. 36–91. Predloga zakona. Toliki broj članova
je vezan za činjenicu da je preko 95% svih sportskih organizacija u
Republici Srbiji u pravnoj formi udruženja. Predlog zakona u
potpunosti reguliše pravni položaj sportskih udruženja od osnivanja,
naziva, sedišta, članstva, organa, imovine, prestanka do rešavanja
sporova unutar udruženja.
Najvažnije suštinske izmene u odnosu na Zakon o sportu odnose se na
sledeća pitanja:
*
imajući u vidu značaj članarina za sportske organizacije, ali i
ekonomsku snagu građana Republike Srbije koji žele da se bave
sportom ili da se njihova deca bave sportom, utvrđuje se da visina
mesečne članarine za maloletna lica ne može biti veća od jedne
desetine prosečne zarade na nivou Republike Srbije utvrđene od
strane republičkog organa nadležnog za poslove statistike za
prethodnu budžetsku godinu;
*
imajući u vidu značaj bavljenja sportom pripadnika vojske i
policije i koristeći uporednopravna iskustva propisuje se da se
pri ministarstvima nadležnim za odbranu i unutrašnje poslove mogu
od strane vojnih lica, odnosno pripadnika policije i uz saglasnost
ministra nadležnog za poslove odbrane, odnosno unutrašnje poslove,
osnovati vojna, odnosno policijska sportska udruženja, s tim da
ministar nadležan za poslove odbrane, odnosno ministar nadležan za
unutrašnje poslove bliže uređuju rad i delatnost tih udruženja;
*
propisuje se da svaki član sportskog udruženja može pokrenuti
postupak pred nadležnim sudom za utvrđivanje ništavosti opšteg
akta sportskog udruženja koji je donet suprotno statutu sportskog
udruženja ili sportskim pravilima, u skladu sa zakonom kojim se
uređuje rad udruženja;
*
s obzirom na postojanje zloupotreba nadmoći sportskih organizacija
i saveza nad sportistima i drugim članovima udruženja, odnosno
saveza, propisuje se da član sportskog udruženja ne može biti
disciplinski kažnjen za korišćenje svojih prava u skladu sa
zakonom, sportskim pravilima i opštim aktima udruženja;
*
s obzirom da se u praksi zloupotrebljava zakonska odredba da
sportska udruženja mogu imati različite kategorije članova sa
različitim pravima i obavezama, utvrđuje se da sportskim
udruženjem u sportskoj rekreaciji neposredno upravljaju svi
članovi, sa jednakim pravom glasa;
*
imajući u vidu značaj arbitražnog rešavanja sporova u sportu,
detaljnije se reguliše rad stalnih arbitražnih sportskih sudova
koji se obrazuju pri Olimpijskom komitetu Srbije, Paraolimpijskom
komitetu Srbije i Sportskom savezu Srbije i nadležnom nacionalnom
granskom sportskom savezu, kako u pogledu nadležnost, tako i u
odnosu na pravila postupka, organizacije, izbora arbitara i
arbitražnih troškova;
*
polazeći od mogućnosti predviđene Predlogom zakona da jedinica
lokalne samouprave bude osnivač sportske organizacije i
uvažavajući poseban značaj sportske organizacije koji ona može da
ima za jedinicu lokalne samouprave Predlogom zakona se otvara
mogućnost da sportsko udruženje dobrovoljno promeni pravni oblik u
sportsko privredno društvo donošenjem odluke o organizovanju kao
sportsko privredno društvo sa ograničenom odgovornošću pod uslovom
da prenese celokupna osnivačka prava u tom novoosnovanom sportskom
privrednom društvo sa ograničenom odgovornošću na jedinicu lokalne
samouprave na čijoj teritoriji ima sedište, uz prethodnu
saglasnost te jedinice lokalne samouprave. U ovom slučaju sportsko
privredno društvo sa ograničenom odgovornošću je pravni sledbenik
sportskog udruženja čijom promenom pravnog oblika je nastalo i
preuzima imovinu i sva prava i obaveze sportskog udruženja iz koga
je nastalo, uključujući i zaposlene, a odluku sportskog udruženja
o ovakvoj promeni oblika donosi skupština sportskog udruženja
dvotrećinskom većinom od ukupnog broja članova skupštine sportskog
udruženja, a saglasnost za to daje skupština jedinice lokalne
samouprave;
*
reguliše se odgovornost članova organa sportskog udruženja za
štetu koju svojim odlukama prouzrokuju udruženju, imajući u vidu
obim gubitaka koji postoji u sportskim udruženjima (klubovima).
*
imajući u vidu činjenicu da neki međunarodni sportski savezi
zabranjuju sudsko rešavanje sporova u okvirima nacionalnih
granskih sportskih saveza, utvrđuje se da se ništavost
pojedinačnog akta organa, odnosno zastupnika sportskog udruženja
po pravilu utvrđuje pred nadležnim osnovnim sudom, osim ako je za
rešavanje sporova koji nastanu u sportskom udruženju utvrđena
nadležnost stalnog sportskog arbitražnog suda pri Olimpijskom
komitetu Srbije, Paraolimpijskom komitetu Srbije ili Sportskom
savezu Srbije, odnosno jedinstvenog stalnog sportskog arbitražnog
suda koji obrazuju Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski
komitet Srbije i Sportski savez Srbije.
*
preciznije se reguliše postupak upisa u Registar udruženja,
društava i saveza u oblasti sporta (u daljem tekstu: Registar) kod
Agencije za privredne registre i razlozi i postupak za poništenje
upisa u Registar;
*
uvodi se obaveza objavljivanja statuta, finansijskih i revizorskih
izveštaja radi uvođenja transparentnosti u radu;
*
ustanovljava se vođenje Jedinstvene evidencije svih organizacija u
oblasti sporta;
*
kako bi se sprečile zloupotrebe u radu članova organa sportskih
organizacija koje su značajnim delom i dovele do problema u radu,
posebno finansijskih problema, propisuje se dužnost članova organa
sportskog udruženja prema sportskom udruženju (dužnosti pažnje,
dužnosti prijavljivanja poslova i radnji u kojima imaju lični
interes, dužnosti izbegavanja sukoba interesa, dužnosti čuvanja
poslovne tajne i dužnosti poštovanja zabrane konkurencije);
*
s obzirom na zloupotrebe koje postoje u praksi, propisuje se da je
raspolaganje imovinom sportskog udruženja suprotno odredbama ovog
zakona ništavo;
*
s ciljem izjednačavanja pravnog položaja sportskih udruženja i
drugih udruženja, propisuje se da sportsko udruženje može radi
pribavljanja sredstava potrebnih za ostvarivanje svojih sportskih
ciljeva neposredno da obavlja i privrednu i drugu delatnost kojom
se stiče dobit u skladu sa zakonom kojim se uređuje klasifikacija
delatnosti, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom. U skladu sa
„Osnovnim principima statusa nevladinih organizacija u Evropi”
Saveta Evrope, sportsko udruženje može osnovati privredno društvo
ili drugo pravno lice, u skladu sa zakonom kojim se uređuju
privredna društva pod uslovom da celokupnu ostvarenu neto dobit
tog osnovanog privrednog društva sportsko udruženje-osnivač
koristi za ostvarenje svojih sportskih ciljeva utvrđenih statutom.
Sportsko udruženje može i neposredno obavljati privrednu delatnost
pod sledećim uslovima: da je privredna delatnost u vezi sa
statutarnim ciljevima tog sportskog udruženja; da je privredna
delatnost predviđena statutom; da je privredna delatnost manjeg
obima, odnosno da se obavlja u obimu potrebnom za ostvarivanje
ciljeva sportskog udruženja; da je privredna delatnost upisana u
Registar. Sportsko udruženje može otpočeti sa neposrednim
obavljanjem privredne delatnosti tek nakon upisa u Registar.
Sportsko udruženje nema, međutim, pravo da ostvarenu dobit od
privredne ili druge delatnosti raspodeljuje svojim osnivačima,
članovima, članovima organa sportskog udruženja, direktorima,
zaposlenima ili sa njima povezanim licima. Pod povezanim licima
smatraju se lica koja su kao takva utvrđena zakonom kojim se
uređuju privredna društva;
*
detaljnije se reguliše postupak dobrovoljne likvidacije sportskog
udruženja, a u slučaju postojanja razloga za „prinudno” gašenje
sportskog udruženja neće se sprovoditi likvidacija, već će nakon
pravnosnažnosti rešenja sportskog inspektora kojim je utvrđeno
postojanje zakonom propisanih razloga za prestanak sportskog
udruženja imovina sportskog udruženja odmah preći na organizaciju
koja je statutom određena kao primalac imovine. Ta organizacija će
odgovarati za obaveze ugašenog sportskog udruženja do visine
vrednosti stečene imovine. Takvo rešenje je važilo po Zakonu o
sportu iz 1996. godine i u praksi se pokazalo kao efikasnije i
bolje za potrebe sporta. Zbog zaštite regularnosti takmičenja i
integriteta sporta potreban je efikasan postupak gašenja sportskih
udruženja.
Pored toga, osnovna zakonska rešenja koja su dodatno precizirana i
uređena u odnosi na važeći Zakon o sportu, su sledeća:
*
Sportsko udruženje mogu osnovati najmanje tri osnivača. Osnivač
sportskog udruženja može biti potpuno poslovno sposobno fizičko
lice i/ili pravno lice. Predlogom zakonom se konstituiše liberalan
i jednostavan sistem osnivanja sportskog udruženja. Sportsko
udruženje se osniva usvajanjem i potpisivanjem osnivačkog akta
(propisane sadržine) i statuta i izborom, odnosno imenovanjem lica
za zastupanje;
*
Kako sportska udruženja imaju autonomiju uređenja unutrašnjih
odnosa u organizaciji, za njegovo postojanje i rad su od
odlučujućeg značaja statut i druga opšta akta. Zbog toga se
Predlogom zakona predviđa da je statut osnovni opšti akt sportskog
udruženja, da on mora imati određenu sadržinu (krug pitanja koja
se regulišu) i da svaki član sportskog udruženja ima pravo da
dobije primerak statuta sportskog udruženja. Svi drugi opšti akti
sportskog udruženja moraju biti u saglasnosti sa statutom. Takođe
i pojedinačni akti koje donose organi i ovlašćena lica u sportskom
udruženju moraju biti u skladu s opštim aktom sportskog udruženja;
*
Svako sportsko udruženje ima naziv i sedište. Naziv sportskog
udruženja može da sadrži naziv Republike Srbije, autonomne
pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, uz prethodnu saglasnost
nadležnog organa Republike Srbije, autonomne pokrajine ili
jedinice lokalne samouprave. Ovo pravilo se ne odnosi na pridevsku
upotrebu naziva domaće ili strane države, teritorijalne jedinice i
međunarodne organizacije, odnosno navođenje teritorijalne jedince
kao mesta sedišta sportskog udruženja. Predlog zakona predviđa da
naziv sportskog udruženja mora biti na srpskom jeziku, odnosno
srpskom jeziku i jezicima koji su u službenoj upotrebi na
teritoriji na kojoj se nalazi njegovo sedište i pismu koje je u
službenoj upotrebi. Naziv sportskog udruženja može biti i na
stranom jeziku, odnosno može da sadrži i pojedine strane reči, ako
one čine ime, odnosno naziv osnivača, odnosno ako su uobičajene u
srpskom jeziku ili ako za njih nema odgovarajuće reči u srpskom
jeziku, odnosno ako se radi o rečima na mrtvom jeziku. Sportsko
udruženje može imati i skraćeni naziv, koji se određuje statutom,
s tim da se i skraćeni naziv upisuje se u registar. Naziv
novoosnovanog sportskog udruženja mora se jasno razlikovati od
naziva drugih sportskih udruženja koja su upisana ili uredno
prijavljena za upis u registar kod istog organa. Iz naziva
sportskog udruženja mora biti vidljivo da je u pitanju sportska
organizacija, a naziv ne sme dovoditi u zabludu ni u pogledu grane
ili oblasti sporta kome pripada sportsko udruženje ili o tome o
kakvoj se vrsti pravnog lica radi ili o kom pravnom licu se radi.
Izuzetno, novoosnovano sportsko udruženje može koristi naziv ili
deo naziva sportskog udruženja koje je već upisano u Registar pod
uslovom da naziv novoosnovanog sportskog udruženja sadrži sedište
novoosnovanog sportskog udruženja koje nije identično sedištu
sportskog udruženja koje je već upisano u Registar ili uredno
prijavljeno za upis u Registar. Takođe, sportsko udruženje za
planinarski sport može u nazivu koristiti reč „društvo” ako se
ispred reči „društvo” koristi reč „planinarsko”;
*
Članovi sportskog udruženja su osnivači i lica koja naknadno
pristupe sportskom udruženju u skladu sa njegovim statutom. U
skladu sa Konvencijom o zaštiti prava dece, Predlog zakona
predviđa da fizičko lice može biti član sportskog udruženja
nezavisno od godina starosti, u skladu sa zakonom i statutom.
Izjavu o pristupanju, odnosno učlanjenju u sportsko udruženje za
maloletno lice do 14 godina daje sam maloletnik uz pisanu
saglasnost roditelja ili staratelja. Sportsko udruženje može,
takođe, u skladu sa statutom, imati različite kategorije članova,
sa različitim pravima i obavezama, s tim da članovi iste
kategorije moraju imati ista prava i obaveze i da se članu
sportskog udruženja ne može statutom ukinuti pravo glasa. Ovakvim
rešenjima se omogućava da sportsko udruženje profiliše svoju
unutrašnju strukturu i organizaciju u zavisnosti i od stepena
angažovanja pojedinih članova u ostvarivanju ciljeva udruženja,
uvažavajući načelo da onaj ko više doprinosi može da ima i veća
prava. S obzirom da je u praksi čest izvor sukoba i problema
nejasno članstvo, njegova struktura i prava koja imaju pojedini
članovi, Predlog zakona predviđa da je sportsko udruženje obavezno
da vodi knjigu članova, uključujući i podatke o njihovom pravu
upravljanja organizacijom. Polazeći od slobode udruživanja,
Predlogom zakona je predviđeno da svako lice može pod jednakim
uslovima utvrđenim statutom da postane član sportskog udruženja;
*
Polazeći od prirode sportskih aktivnosti i potrebe zaštite
regularnosti takmičenja, Predlogom zakona je predloženo da
sportisti, članovi sportskog udruženja, imaju pravo da u svako
doba istupe iz udruženja, ali se sportskim pravilima nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza može propisati da je
istupanje dozvoljeno samo po isteku određenog otkaznog roka, s tim
da otkazni rok u sportskim granama u kojima pravila predviđaju
prelazni rok može da traje najduže do početka prvog narednog
prelaznog roka, a u ostalim sportskim granama najviše šest meseci.
Sportista ne može jednostrano da istupi iz sportskog udruženja ni
u slučaju kada se ugovorom obavezao da će ostati član do određenog
roka, sve dok taj rok ne istekne, osim ako je u skladu sa zakonom
ugovor raskinut krivicom sportske organizacije ili da je ništav. U
svakom slučaju, članstvo u sportskom udruženju ne može se
prenositi niti naslediti;
*
Član sportskog udruženja može biti isključen iz sportskog
udruženja iz razloga i po postupku utvrđenim statutom. Članu
sportskog udruženja mogu se izreći i disciplinske sankcije u
skladu sa zakonom, sportskim pravilima i opštim aktima sportskog
udruženja, s tim da mu ne može biti izrečena kazna za disciplinski
prekršaj za koji nije kriv i koji pre nego što je učinjen nije bio
opštim aktom sportskog udruženja određen kao prekršaj i za koji na
isti način nije bila propisana kazna, ako ovim zakonom nije
drugčije određeno. U disciplinskom postupku moraju biti obezbeđeni
sledeći osnovni principi: pravovremeni pretres; pošteno, stručno i
nepristrasno veće za pretres; pravo okrivljenog na branioca o
ličnom trošku; pravo svake stranke u postupku na izjašnjenje i
predstavljanje dokaza; pravovremena, pisana i obrazložena odluka;
pravo na žalbu, osim ako je o odgovornosti odlučivala sportska
arbitraža u skladu sa zakonom. U svakom slučaju, opštim aktima
sportskog udruženja mora biti obezbeđeno pravo na žalbu na odluku
organa udruženja kojom je odlučivano o pravima i obavezama članova
udruženja. Takođe, zbog postojećih zloupotreba u praksi, Predlog
zakon predviđa da član sportskog udruženja ne može biti
disciplinski kažnjen za korišćenje svojih prava u skladu sa
zakonom, sportskim pravilima i opštim aktima udruženja;
*
Uporedno-pravna rešenja koja podstiču arbitražno rešavanje sporova
u oblasti sporta, pravila međunarodnih sportskih saveza koja
zabranjuju članicama da vode sudske sporove pod pretnjom zabrane
nastupa na međunarodnim takmičenjima, praksa nacionalnih saveza u
oblasti sporta (u skoro svim nacionalnim granskim sportskim
savezima postoje interne arbitraže), složenost i specifičnost
odnosa u sportu koji često rađaju razne sporove, neuporedivost
problema koji postoje u sportu sa problemima unutrašnjih odnosa
kod udruženja u drugim oblastima, značajne imovinske vrednosti
koje su angažovane u sportu, društveni značaj sporta i brojnost
udruženja i angažovanih ljudi u oblasti sporta stvaraju potrebu da
se arbitražni način rešavanja sporova u oblasti sporta (koji
postoji u praksi) jasno pravno artikuliše i kanališe u pravne
okvire koji su već jasno definisani u našem pravnom sistemu.
Predloženim rešenjem se, s jedne strane, prihvataju specifičnosti
sporova koji nastaju u oblasti sporta i uvažava potreba da se oni
autonomno regulišu, a s druge strane, postavljaju se jasni pravni
okviri za takav način rešavanja sporova. Članovi sportskog
udruženja i sportsko udruženje mogu se sporazumeti da rešavanje
spora o pravima kojima slobodno raspolažu, osim sporova za koja je
određena isključiva nadležnost suda – povere ad hoc sportskom
arbitražnom sudu ili stalnom sportskom arbitražnom sudu pri
Olimpijskom komitetu Srbije – za olimpijske sportove, stalnom
sportskom arbitražnom sudu pri Paraolimpijskom komitetu Srbije –
za paraolimpijske sportove i stalnom sportskom sudu pri Sportskom
savezu Srbije – za neolimpijske sportove, a kada su u pitanju
sporovi u vezi raskida, poništenja ili utvrđivanja ništavosti
ugovora ili ispunjenje ugovora između sportiste, odnosno sportskog
stručnjaka i sportske organizacije – i stalnom sportskom
arbitražnom sudu pri nadležnom nacionalnom granskom sportskom
savezu. Takođe, Predlogom zakona je otvorena mogućnost da
Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i
Sportski savez Srbije sporazumno obrazuju jedinstveni stalni
sportski arbitražni sud za arbitražno rešavanje sporova u sportu.
Na pitanja arbitraže shodno se primenjuju odredbe o arbitraži
zakona kojim se uređuje postupak pred arbitražom, ako ovim zakonom
nije drugčije utvrđeno. Arbitražni spor može biti predmet i
međunarodne sportske arbitraže u slučajevima utvrđenim sportskim
pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza. Stalni sportski
arbitražni sud može biti nadležan i za rešavanje sporova koji
nastanu između članova sportskog udruženja i sportskog udruženja u
vezi ostvarenja članskih prava i obaveza utvrđenih opštim aktima
sportskog udruženja i sportskim pravilima, pod uslovom da je
nadležnost stalnog sportskog suda za te sporove utvrđena u statutu
sportskog udruženja ili statutu nadležnog nacionalnog sportskog
saveza. Međutim, opštim aktom sportskog udruženja ne može biti
propisana obaveznost arbitraže, osim ukoliko drugčije nije
propisano sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog
saveza. Spor pred sportskom arbitražom hitan je. Statutom
sportskog udruženja može se predvideti i pokušaj mirnog rešavanja
sporova unutar sportskog udruženja putem posredovanja. Predlog
zakona predviđa da za arbitra može biti imenovan diplomirani
pravnik, a ne može biti imenovano lice koje je vlasnik, član
organa ili zaposleni u sportskim organizacijama u istoj grani
sporta, lice koje je u istoj stvari učestvovalo u odlučivanju u
ranijem postupku, lice koje je član organa, službeno lice ili
zaposleni kod nadležnog sportskog saveza, kao ni lice u vezi s
kojim postoje drugi razlozi koji dovode u pitanje njegovu
nepristrasnost. Imajući u vidu brojne prigovore koji postoje u
praksi u pogledu rada postojećih stalnih sportskih arbitraža,
Predlog zakona predviđa obavezu da aktima o uređenju stalnih
sportskih arbitraža i brojem arbitara na listi arbitara mora biti
osigurana nezavisnost, nepristrasnost, samostalnost i
kompetentnost sportske arbitraže u odlučivanju i zaštićena prava
učesnika u postupku, uključujući i pravo stranke u sporu da ima
pravnog zastupnika. Da bi se to osiguralo, Ministarstvo daje
saglasnost na te akte;
*
Sloboda udruživanja u sebi obuhvata i slobodu određivanja
unutrašnje organizacije udruženja, uključujući i određenje organa
udruženja i njihovih ovlašćenja. Tako shvaćena sloboda udruživanja
može biti ograničena u meri u kojoj je to potrebno da bi članovi
mogli da koriste efektivno svoja ovlašćenja vezana za upravljanje
udruženjem i u meri u kojoj to zahteva samo postojanje nekog
pravnog lica. Nema pravnog lica koje nema „osnovni” organ
odlučivanja i koje nema zastupnika. Kada su u pitanju sportska
udruženja, problem je posebno aktuelan jer je reč o organizacijama
koje učestvuju u organizovanim sistemima takmičenja, gde su
pravila ista, bilo da je reč o udruženju ili privrednim društvima,
da često raspolažu velikom imovinom i da zasnivaju mnogostruke
odnose sa sportistima i sportskim trenerima, uključujući različite
oblike ugovornih odnosa. Opšti model iz Zakona o udruženjima, koji
ima u vidu različita volonterska udruženja koja svoje ciljeve
ostvaruju dobrovoljnim aktivnostima svojih članova (npr. udruženje
numizmatičara, društvo za zaštitu životinja, književni klub,
kulturno-umetničko društvo i dr), razvojem sporta postao je za
sportska udruženja potpuno neadekvatan.
Pri koncipiranju zakonskih rešenja koja se odnose na upravljanje i
organe sportskih udruženja i saveza Predlog zakona je uvažio principe
utvrđene Rezolucijom Saveta Evrope „O principima dobrog upravljanja u
sportu” (Rezolucija X Konferencije evropskih ministara odgovornih za
sport, održane 14. i 15. oktobra 2004. godine u Budimpešti). Ti
principi su: 1) nevladine sportske organizacije predstavljaju osnov za
razvoj kontinuiranog opstanka demokratskog sporta i daju jedinstveni
doprinos razvoju društva zasnovanog na vladavini zakona,
pluralističkoj demokratiji i poštovanju ljudskih prava; 2) primena
principa kao što su demokratija, pouzdanost, poštenje, solidarnost i
transparentnost od ključnog je značaja za širenje i popularizaciju
sporta i jačanje pozicije sportskih nevladinih organizacija u civilnom
društvu; 3) uporna primena principa dobre uprave u sportu može biti
značajan faktor u pomoći suzbijanju korupcije u sportu; 4) uspešna
primena od strane sportskih nevladinih organizacija politike efektivne
i dobre uprave u njima samima, može dovesti do jačanja njihovih
autonomnih pozicija u stvarima koje se tiču sporta, što može ojačati i
njihovu poziciju prema javnim vlastima koja treba da bude zasnovana na
uzajamnom poverenju i razumevanju; 5) dobro upravljanje u sportu može
doneti značajne koristi u promociji fer pleja i sporta za sve, i
njihove ključne uloge u prevenciji korupcije; 6) priroda sporta kao
takvog, zasnovanog na fer pleju i ravnopravnom takmičenju, zahteva da
sva neetička ponašanja i pojave u sportu budu efikasno eliminisane.
Primena tih principa u praksi treba da omogući da sportska udruženja i
savezi razvijaju, primenjuju i podržavaju inicijative koje su
zasnovane na principima dobrog upravljanja, a koje za minimum imaju:
demokratske strukture zasnovane na jasnim izbornim postupcima, koje su
otvorene za prijem novih članova; profesionalne organizacije i
rukovodstva, sa zadovoljavajućim etičkim kodeksom i propisima za
postupke u slučajevima sukoba interesa; pouzdanost i otvorenost u
donošenju odlika i finansijskim operacijama; poštenje u poslovima
vezanim za članstva i solidarnost; osnove za uspostavljanje
partnerstva na jednakim osnovama između javnih vlasti i sportskog
pokreta.
1.
Polazeći od navedenih principa dobrog upravljanja u sportu i od
toga da je sportsko udruženje organizacija njegovih „članova”,
Predlogom zakona je predviđeno da je skupština najviši organ
sportskog udruženja. Ako statutom nije drukčije određeno,
skupštinu čine svi članovi sportskog udruženja, sa jednakim pravom
glasa. Skupština sportskog udruženja saziva se najmanje jedanput
godišnje, a obavezno odlučuje o: usvajanju, odnosno izmenama i
dopunama statuta sportskog udruženja; usvajanju finansijskih i
prihvatanju revizorskih izveštaja; usvajanju izveštaja o
realizaciji programa koji se finansiraju iz javnih sredstava;
izboru, odnosno imenovanju i razrešenju lica ovlašćenog za
zastupanje i članova organa sportskog udruženja, osim ako statutom
nije drukčije uređeno; udruživanju u saveze; statusnim promenama;
prestanku sportskog udruženja; drugim pitanjima utvrđenim zakonom
i statutom sportskog udruženja. Odluka skupštine o promeni
statuta, statusnim promenama i prestanku sportskog udruženja
donosi se većinom glasova od ukupnog broja članova skupštine, ako
statutom nije utvrđeno da je za donošenje odluke potreban veći
broj glasova. Kako u praksi postoje sporovi vezani za problem
sazivanja skupštine sportskog udruženja u situaciji kada uprava
(izvršni organ) odbija da je sazove, Predlogom zakona je, u skladu
sa uporednopravnim rešenjima, propisano da sazivanje skupštine
sportskog udruženja može tražiti jedna trećina članova skupštine
uz navođenje dnevnog reda, a ako nadležni organ ne sazove sednicu
skupštine, nju mogu sazvati oni članovi sportskog udruženja koji
su tražili njeno sazivanje. Skupština se mora sazvati najkasnije u
roku od 30 dana od momenta podnošenja urednog zahteva za
održavanje skupštine sportskog udruženja, s tim da između
podnošenja urednog zahteva za održavanje skupštine i održavanja
skupštine sportskog udruženja ne sme da protekne više od 60 dana.
Sportsko udruženje sa više od 20 članova ima i upravu i nadzorni,
izabranu na način određen statutom. Uprava sportskog udruženja
(upravni odbor, predsedništvo, izvršni odbor i dr) ima najmanje
tri člana, s tim da zastupnik sportskog udruženja može biti član
uprave sportskog udruženja. Nadzorni odbor bi u buduće kontrolisao
ne samo finansijsko poslovanje sportskog udruženja, već i
zakonitost rada. Imajući u vidu takvu funkciju nadzornog odbora,
Predlogom zakon se predlaže da članovi nadzornog odbora ne mogu
biti članovi uprave i skupštine sportskog udruženja;
Sportsko udruženje obavezno ima i lice ovlašćeno za zastupanje
sportskog udruženja (zastupnik), izabrano, odnosno imenovano na način
utvrđen statutom. Za zastupnika može biti određeno samo poslovno
sposobno fizičko lice. On se stara i odgovara za zakonitost rada
sportskog udruženja, organizuje i vodi aktivnosti i poslovanje
sportskog udruženja, brine se o urednom vođenju propisanih evidencija
i poslovnih knjiga, sprovodi odluke organa sportskog udruženja i ima u
odnosu na zaposlene i radno angažovana lica u sportskom udruženju
položaj poslovodnog organa, ako zakonom ili statutom nije drugčije
određeno. Odredbe statuta sportskog udruženja koje ograničavaju
ovlašćenja zastupnika nemaju pravno dejstvo prema trećim licima.
Takođe, pravni poslovi koje zastupnik zaključi u ime i za račun
sportskog udruženja obavezuju sportsko udruženje i ako nisu u okviru
ciljeva sportskog udruženja, osim ako sportsko udruženje dokaže da je
treće lice znalo da je taj posao izvan ciljeva sportskog udruženja ili
nije moglo da to ne zna. Zastupnik sportskog udruženja je obavezan da
informiše organe sportskog udruženja o aktivnostima i delatnostima
sportskog udruženja i njegovom finansijskom poslovanju. Ukoliko
statutom određen broj članova sportskog udruženja zahteva, uz
navođenje razloga, dobijanje podataka o poslovanju udruženja,
zastupnik je obavezan da im takve informacije saopšti najkasnije u
roku od 15 dana od dana podnošenja zahteva. Predlogom zakonom se
posebno reguliše pitanje prestanka mandata zastupnika i imenovanja
novog, naročito u situaciji kada sportsko udruženje ima samo jednog
zastupnika. Rešenja koja su uneta u Predlog zakona u članu 57. u
odnosu na to pitanje suštinski odgovara onom koje je prihvaćeno u
Zakonu o privrednim društvima kada je reč o prestanku mandata
direktora kao zakonskog zastupnika privrednog društva;
*
Članovi organa sportskog udruženja imaju posebne dužnosti prema
sportskom udruženju u pogledu dužnosti pažnje, dužnosti
prijavljivanja poslova i radnji u kojima imaju lični interes,
dužnosti izbegavanja sukoba interesa, dužnosti čuvanja poslovne
tajne i dužnosti poštovanja zabrane konkurencije. Ugovor između
člana organa sportskog udruženja, odnosno zastupnika i sportskog
udruženja može da se zaključi po odobrenju organa sportskog
udruženja određenog statutom. Na posebne dužnosti prema sportskom
udruženju i posledice povrede tih dužnosti shodno se primenjuju
odredbe o posebnim dužnostima prema društvu zakona kojim je uređen
rad privrednih društava i zakona kojim je uređena pravna zaštita
poslovne tajne, ako ovim zakonom nije drukčije propisano;
*
Članovi organa i zastupnik sportskog udruženja često su u prilici
da svojim odlukama ne samo raspolažu značajnom imovinom udruženja
(npr. odlučivanje o transferima igrača) nego pri tom mogu da
odrede i dalju „sportsku” sudbinu udruženja. Imajući to u vidu,
Predlog zakona predviđa da članovi organa sportskog udruženja
odgovaraju solidarno za štetu koju svojom odlukom prouzrokuju
sportskom udruženju, ako je ta odluka donesena grubom nepažnjom
ili s namerom da se šteta prouzrokuje, osim ako su bili protiv
donošenja štetne odluke ili su se uzdržali od glasanja i to se
konstatuje u zapisniku. Zahtev za naknadu štete zastareva u roku
od deset godina od dana donošenja odlukom kojim je prouzrokovana
šteta sportskom udruženju. Tužbu za naknadu štete može, u ime i za
račun sportskog udruženja, podići skupština sportskog udruženja,
organ uprave sportskog udruženja, zastupnik, nadzorni odbor ili
članovi koji čine 5% od ukupnog broja članova sportskog udruženja,
sporsko društvo i nadležni nacionalni granski sportski savez, a
ako sportsko udruženje koristi sredstva u društvenoj ili javnoj
svojini i nadležni javni pravobranilac. Odlukom sportskog
udruženja može se odrediti posebni zastupnik sportskog udruženja
za postupak za naknadu štete. Ostvarena naknada štete pripada
sportskom udruženju, a lice koje je podnelo tužbu ima pravo na
naknadu troškova za vođenje spora. Opštim aktima ili odlukama
organa sportskog udruženja ne može se usloviti ili zabraniti
mogućnost podnošenja tužbe za naknadu štete. Ovakve odredbe
Predloga zakona shodno se primenjuju i na radnje zastupnika,
zastupnika ogranka sportskog udruženja, likvidacionog upravnika i
stečajnog upravnika kojima je prouzrokovana šteta sportskom
udruženju;
*
Odluke organa, odnosno lica ovlašćenog za zastupanje sportskog
udruženja su ništave ako su donete suprotno ovom zakonu, sportskim
pravilima ili opštem aktu sportskog udruženja. Ništavost odluke
utvrđuje mesno nadležni osnovni sud, po tužbi svakog člana
sportskog udruženja ili drugog lica koje ima pravni interes za
podnošenje tužbe ili državnog, odnosno pokrajinskog prvobranioca i
pravobranioca jedinice lokalne samouprave, osim ako je za
rešavanje sporova koji nastanu u sportskom udruženju utvrđena
nadležnost stalnog sportskog arbitražnog suda. Tužba za utvrđenje
ništavosti podnosi se u roku od 60 dana od dana kada je podnosilac
tužbe saznao za razloge ništavosti odluke, s tim da se ne može
podneti po isteku roka od tri godine od dana donošenja odluke.
Postupak za utvrđivanje ništavosti nezakonitog akta sportskog
udruženja nadležni sud vodi prema odredbama zakona kojim se
uređuje parnični postupak;
*
Polazeći od „Osnovnih principa statusa nevladinih organizacija u
Evropi”, usvojenih od strane Saveta Evrope u novembru 2002.
godine, Predlogom zakona se prihvata za upis u registar, tzv.
sistem prijave, kojim se obezbeđuje krajnje brz i efikasan sistem
upisa u registar, a sporovi između članova udruženja vezani za
upis i ocena zakonitosti akata udruženja se prepuštaju sudskoj
nadležnosti. Upis u registar vrši se, dakle, na osnovu
registracione prijave, s tim da se propisuje obaveza da se prijava
promene podataka koji se upisuju u registar mora podneti u roku od
15 dana od dana nastale promene. Registrovanje sportskih udruženja
vrši se u Agenciji za privredne registre, čime je izvršena
unifikacija upisa u jedinstven registar svih oblika udruženja.
Takođe, postupak upisa je u velikoj meri pojednostavljen i
usklađen sa upisom većeg broja pravnih lica. Na uslove i postupak
imenovanja Registratora, kao i na njegova ovlašćenja i obaveze,
shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuje rad Agencije,
a na postupak upisa u Registar primenjuju se odredbe zakona kojim
se uređuje postupak registracije u Agenciji. Sportsko udruženje
stiče svojstvo pravnog lica danom upisa u Registar. Predlogom
zakona se detaljno uređuje sadržina registra i razlozi i postupak
utvrđivanja ništavosti upisa u Registar;
*
Ministarstvo vodi Jedinstvenu evidenciju udruženja, organizacija i
preduzetnika u oblasti sporta. Registarski organ koji vodi
Registar ustanova u oblasti sporta dostavlja Ministarstvu primerak
rešenja o upisu u taj registar u roku od tri dana od dana
donošenja rešenja radi upisa podataka u Jedinstvenu evidenciju.
Ministarstvo obaveštava sportsko udruženje, organizaciju i
preduzetnika u oblasti sporta o broju pod kojim je sportsko
udruženje upisano u Jedinstvenu evidenciju (broj jedinstvene
evidencije), a ujedno obezbeđuje javnu dostupnost podataka iz
Jedinstvene evidencije - preko interneta. Agencija za privredne
registre dostavlja Ministarstvu bez odlaganja sve registrovane
podatke o pravnim licima i preduzetnicima u oblasti sporta putem
web servisa radi upisa u Jedinstvenu evidenciju;
*
Kako nema pravnog lica bez imovine, tako se i Predlogom zakona
predviđa da sportsko udruženje može sticati sredstva od priloga,
članarine, donacija i poklona, subvencija, nasleđa, kamata na
uloge, zakupnine, dividendi, usluga, sponzorstva i drugih
komercijalnih, marketinških, poslovnih i privrednih delatnosti i
aktivnosti, u skladu sa zakonom;
*
Sportsko udruženje vodi poslovne knjige i podnosi finansijske
izveštaje u skladu sa propisima o računovodstvu. Godišnji obračuni
i izveštaji o aktivnosti sportskog udruženja podnose se skupštini
udruženja na način utvrđen statutom. Godišnji finansijski izveštaj
sportskog udruženja takođe se objavljuje na internet stranici
Agencije, u skladu sa zakonom;
*
Reviziju poslovnih knjiga i finansijskih izveštaja sportskog
udruženja može da vrši samo ovlašćeno lice koje nema nikakve veze
sa upravom sportskog udruženja. Drugčija pravila, međutim, važe
ukoliko se sportsko udruženje takmiči u nacionalnoj, odnosno
profesionalnoj ligi, s obzirom da tu moraju da važe ista pravila
kako za sportske organizacije kao privredna društva, tako i za
sportska udruženja. Pravilima UEFA to je već ustanovljeno kao
obaveza za najviši rang takmičenja u svim zemljama članicama UEFA.
Zbog toga je Predlogom zakona predviđeno da sportsko udruženje
koje se takmiči u nacionalnom, odnosno profesionalnom sportskom
takmičenju vodi poslovne knjige i podnosi finansijske izveštaje u
skladu sa propisima o računovodstvu koji se odnose na privredna
društva, a da se revizija finansijskih izveštaja ovih organizacija
vrši u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje revizija
privrednih društava. Revizorski izveštaj se objavljuje na internet
stranici Agencije za privredne registre;
*
Za obaveze sportsko udruženje odgovara celokupnom svojom imovinom.
Članovi sportskog udruženja i organa sportskog udruženja solidarno
odgovaraju sa sportskim udruženjem za obaveze sportskog udruženja
ako postupaju sa imovinom sportskog udruženja kao da je u pitanju
njihova imovina ili zloupotrebe sportsko udruženje kao formu za
nezakonite ili prevarne svrhe. Članovi udruženja ne mogu imovinu
sportskog udruženja da koriste za nešto drugo osim za ostvarivanje
njegovih statutarnih ciljeva. Zbog toga, imovina sportskog
udruženja ne može se deliti njegovim članovima. Sav višak prihoda
nad rashodima, ostvaren obavljanjem delatnosti sportskog udruženja
mora se upotrebiti isključivo za ostvarivanje statutarnih ciljeva
sportskog udruženja. Izuzetak važi jedino za davanje članovima
prigodnih primerenih nagrada i naknada opravdanih troškova
nastalih ostvarivanjem statutarnih ciljeva sportskog udruženja
(putni troškovi, dnevnice, troškovi prenoćišta i sl.), ugovorene
teretne obaveze i isplatu zarada zaposlenih;
*
S obzirom na neprofitni karakter sportskog udruženja, Predlogom
zakona se reguliše da za slučaj prestanka sportskog udruženja, kao
primalac njegove imovine statutom se može odrediti samo domaća
nedobitna organizacija u oblasti sporta. Ako se u trenutku
prestanka sportskog udruženja ne može postupiti na način određen
zakonom i statutom za raspodelu imovine, ili ako je sportsko
udruženje prestalo na osnovu odluke o zabrani rada, imovina
postaje svojina jedinica lokalne samouprave na čijoj je teritoriji
bilo sedište sportskog udruženja i mora se upotrebiti u svrhe koje
najviše odgovaraju ciljevima sportskog udruženja ili u druge
sportske svrhe. Ako jedinica lokalne samouprave nije u mogućnosti
da obezbedi ispunjenost napred navedenih uslova onda imovina
postaje svojina Republika Srbija;
*
Predlogom zakona se reguliše i mogućnost statusnih promena, kao i
razloge i postupak prestanka sportskog udruženja. Statusne promene
sportskog udruženja jesu pripajanje, spajanje, podela i odvajanje.
Statusnom promenom sportsko udruženje prenosi celu svoju imovinu
ili njen deo na jedno ili više postojećih ili novih sportskih
udruženja, koja su njegovi opšti pravni sledbenici. U istoj
statusnoj promeni može da se kombinuje pripajanje, spajanje,
podela i odvajanje. U slučaju prestanka sportskog udruženja usled
statusne promene, ne sprovodi se likvidacija. Sportska udruženja
koja učestvuju u ligaškim sportskim takmičenjima mogu vršiti
statusne promene ako se statusnom promenom ne utiče na regularnost
takmičenja i uz prethodnu saglasnost nadležnog granskog sportskog
saveza. Sporazum o zameni naziva između sportskih udruženja ne
smatra se statusnom promenom. Svako sportsko udruženje koje
učestvuje u statusnoj promeni sačinjava finansijski izveštaj prema
stanju na dan donošenja odluke o spajanju, pripajanju, podeli i
odvajanju, u skladu sa propisima o računovodstvu i reviziji;
*
Jedan od interesantnih modela organizovanja u profesionalnom
sportu, koji je pokazao dobre rezultate, je Savezna fudbalska liga
SR Nemačke. Sve do 1998. godine svi klubovi su bili u statusu
udruženja, i to onih tzv. upisanih udruženja od opštedruštvene
koristi. Od oktobra 1998. godine dopuštena je (nije obavezna)
promena pravnog oblika udruženja, putem organizovanja licencnog
dela (prve licencne ekipe) u AG, GmbH ili KGaA: Uslov je, međutim,
da klub kao udruženje (majka udruženje), koji organizuje tzv.
privredno društvo – ćerku, mora u tom društvu imati većinu udela
sa pravom glasa (najmanje 51%), ako je u pitanju akcionarsko
društvo ili društvo sa ograničenom odgovornošću, a ukoliko je
društvo ćerka organizovano kao komanditno društvo na akcije,
udruženje majka (ili privredno društvo u kome udruženje ima 100%
udela) mora imati položaj komplementara koji ima neograničeno
ovlašćenje za zastupanje i vođenje poslova društva. Izuzetno se,
uz saglasnost nacionalnog saveza, može preneti i više od 49%
akcija, odnosno udela na treće lice koje je dugogodišnji sponzor,
odnosno finansijer kluba. Većina klubova je u međuvremenu
iskoristila mogućnost da licencni (profesionalni) deo organizuje
kao privredno društvo. Predlog zakona je ovu mogućnost otvorio
rešenjem sadržanim u članu 71. stav 2. Sportsku udruženje može da
osnuje sportsko privredno društvo i na njega prenese prava i
obaveze u pogledu učešća u određenom rangu takmičenja i prava i
obaveze prema određenim sportskim i drugim angažovanim licima, u
skladu sa zakonom i sportskim pravilima nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza, s tim da novoosnovano sportsko
privredno društvo odgovara za obaveze sportskog udruženja – svog
osnivača nastale pre svog osnivanja. Razlozi za ovakvo zakonskog
rešenje su dati u uvodnom delu ovog obrazloženja;
*
Sportsko udruženje prestaje: 1) ako se broj članova smanji ispod
broja potrebnog za osnivanje, a nadležni organ udruženja ne donese
odluku o prijemu novih članova u roku od 30 dana; 2) ako nadležni
organ sportskog udruženja donese odluku o prestanku udruženja; 3)
statusnom promenom koja vodi prestanku udruženja; 4) ako mu je
pravnosnažnom odlukom izrečena zabrana obavljanja sportskih
aktivnosti i delatnosti zbog toga što ne ispunjava uslove za
njihovo obavljanje, a u roku određenom u izrečenoj meri ne ispuni
te uslove; 5) ako je pravnosnažnom odlukom nadležnog suda utvrđeno
da je registracija osnivanja sportskog udruženja bila ništava; 6)
ako mu je zabranjen rad; 7) ako se utvrdi da je prestalo sa radom;
8) u drugim slučajevima utvrđenim zakonom, osnivačkim aktom ili
statutom udruženja koji su navedeni kao osnov za prestanak
udruženja; 9) stečajem. Postojanje okolnosti koje dovode do
prestanka sportskog udruženja utvrđuje rešenjem sportski
inspektor, osim onih koje su vezane za dobrovoljno gašenje
sportskog udruženja, statusne promene i promene pravnog oblika i
stečaj.
Sportsko udruženje prestaje da postoji i gubi status pravnog lica
brisanjem iz Registra. O brisanju iz Registra donosi se rešenje koje
je konačno u upravnom postupku. Protiv rešenja o brisanju iz Registra
može se pokrenuti upravni spor. Likvidacija sportskog udruženja se
sprovodi u slučaju dobrovoljnog prestanka sportskog udruženja, odnosno
ako nadležni organ sportskog udruženja donese odluku o prestanku
udruženja. Likvidacija sportskog udruženja se sprovodi kada sportsko
udruženje ima dovoljno finansijskih sredstava za pokriće svih svojih
obaveza, ali se uz saglasnost svih poverilaca može sprovesti i u
slučaju kad su ispunjeni uslovi za stečaj u skladu sa zakonom kojim se
uređuje stečajni postupak. Postupak likvidacije sportskog udruženja
sprovodi se shodnom primenom odredaba zakona kojima se reguliše
likvidacija privrednih društava, ako ovim zakonom nije drukčije
izričito određeno. Tokom likvidacije prestaju ovlašćenja organa
sportskog udruženja, osim u pitanjima koja su izričito zakonom
drukčije regulisana.
U slučaju prestanka sportskog udruženja iz propisanih „prinudnih”
razloga, sportski inspektor podnosi Agenciji za privredne registre u
roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti rešenja sportskog inspektora
kojim je utvrđeno postojanje okolnosti za prestanak udruženja prijavu
za brisanje sportskog udruženja iz Registra. Po dobijanju prijave,
registrator koji vodi registar sportskih udruženja registruje u
Registar ispunjenost uslova za prestanak sportskog udruženja i
istovremeno objavljuje oglas o tome na internet stranici Registra u
neprekidnom trajanju od 30 dana. Ako Registar u roku od 60 dana od
dana objave oglasa ne primi rešenje nadležnog suda o otvaranju stečaja
nad sportskim udruženjem koje prestane, registrator koji vodi Registar
po službenoj dužnosti briše sportsko udruženje iz Registra.
Predlogom zakona se reguliše i pitanje odgovornosti za obaveze
sportskog udruženja nakon njegovog brisanja iz Registra. Lice koje je
primilo imovinu sportskog udruženja iz likvidacionog ostatka odgovara
do visine primljenog iznosa za eventualne neizmirene obaveze sportskog
udruženja u likvidacionom postupku. Isto tako, imovina brisanog
sportskog udruženja u skladu sa članom 86. st. 5–7. Predloga zakona
postaje imovina primaoca iz člana 77. Predloga zakona, koji odgovara
do visine vrednosti primljene imovine za eventualne neizmirene obaveze
sportskog udruženja koje prestaje. U cilju zaštite poverilaca, ali i
samog primaoca imovine, Zakonom se propisuje da nakon biranja
sportskog udruženja iz Registra u slučaju „prinudnog” gašenja, za
obaveze sportskog udruženja sa primaocem imovine neograničeno
solidarno odgovaraju lica iz člana 75. stav 2. Predloga zakona, a lica
iz člana 62. stav 1. Predloga zakona odgovaraju solidarno sa primaocem
imovine do visine štete koju su svojim odlukama naneli sportskom
udruženju. U svakom slučaju, potraživanja poverilaca prema primaocu
imovine ugašenog sportskog udruženja zastarevaju u roku od tri godine
od dana brisanje udruženja iz Registra.
Nad sportskim udruženjem koje je nesposobno za plaćanje sprovodi se
stečajni postupak. Na upis u Registar podataka koji se odnose na
stečaj sportskog udruženja shodno se primenjuju odredbe zakona kojim
se uređuje stečajni postupak, i to odredbe o upisu u nadležni registar
odluka iz stečajnog postupka. Ako je nad sportskim udruženjem
sproveden stečajni postupak, organ koji je taj postupak sproveo, u
roku od 15 dana od dana okončanja postupka, dostavlja registarskom
organu dokaz o tome, a registarski organ po službenoj dužnosti
sprovodi brisanje udruženja iz Registra.
SPORTSKO PRIVREDNO DRUŠTVO (član 92)
Predlogom zakona se reguliše i osnivanje i rad sportskog privrednog
društva. Pravni položaj sportskih privrednih društava (klubova
organizovanih kao privredna društva) regulisan je samo u članu 92.
Predloga zakona. S ciljem unapređenja njihovog rada i stavljanja u
ravnopravan položaj sa sportskim udruženjima sa kojima su članovi
istog nacionalnog granskog sportskog saveza, Predlogom zakona se
predviđa, s jedne strane, da se na rešavanje sporova nastalih u vezi
sa obavljanjem sportskih aktivnosti i delatnosti sportske organizacije
kao privrednog društva shodno primenjuju odredbe Zakona o sportskoj
arbitraži, a s druge strane se utvrđuje da sportsko privredno društvo
angažuje, odnosno registruje sportiste i sportske stručnjake na osnovu
zaključenog ugovora u skladu sa odredbama ovog zakona koje važe i za
sportska udruženja.
Prema Predlogu zakona, sportsko privredno društvo može osnovati
fizičko i/ili pravno lice, i to kao društvo sa ograničenom
odgovornošću ili akcionarsko društvo, u skladu sa zakonom. Ovakvo
zakonsko rešenje je uobičajeno u uporednom pravu, a njime se i
onemogućava osnivanje sportskih organizacija kao ustanova ili javnih
preduzeća. Sportska privredna društva registruju se kod organa
nadležnog za registraciju privrednih subjekata. Da bi obavljalo
sportsku delatnost, sportsko privredno društvo mora da ima učlanjene
ili ugovorom angažovane sportiste, angažovane sportske stručnjake u
zavisnosti od vrste delatnosti, obezbeđen odgovarajući prostor,
odnosno objekat, odgovarajuću opremu, odgovarajuću unutrašnju
organizaciju i finansijska sredstva, ako učestvuje u sportskim
takmičenjima, osiguranu bezbednost u obavljanju sportskih aktivnosti i
delatnosti, i ako se te aktivnosti i delatnosti obavljaju kao pretežna
delatnost sportskog privrednog društva. Pored toga, Predlogom zakona
je uvedena obaveza za sportsko privredno društvo da najmanje 70%
ostvarene neto dobiti u tekućoj godini mora da reinvestira u sportsku
delatnost tog društva, kako bi se sačuvala prvenstveno sportska
delatnost ovog društva.
Preoblikovanje sporta u samostalnu privrednu sferu moralo je naći svoj
izraz i u organizacionim oblicima u kojima se pojavljuju sportske
organizacije. Ako je u amaterskom sportu i dalje poželjno da sportske
organizacije budu organizovane kao udruženja (građana), profesionalni
sport je već duže vreme pretežno upućen na različite oblike privrednih
društava kao adekvatan organizacioni okvir. U tom pogledu ne samo da
sportske organizacije imaju neki od oblika privrednih društava, nego
se i same profesionalne lige sve više organizuju kao privredna
društva. U pojedinim zemljama postoji zakonska ili sportskim pravilima
nadležnog saveza propisana obaveza da profesionalni sportski klub bude
obavezno organizovan kao privredno društvo. Jedan broj zemalja,
uglavnom one u tranziciji, dopuštaju sportskoj organizaciji da sama
izabere da li će biti udruženje ili privredno društvo. Od mogućih i
poznatih oblika privrednih društava, sportske organizacije u Evropi su
skoro isključivo organizovane kao: društvo sa ograničenom
odgovornošću, akcionarsko društvo i komanditno društvo na akcije. Prva
dva oblika poznaje i naš Zakon o privrednim društvima, za razliku od
komanditnog društvo na akcije. Izbor pravne forme privrednog društva
nije u svim zemljama stvar slobodnog izbora sportske organizacije. Na
primer, u Velikoj Britaniji još od 1898. godine svi fudbalski klubovi
su obavezno akcionarska društva, koja su do 1980. godine mogla da
najviše 5% dobiti podele kao dividendu, a od 1980. godine najviše 15%.
U pogledu sportskih akcionarskih društava treba posebno izdvojiti ona
koja su izašla na berzu. Njihov broj je još mali i vezan je za fudbal,
ali zato imaju veoma visok udeo u ukupnoj „sportskoj industriji”.
Pored kubova koji se kotiraju na berzi veliki broj klubova je
organizovan kao društvo sa ograničenom odgovornošću ili „obično”
akcionarsko društvo. Uglavnom se može reći da u pojedinim zemljama
dominira određena pravna forma privrednih društava u kojoj se
organizuju klubovi najvišeg ranga takmičenja. U Engleskoj su još od
1896. godine prvi klubovi promenili pravnu formu „private social
clubs” u korist „limited company”, sa krajnjim ishodom da su od 1982.
godine svi fudbalski klubovi Premijer lige organizovani kao privredna
društva, s tim da imaju na raspolaganju izbor između „private limited
company” i „public limited company (plc)”. U Italiji je Fudbalski
savez još 1966. godine naložio preoblikovanje profesionalnih klubova u
pravnu formu „societa par azioni”, uporedivu našim akcionarskim
društvima. Nakon što je odluka Fudbalskog saveza prošla ispitivanje
ustavnosti, od 1982. godine u Italiji postoji za sve sportske klubove
koji zapošljavaju profesionalne sportiste, odnosno drže ih pod
ugovorom, obaveza da se organizuju kao društvo sa ograničenom
odgovornošću ili akcionarsko društvo. U Francuskoj od 1984. godine
postoji zakonska obaveza za fudbalske klubove da najmanje svoj
profesionalni deo vode kao trgovačko društvo, pri čemu je francusko
zakonodavstvo stvorilo specifične pravne forme isključivo za sport:
„societe economie mixte sportive locale” i „societe a object sportif”.
Razlika između njih je pre svega u tome što se kod prvog oblika pored
privatnih lica kao članovi društva javljaju i opštine. U odnosu na
opšte pravo koje važi za akcionarska društva, kod sportskih privrednih
društava su napravljene suštinske izmene, kao, na primer, obaveza da
se dobit reinvestira, da akcije moraju da glase na ime, da udruženje
majka mora da zadrži suštinski uticaj na sportsko društvo kapitala.
Grčki zakon o amaterskom i profesionalnom sportu, dopušta
profesionalnim klubovima da biraju između statusa udruženja i
sportskih akcionarskih društava (predviđena su neka posebna pravila
koja ne važe za druga akcionarska društva). Španski zakon o sportu
utvrđuje obavezu za profesionalne sportske klubove da se organizuju
kao akcionarska društva, sa izuzetkom Reala i Barselone koji su u
statusu udruženja. Od sezone 1999/2000 u švajcarskoj nacionalnoj
hokejaškoj ligi mogu da nastupaju samo klubovi koji su organizovani
kao društvo sa ograničenom odgovornošću ili akcionarsko društvo. Prema
poljskom zakonu o fizičkoj kulturi, u profesionalnom sportu mogu da se
takmiče samo klubovi koji su organizovani kao akcionarska društva.
Naziv sportskog akcionarskog društva može se slobodno izabrati ali
mora obavezno imati dodatak „sportsko-akcionarsko društvo”. Najmanje
70% akcijskog kapitala sportskog akcionarskog društva mora pripadati
domaćim pravnim ili fizičkim licima i ne mogu se izdavati povlašćene
akcije. Fizičko ili pravno lice koje u jednom sportskom akcionarskom
društvu ima više od 1% akcijskog kapitala ne sme imati više od 1%
akcijskog kapitala nekog drugog sportskog akcionarskog društva.
Kako bi se sprečila mogućnost manipulacije sportskom organizacijom,
odnosno da ona bude samo „imidž” za druge privredne poslove, Predlogom
zakona je predviđeno da se sportska organizacija osnovana kao
privredno društvo, odnosno ustanova može baviti sportskim aktivnostima
i delatnostima ukoliko se te aktivnosti i delatnosti obavljaju kao
pretežna delatnost privrednog društva, odnosno ustanove. Osim toga, iz
naziva „sportskog privrednog društva” mora biti vidljivo da je u
pitanju sportska organizacija i ime ne sme dovoditi u zabludu u
pogledu ciljeva sportske organizacije ili o tome o kakvoj se vrsti
pravnog lica radi.
Negativna iskustva pojedinih zemalja pokazala su da pojedini vlasnici
u trci za brzom zaradom i ne vodeći računa o samoj suštini sporta,
mogu ozbiljno da ugroze regularnost takmičenja i dovedu u pitanje
dalji opstanak čak i „renomiranih” sportskih klubova tako što će, na
primer, rasprodati sve igrače i ostvarenu dobit podeliti kao
dividendu. Poučeni tim iskustvima, i međunarodni sportski savezi,
poput UEFE, ukazali su da sticanje profita koji bi bio izvučen iz
sporta nije legitimni cilj vlasništva nad sportskim klubovima kao
privrednim društvima. Zbog toga, Predlogom zakona se predviđa da dobit
koju u tekućoj godini ostvari sportska organizacija osnovana kao
privredno društvo mora biti najmanje 70% reinvestirana u sportsku
delatnost te sportske organizacije.
Zakonsko regulisanje pravnog položaja sportskih privrednih društava,
odnosno sportskih organizacija organizovanih kao privredna društva
jedno je od najosetljiviji pitanja sportskog prava. Savremeni sport
služi ne samo fizičkoj razonodi čoveka, već je postao i veoma značajno
privredno dobro, koje značajno učestvuje u ukupnom privrednom životu
savremenih društava. U svakom slučaju, poslednje decenije prošlog veka
donele su preoblikovanje sporta u, sportskim žargonom rečeno,
„privrednu tešku kategoriju”, kod koje su u igri i visoke dobiti,
investicije, subvencije i porezi. Sport je postao katalizator
ekonomskog razvoja društva i države u celini, jer stvara nova radna
mesta i mogućnost razvoja biznisa, kako unutar, tako i izvan okvira
sportskih dešavanja. Organizacioni oblici u sportu koji su decenijama
stvarani na modelu udruženja građana postali su „pretesni” za
profesionalni sport i u znatnoj meri neodgovarajući pravni okvir.
Profesionalni sport nije, međutim, „obično privredno dobro”, pa nije
ni jednostavno zaodenuti sportski klub u formu klasičnog privrednog
društva kao potpuno odgovarajućeg organizacionog okvira. Činjenica da
ni u zapadnoevropskim okvirima još nije utvrđen u potpunosti
jedinstveni model organizovanja u profesionalnom sportu, dovoljno
govori u tom pogledu.
Imajući u vidu navedene specifičnosti sportskih privrednih društava,
kao i potrebu zaštite regularnosti sportskih takmičenja i očuvanja
konkurencije u sportu, Predlogom zakona se predviđa da isto lice ne
može direktno, posredno ili preko povezanih lica, u smislu zakona
kojim se uređuju privredna društva, biti vlasnik, odnosno imati udele
ili akcije u više od jednog sportskog privrednog društva u istom
stepenu takmičenja, a u okviru iste grane sporta može imati udele ili
akcije na koje otpada najviše 5% osnovnog kapitala sportskog
privrednog društva samo u još jednom sportskom privrednom društvu.
Osim toga, udele, odnosno akcije sportskog privrednog društva ne mogu,
direktno, posredno ili preko povezanih lica da imaju lica čiji poslovi
i aktivnosti mogu neposredno da utiču na takmičenje u odgovarajućoj
grani sporta, odnosno stepenu takmičenja (sportske sudije, sportski
posrednici, sportisti, treneri i dr.), kao i vlasnici sportskih
kladionica. Ukoliko neko lice stekne udele, odnosno akcije suprotno
prethodno navedenim pravilima, dužno je da bez odlaganja otuđi svoj
udeo, odnosno akcije koje je steklo iako nije na to imalo pravo, a dok
to ne učini ne može ostvarivati prava iz stečenih udela, odnosno
akcija ni u jednoj sportskoj organizaciji. Do otuđenja udela, odnosno
akcija, prava iz udela, odnosno akcija ostvaruje poverenik koga
imenuje nadležni nacionalni granski sportski savez. U svakom slučaju,
sticanje udela, odnosno akcija suprotno ovom zakonu bilo bi ništavo.
Konačno, na sportsko privredno društvo osnovano u formi akcionarskog
društva ne primenjuju se odredbe zakona kojim je regulisano
preuzimanje akcionarskih društava putem objavljivanja ponuda za
preuzimanje.
Predlog zakona u najminimalnijoj meri postavlja posebna pravila za
pravni položaj sportskih privrednih društava u odnosu na druga
privredna društva. Razlog jednim delom leži i u potrebi da se
podstakne zainteresovanost mogućih ulagača u domaći profesionalni
sport.
2.2.2. PREDUZETNIK (čl. 93–95)
Osnovne karakteristike pravnog položaja preduzetnika su sledeće.
Predlog zakona posebnu pažnju poklanja potrebi da preduzetnici koji
obavljaju sportske delatnosti imaju odgovarajuća sportska zvanja.
Propisuje se da preduzetnik može obavljati sportsku delatnost ako ima
obezbeđen odgovarajući objekat, odgovarajuću opremu, angažovane
odgovarajuće sportske stručnjake i ako ispunjava uslove u pogledu
bezbednosti u obavljanju delatnosti, uključujući i potrebne akte
(pravila o redu i sl.), s tim da Ministar bliže propisuje te uslove, a
utvrđuje ih sportski inspektor.
Poslovima posredovanja prilikom prelaska sportiste, odnosno sportskog
stručnjaka iz jedne u drugu sportsku organizaciju i prilikom
zaključenja ugovora između sportiste, odnosno sportskog stručnjaka i
sportske organizacije može se baviti privredno društvo u oblasti
sporta, odnosno preduzetnik u oblasti sporta ako ima angažovano lice
sa odgovarajućim sportskim zvanjem i ako ima dozvolu za rad izdatu od
strane nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza, kao i druga
lica u skladu sa pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza (organizacija
za sportsko posredovanje). Nadležni nacionalni granski sportski savez
izdaje dozvolu i utvrđuje uslove i postupak za sticanje dozvole za
rad, s tim da Ministar daje saglasnost na akt kojim su utvrđeni uslovi
i postupak sticanja dozvola. Nadležni nacionalni granski sportski
savez obaveštava Ministarstvo o svakom izdavanju dozvole za sezonu, u
roku od 15 dana od dana izdavanja.
Ugovor o posredovanju sa sportistom koji nema potpunu poslovnu
sposobnost može se punovažno zaključiti samo uz prethodnu pisanu
saglasnost oba roditelja, odnosno staratelja, overenu u skladu sa
zakonom. Ugovor o posredovanju u sportu, kao i sve izmene i dopune tog
ugovora, zaključuje se u pisanoj formi i overava u skladu sa zakonom i
obavezno sadrži iznos naknade sportskom posredniku, rok na koji se
zaključuje i obim ovlašćenja sportskog posrednika, uključujući i
ovlašćenje za zastupanje, a u protivnom je ništav. Ovaj ugovor se
zaključuje na period od najduže dve godine, s tim da između istih
ugovornih strana može biti po isteku ovog roka ponovo zaključen ugovor
o posredovanju. Ugovor između sportiste i sportske organizacije koji
je zaključen uz posredovanje ili zastupanje sportskog posrednika mora
sadržati označenje sportskog posrednika, a u protivnom je ništav.
Sportski posrednik može štititi interese samo jedne strane iz ugovora
o posredovanju, a u suprotnom duguje naknadu štete licu sa kojim ima
zaključen ugovor o posredovanju.
Odredbe Predloga zakona koje se odnose na sportske posrednike odnose
se i na sva fizička i pravna lica koja imaju zaključene ugovore o
ulaganju u sportiste, odnosno sportske stručnjake na osnovu kojih
imaju pravo na deo prihoda koja proizlazi iz obavljanja njihove
sportske aktivnosti, odnosno delatnosti.
Jedno od pitanja koje je u praksi u poslednje vreme stvaralo dosta
problema jeste rad različitih lica koja pružaju različite usluge
stručnog rada u sportu kao pretežnu delatnost (razne sportske škole,
fitnes centri, sportski kampovi i sl.), ali koja izbegavaju zakonsku
obavezu da se registruju kao privredno društvo ili odgovarajući oblik
preduzetništva, skrivajući se iza sportskih udruženja koja osnivaju sa
rođacima, prijateljima. Važeći Zakon o sportu u članu 3. stav 1. tačka
2) definiše šta se smatra sportskim delatnostima. U pitanju su
„delatnosti kojima se obezbeđuju uslovi za obavljanje sportskih
aktivnosti, odnosno omogućava njihovo obavljanje, a naročito:
organizovanje učešća i vođenje sportskih takmičenja, uključujući i
međunarodna takmičenja, obučavanje za bavljenje sportskim aktivnostima
i planiranje i vođenje sportskih aktivnosti; sportsko suđenje;
organizovanje sportskih priprema i sportskih priredaba; obezbeđenje i
upravljanje sportskom opremom i objektima; stručno obrazovanje,
osposobljavanje, usavršavanje i informisanje u oblasti sporta;
naučnoistraživački i istraživačko-razvojni rad u sportu; propaganda i
marketing u sportu; savetodavne i stručne usluge u sportu; sportsko
posredovanje”. Sportske delatnosti se prvenstveno obavljaju od strane
ustanova i privrednih društava u oblasti sporta, u skladu sa članom
110. Predloga zakona. Problem nastaje što određene sportske
delatnosti, poput obučavanja za bavljenje sportskim aktivnostima i
obezbeđenja i upravljanja sportskom opremom i objektima, obavljaju i
sportske organizacije, bilo da su osnovane kao sportska udruženja ili
sportska privredna društva (član 33. Predloga zakona), uz obavljanje
sportskih aktivnosti od strane sportista. Fitnes je, na primer, grana
sporta, koja obuhvata i rekreativni i takmičarski fitnes. Podučavanje
sportskim veštinama u fitnesu i omogućavanje sportskog vežbanja
stavljanjem vežbačima na raspolaganje opreme i prostora obavlja se i u
fitnes sportskim udruženjima i u privrednim društvima za obavljanje
sportskih delatnosti i u odgovarajućem obliku preduzetništva.
Osim toga, važeći Zakon o sportu je u članu 97. propisao da se pravna
i fizička lica koja ne učestvuju u sportskim takmičenjima i kojima je
pretežna delatnost sportsko osposobljavanje i sportsko usavršavanje
trećih lica, a ne članova (škole fudbala, škole tenisa, kampovi i sl.)
ili omogućavanje sportskog vežbanja (fitnes centri, drugi sportski
centri i sl.), mogu obavljati sportske delatnosti samo u obliku
privrednog društva, odnosno odgovarajućem obliku preduzetništva i ne
mogu u nazivu imati reč „klub” ili reč „savez” ili reči „sportski
klub”. U praksi se, međutim, ovaj član skoro uopšte ne poštuje. Razne
sportske škole i fitnes centri se „kriju” iza sportskih udruženja,
prikazujući „vežbače” kao članove, plaćenu naknadu za vežbanje
članarinom, a sportske instruktore i „faktičke vlasnike” kao
angažovane trenere ili menadžere. Kažemo „faktičke vlasnike” jer su ta
lica pravno gledano samo članovi udruženja, ali se ponašaju kao
faktički vlasnici udruženja koristeći odredbu člana 47. stava 3.
Zakona o sportu prema kojoj sportsko udruženje može, u skladu sa
statutom, imati različite kategorije članova, sa različitim pravima i
obavezama, s tim da članovi iste kategorije moraju imati ista prava i
obaveze. Tako je moguće da samo nekoliko (najmanje tri – npr. muž,
žena i rođak) lica imaju status redovnog člana sa pravom upravljanja
sportskim udruženjem a da svi vežbači budu „pridruženi članovi”, bez
prava upravljanja (glasa) udruženjem. Rešenjima iz Predloga zakona se
takvo stanje sprečava, uz povećan inspekcijski nadzor. Zbog toga se i
predviđa da pravna i fizička lica koja ne učestvuju u sportskim
takmičenjima koja su u okviru nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza koji organizuje sportska takmičenja i kojima je pretežna
delatnost pružanje usluga stručnog rada u sportu iz člana 27. stav 1.
Predloga zakona (škole fudbala, škole tenisa, kampovi, fitnes centri,
drugi sportski centri i sl.), mogu obavljati sportske delatnosti samo
u obliku privrednog društva, odnosno odgovarajućem obliku
preduzetništva i ne mogu u nazivu tog privrednog društva, odnosno
odgovarajućem obliku preduzetništva imati reč „klub” ili reč „savez”
ili reči „sportski klub”. Kada sportsko udruženje obavlja delatnosti
pružanja usluga stručnog rada u sportu kao svoju pretežnu delatnost to
predstavlja osnov za prestanak takvog udruženja, kao što se i
propisuje da svi članovi sportskih rekreativnih udruženja učestvuju u
upravljanju udruženjem sa jednakim pravom glasa. Postojanje navedenih
okolnosti utvrđuje sportski inspektor.
2.2.3. SPORTSKA DRUŠTVA (član 96)
Pravni položaj sportskih društava regulisan je članom 96. Predloga
zakona. Sportske organizacije mogu se, radi uređivanja i ostvarivanja
zajedničkih ciljeva i interesa, kao i zajedničkog nastupanja u oblasti
sporta, udruživati u sportska društva. Predlog zakon izdvaja sportska
društva od ostalih saveza, jer su ona više „zajednica” (složena
sportska organizacija) nego prost savez sportskih organizacija.
Osnovna karakteristika sportskih društava jeste veća unutrašnja
kohezija i zavisnost udruženih članica nego što je to slučaj kod
„običnih” saveza i zajedničko osnovno ime svih udruženih članica.
Ukoliko je sportska organizacija deo sportskog društva onda je ono
nosilac prava na zajednički naziv i zajedničke simbole, ako statutom
sportskog društva nije drukčije određeno.
2.2.4. GRANSKI SPORTSKI SAVEZI (čl. 97–101)
Osim, eventualno, u oblasti sportske rekreacije, sportske organizacije
prirodno teže da se povežu, kako bi zajednički organizovale sportska
takmičenja i brinule se o razvoju sportske grane kojoj pripadaju. U
toj težnji one ostvaruju različite oblike povezivanja, uspostavljaju
piramidalnu strukturu povezivanja. Na vrhu piramide se nalazi
nacionalni savez, kao vrhovna organizacija koja utvrđuje pravila po
kojima se obavljaju sportske aktivnosti i delatnosti u konkretnoj
sportskoj grani. Prihvatajući piramidalnu strukturu kao poželjan oblik
organizovanja sportskih organizacija u određenoj sportskoj grani,
Predlog zakona predviđa da se sportske organizacije, teritorijalni
granski sportski savezi, samostalni profesionalni sportisti, savezi i
stručna i druga udruženja u određenoj grani sporta koja ispunjavaju
uslove za obavljanje sportskih aktivnosti i delatnosti propisane ovim
zakonom mogu, radi uređivanja pitanja od zajedničkog interesa,
zajedničkog reprezentovanja, uređivanja pitanja organizovanja
takmičenja i statusa sportista u određenoj grani sporta, udruživati u
granske sportske saveze za jednu ili više sportskih grana u skladu sa
zakonom i sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza.
Granski sportski savez mogu da čine samo sportske organizacije koje su
upisane u Registar i ispunjavaju uslove za obavljanje sportskih
aktivnosti i delatnosti u skladu sa zakonom i sportskim pravilima.
Sportske organizacije koje okupljaju lica s invaliditetom mogu se
udruživati po sportskim granama ili po drugom kriterijumu, u skladu sa
sportskim pravilima nadležnih međunarodnih sportskih saveza.
Granski sportski savezi upisuju se u Registar kod Agencije za
privredne registre. Na osnivanje, upis u Registar, obavljanje
sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti, sticanje sredstava i
ostvarivanje prihoda, rešavanje sporova, odgovornost, zabranu
diskriminacije, naziv, angažovanje sportista i sportskih stručnjaka,
kao i na druga pitanja u vezi s radom granskih sportskih saveza,
shodno se primenjuju odredbe Predloga zakona koje se odnose na
sportska udruženja. Granski sportski savez se može osnovati ako na
području za koje se osniva ima najmanje tri registrovane sportske
organizacije u grani sporta za koju se taj savez osniva.
Imajući u vidu potrebu sprečavanja sukoba interesa i
profesionalizacije upravljanja u sportu i činjenicu da je nemoguće na
kvalitetan način rukovoditi poslovima iz nadležnosti nacionalnog
sportskog saveza ukoliko se istovremeno obavljaju i poslovi u drugim
organizacijama u oblasti sporta, Predlog zakon predviđa da predsednik
uprave ili zastupnik nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
ili drugog nacionalnog sportskog saveza ne može biti član uprave,
predsednik ili zastupnik druge organizacije u oblasti sporta, osim
uprave Olimpijskog komiteta Srbije, Paraolimpijskog komiteta Srbije,
Sportskog saveza Srbije, Zavoda za sport i medicinu sporta Republike
Srbije i Pokrajinskog zavoda za sport i medicinu sporta.
Polazeći od činjenice da u velikoj većini sportova važi princip: jedan
sport jedan savez, i da organizacija takmičenja ima značajne elemente
ekonomske aktivnosti, i uvažavajući uporednopravna rešenja, Predlog
zakon predviđa da je nadležni nacionalni granski sportski savez,
odnosno granski sportski savez član nadležnog nacionalnog granskog
sporskog saveza dužan da primi u članstvo sportske organizacije,
teritorijalne granske sportske saveze, samostalne profesionalne
sportiste, saveze i stručna i druga udruženja u određenoj grani sporta
koja ispunjavaju uslove za obavljanje sportskih aktivnosti i
delatnosti propisane ovim zakonom u roku od 60 dana od dana podnošenja
urednog zahteva za prijem u članstvo, ako je njihov statut u skladu sa
statutom tog saveza.
Granski sportski savezi se osnivaju prvenstveno s ciljem: razvoja
sportske grane, odnosno sportskih aktivnosti i delatnosti u području
svog delovanja; usklađivanja aktivnosti svojih članova;
reprezentovanja nacionalnog sporta u području svog delovanja;
stvaranja uslova za postizanje vrhunskih sportskih rezultata;
organizovanje i vođenje sportskih takmičenja; učešća u unapređenju
stručnog rada sportskih stručnjaka; podsticanja bavljenja sportom,
posebno dece i omladine, u svom području delovanja. Nadležni
nacionalni granski sportski savezi su najviše nevladine organizacije u
oblasti sporta za odgovarajuće grane sporta. Nadležni nacionalni
granski sportski savez ima isključivu ulogu u određenoj grani sporta
za reprezentovanje nacionalnog sporta na međunarodnim takmičenjima i u
međunarodnim sportskim savezima, organizovanje i vođenje nacionalnih
sportskih takmičenja i uređenje obavljanja sportskih aktivnosti i
delatnosti putem sportskih pravila. Samo jedan sportski savez može da
stekne status nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza u jednoj
grani sporta, osim u slučaju sporta osoba sa invaliditetom.
Jedna od bitnih funkcija nadležnih nacionalnih granskih sportskih
saveza jeste da donose sportska pravila, odnosno uređuju obavljanje
sportskih aktivnosti i delatnosti u području svoje nadležnosti. Iz
okolnosti da se nadležnom nacionalnom granskom sportskom savezu daje
status najviše nevladine organizacije za određenu granu sporta,
proistekla je i potreba da se propiše obaveza za te saveze da u
potpunosti urede odnose u području svoje nadležnosti. Zbog toga je
Predlogom zakona i predloženo da se sportskim pravilima utvrđuje
naročito: sistem, propozicije, pravila i kalendar takmičenja,
uključujući i određenje amaterskih i profesionalnih sportskih
takmičenja i liga; pravila za organizovanje sportskih takmičenja;
uslovi i kriterijumi za učešće na sportskim takmičenjima i postupak
utvrđivanja njihove ispunjenosti, uključujući i uslove za nastup
stranih sportista i sportista koji nastupaju za strane reprezentacije;
način i postupak registrovanja ugovora između sportiste, odnosno
sportskog stručnjaka i sportske organizacije i opšte (minimalne)
uslove za zaključenje ugovora između sportiste, odnosno sportskog
stručnjaka i sportske organizacije; uslovi za organizovanje i učešće
sportskih organizacija u takmičenjima za područje više država ili više
regiona stranih država; uslovi i način registrovanja sportista i
sportskih stručnjaka za sportsku organizaciju, uključujući i
registrovanje stranih sportista i sportskih stručnjaka; mere za
sprečavanje negativnih pojava u sportu (doping, nasilje i nedolično
ponašanje, lažiranje sportskih rezultata, rasizam i
šovinizam,nelegalno klađenje i dr.); medicinska zaštita sportista;
disciplinski postupak i disciplinske kazne; status sportista i
sportskih stručnjaka i prelasci sportista i sportskih stručnjaka u
domaće i inostrane sportske organizacije, uključujući transfere i
ustupanje sportista između sportskih organizacija; uslovi za vršenje
posredovanja u prelascima sportista iz jedne u drugu sportsku
organizaciju; status sportskih sudija, suđenje na takmičenjima, nadzor
nad suđenjem i status i nadležnosti drugih službenih lica na sportskim
takmičenjima; obavljanje stručnog rada u sportskim organizacijama;
druga pitanja utvrđena zakonom (npr. Zakonom o sprečavanju nasilja i
nedoličnog ponašanja na sportskim priredbama propisane su određene
obaveze nacionalnih granskih sportskih saveza u pogledu donošenja
odgovarajućih sportskih pravila vezanih za organizaciju sportskih
priredbi, a slično važi i za Zakon o sprečavanju dopinga u sportu) i
sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza. Nadležni
nacionalni granski sportski savez daje i mišljenje Ministarstvu
postojanju interesa za prijem u državljanstvo Republike Srbije
sportiste ili sportskog stručnjaka koji je strani državljanin. Pored
toga, Predlog zakona predviđa da je nadležni nacionalni granski
sportski savez dužan da donese program razvoja grane sporta za koju je
osnovan, za najmanje četiri godine, i da ga dostavi Ministarstvu u
roku od 15 dana od dana donošenja jer dugoročno planiranje jeste
preduslov razvoja i adekvatnog praćenja određene grane sporta.
Utvrđuje se i obaveza nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
da dostavlja Ministarstvu overen prevod statuta nadležnog međunarodnog
sportskog saveza, uključujući i kasnije izmene i dopune statuta.
Konačno, propisana je i obaveza nadležnih nacionalnih sportskih saveza
da objavljuju na internet stranici Agenicje za privredne registre
godišnji finansijski izveštaj i revizorski izveštaj.
Polazeći od potrebe osiguranja profesionalizacije obavljanja bitnih
poslova iz okvira delatnosti nadležnih nacionalnih sportskih saveza,
teritorijalnih sportskih saveza, profesionalnih sportskih klubova i
sportskih organizacija koje se takmiče u nacionalnim ligama, Predlogom
zakona se predlaže da nadležni nacionalni granski sportski savezi,
teritorijalni sportski savezi, profesionalni sportski klubovi i
sportske organizacije koje se takmiče u nacionalnim sportskim ligama
moraju da imaju zaposlenog ili angažovanog sportskog stručnjaka ili
stručnjaka u sportu sa položenom sportskim stručnim ispitom. Stručni
sportski ispit se polaže pred komisijom koju obrazuje Ministar iz reda
istaknutih stručnjaka u oblasti sporta. Ministar propisuje i program,
sadržaj, način i troškove polaganja stručnog sportskog ispita, obrazac
uverenja o položenom stručnom sportskom ispitu i uređuje ostala
pitanja u vezi sa stručnim sportskim ispitom.
2.2.5. SPORTSKI SAVEZ SRBIJE I DRUGI TERITORIJALNI SPORTSKI SAVEZI
(član 102)
Pored organizovanja prema granama sporta, sportske organizacije
uspostavljaju i različite oblike teritorijalnog multigranskog
sportskog povezivanja. Predlog zakona je jasno utvrdio da se sportske
organizacije i granski sportski savezi mogu, radi uređivanja i
ostvarivanja sportskih pitanja od zajedničkog interesa, udruživati u
sportske saveze, odnosno saveze sportova za određenu teritoriju
(jedinicu lokalne samouprave, gradsku opštinu, autonomnu pokrajinu,
Republiku Srbiju). U te teritorijalne sportske saveze mogu se udružiti
i druge zainteresovane organizacije, u skladu sa statutom saveza. Na
osnivanje, upis u Registar i obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, sticanje sredstava i ostvarivanje prihoda, kao i
na druga pitanja u vezi sa radom teritorijalnog sportskog saveza,
shodno se primenjuju odredbe Predloga zakona koje se odnose na granske
sportske saveze.
Sportski savez Srbije jeste teritorijalni sportski savez za Republiku
Srbiju u koji se udružuju nadležni nacionalni granski sportski savezi,
nadležni nacionalni sportski savezi za oblasti sporta, nacionalna
stručna i druga sportska udruženja, kao i teritorijalni sportski
savezi za autonomnu pokrajinu, jedinicu lokalne samouprave i gradsku
opštinu. Sportski savez Srbije obavlja poslove kojima se obezbeđuju
uslovi za praćenje, razvoj i unapređenje sportske rekreacije, sporta
dece, uključujući fizičko vaspitanje dece predškolskog uzrasta i
školski sport, univerzitetski sport, sport u dijaspori i vrhunskog
sporta u neolimpijskim sportovima, kao i druge poslove u skladu sa
ovim zakonom i Nacionalnom strategijom razvoja sporta, a posebno: 1)
utvrđuje, kao povereni posao, svojstvo lica koje se samostalno bavi
sportom kao jedinim i osnovnim zanimanjem na osnovu merila za
utvrđivanje tog svojstva, koja utvrđuje uz saglasnost Ministarstva; 2)
rešava arbitražne sporove za neolimpijske sportove, oblasti sporta i
teritorijalne sportske saveze; 3) učestvuje u radu Upravnog odbora
Zavoda za sport i medicinu sporta Republike Srbije; 4) u svoje ime
predlaže godišnje i posebne programe kojima se ostvaruje opšti interes
u oblasti sporta i prikuplja od nadležnih nacionalnih granskih
sportskih saveza preko kojih se ostvaruje opšti interes u o
neolimpijskim sportovima, nadležnih nacionalnih sportskih saveza preko
kojih se ostvaruje opšti interes u određenim oblastima sporta i
teritorijalnih sportskih saveza i u njihovo ime predlaže godišnje i
posebne programe kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta;
5) učestvuje u radu stručnih komisija koje vrše evaluaciju programa
koji se finansiraju u skladu sa ovim zakonom; 6) daje mišljenje na akt
ministra kojim se utvrđuje nadležni nacionalni sportski savez za
granu, odnosno oblast sporta, sportske grane i sportske discipline u
Republici Srbiji i sportske grane koje su od posebnog značaja za
Republiku Srbiju; 7) učestvuje u radu komisije za pripremu
kategorizacije sportova, sportista i sportskih stručnjaka i vrše
rangiranje; 8) daje mišljenje u vezi sa kandidaturom za organizaciju
velikih međunarodnih sportskih takmičenja na teritoriji Republike
Srbije; 9) privremeno ostvaruje nadležnosti i prava i obaveze iz čl.
99, 100. i 106. Predloga zakona ukoliko u određenoj grani sporta ili
oblasti sporta nije obrazovan nadležni nacionalni granski sportski
savez, odnosno nadležni nacionalni sportski savez za oblast sporta ili
nacionalni sportski savez izgubi status nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza, odnosno nadležnog nacionalnog sportskog saveza za
oblast sporta ili nadležni nacionalni granski sportski savez, odnosno
nadležni nacionalni sportski savez za oblast sporta ne funkcioniše u
skladu sa ovim zakonom, ako zakonom nije drukčije utvrđeno; 10) prati
ostvarivanje funkcija teritorijalnih sportskih saveza u jedinicama
lokalne samouprave i odobravanje i realizaciju programa, odnosno
projekata koji se finansiraju iz javnih prihoda u jedinicama lokalne
samouprave i dva puta godišnje podnosi izveštaj Ministarstvu i
jedinicama lokalne samouprave o tome; 11) stara se o unapređenju
zaštite zdravlja sportista i sportskih stručnjaka iz neolimpijskih
sportova i sprečavanju negativnih pojava u sportu; 12) privremeno
ostvaruje nadležnosti teritorijalnog sportskog saveza jedinice lokalne
samouprave u jedinici lokalne samouprave u kojoj nije obrazovan
teritorijalni sportski savez ili on ne funkcioniše u skladu sa ovim
zakonom.
Problemi u praksi su pokazali da je potrebno da Sportski savez Srbije,
kao krovni nacionalni sportski savez za sportske saveze u jedinicama
lokalne samouprave i nadležne nacionalne granske sportske saveze u
neolimpijskim sportovima, obezbedi, s jedne strane, normalno
funkcionisanje sportskog sistema u određenom neolimpijskom sportu kada
nastanu privremeni problemi u funkcionisanju nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza u tom sportu, odnosno nadležnog nacionalnog
sportskog saveza za oblast sporta, a da, s druge strane, ostvari
kontinuirano praćenje funkcija teritorijalnih sportskih saveza u
jedinicama lokalne samouprave i ostvarivanja finansiranja sporta u
jedinicama lokalne samouprave kako bi se blagovremeno ukazalo na
moguće probleme i nepravilnosti. Problemi u funkcionisanju određenog
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza, odnosno nadležnog
nacionalnog sportskog saveza za oblast sporta ne smeju biti na štetu
sportista i ostvarivanja opšteg interesu u oblasti sporta u Republici
Srbiji.
2.2.6. OLIMPIJSKI KOMITET SRBIJE i PARAOLIMPIJSKI KOMITET SRBIJE (čl.
103. i 104)
Najviša međunarodna nevladina organizacija u oblasti sporta jeste
Međunarodni olimpijski komitet (u daljem tekstu: MOK). Olimpijskom
poveljom MOK-a utvrđeno je postojanje nacionalnih olimpijskih komiteta
(u daljem tekstu: NOK) u državama priznatim od Ujedinjenih nacija i
propisana je osnovna organizaciona struktura tih komiteta. Iz jedne
zemlje može biti priznat samo jedan NOK, s tim da je za takvo
priznanje isključivo nadležan MOK, koji daje i saglasnost na statute
nacionalnih olimpijskih komiteta. Prihvatajući u potpunosti ulogu i
značaj MOK i njegovih pravila, Predlog zakona postavlja samo opšti
okvir za organizovanje našeg NOK. Tako, Predlog zakona predviđa da je
Olimpijski komitet Srbije organizacija u oblasti sporta, obrazovana u
skladu sa Olimpijskom poveljom i priznat od strane MOK. Olimpijski
komitet svoje aktivnosti obavlja u skladu sa načelima olimpijskog
pokreta i Olimpijskom poveljom MOK. Pored toga, Predlog zakon
taksativno definiše krug poslova koje prema ovom zakonu obavlja
Olimpijski komitet Srbije. Tako Olimpijski komitet Srbije obavlja
poslove kojima se obezbeđuju uslovi za: praćenje, razvoj i unapređenje
vrhunskog sporta i sistema vrhunskog sporta u olimpijskim sportovima,
organizaciju i održavanje međunarodnih sportskih takmičenja koja su u
nadležnosti MOKa, ostvarivanje međudržavne i međunarodne sportske
saradnje i realizaciju programa i projekata iz ove oblasti koji su od
opšteg interesa za Republiku Srbiju, kao i druge poslove u skladu sa
ovim zakonom, a posebno: 1) rešava arbitražne sporove za olimpijske
sportove; 2) učestvuje u radu Upravnog odbora Zavoda za sport i
medicinu sporta Republike Srbije; 3) u svoje ime predlaže godišnje i
posebne programe kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta i
prikuplja od svojih stalnih članova (nadležnih nacionalnih granskih
sportskih saveza olimpijskih sportova) i u njihovo ime predlaže
godišnje i posebne programe kojima se ostvaruje opšti interes u
oblasti sporta; 4) učestvuje u radu stručnih komisija koje vrše
evaluaciju programa koji se finansiraju u skladu sa ovim zakonom; 5)
daje mišljenje na akt ministra kojim se utvrđuju nacionalni granski
sportski savezi čiji se programi finansiraju iz budžeta Republike
Srbije, sportske grane i sportski objekti od značaja za Republiku
Srbiju; 6) učestvuju u radu stručnih komisija za pripremu
kategorizacije sportova, sportista i sportskih stručnjaka i vrši
rangiranje; 7) daje mišljenje u vezi s kandidaturom za organizaciju
velikih međunarodnih sportskih takmičenja na teritoriji Republike
Srbije za olimpijske sportove; 8) privremeno ostvaruje funkciju
nosioca programa nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
olimpijskog sporta iz člana 99. stav 1. Predloga zakona u odnosu na
zadovoljavanje opšteg interesa u oblasti sporta iz člana 112. stav 1.
tačka 1) Predloga zakona, ukoliko u određenoj grani sporta nije
obrazovan nadležni nacionalni granski sportski savez ili nacionalni
sportski savez izgubi status nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza ili nadležni nacionalni granski sportski savez ne funkcioniše u
skladu sa ovim zakonom; 9) stara se o unapređenju zaštite zdravlja
sportista i sportskih stručnjaka iz olimpijskih sportova i sprečavanju
negativnih pojava u sportu. Na osnivanje, upis u Registar i obavljanje
sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti, kao i na druga pitanja u
vezi sa radom Olimpijskog komiteta, shodno se primenjuju odredbe
Predloga zakona koje se odnose na nacionalne granske sportske saveze.
Ovakvim rešenjem, Republika Srbija priznaje Olimpijski komitet kao
svoj nacionalni olimpijski komitet.
Kada je u pitanju Paraolimpijski komitet Srbije on se Predlogom zakona
određuje kao organizacija u oblasti sporta obrazovana u skladu s
Paraolimpijskom poveljom i priznata od strane Međunarodnog
paraolimpijskog komiteta. Paraolimpijski komitet Srbije obavlja
poslove kojima se obezbeđuju uslovi za: praćenje, razvoj i unapređenje
sporta osoba sa invaliditetom, organizaciju i održavanje međunarodnih
sportskih takmičenja koja su u nadležnosti Međunarodnog
paraolimpijskog komiteta, ostvarivanje međudržavne i međunarodne
sportske saradnje i realizaciju programa i projekata iz oblasti sporta
osoba sa invaliditetom koji su od opšteg interesa za Republiku Srbiju,
kao i druge poslove u skladu sa ovim zakonom. Na Paraolimpijski
komitet Srbije se shodno primenjuju odredbe Predloga zakona koje se
odnose na Olimpijski komitet Srbije.
Takođe, Predlogom zakonom je utvrđena obaveza da Olimpijski komitet
Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i Sportski savez Srbije
sporazumno utvrđuju kodeks profesionalne etike za obavljanje stručnog
rada u sportu.
2.2.7. STRUČNA I DRUGA UDRUŽENjA I SAVEZI U OBLASTI SPORTA (čl. 105. i
106)
Pored prethodno navedenih najčešćih oblika udruživanja, u oblasti
sporta se u praksi sreću i druga različita udruženja. Zbog toga,
Predlog zakona ta udruženja i saveze izdvaja u posebnu grupu. Najčešće
je reč o tzv. stručnim udruženjima, ali ima i drugih. Dakle, sportski
stručnjaci i stručnjaci u sportu mogu se radi uređivanja i
ostvarivanja stručnih sportskih pitanja od zajedničkog interesa
udruživati u stručna sportska udruženja (udruženja trenera, sportskih
sudija i dr.).
Pored toga, sportske organizacije, sportski savezi i druga pravna i
fizička lica mogu radi ostvarivanja zajedničkih ciljeva i interesa u
oblasti sporta osnivati i druga dobrovoljna, nevladina i neprofitna
udruženja (organizacioni komiteti, udruženja navijača i dr.) i saveze
u oblasti sporta. Međutim, ovim udruženjem ne smatra se udruženje kome
osnovni statutarni razlog osnivanja nije ostvarivanje ciljeva u
oblasti sporta, već ostvarivanje nekog drugog dopuštenog cilja, u
skladu sa zakonom kojim je uređen rad udruženja.
Na osnivanje, upis u Registar i obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti, sticanje sredstava i ostvarivanje prihoda, kao i
na druga pitanja u vezi sa radom ovih udruženja i saveza, shodno se
primenjuju odredbe Predloga zakona koje se odnose na sportska
udruženja.
Za razliku od važećeg Zakona o sportu, Predlog zakon jasno pravi
razliku između sportskih saveza za određenu granu sporta i sportskih
saveza za određenu oblast sporta (sportska rekreacija, školski i
univerzitetski sport, sport u vojsci, sport u policiji i dr.).
Utoliko, sportske organizacije, teritorijalni sportski savezi za
određenu oblast sporta i stručna i druga udruženja u određenoj oblasti
sporta mogu se udruživati u sportske saveze za oblasti sporta, u
skladu sa zakonom i sportskim pravilima nadležnog nacionalnog
sportskog saveza za određenu oblast sporta. Na osnivanje, upis u
Registar i obavljanje sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti,
sticanje sredstava i ostvarivanje prihoda, kao i na druga pitanja u
vezi sa radom sportskog saveza za oblast sporta shodno se primenjuju
odredbe Predloga zakona koje se odnose na granske sportske saveze, ako
ovim zakonom nije drukčije određeno. I nacionalni sportski savez za
oblast sporta ima obavezu da donosi četvorogodišnji programa razvoja
oblasti sporta za koju je osnovan.
2.2.8. ZAVOD ZA SPORT I MEDICINU SPORTA REPUBLIKE SRBIJE (čl. 107–109)
Zakonom o sportu iz 1996. godine osnovan je Republički zavod za sport,
kao javna ustanova koja treba da brine o razvoju stručnog rada u
oblasti sporta i da bude stručni servis kako Ministarstva, tako i
organizacija u oblasti sporta. Polazeći od pozitivnih stranih
iskustava i smatrajući da je Republici Srbiji potrebna odgovarajuća
stručna institucija za koordinisanje i ostvarivanje aktivnosti na
unapređenju stručnog rada u oblasti sporta i vršenje potrebnih
istraživanja i prikupljanje podataka, Zakon o sportu iz 2011. godine
utvrdio je rešenja koja su težila, s jedne strane jačanju uloge
Republičkog zavoda, a s druge strane, je trebalo da dovedu do njegovog
konsolidovanja. Kako su ti ciljevi u značajnom delu ostvareni,
Predlogom zakonom se dalje unapređuje delatnost Republičkog zavoda,
imajući u vidu uslove njegovog rada koji su u međuvremenu ispunjeni.
Delatnost Zavoda za sport i medicinu sporta Republike Srbije prema
Predlogu zakona obuhvata: periodična testiranja, odnosno praćenje
antropoloških sposobnosti i karakteristika dece, omladine i odraslih;
kontrolu treniranosti perspektivnih i vrhunskih sportista i
stručno-savetodavnu pomoć tim sportistima i sportskim stručnjacima;
organizaciju i realizaciju kontinuiranih treninga i završnih priprema
vrhunskih i perspektivnih sportista; vođenje nacionlanih evidencija u
oblasti sporta (prikupljanje podataka i obrada) i periodično
objavljivanje i publikovanje zbirnih podataka iz nacionalnih
evidencija; stručno osposobljavanje i usavršavanje sportskih
stručnjaka i stručnjaka u oblasti sporta i medicine sporta u saradnji
sa odgovarajućom akreditovanom visokoškolskom ustanovom, u skladu sa
zakonom; obavljanje nadzora nad stručnim radom u oblasti sporta, preko
istaknutih sportskih stručnjaka (stručni sportski nadzornici);
evaluaciju zdravstvenog stanja učesnika u fizičkim aktivnostima;
unapređenje zdravstvenog stanja i funkcionalnih sposobnosti
perspektivnih i vrhunskih sportista; organizacionu i stručnu pomoć
organizacijama koje realizuju programe kojima se ostvaruje opšti
interes u oblasti sporta i organizatorima velikih međunarodnih
sportskih takmičenja; savetovanje pri planiranju, izgradnji i
rekonstrukciji sportskih objekata u javnoj svojini i praćenje njihove
iskorišćenosti; propagandnu, izdavačku, naučnu, istraživačko-razvojnu
i bibliotečku delatnost u oblasti sporta i medicine sporta, u skladu
sa zakonom; učestvovanje u izradi Nacionalne strategije razvoja
sporta; davanje mišljenja i stručne pomoći učesnicima u sistemu sporta
u pitanjima od značaja za razvoj sporta; međunarodnu saradnju u
oblasti sporta i medicine sporta; unapređenje razvoja sporta dece i
mladih; praćenje planiranja izgradnje i iskorišćenosti sportskih
objekata; identifikaciju i razvoj sportskih talenata, u saradnji sa
nadležnim nacionalnim granskim sportskim savezima. Pored toga, ovaj
zavod ima status i nacionalnog trening centra.
Kako je Republički zavod osnovan kao ustanova, na njegovu organizaciju
i rad primenjuju se propisi o javnim službama, ako ovim zakonom nije
drukčije određeno, a sredstva za rad se obezbeđuju u budžetu Republike
Srbije i iz drugih izvora, u skladu sa zakonom. Organi Republičkog
zavoda jesu: direktor i upravni odbor. Upravni odbor Republičkog
zavoda ima sedam članova, od kojih dva predstavnika Ministarstva,
jednog predstavnika istaknutih stručnjaka iz oblasti sporta koje
predlaže Ministarstvo, jednog predstavnika Olimpijskog komiteta
Srbije, jednog predstavnika Sportskog saveza Srbije i dva predstavnika
Republičkog zavoda. Za člana upravnog odbora i direktora Republičkog
zavoda može biti imenovano lice koje ima visoko obrazovanje, a
direktora, predsednika i članove upravnog odbora Republičkog zavoda
imenuje i razrešava Vlada. Upravni odbor Republičkog zavoda odlučuje
većinom glasova od ukupnog broja članova upravnog odbora. Nadzor nad
zakonitošću rada Republičkog zavoda vrši Ministarstvo.
2.2.9. USTANOVE I PRIVREDNA DRUŠTVA ZA OBAVLjANjE SPORTSKIH DELATNOSTI
(član 110)
Predlogom zakona se reguliše i rad organizacija za obavljanje sportske
delatnosti. To su one organizacije koje svojom delatnošću omogućavaju,
odnosno stvaraju uslove za obavljanje sportskih aktivnosti.
Organizaciju za obavljanje sportske delatnosti može osnovati fizičko
ili pravno lice u obliku preduzeća, odnosno ustanove. U pitanju su
organizacije u oblasti sporta koje nisu sportska privredna društva.
Prema rešenjima iz Predloga zakona, ustanove u oblasti sporta mogu
osnivati, u skladu sa zakonom kojim se uređuju javne službe, Republika
Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave (osnivač) i
u budžetu osnivača obezbeđuju se sredstva za rad, u skladu sa zakonom.
Godišnji program rada ove ustanove odobrava osnivač. Ustanove u
oblasti sporta mogu osnivati i druga pravna i fizička lica, pod
uslovima propisanim zakonom.
Privredna društva za obavljanje sportske delatnosti mogu osnivati
fizička ili pravna lica u skladu sa zakonom.
Ustanove i privredna društva za obavljanje sportske delatnosti mogu
obavljati sportsku delatnost ako imaju obezbeđen odgovarajući prostor,
odnosno objekat, odgovarajuću opremu, odgovarajuće sportske stručnjake
u zavisnosti od vrste delatnosti, ako ispunjavaju uslove u pogledu
bezbednosti za obavljanje delatnosti i ako imaju odgovarajuću
unutrašnju organizaciju, odnosno službu. Ove uslove bliže propisuje
Ministar, a njihovu ispunjenost utvrđuje rešenjem sportski inspektor u
okviru inspekcijskog nadzora. Na rešenje sportskog inspektora može se
uložiti žalba Ministarstvu u roku od 15 dana od dana dostavljanja
rešenja.
Ustanova i privredno društvo za obavljanje sportske delatnosti ne može
u nazivu imati reč: „klub” ili „savez”.
2.2.10. SPORTSKE ZADUŽBINE,FONDACIJE I FONDOVI (član 111)
Radi ostvarivanja društveno korisnih ciljeva u oblasti sporta mogu se
osnivati sportske zadužbine i fondacije. Na osnivanje i rad sportskih
zadužbina i fondacija primenjuju se propisi o zadužbinama i
fondacijama.
Predlogom zakona se predlaže da Republika Srbija osniva Nacionalni
fond za razvoj sporta s ciljem podrške unapređenju sportske
rekreacije, promocije i podsticanja bavljenja sportom svih građana
Republike Srbije, a naročito dece, žena, omladine i osoba sa
invaliditetom. Cilj osnivanja Fonda bio bi objedinjavanje sredstava iz
više izvora za finansiranje programa u oblasti sporta kojima se
podržava unapređenje masovnog sporta, u svim segmentima stanovništva,
kako bi se, s jedne, strane koncentracijom sredstava na jednom mestu
na adekvatan i efikasan način odgovorilo na potrebe učesnika u sistemu
sporta, a, s druge strane, obezbedila adekvatna kontrola i
transparentnost trošenja sredstava namenjenih sportu. Nacionalni fond
za razvoj sporta se osniva kao budžetski fond u skladu sa zakonom
kojim se uređuje budžetski sistem i za ostvarivanje svojih ciljeva
prvenstveno se finansira iz donacija od strane organizacija u oblasti
sporta i drugih pravnih lica, kao i iz drugih sredstava u skladu sa
zakonom. Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave može
osnovati budžetski fond za razvoj sporta za ostvarivanje ciljeva za
koja se osniva Nacionalni fond za razvoj sporta.
3. OPŠTI INTERES U OBLASTI SPORTA (čl. 112–138)
U delu Predloga zakona posvećenom ostvarivanju opšteg interesa i
potreba i interesa građana u oblasti sporta regulisana su dva pitanja:
1) šta se smatra opštim interesom u oblasti sporta za Republiku
Srbiju, odnosno šta se smatra potrebama građana u oblasti sporta koje
se zadovoljavaju u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne
samouprave; 2) na koji način se vrši izbor programa koji će se
finansirati iz javnih prihoda.
Oblasti koje su utvrđene kao opšti interes u oblasti sporta, odnosno
potrebe građana u oblasti sporta, definisane su u skladu sa
uporednopravnim rešenjima, Evropskom sportskom poveljom, Evropskom
poveljom o sportu za sve i Evropskom urbanom poveljom Saveta Evrope i
Deklaracijom o specifičnim karakteristikama sporta i Evropskim modelom
sporta Evropske unije.
Opšti interes u oblasti sporta za čije se ostvarivanje obezbeđuju
sredstva u budžetu Republike jeste: 1) obezbeđivanje uslova za
pripremu, učešće i ostvarivanje vrhunskih sportskih rezultata
sportista na olimpijskim igrama, paraolimpijskim igrama i drugim
velikim međunarodnim sportskim takmičenjima; 2) unapređenje sistema
sporta i podizanje kapaciteta Olimpijskog komiteta Srbije,
Paraolimpijskog komiteta Srbije, Sportskog saveza Srbije i drugih
nadležnih nacionalnih sportskih saveza za grane i oblasti sporta preko
kojih se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta, uključujući i
unapređenje zaštite zdravlja sportista, unapređenje stručnog rada i
stručnog osposobljavanja u sportu; 3) izgradnja, opremanje i
održavanje sportskih objekata koji su od značaja za razvoj sporta na
celom području Republike Srbije, vodeći računa o regionalnoj
pokrivenosti i stepenu razvoja sportske infrastrukture u jedinicama
lokalne samouprave; 4) stipendije za sportsko usavršavanje vrhunskih
sportista amatera i novčana pomoć vrhunskim sportistima sa posebnim
zaslugama; 5) nacionalna priznanja i nagrade za poseban doprinos
razvoju i afirmaciji sporta; 6) aktivnosti sportskih kampova za
perspektivne sportiste, koji su od posebnog značaja za Republiku
Srbiju; 7) organizacija međunarodnih i nacionalnih sportskih
takmičenja od značaja za Republiku Srbiju; 8) obezbeđivanje uslova za
organizovanje i održavanje školskih i univerzitetskih sportskih
takmičenja na nivou Republike Srbije; 9 unapređenje sportske
rekreacije, promocija i podsticanje bavljenja sportom svih građana
Republike Srbije, a naročito dece, žena, mladih i osoba sa
invaliditetom; 10) sprečavanje negativnih pojava u sportu (doping,
nasilje i nedolično ponašanje, nameštanje sportskih rezultata,
nelegalno klađenje i dr.); 11) unapređenje zaštite zdravlja sportista,
unapređenje stručnog rada i stručnog osposobljavanja u sportu; 12)
međudržavna i međunarodna sportska saradnja i razvijanje sporta i
saradnje sa organizacijama iz dijaspore; 13) naučni skupovi,
istraživačko-razvojni i naučno-istraživački projekti u sportu i
izdavanje sportskih publikacija od nacionalnog značaja; 14) delatnost
i programi organizacija u oblasti sporta čiji je osnivač Republika
Srbija.
Potrebe i interesi građana u oblasti sporta za čije se ostvarivanje
obezbeđuju sredstva u budžetu autonomne pokrajine, u skladu sa ovim
zakonom jesu: izgradnja, opremanje i održavanje sportskih objekata
kojima se doprinosi razvoju sporta na području autonomne pokrajine,
odnosno obezbeđuju uslovi za razvoj vrhunskog sporta na teritoriji
autonomne pokrajine (sportski objekti od značaja za autonomnu
pokrajinu); promocija i podsticanje bavljenja građana sportom, posebno
dece, omladine, žena i osoba sa invaliditetom, na teritoriji autonomne
pokrajine; organizacija sportskih takmičenja od značaja za autonomnu
pokrajinu; stvaranje uslova za razvoj vrhunskog sportskog stvaralaštva
i unapređenje kvaliteta rada sa mladim sportskim talentima na
teritoriji autonomne pokrajine; školska sportska takmičenja na nivou
autonomne pokrajine; delatnost Pokrajinskog zavoda za sport i drugih
organizacija u oblasti sporta čiji je osnivač autonomna pokrajina;
aktivnosti pokrajinskih sportskih saveza od značaja za autonomnu
pokrajinu; razvoj sportskih grana koje su od posebno značaja za
autonomnu pokrajinu; sprečavanje negativnih pojava u sportu (doping,
nasilje i nedolično ponašanje, nameštanje sportskih rezultata,
nelegalno klađenje i dr.); stručno-sportski skupovi,
istraživačko-razvojni i naučnoistraživački projekti i izdavanje
sportskih publikacija od značaja za autonomnu pokrajinu; unapređivanje
stručnog rada u organizacijama u oblasti sporta sa teritorije
autonomne pokrajine; nagrade i priznanja za postignute sportske
rezultate i doprinos razvoju sporta u autonomnoj pokrajini; stipendije
za sportsko usavršavanje kategorisanih sportista, posebno
perspektivnih sportista; prikupljanje i distribucija podataka u
oblasti sporta od značaja za autonomnu pokrajinu, uključujući
periodična testiranja (eurofit testovi) i praćenje, u anonimiziranom
obliku, stanja fizičkih sposobnosti dece, omladine i odraslih na
teritoriji autonomne pokrajine; druge potrebe i interesi građana u
oblasti sporta od značaja za autonomnu pokrajinu, koje utvrdi
autonomna pokrajina preko svojih organa.
Autonomna pokrajina, preko svojih organa, u skladu sa zakonom:
obezbeđuje ostvarivanje potreba i interesa građana u oblasti sporta na
teritoriji autonomne pokrajine; uređuje i vodi evidencije u oblasti
sporta od značaja za autonomnu pokrajinu; utvrđuje sportske objekte od
značaja za autonomnu pokrajinu; obezbeđuje uslove za rad, odnosno
obavljanje delatnosti Pokrajinskog zavoda za sport i drugih
organizacija u oblasti sporta čiji je osnivač autonomna pokrajina;
utvrđuje preko kojih se pokrajinskih sportskih saveza zadovoljavaju
potrebe i interesi građana na teritoriji autonomne pokrajine kada je u
jednoj sportskoj grani registrovano više pokrajinskih granskih
sportskih saveza i utvrđuje koje sportske grane su od posebnog značaja
za autonomnu pokrajinu; uređuje bliže uslove za korišćenje javnih
sportskih terena na teritoriji autonomne pokrajine; vrši inspekcijski
nadzor nad sprovođenjem ovog zakona na teritoriji autonomne pokrajine.
Potrebe građana u oblasti sporta koje se zadovoljavaju u jedinicama
lokalne samouprave (opštine i gradovi), u skladu sa zakonom, jesu:
podsticanje i stvaranje uslova za unapređenje sportske rekreacije,
odnosno bavljenja građana sportom, posebno dece, omladine, žena i
osoba sa invaliditetom; izgradnja, održavanje i opremanje sportskih
objekata na teritoriji jedinice lokalne samouprave, a posebno javnih
sportskih terena u stambenim naseljima ili u njihovoj blizini i
školskih sportskih objekata i nabavka sportske opreme i rekvizita;
organizacija sportskih takmičenja od posebnog značaja za jedinicu
lokalne samouprave; obezbeđenje uslova i organizovanje sportskih
kampova za sportski razvoj talentovanih sportista i unapređenje
kvaliteta stručnog rada sa njima; učešće sportskih organizacija sa
teritorije jedinice lokalne samouprave u domaćim i evropskim klupskim
takmičenjima; fizičko vaspitanje dece predškolskog uzrasta i školski
sport (unapređenje fizičkog vežbanja, rad školskih sportskih sekcija i
društava, opštinska, gradska i međuopštinska školska sportska
takmičenja i dr.); delatnost organizacija u oblasti sporta čiji je
osnivač ili član jedinica lokalne samouprave; delatnost organizacija u
oblasti sporta sa sedištem na teritoriji jedinice lokalne samouprave
koje su od posebnog značaja za jedinicu lokalne samouprave;
unapređenje zaštite zdravlja sportista i obezbeđivanje adekvatnog
sportsko-zdravstvenog obrazovanja sportista, posebno mladih,
uključujući i antidoping obrazovanje; stipendiranje za sportsko
usavršavanje kategorisanih sportista, posebno perspektivnih sportista;
sprečavanje negativnih pojava u sportu; edukacija, informisanje i
savetovanje građana, sportista i ostalih učesnika u sistemu sporta o
pitanjima bitnim za odgovarajuće bavljenje sportskim aktivnostima i
delatnostima; periodična testiranja (eurofit testovi), sakupljanje,
analiza i distribucija relevantnih informacija za adekvatno
zadovoljavanje potreba građana u oblasti sporta na teritoriji jedinice
lokalne samouprave, istraživačko-razvojni projekti i izdavanje
sportskih publikacija; unapređivanje stručnog rada učesnika u sistemu
sporta sa teritorije jedinice lokalne samouprave i podsticanje
zapošljavanja visokokvalifikovanih sportskih stručnjaka i vrhunskih
sportista; racionalno i namensko korišćenje sportskih sala i sportskih
objekata u državnoj svojini čiji je korisnik jedinica lokalne
samouprave i sportskih objekata u svojini jedinica lokalne samouprave,
kroz odobravanje njihovog korišćenja za sportske aktivnosti i dodelu
termina za treniranje učesnicima u sistemu sporta; nagrade i priznanja
za postignute sportske rezultate i doprinos razvoju sporta.
Finansiranje ostvarivanja opšteg interesa u oblasti sporta
U koncipiranju predloženih rešenja, Predlog zakona je pošao od
odgovarajućih uporednopravnih iskustava, kao i odredbi zakona kojim se
uređuje budžetski sistem, kojim je propisano da se prilikom izvršenja
budžeta moraju poštovati principi efikasnosti i ekonomičnosti,
potpunosti, tačnosti i jedinstvene budžetske klasifikacije. Opšti
interes u oblasti sporta ostvaruje se kroz finansiranje i
sufinansiranje programa i projekata i to na godišnjem nivou (godišnji
program), i po javnom pozivu (posebni program). Navedene programe
nosioci programa dostavljaju prema dinamici utvrđenoj Programskim
kalendarom koji je utvrđen Predlogom zakona. Pored toga, Predlogom
zakona su predviđeni uslovi i kriterijumi za odobravanje programa u
skladu sa ovim zakonom, strategijom razvoja sporta i utvrđenom
kategorizacijom. Godišnje programe razmatra i odobrava Ministarstvo, a
za ocenu programa Ministar formira posebnu komisiju koja, po
razmatranju tih programa, dostavlja predlog za odobrenje programa. Sa
nosiocem odobrenog programa, Ministarstvo zaključuje ugovor o
realizovanju programa čija je sadržina predviđena Predlogom zakona, a
ukoliko se nosilac odobrenog programa ne odazove pozivu za zaključenje
ugovora u roku od osam dana od dana poziva, smatra se da je odustao od
predloga programa. Predlog zakona se predlaže da se uvede obaveza
nosiocima odobrenih programa da Ministarstvu na njegov zahtev, kao i u
rokovima utvrđenim ugovorom o realizaciji programa, a najmanje jednom
godišnje, dostave izveštaj sa potrebnom dokumentacijom o ostvarivanju
programa ili delova programa i korišćenju sredstava budžeta Republike
Srbije. Ministarstvo može obustaviti dalje finansiranje programa,
odnosno jednostrano raskinuti ugovor o realizovanju programa ako
nosilac odobrenog programa ne dostavi izveštaj u roku predviđenom
ugovorom. Ministarstvo vrši nadzor nad realizacijom programa i
namenskim korišćenjem odobrenih sredstava i jednom godišnje izveštava
Vladu o korišćenju sredstava budžeta Republike Srbije za ostvarivanje
opšteg interesa u oblasti sporta.
Sredstva dobijena iz budžeta Republike Srbije za realizovanje programa
kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta moraju se vratiti
davaocu sredstava zajedno sa zateznom kamatom od momenta prijema,
ukoliko podnosilac, odnosno nosilac programa, odnosno projekta:
netačno ili nepotpuno obavesti davaoca sredstava o bitnim okolnostima
vezanim za odobrenje i realizovanje programa, odnosno projekta; svojim
propustom ne izvrši program u celini ili ga izvrši u nebitnom delu;
upotrebi sredstva nenamenski, u potpunosti ili delimično; ne pridržava
propisanih ili ugovorenih mera koje su utvrđene radi osiguranja
realizacije programa; ne dostavi u predviđenim rokovima potrebne
izveštaje i dokaze, iako ga je davalac sredstava prethodno upozorio na
nepravilnosti i posledice; prestane da ispunjava uslove koji su na
osnovu ovog zakona potrebni za dobijanje sredstava; spreči ili
onemogući sprovođenje propisanih, odnosno ugovorenih kontrolnih mera.
Ministarstvo može zahtevati povraćaj dela datih sredstava ako je
program samo delimično realizovan ili je realizovan sa bitnim
zakašnjenjem ili se nosilac programa nije pridržavao propisanih ili
ugovorenih mera koje su utvrđene radi osiguranja realizacije programa,
odgovornošću nosioca programa, osim ako su realizovanim aktivnostima
postignuti bitni efekti programa. Ministarstvo vrši po završetku
odobrenog programa analizu realizacije programa i postizanja
planiranih efekata i u slučaju da oceni da planirani efekti nisu
postignuti u bitnom delu propustom nosioca programa, zatražiće od
nosioca programa da održi skupštinu u roku od 60 dana radi utvrđenja
odgovornosti lica koja su realizovala program i lica koja su
učestvovala u donošenju odluka koje su dovele do nepostizanja
planiranih efekata programa. U opredeljenju za ovakav način
finansiranja programa i projekata u oblasti sporta, posebno su uzeti u
obzir i kriterijumi Saveta Evrope za finansiranje programa nevladinih
organizacija iz javnih prihoda i okolnost da takav režim važi za
finansiranje programa nevladinih organizacija u drugim oblastima. U
svakom slučaju, nosilac programa ne može dobijati sredstva iz javnih
prihoda za realizaciju svojih programa dve godine od dana kada je
utvrđeno da je U potpunosti nenamenski upotrebio odobrena sredstava za
realizaciju programa ili svojim propustom nije postigao u bitnom delu
planirane efekte programa.
U Predlogu zakona je u osnovi zadržan sistem programskog finansiranja
sporta iz budžeta Republike Srbije, autonomnih pokrajina i jedinica
lokalne samouprave onako kako je postavljen važećim Zakonom o sportu.
Međutim, znatan je deo odredaba koje su usmerene na dalju dogradnju i
unapređenje uspostavljenog sistema finansiranja.
Precizira se da se Finansijski plan za realizaciju programa, odnosno
projekta (budžet programa) sastoji iz neposrednih troškova realizacije
programa, odnosno projekta u vezi zarada i honorara lica angažovanih
na neposrednoj realizaciji programa, odnosno projekta, materijalnih
troškova i administrativnih troškova realizacije programa, odnosno
projekta (opravdani direktni troškovi) i dodatnih opravdanih troškova
nosioca programa, odnosno projekta (opravdani indirektni troškovi)
koji ne mogu biti veći od 15% od opravdanih direktnih troškova.
Propisuje se da se troškovi programa kojima se ostvaruje opšti interes
u oblasti sporta moraju odnositi, po pravilu, najmanje 15% na
aktivnosti povezane sa sportom dece.
Propisuje se ograničenje da jednom nadležnom nacionalnom granskom
sportskom savezu, odnosno jednom nadležnom nacionalnom sportskom
savezu za oblast sporta ne može da se odobri više od 20% sredstava od
ukupne sume sredstava budžeta Republike Srbije predviđenih za
finansiranje programa nadležnih nacionalnih sportskih saveza.
Ministar utvrđuje: 1) nadležne nacionalne sportske saveze za sportske
grane i oblasti sporta u Republici Srbiji; 2) sportske grane i oblasti
sporta u Republici Srbiji i sportske discipline u okviru sportskih
grana i oblasti sporta; 3) sportske grane koje su od posebnog značaja
za Republiku Srbiju.
Ugovor o odobrenju programa, odnosno projekta kojim se zadovoljava
opšti interes u oblasti sporta u Republici Srbiji koji je zaključen
suprotno ovom zakonu ništav je.
Sportistima, državljanima Republike Srbije koji kao reprezentativci
Republike Srbije osvoje medalju na Olimpijskim igrama, Paraolimpijskim
igrama, Šahovskoj olimpijadi, svetskim i evropskim prvenstvima u
olimpijskim i paraolimpijskim sportskim disciplinama, ili su bili,
odnosno budu nosioci svetskog rekorda u olimpijskim i paraolimpijskim
sportskim disciplinama, ili postanu osvajači DEJVIS kup-a ili FED
kup-a Međunarodne teniske federacije, dodeljuje se nacionalno sportsko
priznanje u vidu doživotnog mesečnog novčanog primanja nakon navršenih
40 godina života. Sportistima i trenerima državljanima Republike
Srbije, koji kao članovi reprezentacije Republike Srbije na
Olimpijskim igrama, Paraolimpijskim igrama, Šahovskoj olimpijadi i
svetskim i evropskim prvenstvima u olimpijskoj ili paraolimpijskoj
sportskoj disciplini osvoje jednu od medalja ili osvoje DEJVIS kup ili
FED kup Međunarodne teniske federacije, dodeljuje se novčana nagrada.
Sportskoj organizaciji na teritoriji Republike Srbije koja osvoji
evropsko klupsko prvenstvo najvišeg nivoa prema kriterijumima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza, u sportovima prve kategoriji
prema Nacionalnoj kategorizaciji sportova, dodeljuje se novčana
nagrada. Vlada uređuje bliže uslove, način i visinu nacionalnih
sportskih priznanja i novčanih nagrada i odlučuje o dodeli nacionalnog
sportskog priznanja i novčane nagrade, na predlog Ministarstva.
Ukoliko nosilac nacionalnog sportskog priznanja svojim ponašanjem ili
učešćem u aktivnostima koje nisu u skladu sa zakonom, sportskim
pravilima ili drugim opštim aktima organizacija u oblasti sporta šteti
ugledu sporta, i na taj način, ugledu Republike Srbije, Vlada može, na
predlog Ministarstva, da ne dodeli, odnosno ukine nacionalno sportsko
priznanje. Vlada odlučuje rešenjem o dodeli nacionalnog sportskog
priznanja i novčane nagrade na predlog Ministarstva, a po podnetim
zahtevu lica koje ispunjava ovim zakonom propisane uslove. Vlada
rešenjem odlučuje i da se ne dodeli ili da se oduzme nacionalno
sportsko priznanje ako postoje razlozi utvrđeni ovim zakonom. Nagrade
sportistima i sportskim trenerima državljanima Republike Srbije za
poseban doprinos razvoju i afirmaciji neolimpijskog sporta i
kriterijumi za njihovu dodelu uređuju se posebnim aktom Vlade, pri
čemu visina iznosa nagrada ne može da prelazi iznose utvrđene za
olimpijske sportove.
Vrhunskim sportistima amaterima za sportsko usavršavanje dodeljuje se
stipendija, a vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama za razvoj
sporta u Republici Srbiji može se dodeliti novčana pomoć. Novčanu
pomoć može dobiti vrhunski sportista sa posebnim zaslugama za razvoj
sporta koji je kategorizacijom sportista, u skladu sa ovim zakonom,
rangiran kao zaslužni sportista. Vrhunski sportista amater koji je
dobio stipendiju za sportsko usavršavanje i vrhunski sportista sa
posebnim zaslugama koji je dobio novčanu pomoć u skladu sa ovim
zakonom ne mogu sredstva dobijana po ovim osnovima koristi suprotno
nameni za koju su sredstva dobijena, niti preneti deo ili celokupan
iznos tih sredstava drugim učesnicima u sistemu sporta. U slučaju da
vrhunski sportista amater koji je dobio stipendiju za sportsko
usavršavanje i vrhunski sportista sa posebnim zaslugama koji je dobio
novčanu pomoć u skladu sa ovim zakonom sredstva dobijana po ovim
osnovima koriste suprotno nameni za koju su sredstva dobijena ili
prenesu deo ili celokupan iznos tih sredstava drugim učesnicima u
sistemu sporta obavezni su da izvrše povraćaj dela ili celokupnog
iznosa sredstava dobijenih po ovom osnovu.
Broj stipendija koje mogu dobiti vrhunski sportisti amateri istog
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza određuje se prema
rangu sporta i rangu nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
kome sportista pripada, koji je utvrđen kategorizacijom sportova i
nacionalnih granskih sportskih saveza, u skladu sa ovim zakonom.
Visina mesečnog iznosa stipendije za sportsko usavršavanje vrhunskih
sportista amatera utvrđuje se u zavisnosti od ranga koji sportisti
imaju u skladu sa nacionalnom kategorizacijom sportista. Vrhunski
sportista može dobiti stipendiju za sportsko usavršavanje, odnosno
novčanu pomoć ukoliko je obuhvaćen predlogom godišnjeg programa
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza iz člana 116. stav 3.
Predloga zakona i ako ispunjava obaveza prema nacionalnoj sportskoj
reprezentaciji. Pravo na stipendiju za sportsko usavršavanje prestaje
sportisti sticanjem nacionalnog priznanja za poseban doprinos razvoju
i afirmaciji sporta u skladu sa ovim zakonom ili prestankom
ispunjavanja propisanih uslova. Predlogom zakona je predloženo i da se
novčana pomoć vrhunskom sportisti može koristiti za pokriće troškova
koje je sportista lično imao za pripreme ili učešće na takmičenjima
ili za lečenje prouzrokovano povredom nastalom na takmičenju, ili za
pokriće drugih posebno opravdanih troškova, pod uslovom da ti troškovi
već nisu pokriveni davanjima organizacija u oblasti sporta, sponzora
ili donatora, odnosno da troškovi lečenja nisu pokriveni zdravstvenim
osiguranjem, u skladu sa zakonom.
Ministar utvrđuje bliže uslove i kriterijume, način i postupak za
odobrenje stipendiranja vrhunskih sportista amatera za sportsko
usavršavanje i za dodelu novčane pomoći vrhunskim sportistima sa
posebnim zaslugama, kao i kriterijume za utvrđivanje visine mesečnog
iznosa stipendija i visine novčane pomoći. Sa dobitnikom stipendije i
novčane nagrade i priznanja Ministarstvo zaključuje ugovor na osnovu
koga se sportisti, odnosno sportskom stručnjaku mesečno isplaćuje
stipendija, odnosno novčana pomoć ili novčano priznanje. Time
sportista dolazi u direktan odnos sa Ministarstvom u pogledu sredstava
odobrenih na ime stipendije za sportsko usavršavanje.
Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i Sportski
savez Srbije kao predlagači programa iz člana 116. stav 1. Predloga
zakona dužni su da prate realizaciju odobrenih programa i da na kraju
realizacije programa podnose izveštaj Ministarstvu o ostvarivanju
ciljeva i efekata programa, a ako se uoče ozbiljni problemi i
nedostaci u realizaciji programa i pre toga. Cilj je osiguranje
namenskog trošenja dobijenih sredstava i postizanja planiranih efekata
odobrenih programa.
Nadležni nacionalni sportski savezi obavezni su da Olimpijskom
komitetu Srbije, Paraolimpijskom komitetu Srbije i Sportskom savezu
Srbije pruže sve potrebne informacije i omoguće uvid u sva dokumenta i
sve aktivnosti vezane za realizaciju programa, kao i da im dostavljaju
u isto vreme kada i Ministarstvu, primerak izveštaja o realizaciji
programa.
Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, kao i organizacije
u oblasti sporta čiji se programi i projekti u oblasti sporta
finansiraju iz javnih prihoda Republike Srbije, autonomne pokrajine,
jedinice lokalne samouprave i od strane javnih preduzeća dostavljaju
Ministarstvu izveštaj o odobrenim i realizovanim programima i
projektima kojima se zadovoljavaju potrebe i interesi građana u
oblasti sporta.
Nosilac programa ne može dobijati sredstva iz javnih prihoda za
realizaciju svojih programa dve godine od dana kada je utvrđeno da je
svojom krivicom upotrebi nenamenski više od 10% odobrenih sredstava za
realizaciju programa, propustio da u celini realizuje program ili nije
postigao u bitnom delu planirane efekte programa.
Imajući u vidu probleme koji postoje u praksi u vezi finansiranja
sportskih organizacija, posebno u jedinicama lokalnih samouprave,
Predlogom zakona se predlaže uvođenje ograničenja – da jednoj
organizaciji u oblasti sporta ne može da se odobri više od 20%
sredstava od ukupne sume sredstava budžeta Republike Srbije, autonomne
pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave predviđenih za
finansiranje programa iz oblasti sporta, s tim da se troškovi programa
kojima se zadovoljavaju potrebe i interesi građana u Republici Srbiji,
autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave moraju odnositi, po
pravilu, najmanje 15% na aktivnosti povezane sa sportom dece.
Nosilac odobrenog programa, odnosno projekta kome su preneta sredstva
dužan je da namenski koristi sredstva dobijena iz budžeta Republike
Srbije, autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave.
Odredbe Predloga zakona i podzakonskih akata donetih na osnovu ovog
zakona koje se odnose na uslove, kriterijume i način odobrenja
programa i projekata, odnosno finansiranje delatnosti kojima se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta, zaključenje ugovora,
podnošenje izveštaja, kontrolu realizacije i obavezu vraćanja
dobijenih sredstava, shodno se primenjuju i na programe, odnosno
delatnosti kojima se zadovoljavaju potrebe građana u oblasti sporta u
jedinicama lokalne samouprave. Jedinica lokalne samouprave preko
svojih organa uređuje bliže uslove, kriterijume i način i postupak
dodele sredstava iz budžeta jedinice lokalne samouprave, odnosno
odobrenje programa za zadovoljavanje potreba građana u oblasti sporta
na teritoriji jedinice lokalne samouprave i način javnog objavljivanja
podataka o predloženim programima za finansiranje, odobrenim
programima i realizaciji odobrenih programa. Ugovor o odobrenju
programa, odnosno projekta kojim se zadovoljavaju potrebe i interesi
građana u jedinici lokalne samouprave koji je zaključen suprotno ovom
zakonu ili bez postojanja propisanog akta ništav je. Jedinice lokalne
samouprave mogu odobravati programe organizacije u oblasti sporta u
svim granama sporta u Republici Srbiji.
4. KATEGORIZACIJE U OBLASTI SPORTA (čl. 139–141)
Predlog zakona predviđa postojanje Nacionalne kategorizacije sportova,
Nacionalne kategorizacije nacionalnih granskih sportskih saveza,
Nacionalne kategorizacije sportista, Nacionalne kategorizacije
sportskih stručnjaka i Nacionalne kategorizacije sportskih objekata. U
odnosu na postojeće nacionalne kategorizacije nova je Nacionalna
kategorizacija nacionalnih granskih sportskih saveza.
Kategorizaciju pripremaju stručne komisije koje obrazuje Ministar koji
i propisuje kategorizacije. Komisiju za pripremu nacionalnih
kategorizacija sportova, sportista i sportskih stručnjaka čine
predstavnici Olimpijskog komiteta Srbije, Sportskog saveza Srbije,
Republičkog zavoda i Ministarstva, a komisiju za pripremu nacionalne
kategorizacije sportskih objekata čine predstavnici Ministarstva i
Republičkog zavoda. Prostorni i tehnički uslovi za rad komisija
obezbeđuju se preko Sportskog saveza Srbije i Republičkog zavoda.
Nacionalne kategorizacije sportova, nadležnih nacionalnih granskih
sportskih saveza, sportista i sportskih stručnjaka utvrđuju se za
period od dve godine, a nacionalna kategorizacija sportskih objekata
za period od pet godina. Na osnovu Nacionalne kategorizacije jedanput
godišnje rangiranje, odnosno kategorisanje vrše: 1) Olimpijski komitet
Srbije – za olimpijske i sportiste i sportske stručnjake; 2) Sportski
savez Srbije – za neolimpijske sportiste i sportske stručnjake; 3)
Republički zavod – za sportske objekte; 4) Paraolimpijski komitet
Srbije – za paraolimpijske sportiste i sportske stručnjake. Na
izvršeno rangiranje, odnosno kategorisanje sportista, sportskih
stručnjaka i sportskih objekata može se uložiti žalbu Ministarstvu u
roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja o izvršenom rangiranju,
odnosno kategorisanju. Protiv konačnog rešenja Ministarstva kojim je
odlučeno o žalbi može se voditi upravni spor.
Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave mogu da utvrde
kategorizaciju organizacija u oblasti sporta sa svoje teritorije,
vodeći računa o nacionalnim kategorizacijama sportova i nacionalnih
granskih sportskih saveza i specifičnim potrebama i interesima
autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave. Za jedinice
lokalne samouprave je to bitno pri proceni kapaciteta nosioca programa
sa teritorije jedinice lokalne samouprave da realizuju programe kojima
se zadovoljavaju potrebe i interesi građana u oblasti sporta, posebno
kad na teritoriji jedinice lokalne samouprave postoji više
registrovanih sportskih i drugih organizacija.
5. NACIONALNA STRATEGIJA RAZVOJA SPORTA (član 142)
Predlogom zakona se predlaže da Vlada donosi Nacionalnu strategiju
razvoja sporta za period od deset godina, a na predlog Ministarstva.
Predlogom zakona je određena sadržina Nacionalne strategije razvoja
sporta, kao i obaveza za autonomne pokrajine i jedinice lokalne
samouprave da donesu programe razvoja sporta na svojoj teritoriji i
dostave ga Ministarstvu. Njima se za to ostavlja rok od godinu dana od
dana usvajanja Nacionalne strategije razvoja sporta, pošto se rok od
šest meseci iz važećeg Zakona o sportu pokazao u praksi kao prekratak.
6. ŠKOLSKI I UNIVERZITETSKI SPORT I FIZIČKO VASPITANjE DECE
PREDŠKOLSKOG UZRASTA (čl. 143. i 144)
Školski sport, u smislu Predloga zakona obuhvata organizovane nastavne
i vannastavne sportske aktivnosti u oblasti školskog fizičkog
vaspitanja, uključujući i školska sportska takmičenja, koji se
sprovode u okviru školskog sistema, u skladu sa nastavnim planom i
programom, utvrđenim u skladu sa zakonom.
Od važećim Zakonom o sportu predviđenih podzakonskih akata do sada
nije donet samo Pravilnik o školskom sportu, pre svega jer je u
stručnoj javnosti i među ključnim organizacijama u oblasti sporta
nadležnim za školski sport postojalo sistemsko neslaganje o
prioritetima i pravcima razvoja školskog i univerzitetskog sporta u
Republici Srbiji. Osnovna dilema koja se pri tom postavljala je: da li
je tu reč o sportu u školi ili sportu oko škole, i šta je tu
prioritet: što veće bavljenje dece i studenata sportom kroz školske
sportske sekcije (i to prvenstveno one koja nisu već organizovana u
nekoj sportskoj organizaciji) ili sportska takmičenja. Rešenja koja se
Predlogom zakona predlažu, a koja se oslanjaju na Strategiju razvoja
sporta u Republici Srbiji za period 2014–2018. godine, treba da
otklone sve prepreke na putu potpunog zaokruženja i definisanja
školskog sporta. Suštinska je novina da se škola stavlja u centar svih
aktivnosti na razvoju školskog sporta, uz potenciranje na obuhvatu
bavljenja đaka i studenata školskim i univerzitetskim sportom. To ne
negira značaj školskih i univerzitetskih sportskih takmičenja, ali ih
i ne stavlja u prvi plan.
Prema Rezoluciji broj (70)7 Komiteta ministara Saveta Evrope „O
medicinskim aspektima sporta”, usvojenoj 7. marta 1970. godine, svaki
školski program treba da sadrži i fizičko obrazovanje. Ono treba da
bude predviđeno dva ili tri puta nedeljno, uz najmanje tri školska
časa nedeljno, s tim da, gde je to moguće, u osnovnim i srednjim
školama treba predvideti jedan čas fizičkog obrazovanja dnevno.
Naročito je značajno da se obezbedi da fizički ili mentalno
hendikepirani učenici, kao i osetljiva deca praktikuju fizičko
obrazovanje u najvećoj mogućoj meri.
Kada su u pitanju vanškolski takmičarski sportovi težište treba da
bude na fizičkom i mentalnom zdravlju učenika, uključujući razvoj
njegovog karaktera, a ne na njegovom učinku ili interesu sportskog
kluba. S ciljem izbegavanja mogućih negativnih posledica prekomernog
treniranja, poželjno je da direktori škola budu upoznati sa učešćem
učenika na vanškolskim sportskim takmičenjima.
Kod mlađih uzrasta treba izbeći suviše intenzivno i naporno
treniranje, sve dok se ne okonča proces formiranja kostiju. Posebno
treba isključiti takmičarske sportove koji uzrokuju preopterećivanje
respiratornih, kardiovaskularnih i neuromuskularnih sistema, kod
devojčica do doba od 11 do 13 godina, a kod dečaka do doba od 12 do 14
godina.
Kad god je to moguće, za vrlo mlade uzraste preporučljivo je imati
posebno obučene instruktore za školski sport, kao i posebno obučene
trenere za takmičarski vanškolski sport. Kursevi za trenere i
instruktore treba da sadrže odgovarajuće medicinske informacije.
Međunarodna federacija školskog sporta (ISF) definiše školski sport
„Kao bilo koju sportsku aktivnost koja se odvija u školama bilo koje
vrste i koju odobravaju školske vlasti”. ISF smatra da je glavni cilj
školskog sporta fizički, intelektualni, moralni, socijalni i kulturni
razvoj svih učenika (Odredbe Statuta Međunarodne federacije školskog
sporta).
Školski sport predstavlja nezaobilaznu kariku u promociji aktivnog
načina života, razvoju sporta i vrhunskog sportskog rezultata.
Imajući u vidu probleme koji postoje u praksi u oblasti školskog i
univerzitetskog sporta Predlog zakona uređuje ostvarivanje školskog i
univerzitetskog sporta na sledeći način:
– Organizovano vannastavno bavljenje sportskim aktivnostima učenika i
studenata sprovodi se kroz školske, odnosno studentske sportske
sekcije, koje organizuju škole i visokoškolske ustanove. Izuzetno,
ukoliko škola, odnosno visokoškolska ustanova nema uslova za
organizovanje samostalne sportske sekcije, organizacija sportske
sekcije može se realizovati kroz saradnju škole, odnosno visokoškolske
ustanove sa organizacijom u oblasti sporta. Škole, visokoškolske
ustanove, nastavnici, učenici i studenti mogu osnivati i odgovarajuća
školska, odnosno studentska sportska udruženja. Za bavljenje đaka,
odnosno studenata sportskim aktivnostima u okviru školskih, odnosno
studentskih sportskih sekcija ne može se naplaćivati novčana naknada;
– Organizovane nastavne i vannastavne sportske aktivnosti imaju
prioritet u pogledu korišćenja školskih sportskih sala i terena u
odnosu na aktivnosti lica izvan škole;
– Bliže uslove i pravila za organizovanje školskog i univerzitetskog
sporta propisuje ministar nadležan za obrazovanje, po pribavljenom
mišljenju Ministarstva;
– Učenici i studenti ne mogu biti uključeni u vannastavne sportske
aktivnosti i sportska takmičenja ako nije prethodno utvrđena njihova
zdravstvena sposobnost za bavljenje školskim sportom. Utvrđivanje
zdravstvene sposobnosti učenika uzrasta od šest do 14 godina života
vrši izabrani lekar pedijatar nadležne zdravstvene ustanove tokom
obaveznog sistematskog pregleda u skladu sa zakonom, odnosno lekar
specijalista sportske medicine ili pedijatrije nadležne zdravstvene
ustanove kada se utvrđivanje zdravstvene sposobnosti vrši izvan
sistematskog pregleda. Utvrđivanje zdravstvene sposobnosti vrši se u
skladu sa zakonom kojim su uređeni sistematski pregledi školske dece i
članom 19. Predloga zakona. Troškovi utvrđivanja zdravstvene
sposobnosti učenika obuhvaćeni su obaveznim zdravstvenim osiguranjem,
u skladu sa zakonom, kada se utvrđivanje zdravstvene sposobnosti vrši
u zdravstvenoj ustanovi. Ovakav sistem finansiranja zdravstvenih
pregleda dece koja učestvuju u školskom sportu iz sredstava obaveznog
zdravstvenog osiguranja je neophodan kako bi se obezbedila masovno i
bezbedno bavljenje dece sportom u školi, posebno imajući u vidu
poražavajuće prethodno navedene rezultate Istraživanja iz 2013. godine
koje je sproveo Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović
Batut”;
*
Stručni nadzor nad obavljanjem stručnog rada u školskom i
univerzitetskom sportu vrši se u skladu sa zakonom;
*
U odnosu na organizovane vannastavne sportske aktivnosti učenika i
studenata kroz školske, odnosno univerzitetske sportske sekcije,
udruženja i ekipe, organizovano fizičko vežbanje dece predškolskog
uzrasta kroz igru i sportske sekcije, kao i u odnosu na obavljanje
stručnog rada u sportu, predškolske ustanove, škole i
visokoškolske ustanove imaju status organizacija u oblasti sporta,
u skladu sa ovim zakonom. Ovakvim rešenjem se omogućava ovim
ustanovama da podnose programa kojima se zadovoljavaju potrebe
građana u oblasti sporta u jedinicama lokalne samouprave;
*
Škole i visokoškolske ustanove koje imaju organizovane školske,
odnosno univerzitetske sportske sekcije ili sportske ekipe mogu
osnivati, odnosno biti članovi nadležnih sportskih saveza za
školski, odnosno univerzitetski sport;
*
Vrhunski sportisti imaju pravo na posebne uslove pri upisu na
studije na visokoškolskim ustanovama i na posebne uslove
studiranja (organizovanje ispita i teorijske i praktične nastave
preko konsultativnog i mentorskog rada u terminima koji su
prilagođeni potrebama vrhunskih sportista), u skladu sa opštim
aktima visokoškolske ustanove. Visokoškolske ustanove obezbeđuju i
uslove za bavljenje studenata sportskim aktivnostima u skladu sa
zakonom i opštim aktima visokoškolske ustanove.
Odredbe od značaja za razvoj školskog sporta unete su i u deo Predloga
zakona koji se odnosi na finansiranje zadovoljavanja potreba građana u
jedinicama lokalne samouprave. Prema Predlogu zakona, u potrebe i
interese građana za čije se ostvarenje obezbeđuju sredstva u budžetu
jedinice lokalne samouprave spada i fizičko vaspitanje dece
predškolskog uzrasta i školski sport, (organizovano fizičko vežbanje,
rad školskih sportskih sekcija i društava, opštinska, gradska i
međuopštinska školska sportska takmičenja i dr.). Šta se pod tim
„druga” podrazumeva, posredno proizlazi iz definicije školskog sporta
u Predlogu zakona.
Predlog zakona poklanja posebnu pažnju školskom i univerzitetskom
sportu. Međutim, razvoj školskog sporta i povećanja obuhvata bavljenja
dece sportom nije uslovljen samo „kvalitetom” rešenja sadržanih u
Predlogu zakona, već mora biti praćen kako unapređenjem pravnog okvira
i u drugim oblastima koje se bave decom i školom, tako i doslednom
primenom propisa koji se odnose na fizičko vaspitanje i rad sa decom u
okviru vannastavnih aktivnosti. Ulog je, pri tom, veliki. Uloga
fizičkih aktivnosti u obrazovanju dece, sticanju motoričkih
sposobnosti, sticanju društvenih sposobnosti i očuvanju zdravlja je
izuzetno bitna. Pri tome, dobrobit deteta, bez obzira na uzrast, uvek
mora biti najvažniji cilj. Praktično organizovanje sportskih
aktivnosti je opšteprihvaćeno kao svrsishodno za decu i omladinu i ima
pozitivan uticaj na njihov fizički, mentalni, psihološki i društveni
razvoj. Generalno, sport se smatra naročito pogodnom aktivnošću za
fizičku i mentalnu dobrobit dece i suštinski je bitan za prevenciju
zdravstvenih problema. Časovi fizičkog obrazovanja mogu imati ključnu
ulogu u stvaranju pravog ambijenta za učenje, ne samo za sticanje
sportskih znanja već, takođe, osnovnih društvenih vrednosti i veština.
U svakom slučaju, obrazovna vrednost sporta ne zavisi samo od
realizovanog sadržaja, već takođe i od načina realizacije (načina na
koji se to izvodi).
Predlogom zakona se fizičko vaspitanje dece predškolskog uzrasta
definiše kao organizovane motorne aktivnosti u različitim vidovima i
modalitetima, kroz igru, kao i sport s ciljem podsticanja
bio-psiho-socijalnog razvoja dece.
7. SPORTSKI OBJEKTI (čl. 145–146)
U koncipiranju predloženih rešenja korišćena su pozitivna
uporednopravna rešenja. U Predlogu zakona su u većinskom delu zadržana
rešenja iz važećeg Zakona o sportu u pogledu pojma sportskog objekta,
vrsti sportskih objekata, status sportskih objekata od nacionalnog
značaja, status školskih sportskih objekata, obaveza vlasnika i
korisnika sportskih objekata, zaštite od promene namene sportskih
objekata, odgovornosti za štetu od nedostataka sportskog objekta.
Značajne novine su sledeće:
*
Javni sportski objekti se definišu kao objekti javne namene, u
skladu sa zakonom. Time se omogućava da javni sportski objekti
mogu biti u svim oblicima svojine, za razliku od sada važećeg
rešenja koje je predviđalo da su javni sportski objekti oni
sportski objekti u državnoj svojini. Dakle, prema Predlogu zakonu
za status javnog sportskog objekta je bitna namena, a ne oblik
svojine. Predlogom zakona se predviđa da način i uslove korišćenja
od strane korisnika javnih sportskih objekata i uslove obavljanja
sportskih aktivnosti i delatnosti u javnim sportskim objektima
utvrđuje Ministar. Ispunjenost uslova utvrđuje sportski inspektor
u postupku redovnog inspekcijskog nadzora. Javni sportski objekti
se projektuju i grade u skladu sa zakonom, vodeći računa da mogu
da se koriste za više sportskih grana, za različite nivoe upotrebe
od strane građana, uz maksimalnu vremensku dostupnost i uz
prethodnu saglasnost ministra datu na osnovu pribavljenog
mišljenja od Zavoda za sport i medicinu sporta Republike Srbije, i
saglasnost nadležnog pokrajinskog organa kada je u pitanju javni
sportski objekat na teritoriji autonomne pokrajine;
*
Utvrđuje se da se školski sportski objekti mogu, u skladu sa ovim
zakonom, davati na korišćenje drugim licima samo kada su
zadovoljene potrebe nastavnih i vannastavnih sportskih školskih
aktivnosti, u skladu sa godišnjim programom rada škole i uz
saglasnost nadležnog organa jedinice lokalne samouprave;
*
Promena namene sportskog objekta može se odobriti i ako je na
odgovarajući način u drugom sportskom objektu koji će biti
izgrađen umesto postojećeg objekti na teritoriji iste jedinice
lokalne samouprave i koji je, po pravilu, za jednu kategoriju viši
od postojećeg objekta u potpunosti obezbeđeno adekvatno obavljanje
sportskih aktivnosti za koje je bio izgrađen sportski objekat kome
se menja namena;
*
Zavod za sport i medicinu sporta Republike Srbije prati
iskorišćenost sportskih objekata u javnoj svojini radi što
adekvatnijeg korišćenja ionako nedostajućih sportskih resursa.
Polazeći od principa utvrđenih Evropskom sportskom poveljom i
Evropskom urbanom poveljom, Predlogom zakona se predlaže da prostorni
i urbanistički plan jedinice lokalne samouprave sadrži vrstu, broj i
razmeštaj sportskih objekata za područje za koje se donose (mreža
sportskih objekata). Pri planiranju izgradnje stambenih naselja,
obavezno se planira izgradnja sportskih objekata koji služe deci,
omladini i građanima. Pri izgradnji, rekonstrukciji i održavanju
kapitalnih sportskih objekata, mora se voditi računa da oni odgovaraju
i pravilima nadležnih međunarodnih granskih sportskih saveza. Ovakva
zakonska rešenja su i nužna i opravdana. Nivo bavljenja sportom u
svakom društvu značajno zavisi od broja, raznovrsnosti i dostupnosti
potrebnih sportskih objekata. Zbog toga, njihovo opšte planiranje
jeste nadležnost javnih vlasti, pri čemu su odgovorni dužni da vode
računa o nacionalnim, regionalnim i lokalnim potrebama i da sprovode
mere čiji je cilj obezbeđivanje dobrog upravljanja sportskim
kapacitetima i njihovo bezbedno i potpuno korišćenje. Razume se,
spektar sveukupnih sportskih kapaciteta koji će postojati u jednoj
državi zavisiće ne samo od javnih vlasti (javni kapaciteti) nego i od
privatnih, poslovnih i drugih kapaciteta koji postoje (član 4. stav 3.
Evropske sportske povelje).
Prema Završnoj deklaracija Evropske konferencije o sportu i lokalnim
vlastima „Sport za sve – uloga i odgovornosti lokalnih vlasti”,
izgradnja lokalnih sportskih kapaciteta treba da se bazira na
sadašnjim i budućim potrebama za različitim sportskim aktivnostima,
uzimajući u obzir stanovništvo i društveno ekonomske trendove.
Kapaciteti treba da budu lako dostupni korisnicima svih uzrasta, po
povoljnim cenama, bez obzira na njihovo zdravstveno stanje. Lokalna
vlast treba da teži da sportski kapaciteti mogu da se koriste i za
školski i za amaterski sport, i kad je god moguće kombinovati
korišćenje kapaciteta i za sportske i za kulturne sadržaje, s tim da
se ne ugroze interesi sporta. Sportski kapaciteti treba da budu
prilagođeni potrebama posebnih grupa, kao što su veoma mladi,
adolescenti, maturanti, usamljeni stariji ljudi kao i hendikepirani.
Prema tački 7. Evropske deklaracije o pravima građana u gradovima,
koja je sastavni (uvodni) deo Evropske urbane povelje, opština i grad
mora da razvija široku ponudu objekata i instalacija za sport
(uključujući i rekreaciju). Ta dužnost se principijelno realizuje:
stvaranjem mreže sportskih kapaciteta širom gradske teritorije ili
urbanih naselja (pojam „grad” obuhvata i naše opštine); obezbeđivanjem
ogranaka takve mreže u blizini domova, ugrađivanjem malih sportskih
kapaciteta u život zajednice tako da stanovnici mogu sa njima da se
identifikuju; ohrabrivanjem svesti o svojini, što utiče na smanjivanje
vandalizma i delikvencije; obezbeđivanjem komplementarnosti javnih
sportskih kapaciteta sa kapacitetima sportskih organizacija, kroz
politiku planiranja; obezbeđivanjem da planirani kapaciteti
zadovoljavaju sadašnje i buduće potrebe građana, da se uklapaju u
sadašnje i buduće potrebe građana, da se uklapaju u sadašnja urbana
naselja i ona koja će tek da se razviju, a da se pri tom vodi računa o
stepenu participacije, saobraćajnim vezama i sl; obezbeđivanjem
kapaciteta za bavljenje i tradicionalnim i modernim sportovima;
planiranjem i novim urbanim sredinama ili obezbeđivanjem u postojećim,
otvorenih prostora, zelenih površina sa drvećem, igrališta, vodenih
površina i staza za bicikle, u cilju stimulacije rekreativnih
aktivnosti. Sportski kapaciteti treba da budu bezbedni i dobro
isplanirani, tako da su usklađeni i stopljeni sa okolinom i izgledom
grada. Njihov izgled i materijal od koga su sagrađeni treba da budu
izabrani tako da budu privlačni svim sektorima zajednice,
omogućavajući im da ih koriste bezbedno i zdravo. Osim toga, stil
građevine i projekat treba da zadovolje potrebe menadžera i korisnika,
a glavni sportski kapaciteti (npr. fudbalski stadioni) treba da budu
projektovani tako da gledaocima garantuju bezbednost, minimiziraju
mogućnost nasilja i delikvencije. U planiranju glavnih sportskih
događaja treba predvideti i korišćenje kapaciteta po završetku
događaja, kao što je, na primer, transformacija sportskih kapaciteta u
stambene.
8. SPORTSKE PRIREDBE (čl. 156 –167)
Najveći broj sportskih organizacija osniva se da bi učestvovao na
različitim sportskim priredbama – sportskim manifestacijama i
sportskim takmičenjima. Imajući to u vidu, Predlog zakona poklanja
posebnu pažnju propisivanju obaveza organizatorima sportskih
priredaba. U tom pogledu su zadržane sve ključne odredbe iz važećeg
Zakona o sportu. Organizator je, tako, dužan da osigura nesmetano i
bezbedno održavanje sportske priredbe. On je dužan da preduzme kako
mere koje omogućavaju predupređenje rizika nastanka štete za učesnike,
gledaoce i treća lica (upozorenja, isticanje zabrana, davanje
obaveštenja i uputstava i sl.), tako i mere kojima se na povećane
rizike utiče (bezbednost sportskog objekta, ispravnost i adekvatnost
instalirane i druge opreme, obezbeđenje hitne medicinske pomoći,
odvijanje manifestacije u skladu sa propozicijama i dr.). S obzirom da
je nasilje gledalaca česta pojava na našim sportskim borilištima, a da
je donet poseban Zakon o sprečavanju nasilja i nedoličnog ponašanja
gledalaca na sportskim priredbama, Predlog zakona uopšteno utvrđuje
obavezu za organizatora da je dužan da preduzme potrebne bezbednosne
mere za sprečavanje nasilja i nedoličnog ponašanja na sportskim
priredbama, u skladu sa zakonom i sportskim pravilima. Imajući u vidu
i druge negativne pojave na sportskim priredbama, obaveza je
organizatora da preduzme i druge mere na sprečavanju negativnih pojava
u sportu. Kako bi nadležni državni organi mogli blagovremeno da
reaguju, Predlogom zakona se predlaže i uvođenje obavezu za
organizatora da prijavi održavanje priredbe u skladu sa propisima
kojima se uređuje javno okupljanje građana.
Savezi i organizacije u oblasti sporta veoma često se javljaju kao
kandidati za organizovanje raznih međunarodnih takmičenja i
manifestacija na teritoriji Republike Srbije. Do sada ta njihova
aktivnost nije bila regulisana ni jednim zakonskim propisom iako ona
povlači za sobom niz pitanja iz nadležnosti Republike Srbije, vezanih
ne samo za obezbeđenje finansijskih sredstava nego i za ostvarivanje
međunarodnih odnosa, osiguranje bezbednosti učesnika, prelaske
granica, kontrolu prometa robe, položaj stranaca i stranih pravnih
lica i drugo. Anarhija u konkurisanju raznih sportskih organizacija i
saveza za dobijanje organizacije međunarodnih sportskih takmičenja i
složeni problemi koji nastaju nakon dobijanja kandidature, zahtevaju
da se uvede red u toj oblasti. Rešenjima iz Predloga zakona se uvodi
red u proces kandidovanja za dobijanje velikih sportskih takmičenja
koja bi se održala na teritoriji Republike Srbije. U koncipiranju
utvrđenih rešenja pošlo se od iskustava koja su stečena u primeni
važećeg Zakona o sportu, tako da su posebno uslovi za kandidovanje
preciznije regulisani.
Suštinske novine su sledeće:
*
Nadležni nacionalni granski sportski savez dužan je da pokrene
disciplinski postupak i primeni disciplinske mere utvrđene
sportskim pravilima protiv svojih članova (neposrednih i
posrednih) koji kao organizatori ne preduzmu propisane mere za
organizaciju sportske priredbe. Organizator sportske priredbe,
odnosno službeno lice nadležnog nacionalnog sportskog saveza dužno
je i da, u skladu sa zakonom, ne dozvoli početak sportske
priredbe, odnosno da je prekine trajno ili privremeno, ili da
naloži održavanje sportske priredbe bez prisustva gledalaca, u
potpunosti ili delimično, ako nisu ispunjeni propisani uslovi.
Imajući u vidu probleme koje postoje u praksi u vezi održavanja
sportskih takmičenja, Predlogom zakona se predlaže da disciplinske
mere obavezno obuhvataju: novčane kazne, oduzimanje bodova i
vraćanje u niži rang takmičenja. U slučaju ponovljenog kršenja
obaveza utvrđenih ovim zakonom od strane organizatora sportske
priredbe u toku iste takmičarske sezone obavezno se izriče
disciplinska mera oduzimanja bodova, a u slučaju kontinuiranog i
teškog kršenja zakonskih obaveza u toku iste takmičarske sezone
obavezno se izriče disciplinska mera vraćanja u niži rang
takmičenja;
*
Na sportskim priredbama mogu da učestvuju ne samo sportske
organizacije nego i sportske ekipe;
*
Detaljno se propisuju uslovi za kandidovanje za organizovanje
velikog sportskog takmičenja na teritoriji Republike Srbije;
*
Zastava i grb Republike Srbije mogu da se koriste samo na
sportskoj opremi nacionalnih sportskih reprezentacija, sportskih
organizacija i sportista nadležnih nacionalnih granskih sportskih
saveza, Olimpijskog komiteta Srbije, Paraolimpiskog komiteta
Srbije i Sportskog saveza Srbije. Nacionalna sportska
reprezentacija nadležnog nacionalnog sportskog saveza prilikom
učešća na međunarodnom sportskom takmičenju upotrebljava grb,
zastavu i himnu Republike Srbije u skladu sa zakonom kojim je
uređena upotreba zastave, grba i himne Republike Srbije;
*
Ministar propisuje jedinstveni vizuelni identitet nacionalnih
sportskih reprezentacija na međunarodnim sportskim takmičenjima;
*
Umesto Nacionalnog saveta za borbu protiv nasilja i nedoličnog
ponašanja gledalaca na sportskim priredbama predviđa se postojanje
Nacionalnog saveza za sprečavanje negativnih pojava u sportu koji
bi bio nadležan, pored sprečavanja nasilja na sportski priredbama,
i za borbu protiv dopinga u sportu, nameštanja utakmica i drugih
negativnih pojava u sportu, kao i ispunjavanje međunarodnih
obaveza u ovim oblastima;
*
Propisuje se da sportske organizacije mogu učestvovati u
regionalnim ligama samo uz prethodnu saglasnost nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza;
*
Utvrđuje se da životinja može da učestvuje u sportskim
takmičenjima samo ako su ispunjeni uslovi u skladu sa zakonom
kojim se uređuje veterinarstvo, odnosno dobrobit životinja i
sportskim pravilima nadležnih nacionalnih i međunarodnih granskih
sportskih saveza.
Savremena najviša sportska takmičenja, naročito profesionalna
zahtevaju ispunjenost čitavog niza preduslova, uključujući i približno
jednak „kvalitet” (ekonomski, infrastrukturni, sportski) svih učesnika
u takmičenju. U suštini je reč o poznatom sistemu licenciranja
učesnika u takmičenju koji se zasniva na propisivanju i utvrđivanju
ispunjenosti određenih uslova koje treba da ispune svi učesnici u
takmičenju kako bi se obezbedio normalna i regularan tok takmičenja,
tokom cele takmičarske sezone.
U članu 158. Predlog zakona predlaže sistem licenciranja sportskih
organizacija, u vidu dozvola za sezonu, koje učestvuju na nacionalnim
ligaškim sportskim takmičenjima i profesionalnim sportskim
takmičenjima. Sportska sezona traje jednu takmičarsku sezonu, ako
sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza nije
drukčije određeno. Dozvolu za sezonu može dobiti samo sportska
organizacija koja ispunjava propisane uslove za bavljenje sportskim
aktivnostima i sportskim delatnostima i posebne uslove za izdavanje
dozvole za sezonu utvrđene od strane nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza. Nadležni nacionalni granski sportski savez utvrđuje
najmanje sledeće grupe kriterijuma, odnosno uslova za davanje dozvole,
u skladu sa zakonom: sportski; infrastrukturni; personalni i
administrativni, odnosno organizacioni; pravni; finansijski. Nadležni
nacionalni granski sportski savez utvrđuje ispunjenost propisanih
uslova pre početka takmičarske sezone i izdaje dozvolu. Finansijski
uslovi obuhvataju i reviziju finansijskih izveštaja sportske
organizacije i uslove koji se odnose na finansijski fer plej. Sportska
organizacija-organizator nacionalnog, odnosno profesionalnog
takmičenja i nadležni nacionalni granski sportski savez dužni su da
imaju zaposleno ili angažovano lice sa odgovarajućim sportskim zvanjem
koje koordinira obavljanje poslova koji se odnose na bezbednost
učesnika sportskih takmičenja čiji je organizator, kao i lice sa
zvanjem sportskog menadžera za operativne, odnosno izvršne poslove.
Prema članu 160. Predloga zakona nadležni nacionalni granski sportski
savez vodi i celokupni sistem takmičenja u sportskoj grani za koju je
osnovan. To u potpunosti odgovara razlozima osnivanja nacionalnih
granskih sportskih saveza i njihovoj ulozi prema sportskim pravilima
nadležnih međunarodnih granskih sportskih saveza. U ostvarivanju
svojih ciljeva vezanih za vođenje sistema sportskih takmičenja,
nadležni nacionalni granski sportski savez može poveriti vođenje
određenih takmičenja, uključujući i izdavanje dozvola za sezonu,
udruženju ili organizaciji koju su osnovale sportske organizacije koje
učestvuju u takmičenju ili sam nadležni nacionalni granski savez.
Izmene sistema takmičenja u nadležnosti nacionalnog granskog sportskog
saveza mogu se primenjivati najranije po isteku jedne takmičarske
sezone od utvrđivanja tih izmena. Propozicije takmičenja u nadležnosti
nacionalnog granskog sportskog saveza utvrđuju se najkasnije 40 dana
pre početka takmičenja i ne mogu se menjati u toku takmičarske sezone
na koju se odnose. Međutim, u granama sporta u kojima nema posebno
napred utvrđene takmičarske sezone, nadležni nacionalni granski
sportski savez utvrđuje propozicije takmičenja najkasnije 40 dana pre
početka svakog pojedinačnog sportskog takmičenja. Nadležni nacionalni
granski sportski savez samostalno donosi i odluku o utvrđivanju
profesionalnih sportskih liga, na osnovu elaborata o opravdanosti
takvog sistema takmičenja.
9. EVIDENCIJE (član 168)
Kako nema dugoročnog planiranja razvoja sporta niti mogućnosti
donošenja kvalitetnih odluka bez posedovanja relevantnih podataka,
Predlogom zakona se predlaže vođenje sledećih nacionalnih evidencija u
oblasti sporta: 1) kategorisanih i drugih sportista takmičara; 2)
preduzetnika u sportu; 3) organizacija u oblasti sporta; 4) sportskih
stručnjaka i stručnjaka u sportu; 5) realizatora programa kojima se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta; 6) sportskih objekata; 7)
velikih međunarodnih sportskih priredaba u Republici Srbiji; 8)
rezultata sportista Republike Srbije na velikim međunarodnim sportskim
takmičenjima i nacionalnim sportskim takmičenjima; 9) fizičkih
sportskih povreda i načina njihovog lečenja vrhunskih sportista i
sportista nacionalnih sportskih reprezentacija.
Predlogom zakona je detaljno predviđen sadržaj nacionalnih evidencija
o preduzetnicima, sportistima i sportskim stručnjacima i stručnjacima
u sportu. Sadržaj i način vođenja evidencija i sadržaj i obrazac
prijava za upis u nacionalne evidencije utvrđuje Ministar.
Nacionalne evidencije se vode kao nacionalni sportski
informaciono–dokumentacioni sistem, koji se obrađuje u obliku
kompjuterske baze podataka, čiji su podaci javno dostupni preko
interneta. Organizacije i pojedinci u oblasti sporta, dužni su da
podnesu prijavu za upis u matične evidencije, najkasnije do kraja
februara tekuće godine za prethodnu godinu. Svaka promena podataka
koji se vode u nacionalnoj evidenciji takođe mora da se prijavi u roku
od 30 dana od nastanka promene.
Organizacije u oblasti sporta vode osnovne evidencije o podacima koji
se upisuju u nacionalne evidencije i druge evidencije, u skladu sa
zakonom, a akreditovana visokoškolska ustanova u oblasti sporta, kao i
druga organizacija koja se bavi poslovima stručnog osposobljavanja u
skladu sa ovim zakonom, vodi: evidenciju polaznika stručnog
osposobljavanja, evidenciju o izdatim uverenjima i zapisnik o
polaganju ispita.
O upisu u nacionalnu evidenciji Zavod za sport i medicinu sporta
Republike Srbije donosi rešenje. Na ovo rešenje može se uložiti žalba
Ministarstvu u roku od 15 dana od dana objavljivanja podataka na
internetu, odnosno prijema obaveštenja da je odbijen upis u matičnu
evidenciju. Protiv konačnog rešenja Ministarstva može se pokrenuti
upravni spor.
10. NADZOR (čl. 169–174)
Odredbe ovog dela Predloga zakona su suštinski promenjene u odnosu na
rešenja iz važećeg Zakona o sportu. Četiri godine primene Zakona o
sportu su pokazale da je jedna od krupnih boljki našeg sporta
nesprovođenje zakonskih obaveza od strane učesnika u oblasti sporta.
Jednim delom je to posledica malog broja sportskih inspektora (tri u
Ministarstvu i četiri u Pokrajinskom sekretarijatu za sport AP
Vojvodine) koji ne mogu da „postignu” ni vanredni inspekcijski nadzor
po prijavi, a kamoli redovni inspekcijski nadzor nad 13.000
organizacija u oblasti sporta (od kojih oko 3000 na teritoriji AP
Vojvodine), bez fizičkih lica u sistemu sporta. Od efektivnog početka
rada službe za inspekcijski nadzor u Ministarstvu (početkom 2012)
primljeno je ukupno 427 predmeta, u Pokrajinskom sekretarijatu za
sport (grupa za inspekcijski nadzor) 390. Takvo stanje zahteva da se
izvrši dekoncentracija inspekcijskog nadzora tako što bi se ovlašćenja
podelila između Republike Srbije, autonomnih pokrajina i jedinica
lokalnih samouprava. Pri tome je potrebno detaljno urediti ovlašćenja
i zadatke sportskih inspektora, kako bi se obezbedila efikasnost
njihovog rada. Poseban problem u ostvarivanju uloge sportskih
inspektora u nadzoru nad sprovođenjem Zakona o sportu i pratećih
podzakonskih akata predstavlja učestalost pravnog zastarevanja
prekršajnog postupka. Od 21 pokrenutog prekršajnog postupka od strane
republičkih sportskih inspektora doneto je sedam osuđujućih
presuda,četiri postupka su obustavljena zbog zastarelosti, jedan
predlog je povučen, a u devet postupaka sud nije preduzeo bilo kakvu
radnju i pored urgencija sportskog inspektora. Od dva prekršajna
postupka koja su pokrenuli pokrajinski sportski inspektori, oba su
obustavljena zbog zastarelosti. Veliki broj zahteva koji su podnošeni
sportskoj inspekciji odnosio se na odluke organa sportskih
organizacija i saveza za koje je nadležan sud. Uočljiv je problem u
praksi da učesnici u sistemu sporta izbegavaju sudsko i arbitražno
rešavanje sporova i pokušavaju da probleme reše preko sportskih
inspektora. Osnovni razlog za nepokretanje arbitražnog postupka i kada
je on moguć leži u visokim taksama koje su utvrđene od strane stalnih
arbitražnih sportskih sudova. Radom sportskih inspektora je
konstatovan i problem nesprovodivosti likvidacionog postupka nad
sportskim udruženjima i savezima prema važećem Zakonu o sportu, zbog
čega je taj deo Predloga zakona sada uređen na drugčiji način.
Značajan problem u vršenju inspekcijskog nadzora je i što nadležni
nacionalni granski sportski savezi nisu doneli u skladu sa članom 102.
važećeg Zakona o sportu sve potrebe normativne akte, a većina
nacionalnih saveza nije ispunila obavezu da svi normativni akti budu
na internet sajtu nacionalne federacije. To u značajnoj meri otežava
inspekciji nadzor jer nije moguće utvrditi sportska pravila u
određenoj grani sporta. U vršenju nadzora uočeni su ozbiljni problemi
i u vezi izdavanja dozvola za rad sportskim stručnjacima.
Nadzor nad primenom ovog zakona i propisa donetih na osnovu i
inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo, preko republičkih sportskih
inspektora..
Na teritoriji autonomne pokrajine, inspekcijski nadzor nad radom
pokrajinskih i teritorijalnih sportskih saveza vrši nadležni organ
autonomne pokrajine, preko pokrajinskih sportskih inspektora, kao
povereni posao. Na teritoriji jedinice lokalne samouprave,
inspekcijski nadzor, osim za nacionalne sportske saveze, teritorijalne
sportske saveze, organizacije koje se bave stručnim osposobljavanjem u
oblasti sporta i sportske organizacije koje se takmiče u
profesionalnim sportskim ligama, vrši nadležni organ jedinice lokalne
samouprave, preko gradskog, odnosno opštinskog sportskog inspektora,
kao povereni posao. Na teritoriji Grada Beograda, inspekcijski nadzor,
osim za nacionalne sportske saveze, organizacije koje se bave stručnim
osposobljavanjem u oblasti sporta i sportske organizacije koje se
takmiče u profesionalnim sportskim ligama, vrši nadležni organ grada
Beograda, preko gradskog sportskog inspektora, kao povereni posao.
Nadzor nad namenskim i zakonitim korišćenjem budžetskih sredstava
kojima se u skladu sa Zakonom o sportu finansiraju programi kojima se
zadovoljava opšti interes i potrebe i interesi građana u Republici
Srbiji, autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave vrši
nadležna budžetska inspekcija u skladu sa zakonom.
Rešenja Predloga zakona u pogledu inspekcijskog nadzora su usaglašena
sa zakonom kojim je uređen inspekcijski nadzor.
Sportski inspektor može biti lice koje ima stečeno visoko obrazovanje
iz naučne oblasti pravne nauke ili iz oblasti sporta i fizičke kulture
na studijama drugog stepena (diplomske akademske studije – master,
specijalističke akademske studije, specijalističke strukovne studije),
odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine,
koje ima najmanje pet godina radnog iskustva u struci, položen državni
stručni ispit i koji ispunjava druge uslove u skladu sa zakonom.
Sportski inspektor ne može da obavlja privredne ili druge delatnosti i
poslove za sebe ili drugog poslodavca u oblasti sporta, učestvuje u
radu organa i radnih tela organizacija koje podležu inspekcijskom
nadzoru u skladu sa ovim zakonom, kao ni da obavlja druge službe,
poslove i postupke koji su u suprotnosti sa položajem i radom
sportskog inspektora i štete njegovoj nepristrasnosti i objektivnosti
u vršenju posla.
Pravna i fizička lica koja obavljaju sportske aktivnosti i sportske
delatnosti dužna su da omoguće sportskom inspektoru obavljanje
inspekcijskog nadzora, da mu na njegov zahtev blagovremeno dostavljaju
potpune i tačne podatke, da mu na njegovo traženje pruže usmeno ili
pisano izjašnjenje o činjenicama i dokazima koji su izneti, odnosno
utvrđeni u postupku inspekcijskog nadzora, kao i da postupe po drugom
zahtevu sportskog inspektora.
Na sadržinu, granice, ovlašćenja, prava i obaveze pri vršenju
inspekcijskog nadzora od strane sportskih inspektora primenjuju se
odredbe ovog zakona i zakona kojim je uređen inspekcijski nadzor.
Sporski inspektor sprovodi postupak inspekcijskog nadzora i u postupku
vršenja inspekcijskog nadzora ima ovlašćenja i obaveze u skladu sa
ovim zakonom i zakonom kojim je uređen inspekcijski nadzor.
Ministarstvo je dužno da sistemski i kontinuirano planira i sprovodi
obuku i druge oblike stručnog usavršavanja sportskih inspektora.
Nadzor nad radom pokrajinskih sportskih inspektora i sportskih
inspektora jedinice lokalne samouprave, u obavljanju poverenih poslova
inspekcijskog nadzora i utvrđenih ovim zakonom, vrši Ministarstvo.
Kada inspekcijski nadzor vrši pokrajinski sportski inspektor ili
sportski inspektor jedinice lokalne samouprave, Ministarstvo radi
obezbeđenja i kontrole zakonitosti u vršenju poslova inspekcijskog
nadzora ima pravo i dužnost da: izdaje instrukcije za izvršavanje
zakona i drugih propisa i za vršenje poslova, kao i da nadzire njihovo
izvršavanje; ostvaruje neposredan nadzor nad radom pokrajinskih
sportskih inspektora, odnosno sportskih inspektora jedinice lokalne
samouprave; vrši neposredan inspekcijski nadzor sa svim ovlašćenjima
ako pokrajinski sportski inspektori ili sportski inspektori jedinice
lokalne samouprave određene poslove inspekcijskog nadzora za koje su
nadležni, uprkos pisanom upozorenju, ne vrše; predloži nadležnom
organu autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave
utvrđivanje odgovornosti određenog sportskog inspektora koji
inspekcijske poslove ne obavlja blagovremeno, stručno, zakonito i
savesno; organizuje zajedničke akcije sportske inspekcije sa
pokrajinskim sportskim inspektorima i sportskim inspektorima jedinice
lokalne samouprave uvek kada to potrebe zahtevaju; traži dostavljanje
izveštaja, podataka i obaveštenja o izvršenju poverenih poslova
nadzora; ostvaruje druga prava i dužnosti u skladu sa zakonom.
Ako kod nadziranog subjekta otkrije nezakonitost koja je kažnjiva
prema zakonu ili drugom propisu, sportski inspektor nadležnom
pravosudnom organu podnosi krivičnu prijavu, prijavu za privredni
prestup ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno izdaje
prekršajni nalog, u skladu sa zakonom.
Rešenjem kojim se nalažu mere i određuje rok za njihovo otklanjanje
može se, u zavisnosti od predmeta nadzora i prirode utvrđenih
nezakonitosti, nepravilnosti ili nedostataka u radu: naložiti
izvršenje određenih mera i radnji u vezi obavljanja sportskih
aktivnosti i sportskih delatnosti; naložiti donošenje, stavljanje van
snage ili odlaganje izvršenja odgovarajućeg pojedinačnog akta i
preduzimanje drugih odgovarajućih mera i radnji potrebnih radi
otklanjanja utvrđenih nezakonitosti, nepravilnosti i nedostataka u
radu organizacije u oblasti sporta, u skladu sa ovim zakonom;
privremeno zabraniti obavljanje sportskih aktivnosti i sportskih
delatnosti i preduzimanje drugih radnji koje su u suprotnosti sa
zakonom ili drugim propisom, do otklanjanja nedostataka; privremeno
zabraniti obavljanje stručnog rada u sportu licu koje ne ispunjava
propisane uslove za obavljanje stručnog rada u sportu ili ne poseduje
odgovarajuću dozvolu za rad, do ispunjenosti uslova; predložiti
nadležnom organu organizacije u oblasti sporta pokretanje postupka
zbog povrede radnih dužnosti, disciplinskog postupka ili drugog
postupka radi otklanjanja utvrđenih nezakonitosti, nepravilnosti i
nedostataka u radu organizacija i fizičkih lica u oblasti sporta;
naložiti nadležnom nacionalnom sportskom savezu donošenje sportskih
pravila koje je obavezan da donese u skladu sa ovim zakonom; naložiti
sportskom savezu da primi u članstvo organizaciju u oblasti sporta
koja ispunjava utvrđene uslove za članstvo; privremeno zabraniti
izvršenje pojedinačnog akta organizacije u oblasti sporta kojim je
očigledno povređeno pravo člana te organizacije, odnosno zaposlenog
koje ima u skladu sa ovim zakonom i sportskim pravilima, na zahtev tog
člana, odnosno zaposlenog u organizaciji u oblasti sporta ukoliko taj
član organizacije, odnosno zaposleni pokrenu spor pred nadležnim sudom
ili sportskom arbitražom – do donošenja pravosnažne odluke suda,
odnosno sportske arbitraže; naložiti uspostavljanje stanja sportskog
objekta koje odgovara nameni tog sportskog objekta, o trošku vlasnika,
odnosno korisnika sportskog objekta, ukoliko je namena sportskog
objekta promenjena suprotno članu 154. Predloga zakona; privremeno
zabraniti korišćenje sportskog objekta zbog neispunjenosti uslova za
njegovo korišćenje – do ispunjavanja uslova; privremeno zabraniti rad
sportskom udruženju ako statusnu promenu nije izvršilo u skladu sa
ovim zakonom; zabraniti organizovanje sportske priredbe ukoliko njeno
organizovanje nije u skladu sa zakonom ili nisu ispunjeni uslovi za
njeno organizovanje; zabraniti učešće na sportskoj priredbi licu koje
ne ispunjava uslove utvrđene zakonom ili sportskim pravilima;
privremeno zabraniti izvršenje pojedinačnog akta kojim se odobrava
program kojim se zadovoljavaju opšte potrebe u oblasti sporta, odnosno
potrebe i interesi građana u oblasti sporta u autonomnoj pokrajini,
odnosno jedinici lokalne samouprave, ukoliko je program odobren
suprotno ovom zakonu; privremeno zabraniti rad učesnika u sistemu
sporta dok ne omogući obavljanje inspekcijskog nadzora; naložiti druge
mere i radnje na koje je ovlašćen zakonom.
Žalba na rešenje sportskog inspektora izjavljuje se ministru nadležnom
za sport u roku od 15 dana od dana dostave pisanog rešenja. Ministar
nadležan za sport o žalbi odlučuje u roku od 15 dana od dana prijema
žalbe.
11. KAZNENE ODREDBE (čl. 175–178)
U ovom delu Predloga zakona regulisana je prekršajna odgovornost
organizacija i pojedinaca u oblasti sporta za kršenje odredaba ovog
zakona. Tri prekršaja, različite težine i visine zaprećene kazne, su
predviđena za organizacije u oblasti sporta, a jedna prekršaj za
fizička lica, učesnike u sistemu sporta.
12. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE (čl. 179–184)
U okviru ovog dela Predloga zakona regulisana su različita pitanja
vezana za proces usaglašavanja rada organizacija u oblasti sporta sa
odredbama ovog zakona.
Imajući u vidu razloge navedene u uvodnom delu ovog obrazloženja za
opredeljenje da se proces privatizacije društvenog i državnog
kapitala, odnosno imovine u sportu uredi posebnim zakonom, u prelaznim
i završnim odredbama Predloga zakona je to i predloženo. U cilju
zaštite društvene i državne imovine, odnosno kapitala u oblasti
sporta, Predlogom zakona se predlaže da do donošenja zakona kojim će
se urediti privatizacija u sportu organizacije u oblasti sporta
koriste imovinu i kapital u društvenoj, odnosno javnoj svojini u
skladu sa zakonom, a da ne mogu vršiti statusne promene, promene
pravnog oblika, osim promene pravnog oblika iz člana 71. stav 3.
Predloga zakona, i promene vlasničke strukture kapitala putem
konverzije potraživanja u trajni ulog do donošenja posebnog zakona.
Takođe, Predloga zakona se predlaže i da organizacije u oblasti sporta
mogu da raspolažu nepokretnostima u društvenoj, odnosno javnoj svojini
na kojoj imaju pravo korišćenja, odnosno donose odluke o smanjenju ili
povećanju kapitala, reorganizaciji ili restrukturiranju, investicionom
ulaganju, prodaji dela imovine, zalaganju stvari ili uspostavljanju
hipoteke, dugoročnom zakupu, raspolaganju potraživanja, uzimanju ili
odobravanju kredita ili izdavanju garancija, u znatnom obimu ili van
toka redovnog obavljanja sportskih aktivnosti i delatnosti, samo uz
saglasnost Vlade, na predlog Ministarstva do donošenja posebnog
zakona. Imajući u vidu povezanost pitanja privatizacije u sportu sa
postojećim organizacionim oblicima sportskih organizacija, kao i
opredeljenje da u profesionalnim sportskim ligama trebaju da učestvuju
samo sportska privredna društva, Predlogom zakona se predlaže rešenje
da postojeća sportska udruženja mogu da učestvuju u profesionalnoj
sportskoj ligi još najviše dve takmičarske sezone nakon stupanja na
snagu zakona kojim će se urediti privatizacija u sportu.
Sportskim objektima u društvenoj i javnoj svojini za koje na dan
stupanja na snagu ovog zakona ne postoji odgovarajuća urbanistička
dokumentacija ne može se do utvrđivanja te dokumentacije, odnosno do
odbijanja zahteva za legalizaciju menjati namena u skladu sa ovim
zakonom.
Postojeće organizacije u oblasti sporta nastavljaju sa radom, u skladu
sa ovim zakonom, kao što i sportisti i treneri koji su stekli pravo na
nacionalno priznanje do dana stupanja na snagu ovog zakona,
nastavljaju da ostvaruju to pravo u skladu sa propisom po kome su ga
stekli.
Nacionalni sportski savezi mogu koristiti postojeću, odnosno
obezbeđenu sportsku opremu najkasnije u roku od godinu dana od dana
stupanja na snagu podzakonskog akta kojim se utvrđuje jedinstveni
vizuelni identitet nacionalnih sportskih reprezentacija na
međunarodnim sportskim takmičenjima.
Članovi uprave sportske organizacije, uključujući i zastupnika, koji
ne ispunjavaju uslove iz člana 33. stav 2. tačka 2) Predloga zakona
mogu obavljati svoju funkciju najkasnije do 1. marta 2017. godine.
Postojeći ugovori zaključeni između sportskih organizacija i sportista
i sportskih stručnjaka u skladu sa Zakonom o sportu („Službeni glasnik
RS”, br. 24/11 i 99/11−dr. zakon) ostaju na snazi do isteka roka na
koji su zaključeni.
Sportski stručnjaci koji na dan stupanja na snagu ovog zakona ne
ispunjavaju uslove iz člana 27. stav 3. Predloga zakona mogu da
obavljaju stručno-vaspitni rad sa decom najkasnije dve godine od dana
stupanja na snagu podzakonskog akta kojim se uređuje nomenklatura
sportskih zvanja i zanimanje i stručno osposobljavanje u sportu, osim
u slučaju iz člana 180. stav 2. Predloga zakona.
Nadležni nacionalni granski sportski savez, teritorijalni sportski
savezi, profesionalni sportski klubovi i sportske organizacije koje se
takmiče u nacionalnim sportskim ligama koji su članovi nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza zapošljavaju ili angažuju
sportskog stručnjaka ili stručnjaka u sportu sa položenim sportskim
stručnim ispitom u roku od godinu dana od dana donošenja podzakonskog
akta iz člana 99. stav 8. Predloga zakona.
Visokoškolske ustanove i organizacije u oblasti sporta iz člana 29.
st. 1–3. Predloga zakona koje se dobile rešenje o ispunjenosti uslova
za obavljanje poslova stručnog osposobljavanja u oblasti sporta do
dana stupanja na snagu Zakona i obavljaju poslove stručnog
osposobljavanja za određena sportska zvanja dužne su da podnesu
Ministarstvu zahtev za dobijanje odobrenja za obavljanje stručnog
osposobljavanja u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu akta
iz člana 30. stav 1. Predloga Zakona, za obavljanje stručnog
osposobljavanja u roku od dve godine od dana stupanja na snagu ovog
zakona, a do tada nastavljaju da obavljaju stručno osposobljavanje za
sticanje onih sportskih zvanja za koja su ispunjeni uslovi utvrđeni
ovim zakonom i pratećim podzakonskim aktima.
Predlogom zakona se predlaže da su postojeće organizacije u oblasti
sporta dužne da usklade svoju organizaciju, rad i opšte akte sa
odredbama ovog zakona u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu
ovog zakona. To podrazumeva i da u propisanom roku usklade svoje opšte
akte i Agenciji za privredne registre podnesu prijavu i dokumentaciju
za upis promene podataka i dokumenata, bez plaćanja naknade.
Podzakonski akti predviđeni ovim zakonom doneće se u roku od dve
godine od dana stupanja na snagu ovog Zakona. Izuzetno, podzakonski
akti iz člana 65. stav 8. i člana 120. stav 2. Predloga zakona, kao i
akta iz člana 136. stav 2. i člana 138. stav 2. Predloga zakona doneće
se u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona. Iako rok
od dve godine za donošenje podzakonskih akata može izgledati dug on to
suštinski nije, barem iz četiri razloga: 1) na osnovu ovog zakona
treba doneti ukupno 37 izvršnih propisa; 2) pojedini izvršni propisi
se po prvi put donose; 3) kod donošenja pojedinih podzakonskih akata
postoji redosled donošenja (npr. prvo se mora doneti Pravilnik o
nomenklaturi sportskih zvanja i zanimanja a tek potom Pravilnik o
stručnom osposobljavanju u oblasti sporta i Pravilnik o dozvoli za rad
sportskog stručnjaka); 4) za donošenje većine izvršnih propisa
potrebno je sprovesti javnu raspravu i pribaviti mišljenja nadležnih
nacionalnih sportskih saveza.
Nacionalna strategija razvoja sporta doneće se u skladu sa ovim
zakonom najkasnije do kraja 2018. godine, dok Strategija razvoja
sporta u Republici Srbiji za period 2014–2018. godine („Službeni
glasnik RS”, broj 1/15) važi do donošenja te nacionalne strategije.
Predloženo je da ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana
objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije”.
IV. FINANSIJSKA SREDSTVA POTREBNA ZA PRIMENU ZAKONA
Za primenu ovog zakona u 2015. godini, sredstva su opredeljena u
okviru sledećih programskih aktivnosti i projekata u Razdelu
Ministarstva omladine i sporta: Program 1301, programska aktivnost
0001-uređenje sistema sporta 451-subvencije javnim nefinansijskim
preduzećima i organizacijama 100.000.000, 481-dotacije nevladinim
organizacijama 1.729.265.000; Program 1301, programska aktivnost
0002-afirmacija sporta: 472-naknade za socijalnu zaštitu iz budžeta
1.246.510.000; Program 1301, programska aktivnost 0003-izgradnja i
kapitalno održavanje sportske infrastrukture: 463-transferi ostalim
nivoima vlasti 6.000.000, 511-zgrade i građevinski objekti
149.500.000; Program 1301, projekat 4001-uređenje sistema sporta:
481-dotacije nevladinim organizacijama 13.583.000; Program 1301,
projekat 5002-izgradnja Atletske dvorane u Beogradu: 511-zgrade i
građevinski objekti 198.000.000; Program 1301, programska aktivnost
0004-administracija i upravljanje: 411-plate, dodaci i naknade
zaposlenih 60.893.000, 412-socijalni doprinosi na teret poslodavca
10.898.000, 413-naknade u naturi 450.000, 414-socijalna davanja
zaposlenima 1.000.000, 415-naknade troškova za zaposlene 2.750.000,
416-nagrade zaposlenima i ostali posebni rashodi 100.000, 421-stalni
troškovi 4.579.000, 422-troškovi putovanja 3.086.000, 423-usluge po
ugovoru 24.766.000, 425-tekuće popravke i održavanje 1.650.000,
426-materijal 5.300.000, 462-dotacije međunarodnim organizacijama
5.500.000, 481-dotacije nevladinim organizacijama 7.650.000,
482-porezi, obavezne takse i kazne i penali 300.000, 483-novčane kazne
i penali po rešenju sudova 950.000, 485-naknada štete za povredu ili
štetu nanetu od strane državnih organa 100.000, 512-mašine i oprema
500.000.
Za primenu ovog zakona nije potrebno obezbediti dodatna sredstva u
budžetu Republike Srbije za 2015. godinu, pored već obezbeđenih
3.573.330.000 dinara. U skladu sa dostavljenim obrascima za procenu
finansijskih efekata koji će predmetni zakon imati na budžet Republike
Srbije u naredne dve godine, ističemo da će se primena ovog zakona
sprovoditi u granicima utvrđenim budžetskim limitima.
Izveštaj o sprovedenoj Analizi efekata Zakona o sportu (AEP prilog)
1.
Koji su problemi koje zakon treba da reši?
Analiza primene Zakona o sportu („Službeni glasnik RS”, br. 24/11 i
99/11– dr. zakon) iz 2011. godine u protekle četiri godine i problema
sa kojima se susreću u radu državni organi i organizacije u oblasti
sporta pokazala je da je ovaj zakon u osnovi odgovorio očekivanjima
koja su postojala pri njegovom donošenju, ali i da je za dalje
unapređenje stanja u sportu Republike Srbije potrebno doneti novi
Zakon o sportu (u daljem tekstu: Zakon). Zakon je rezultat potrebe
uređenja ove oblasti u skladu sa evropskim standardima i propisima
čiji je razvoj bio izuzetno dinamičan u ovoj oblasti u proteklom
periodu, usaglašavanja sa nacionalnim propisima i konsenzusa svih
relevantnih subjekata sporta da se oblast sporta uredi na sistemski
celovit i sveobuhvatan način. U Zakonu je zadržan znatan broj odredbi
važećeg Zakona o sportu iz 2011. godine, odnosno sve one odredbe koje
su se potvrdile u četiri godine primene tog zakona.
Razlozi za donošenje Zakona mogu se klasifikovati na sledeći način:
8.
razlozi koji proističu iz nepreciznosti ili neprimenljivosti,
odnosno suvišnosti pojedinih rešenja Zakona;
9.
razlozi koji proističu iz neusklađenosti sa drugim novodonetim
propisima;
10.
razlozi koji proističu iz novih propisa koji su u međuvremenu
doneti ili su u proceduri donošenja;
11.
razlozi koji proističu iz neregulisanosti pojedinih važnih pitanja
za
funkcionisanje sistema sporta u Republici Srbiji, kako u važećem
zakonu tako i u opštim zakonima za pojedine oblasti;
*
razlozi koji proističu iz neusklađenosti pojedinih rešenja važećeg
zakona sa korisnim uporednopravnim rešenjima;
12.
razlozi koji proističu iz nesprovođenja važećeg zakona u ključnim
segmentima od strane učesnika u sistemu sporta;
13.
razlozi koji proističu iz potrebe da se svim građanima, posebno
deci omogući permanentno bavljenje sportom, uz podršku onim
sportistima koji postižu i vrhunske sportske rezultate.
Dosadašnja primena i nedostaci i nepreciznosti mogu se posmatrati kroz
više pitanja i probleme:
1.
Donošenje Zakona izuzetno je važno sa stanovišta potrebe
unapređenja sistema sporta u Republici Srbiji kako bi se, s jedne
strane, omogućilo da se maksimalno poveća obuhvat bavljenja
građana sportom, a da se, s druge strane, podrži i dalje razvije
domaći vrhunski sport. Prema podacima Istraživanja zdravlja
stanovništva koje je sproveo Institut za javno zdravlje Srbije „Dr
Milan Jovanović Batut” iz 2013. godine fitnesom, sportom ili
rekreacijom najmanje tri puta nedeljno bavilo se 8,8% stanovnika
Srbije, dok je svaki deveti stanovnik Srbije (11,3%) u toku
slobodnog vremena nedeljno proveo u takvim aktivnostima najmanje
90 minuta. Navika bavljenja sportom i rekreacijom je zastupljenija
kod muškaraca (12,1% se rekreira tri puta nedeljno a 15,9%
nedeljno u rekreaciji provodi najmanje 90 minuta) nego kod žena
(5,7% se rekreira tri puta nedeljno a 5,3% nedeljno u rekreaciji
provodi najmanje 90 minuta). Intenzivnim fizičkim aktivnostima
namenjenim jačanju mišića najmanje tri puta nedeljno se u 2013.
godini bavilo 4,8% stanovnika Srbije. Visok procenat (82,3%) dece
je izjavio da su se u slobodno vreme najmanje jednom do dva puta
nedeljno bavila fizičkim aktivnostima (tako da se zaduvaju i
oznoje), značajno više dečaci (86,7%) u odnosu na devojčice
(77,8%), deca iz Šumadije i Zapadne Srbije (90,9%), kao i deca iz
najbogatijih domaćinstava (87,9%). Gotovo su sva deca redovno
pohađala nastavu fizičkog vaspitanja (97,6%). U pogledu fizičke
aktivnosti dece nisu zabeležene značajne razlike u odnosu na
Istraživanje iz 2006. godine. Svemu ovome treba dodati da je u
Srbiji 2013. godine, na osnovu izmerene vrednosti ITM, bilo 40,4%
normalno uhranjenog stanovništva, dok je više od polovine (56,3%)
bilo prekomerno uhranjeno, odnosno predgojazno (35,1%) i gojazno
(21,2%). Između dva istraživanja, u 2006. i 2013. godini, došlo je
do značajnog povećanja procenta gojaznog stanovništva (sa 17,3% na
21,2%).
Značaj bavljenja dece sportom može se sagledati i iz poslednjeg mini
istraživanja koje je u avgustu 2015. godine sprovelo u okviru projekta
„Ispravi se i vežbajˮ Udruženje za medicinu sporta Srbije i Fondacija
Spinalni centar Milinković, uz podršku Grada Beograda i Ministarstva
omladine i sporta, na bazenima SRC Tašmajdan i Milan Gale Muškatirović
u Beogradu. Zdravstvenim pregledom 70 dece (40 dečaka i 30 devojčica)
uzrasta od 10 do 16 godina koji su dolazili na bazene dobijeni su
sledeći statistički podaci:
dečaci
devojčice
visina (cm)
162±20
159±8
telesna masa (kg)
52±17
48±8
godine
13±3
13±3
procenat masti (F%)
17±12
21±5
BMI (kg/m2)
18.8±2.4
19.1±3.2
deformacija kičme
41%
66%
skolioza*
41%
70%
nepravilno držanje
36%
10%
spuštena stopala I stepen
59%
46%
*statistička značajnost
Kao što se može videti, rezultati su zabrinjavajući i zahtevaju dalje
praćenje i korekciju:
*
svako drugo pregledano dete ima deformaciju kičmenog stuba i to u
vidu skolioze;
*
svako drugo pregledano dete ima deformitet stopala i to I stepen
ravnih stopala;
*
devojčice imaju statistički značajniju učestalost skolioze u
odnosu na dečake.
Pored prethodno iznetog, rezultati komparacije rezultata dva
istraživanja: prvog koja je sprovela Evropska komisija (EUROBAROMETAR)
na teritoriji zemalja članica Evropske unije i drugog koje je sproveo
CESID na teritoriji Republike Srbije na zahtev Ministarstva omladine i
sport, pokazuju da: 40% stanovnika Evropske unije izjavljuje da se
bavi sportom bar jednom nedeljno, dok se sportom u Republici Srbiji
jednom nedeljno bavi samo oko 10%; a 34% stanovnika Evropske unije
izjavljuje da se nikada ne bavi fizičkim vežbanjem, dok se u Republici
Srbiji nikada ne bavi fizičkim vežbanjem čak 56% populacije. Jedan od
prvih preduslova za pronalaženje rešenja podizanja mobilnosti građana
Republike Srbije za bavljenje fizičkim aktivnostima jeste nalaženje
uzroka njihove pasivnosti u odnosu na fizičko vežbanje. Kada se
uporede podaci EUROBARA i CESID-ovog istraživanja vidi se da je
nedostatak raspoloživog vremena za te aktivnosti osnovni razlog slabog
učešća u sportskim aktivnostima. Upravo su rezultati u vezi sa
nedostatkom raspoloživog vremena za bavljenje fizičkim aktivnostima i
u Evropskoj uniji i kod nas veoma slični. Naime, 45% ispitanika
Evropske unije to navodi kao osnovni razlog, dok je u Republici Srbiji
taj broj manji i kreće se na nivou od oko 40%. Ispitanici u Evropskoj
uniji navode hendikep ili bolest kao razlog slabog bavljenja fizičkom
aktivnošću u iznosu od 13%, a u Republici Srbiji između ostalog
starost, zdravstveno stanje, su razlog slabog bavljenja sportom kod
37% ispitanika. Samo 3% upitanika u Evropskoj uniji navodi kao razlog
neadekvatnu sportsku infrastrukturu, a u našoj zemlji 5% ispitanika
ističe da nema uslove za bavljenje sportom u svom mestu. U Evropskoj
uniji 5% ispitanika kaže da je bavljenje fizičkom aktivnošću suviše
skupo, a ispitanici u Republici Srbiji u 2% slučajeva se izjašnjavaju
da im nedostaju finansijska sredstva.
2.
Važećim Zakonom o sportu je predviđeno postojanje Jedinstvene
evidencije udruženja, društava i saveza u oblasti sporta koju bi
vodilo Ministarstvo omladine i sporta (u daljem tekstu:
Ministarstvo), ali u praksi ova jedinstvena evidencija nije
obrazovana jer bi njeno vođenje predstavljalo „dupliranje poslovaˮ
pošto su svi podaci već dostupni na sajtu Agencije za privredne
registre u Registru sportskih udruženja, društava i saveza. Ono
što, međutim, nedostaje je postojanje jedinstvene evidencije svih
organizacija i preduzetnika u oblasti sporta, koja bi bila javno
dostupna svim zainteresovanim licima. Zakon to sada obezbeđuje.
3.
Važeći Zakon o sportu je predvideo i postojanje jedinstvenog
nacionalnog informaciono–dokumentacionog sistema u oblasti sporta
u vidu vođenja matičnih evidencija od strane Zavoda za sport i
medicinu sporta Republike Srbije, uz obavezu organizacija i
pojedinaca u oblasti sporta da se upišu u te evidencije. Pravilnik
o sadržaju i načinu vođenja matičnih evidencija u oblasti sporta
donet je 2011. godine, ali su matične evidencije u najvećem delu
postale operativne tek 2013. godine zbog nabavljanja odgovarajućeg
hardvera i softvera. Zabrinjavajuće je, međutim, što ne postoji
ažurnost kod organizacija u oblasti sporta u vezi upisa u matične
evidencije i blagovremenog dostavljanja izmena upisanih podataka.
Početkom 2014. godine u matičnu evidenciju organizacija u oblasti
sporta bilo je upisano 7861 organizacija, u matičnu evidenciju
preduzetnika u oblasti sporta upisano je 77 preduzetnika, u
matičnu evidenciju programa koji se finansiraju iz javnih prihoda
upisano je 1873 (od ukupno 3917), u matičnu evidenciju sportskih
objekata upisano je 1533 (od 3979) i u matičnu evidenciju velikih
međunarodnih sportskih priredaba upisano je 11 (od 42). Stanje se
nešto popravilo tokom 2014. godine, tako da je početkom 2015.
godine: 1) u Matičnoj evidenciji preduzetnika u sportu
registrovano 220 preduzetnika, ali sa zaključeno 81 prijavom; 2) u
Matičnoj evidenciji organizacija u oblasti sporta registrovano je
12090 organizacija, ali za zaključenih 8068 prijava; 3) u Matičnoj
evidenciji realizatora programa registrovano je 3917 nosilaca
programa,a ali sa zaključenih 1876 prijava; 4) u Matičnoj
evidenciji sportskih objekata registrovano je 4035 objekata, ali
sa zaključenim 1645 prijava; 5) u Matičnoj evidenciji sportskih
priredaba registrovano je 42 sportske priredbe, ali sa zaključenim
11 prijava. Međutim, još nisu uspostavljene matične evidencije
kategorisanih i drugih sportista takmičara i sportskih stručnjaka
i stručnjaka u sportu. Takvo stanje je potrebno izmeniti, pa su
Zakonom utvrđene mere u tom pravcu, uključujući i propisivanje da
su nosioci programa koji se finansiraju iz javnih prihoda dužni da
se upišu u nadležnu matičnu evidenciju, kao uslov za dobijanje
sredstava. Takođe, Zakonom se uvodi i evidencija rezultata
sportista Republike Srbije na velikim međunarodnim sportskim
takmičenjima i nacionalnim sportskim takmičenjima, kao i
evidencija fizičkih sportskih povreda i način njihovog lečenja.
4.
Jedan od ključnih problema u funkcionisanju sistema sporta kako je
on postavljen važećim Zakonom o sportu jeste finansiranje učesnika
u sistemu sporta u obavljanju sportskih aktivnosti i delatnosti.
Za dominantni evropski model finansiranja sporta karakteristično
je da se sport manjim delom finansira iz javnih sredstava, a u
okviru tih sredstava veći deo otpada na lokalne zajednice.
Evropski model finansiranja sporta iz javnih sredstava temelji se
na decentralizaciji. Osnovni odnos između izdvajanja iz državnog
budžeta i budžeta lokalnih zajednica iznosi 1:3,8 kao što je to u:
Portugaliji, Španiji, Italiji, Francuskoj, Belgiji, Sloveniji. U
nekim drugim državama taj odnos je još veći u korist lokalnih
zajednica: Nemačka, Švajcarska, Danska, Finska, Švedska. U
Republici Srbiji je taj odnos negde oko 1:2,5. U savremenom
evropskom modelu sporta, od sportskih organizacija se danas
očekuje da najveći deo potrebnih sredstava obezbede iz tzv.
sopstvenih izvora, kao što su: televizijska prava, članarine,
ulaznice, sponzori i donatori, proizvodi sa klupskim obeležjima,
sportske usluge. Tek kada se saberu izdvajanja iz javnih sredstava
i sopstveni prihodi organizacija u oblasti sporta, dobija se
realna slika izdvajanja za sport.
Zbog razlika u veličini, razvijenosti i broju stanovnika između
država, izdvajanja za sport se mere i upoređuju prema bruto društvenom
proizvodu pojedine zemlje. Za upoređenje se koristi i izdvajanje
budžetskih sredstava za sport po glavi stanovnika.
Ukupna izdvajanja za sport u %
FIN
FRA
NEM
ITA
POR
ŠVED
ŠPA
VB
SLO
Država
4,3
8,9
0,6
8,2
9,9
2,2
0,4
0,8
5,5
Lokalna zajednica
24,7
29,5
26,6
11,0
11,6
20,4
5,2
15,1
20,8
Sopstvena sredstva
71,0
61,6
72,8
80,8
78,5
77,3
94,4
84,1
73,6
Sva sredstva za sport – BDP
1,13
1,1
1,28
1,04
1,77
0,8
3,47
1,49
0,6
Javna sredstva za sport – BDP
0,33
0,42
0,35
0,2
0,61
0,18
0,20
0,24
0,16
Za potrebu izrade Strategije razvoja sporta u Republici Srbiji za
period 2014–2018. godine urađena je komparativna analiza finansiranja
sporta u zemljama članicama Evropske unije i Republike Srbije koja je
obuhvatila finansiranje sporta sa pozicije budžeta država i jedinica
lokalnih samouprava, kao i investiranja u sport sa pozicije privatnog
sektora. Iz studije se može videti da u pogledu javnih izvora
finansiranja sporta Srbija zaostaje u odnosu na zemlje Evropske unije.
Planirana izdvajanja za sport iz javnih izvora u Srbiji za 2011.
godinu iznosila su 13 evra po stanovniku, što je više nego
desetostruko manje nego u Francuskoj (158 evra), Finskoj (155 evra) i
Danskoj (136 evra) u 2009. godini i više nego dvostruko manje nego u
Mađarskoj (27 evra) gde se izdvajalo najmanje javnih sredstava po
stanovniku, poredeći zemlje EU. U narednom grafikonu prikazana je
struktura javnih izvora finansiranja u odabranim zemljama Evropske
unije za 2009. godinu i Republiku Srbiju za 2011. godinu, kada je
donet važeći Zakon o sportu.
Struktura javnih izvora finansiranja u % je sledeća:
U svim odabranim zemljama Evropske unije u strukturi javnih izvora
finansiranja u 2009. godini najznačajniji udeo su imali izvori iz
regionalnih/lokalnih budžeta. U strukturi planiranih javnih izvora
finansiranja sporta u Srbiji za 2011. godinu zbirni budžet AP
Vojvodine i lokalnih samouprava takođe je imao najznačajniji udeo, ali
je on bio manji u odnosu na sve odabrane zemlje EU. Takođe, udeo u
javnim izvorima finansiranja sporta u Srbiji koji se odnosi na
sredstva prikupljena od lutrije je nizak u odnosu na udeo iste
kategorije kod većine odabranih zemalja EU. Sa druge strane, udeo
sredstava za finansiranje sporta iz budžeta Republike Srbije znatno je
veći od udela na državnom nivou odabranih zemalja EU. Iako Srbija sa
investiranih pet evra po stanovniku ne zaostaje za pojedinim zemljama
poput Nemačke (koja izdvaja četiri evra po stanovniku), Holandije (pet
evra po stanovniku) i Finske (šest evra po stanovniku), poredeći
iznose finansiranja sporta iz državnog budžeta po stanovniku, pomenute
zemlje sport višestruko većim iznosima po stanovniku finansiraju iz
budžeta regiona/lokalnih samouprava.
Analiza četiri godine primene važećeg Zakona o sportu u odnosu na
finansiranje sporta pokazuje da se prethodno navedeno stanje nije
suštinski promenilo − budžetska sredstva javnih vlasti i dalje glavni
izvor finansiranja sporta u Republici Srbiji.
Kada je u pitanju budžet Republike Srbije, za ukupnu delatnost
omladine i sporta u 2012, 2013, 2014. i 2015. godini respektivno je
obezbeđivano u milionima evra 42,5; 40,8; 40,6 i 41,9.
U istom periodu delatnost sporta finansirana je sa nivoa Ministarstva
Sektor za sport, Sektor za upravljanje projektima, Budžetski fond za
finansiranje sporta i ustanova − Antidoping agencije Republike Srbije
i Zavod za sport i medicinu sporta Republike Srbije. Ukupno, po
godinama, sport je finansiran u iznosu od (sve u milionima evra) 29,6
u 2012, godini; 32,7 u 2013. godini; 31, 6 u 2014. godini i 31,1 u
2015. godini.
Prethodno izneti podaci pokazuju da je za Ministarstvo na godišnjem
nivou izdvajano prosečno 0,54% ukupnog budžeta Republike Srbije, a za
finansiranje organizacija u oblasti sporta izdvajano je prosečno 0,40%
od ukupnog budžeta Republike Srbije.
Prema važećem Zakonu o sportu, Ministarstvo finansira redovne
programske aktivnosti nacionalnih sportskih saveza, u skladu sa
Pravilnikom o nacionalnim granskim sportskim savezima preko kojih se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u Republici Srbiji. U 2010.
godini za redovne programske aktivnosti Ministarstvo je izdvojilo
861,4 miliona dinara, dok je u 2011. godini izdvojeno 1.317,7 miliona
dinara, što predstavlja povećanje od 52,97% u odnosu na 2010. godinu.
U 2012. godini iznos izdvajanja za te programe je uvećan 13,48% u
odnosu na 2011. godinu i iznosio je 1.495,4 miliona dinara. Za 2013.
godinu izdvajanja su bila u visini od 1.374,8 miliona dinara što
predstavlja umanjenje od 8,00%. Za 2014. godinu izdvajanja su bila u
visini od 1.757,5 miliona dinara što predstavlja uvećanje od 27,84% u
odnosu na 2013. godinu. Za 2015. godinu planirano je izdvajanje od
1.638.1 milion dinara što predstavlja umanjenje od 7,26% u odnosu na
2014. godinu.
Iz budžeta Republike Srbije u 2010. godini finansirani su redovni
programi ukupno 94 nacionalna granska saveza i sportskih organizacija,
u 2011. godini taj broj je povećan na 96, dok je u 2012. godini
smanjen na 92, u 2013. godini povećan na 93, u 2014. godini smanjen na
91, a u 2015. godini finansira se 87 saveza. Neophodno je, međutim,
imati u vidu da je određeni broj saveza u 2010. i 2011. godini
finansiran preko Sportskog saveza Srbije, kao krovne organizacije koja
je zadužena za razvoj i unapređenje istih (Univerzitetski sportski
savez Srbije, Savez za školski sport Srbije, Sportski savez Kosova i
Metohije), dok su navedene sportske organizacije u 2012. i 2013.
godini direktno primala sredstva za redovne programske aktivnosti. U
2015. godini 4 saveza (Plivački savez Srbije, Tekvondo asocijacija
Srbije, Bokserski savez Srbije i Mačevalački savez Srbije) se
finansiraju preko Olimpijskog komiteta Srbije, a jedan savez
(Ribolovački savez Srbije) preko Sportskog saveza Srbije.
Ukupna sredstva iz budžeta Republike Srbije koja su izdvojena za
godišnje (redovne) programa nacionalnih sportskih saveza od 2010. do
2015. godine (podaci za budžetsku 2015. godinu odnose se na period
januar−avgust 2015. godine) mogu se grafički prikazati na sledeći
način:
Sledeće Tabele prikazuju koliko je budžetskih sredstava izdvojeno za
finansiranje redovnih godišnjih programa saveza po određenim
kategorijama sportova (od I kategorije do V kategorije sportova), kao
i koliko sredstava je izdvojeno za Olimpijski komitet Srbije, Sportski
savez Srbije, Paraolimpijski komitet Srbije i ostale sportske
organizacije, kao i procenat izdvajanja za svaku kategoriju posebno.
KATEGORIJE SPORTOVA
2010
2011
2012
2013
2014
2015
I KATEGORIJA
452.668.016
545.321.596
628.252.347
630.000.000
859.700.000,00
741,300.000,00
II KATEGORIJA
140.260.040
193.400.000
211.600.000
182.500.000
175.559.157,93
194.200.000,00
III KATEGORIJA
61.638.185
68.950.000
76.300.000
72.300.000
102.750.000,00
117.700.000,00
IV KATEGORIJA
29.083.270
40.900.000
41.200.000
43.200.000
52.000.000,00
52.850.000,00
V KATEGORIJA
12.295.920
18.400.000
20.059.000
32.350.000
36.600.000,00
31.800.000,00
OKS
63.000.000
284.485.788
341.500.000
280.000.000
340.000.000,00
326.300.000,00
SSS
87.578.559
117.253.100
107.846.043
100.000.000
145.372.730,00
121.200.000,00
POKS
11.300.000
16.400.000
18.000.000
25.000.000
45.000.000,00
44.000.000,00
OSTALE SPORTSKE ORGANIZACIJE
3.567.010
32.630.000
50.650.000
9.500.000
500.000,00
8,709.500,00
UKUPNO
861.391.000
1.317.740.484
1.495.407.390
1.374.850.000
1.757.481.887,93
1.638.059.500,00
Kada prethodnu tabelu izrazimo procentualno dobijaju se sledeći
podaci:
KATEGORIJE SPORTOVA
2010
2011
2012
2013
2014
2015
I KATEGORIJA
52,55%
41,38%
42,01%
45,82%
48,92%
45,25%
II KATEGORIJA
16,28%
14,68%
14,15%
13,27%
9,99%
11,86%
III KATEGORIJA
7,16%
5,23%
5,10%
5,26%
5,85%
7,19%
IV KATEGORIJA
3,38%
3,10%
2,76%
3,14%
2,96%
3,23%
V KATEGORIJA
1,43%
1,40%
1,34%
2,35%
2,08%
1,94%
OKS
7,31%
21,59%
22,84%
20,37%
19,35%
19,90%
SSS
10,17%
8,90%
7,21%
7,27%
8,27%
7,40%
POKS
1,31%
1,24%
1,20%
1,82%
2,56%
2,69%
OSTALE SPORTSKE ORGANIZACIJE
0,41%
2,48%
3,39%
0,69%
0,02%
0,53%
UKUPNO
100%
100%
100%
100%
100,00%
100,00%
Kako bi se realnije prikazao odnos izdvajanja budžetskih sredstava u
finansiranju redovnih programa olimpijskih sportova i disciplina,
Olimpijskog komiteta Srbije i Paraolimpijskog komiteta Srbije sa jedne
i neolimpijskih sportova i Sportskog saveza Srbije (dodata su i
izdvajanja za ostale sportske organizacije) sa druge strane, došli smo
do sledeće tabele i grafikona u kojoj su prikazane izdvajanje
budžetskih sredstava u dinarima i procentima, i u kojima možemo videti
da ukupno izdvajanje budžetskih sredstava na olimpijske sportove
iznosi u 2010. godini 666.682.166,00 dinara ili 77,40%, u 2011. godini
1.028.607.384,00 dinara ili 78,06%, u 2012. godini 1.176.552.347,00
dinara ili 78,68%, dok je u 2013. godini izdvojeno 1.044.800.000,00
dinara ili 75,99%. Tendencija procentualnog smanjenja u grupi
Olimpijskih sportova je nastavljena i u 2014. godini u kojoj je
izdvojeno 1.310.550.000 dinara ili 74,57%, a u 2015. godini je
planirano izdvajanje u iznosu od 1.208.400.000,00 dinara ili 73,77%.
Iznos sredstava je u 2014. godini bio povećan u odnosu na 2013. godinu
za oko 265 miliona dinara, ali je u 2015. godini planirano da taj
iznos bude smanjen za oko 102 miliona u odnosu na 2014. godinu. U
grupi neolimpiskih sportova je u 2014. godini u odnosu na 2013.
godinu, iznos izdvajanja bio povećan za nešto manje od 117 miliona
dinara, da bi i u 2015. godini taj iznos bio umanjen u odnosu na 2014.
godinu za oko 17 miliona dinara. Procentualno, izdvajanja za grupu
neolimpijskih sportova je u rastu od 2012. godine zaključno sa 2014.
godinom, dok je u 2015. godini planirano neznatno umanjenje
procentualnog učešća.
REDOVNI PROGRAMI
2010
2011
2012
2013
2014
2015
OLIMPIJSKI SPORTOVI, OKS
666.682.166
1.028.607.384
1.176.552.347
1.044.800.000
1.310.550.000,00
1.208.400.000,00
I POKS
77,40%
78,06%
78,68%
75,99%
74,57%
73,77%
NEOLIMPIJSKI SPORTOVI I SSS
194.708.834
289.133.100
318.855.043
330.050.000
446.931.887,93
429.659.500,00
22,60%
21,94%
21,32%
24,01%
25,43%
26,23%
UKUPNO
861.391.000
1.317.740.484
1.495.407.390
1.374.850.000
1.757.481.887,93
1.638.059.500,00
Od donošenja prvog Zakona o sportu 1996. godine do sada je iz budžeta
Republike Srbije za finansiranje organizacija u oblasti sporta
izdvojeno u pojedinim godinama:
1998
1999
2000
2001
2003
2005
2006
2011-2014
2015
0,974 %
0,871 %
0,715 %
0,296 %
0,197 %
0,086 %
0,427 %
0,39 % *
0,40 % *
procenti označeni zvezdicom su približne vrednosti
Ostali finansijski pokazatelji izdvajanja sredstava za zadovoljavanje
opšteg interesa u oblasti sporta iz budžeta Republike Srbije detaljno
su prikazani u obrazloženju Nacrta zakona o sportu.
Prema evropskim standardima za odobravanje sredstava iz budžeta
nevladinim organizacijama, primalac sredstava obavezan je da: sredstva
upotrebi isključivo za odobrene svrhe i sa odgovarajućom pažnjom;
pristupi realizovanju programa shodno utvrđenom planu i okonča ga u
predviđenom roku i pod utvrđenim uslovima; davaoca sredstava obavesti
bez odlaganja o svim okolnostima koje ugrožavaju ili onemogućavaju
realizovanje programa ili zahtevaju izmenu utvrđenih ciljeva programa
i ugovorenih obaveza; davaoca sredstava obavesti o realizovanju
programa u utvrđenim rokovima; davaocu sredstava u ugovorom utvrđenim
rokovima, a u svakom slučaju na kraju realizacije programa, dostavi
original dokumentaciju o utrošku sredstava, koja će mu biti vraćena
nakon provere; vodi sve potrebne evidencije koje omogućavaju davaocu
sprovođenje kontrole i da ih, zajedno sa dokumentacijom o utrošku
sredstava i realizacijom programa, čuva do isteka 10 godina od
dobijanja sredstava (realizacije programa); omogući davaocu sredstava,
odnosno nadležnim licima uvid u celokupnu dokumentaciju i sva mesta
vezana za realizaciju odobrenog programa, i u postupku kontrole pruži
mu sva potrebna obaveštenja; omogući davaocu (da mu saglasnost) uvid u
podatke koje vode treća lica, a u vezi su sa korišćenjem odobrenih
javnih sredstava i realizacijom programa. U važećem Zakonu o sportu,
sa pratećim pravilnicima, su upravo i normirane takve obaveze primaoca
budžetskih sredstava, odnosno nosioca programa. Međutim, u praksi su
probleme stvarale pojedine zakonske odredbe koje nisu sveobuhvatno
uzele u obzir prirodu i suštinu programa, kao i vremenski okvir u kome
se realizuju programi i projekti organizacija u oblasti sporta. S
druge strane, jedan broj korisnika budžetskih sredstava nije poštovao
svoje ugovorne obaveze u pogledu blagovremenog izveštavanja i
namenskog korišćenja sredstava, zbog čega je Ministarstvo omladine i
sporta u više slučajeva tražilo povraćaj datih sredstava u budžet
Republike Srbije. U 2014. godini je ukupno 66 organizacija u oblasti
sporta koje su koristile sredstva budžeta Republike izvršilo povraćaj
dobijenih sredstava u ukupnom iznosu od 25.353.640,07 dinara. Tome
treba dodati i 1.251.094 dinara na ime kamata. Dosadašnje iskustvo u
primeni važećeg Zakona o sportu je pokazalo da je programsko
finansiranje pravi okvir za finansijsku podršku organizacijama u
oblasti sporta, ali da ceo sistem finansiranja mora biti preciznije
definisan kako bi se opredeljena sredstva budžeta Republike Srbije
koristila na racionalan i efikasan način, uz odgovornost kako za svaki
utrošen dinar, tako i u odnosu na postizanje planiranih rezultata i
efekata realizacije odobrenog programa.
Dok je na nivou Republike Srbije sistem finansiranja najvećim delom
profunkcionisao na propisan način, to se ne može reći za finansiranje
organizacija u oblasti sporta iz budžeta jedinica lokalne samouprave.
Veliki broj opština i gradova nije doneo potrebna podzakonska akta
kojima bi uredio u skladu sa Zakonom o sportu sistem finansiranja
programa u oblasti sporta iz budžeta. Takođe, uočeno je da u više
slučajeva i kada su takva akta doneta ona nisu u potpunosti usaglašena
sa odredbama Zakona o sportu. Veoma su česti primeri da lokalne
samouprave nemaju nikakve procedure za raspodelu budžetskih sredstava,
već se ta sredstava raspodeljuju unutar malog kruga ljudi bez ikakvog
kriterijuma.
Prema istraživanju koje je 2013. godine sprovela Stalna konferencija
gradova i opština Republike Srbije izdvajanja za sport iz budžeta
jedinica lokalne samouprave su prema kategorijama gradova, odnosno
opština izgledala:
Istraživanje Stalne konferencije gradova i opština pokazuje i da je
finansiranje sporta u lokalu uglavnom usmereno ka fudbalu, što se može
videti u narednom grafikonu.
Posebno je zabrinjavajuća činjenica da je navedeno istraživanje
pokazalo i da je ukupan broj sportskih stipendija koji se izdvaja u
jedinicama lokalne samouprave 137, što je 2.5 stipendije po opštini.
Pri tome, samo 12 od 53 anketiranih opština/gradova izdvaja sredstva
za sportske stipendije perspektivnih sportista.
Takav način postavljanja prioriteta u finansiranju programa suprotan
je kako Nacionalnoj kategorizaciji sportova, tako i Nacionalnoj
strategiji razvoja sporta. Zapravo veoma čest slučaj je da gotovo više
od 2/3 lokalnog budžeta ide za finansiranje „povlašćenog” lokalnog
kluba. Na taj način ne samo da se zanemaruju postojeće kategorizacije
i krši Zakon o sportu, već se ozbiljno ugrožava opstanak organizacija
koje rade na unapređenju programa školskih aktivnosti i organizacija
koje se bave razvojem rekreativnog sporta.
5.
Nasuprot finansiranju sporta iz javnih prihoda stoji finansiranje
iz „privatnih” izvora: članarine, sredstva od pružanja usluga i
obavljanja drugih delatnosti; transferi, naknade za razvoj igrača,
prodaja TV prava, ulaznice, sponzori, donatori i sl.. Pri tom se
često kao glavni sponzori pojavljuju javna preduzeća, bez
transparentnih kriterijuma za odobravanje sredstava. Sva ta
sredstva su izuzetno mala, sa stanovišta potreba organizacija u
oblasti sporta u Republici Srbiji. Razlozi delom potiču od teškog
stanja u kome se nalazi domaća privreda ali delom i iz
neorganizovanosti samih učesnika u sistemu sporta i nepoverenja
mogućih „ulagača” u primaoce sredstava. U praksi se često ističu i
neodgovarajući poreski podsticaji za privatna ulaganja u sport.
Posebno je zabrinjavajuće finansijsko stanje domaćih klubova u
najvišim rangovima takmičenja, od kojih bi trebalo očekivati i da
su ekonomski održivi i najefikasniji u privlačenju i trošenju
sredstava. Najbolji primer za to je stanje profesionalnih
fudbalskih klubova Super lige i Prve lige Fudbalskog saveza Srbije
(30 klubova). Prema dokumentu „Revitalizacija srpskog fudbalaˮ
koji je, uz angažovanje revizora, pripremio Fudbalski savez Srbije
u aprilu mesecu 2014. godine, finansijsko poslovanje srpskih
profesionalnih klubova karakteriše: 1) prosečan prihod po klubu
Super lige (podaci UEFA za 2009) iznosi svega 1,3 mil. evra; 2)
čak 8 klubova svrstani su u mikro kategoriju (godišnji prihod
manji od 350.000 evra) od ukupno 9 takvih klubova u Evropi; 3)
prosečan godišnji prihod klubova koji su učestvovali u
takmičenjima UEFA 2011. godine iznosi 3 miliona evra, za razliku
od npr. Hrvatske sa 7. mil. evra, Rumunije 8 mil. evra, Češke 9
mil. evra i Poljske 10 mil. evra; 4) popunjenost stadiona je veoma
niska i iznosi 19%, ili tek polovinu proseka u Evropi (38%); 5)
učešće transfera u godišnjem prihodu klubova koji su učestvovali u
takmičenjima UEFA 2011. godine iznosi 60%, za razliku od npr.
Hrvatske a 32%, Češke 18%, Mađarske 14%, Poljske 2%; 6) prosečno
učešće transfera u prihodu klubova Super i Prve lige u 2013.
godini iznosio je 44%; 7) prosečno učešće gradova u prihodima
klubova Super lige i Prve lige u 2013. godini iznosio je 19%; 8)
Prosečan budžet klubova Super lige i Prve lige u 2013. godini
iznosio je 2,3 miliona evra; 9) Prosečna imovina klubova Super
lige i Prve lige u 2013. godini iznosila je minus 1,6 miliona
evra. Stanje stvari postaje potpuno alarmantno kada se ima u vidu
finansijsko stanje naša najveća dva fudbalska kluba FK Crvena
Zvezda i FK Partizan, koji bi po prirodi stvari trebali da
najbolje finansijski stoje. Prema izveštaju Nadzornog odbora FK
Crvena Zvezda sa Skupštine održane krajem 2014. godine ovaj klub
je na godišnjem nivou poslednjih godina generisao sledeće gubitke:
do 2009 – 28 miliona evra; 2010 – 8 miliona evra; 2011 – 8 miliona
evra; 2012 – 11 miliona evra; 2013 – 2,32 miliona evra. Ukupni dug
je na kraju 2014. godine iznosio 52 miliona evra, a ukupna
potraživanja prema drugim licima oko 3 miliona evra. Bankama se
duguje 18 miliona evra, zajmodavcima 7 milion evra, drugim
klubovima 4 miliona evra, igračima 4 miliona evra, menadžerima 5
miliona evra, državi za porez 3,65 miliona evra i za zarade
zaposlenih 960.000 evra. Na Skupštini je istaknuto da klubu
minimalno treba 10 miliona svežeg kapitala da bi opstao. Nešto „bolje”
je stanje FK Partizan, koji je prema izveštaju revizora na kraju
2014. godine dugovao blizu 15 miliona evra. Struktura klupskog
duga je sledeća: na osnovu poreza duguje se 4.685.000 evra (31,5
odsto duga), obaveze prema zaposlenima 3.314.000 (22,3 odsto),
finansijske obaveze 1.030.000 (6,9 odsto), obaveze prema klubovima
i kazne UEFA 575.000 (3,09 odsto), prema agencijama i agentima
2.534.000 (17 odsto), povezanim licima 1.180.000 (8 odsto) i
ostalima 1.535.000 (10,3 odsto). Kada se svemu ovome doda i
podatak da su skoro sve nepokretnosti tih klubova pod hipotekom,
dobija se kompletna slika katastrofalnog stanja naša dva najveća
sportska kluba.
Prema stavu koji je izneo Fudbalski savez Srbije tokom priprema za
donošenje ovog Zakona, hitne mere koje bi trebalo preduzeti da bi se
takvo stanje otklonilo i revitalizovao srpski fudbal su: 1) redefinisanje
pravnog statusa i svojinskih odnosa u kubovima (optimalni model
privatizacije); 2) regulisanje institucionalnih pitanja poslovanja
klubova; 3) sanacija akutnih finansijskih problema; 4) povećanje
transparentnosti finansija i ukupnog poslovanja. Redefinisanje pravnog
statusa i svojinskih odnosa u klubovima bi trebalo da otkloni sledeće
probleme: gotovo svi klubovi u Srbiji registrovani su kao udruženja
građana; upravljanje klubovima se odvija bez adekvatnog mehanizma
kontrole i odgovornosti rukovodilaca; najveći deo imovine (stadioni)
nije u vlasništvu klubova; neki klubovi nemaju ni pravo korišćenja
stadionom.
6.
Prethodno navedeno finansijsko stanje domaćih organizacija u
oblasti sporta otvara i pitanje adekvatnosti postojećih
dominantnih organizacionih oblika i potrebe pretvaranja sportskih
udruženja u privredna društva, naročito u profesionalnom sportu i
u oblasti pružanja pojedinih usluga u sportu (škole fudbala, škole
tenisa i sl.). U „Inicijativi za sistemske promene u
funkcionisanju fudbalskog sporta u Srbiji – izmene i dopune Zakona
o sportuˮ koje je Ministarstvu omladine i sporta uputio Fudbalski
savez Srbije 23. jula 2013. godine na to je posebno ukazano: „Kroz
odgovarajuće izmene i dopune Zakona o sportu, potrebno je izvršiti
svojinsku transformaciju fudbalskih klubova, što podrazumeva
uvesti mogućnost slobodnog izbora promene pravne forme fudbalskih
klubova koji trenutno postoje kao sportska udruženja i mogućnost
transformacije takvih klubova, ne samo u sportska privredna
društva u formi otvorenih akcionarskih društava, već i
transformisanje u sve druge oblike privrednih društava predviđenih
pozitivnim propisima Republike Srbije”. Inače, kada je u pitanju
profesionalni sport, u Evropi su dominantna tri modela
organizacije klubova, sa modalitetima: 1) klub sam bira
organizacioni oblik koji mu odgovara (udruženje ili privredo
društvo); 2) klub mora biti organizovan kao društvo kapitala; 3)
klub sam bira da li će se u potpunosti organizovati kao društvo
kapitala ili će biti u statusu udruženja, ali ima i mogućnost da
svoju prvu ekipu (ili sve ekipe) koja se takmiči u određenoj ligi
organizuje kao društvo kapitala u svom vlasništvu (ili
suvlasništvu). Zakon utvrđuje kombinaciju sva tri modela: osnivači
sportske organizacije samostalno biraju organizacioni okvir –
udruženje ili privredno društvo; sportsko udruženje može da osnuje
sportsko privredno društvo od svog „sportskog pogonaˮ; u
profesionalnoj sportskoj ligi utvrđenoj od strane nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza mogu da se takmiče samo
sportska privredna društva. Zakonom nije mogla trenutno da se
uredi promena pravne forme sportskog udruženja u sportsko
privredno društvo sve do donošenja posebnog zakona o privatizaciji
u sportu, jer bi takva mogućnost u situaciji nedefinisanih
svojinskih odnosa u sportu otvorili put za „divlju privatizaciju”.
7.
Jedna od bitnih karakteristika Zakona je da su iz njega
izostavljene odredbe o privatizaciji društvenog i državnog
kapitala sadržane u važećem Zakonu o sportu i da je propisano da
će se to pitanje urediti posebnim zakonom. O privatizacija
društvenog i državnog kapitala u organizacijama u oblasti sporta i
o adekvatnosti propisanih organizacionih oblika tih organizacija
intenzivno se govori i raspravlja od donošenja Zakona o sportu
1996. godine. Ove teme su ponekada u žiži srpske sporske,
pravničke i političke javnosti, sa izrazito polarizovanim
gledištima. Postoje, međutim, i periodi kada se od tih problema
prosto „bežiˮ. Javnu raspravu prilikom donošenja važećeg Zakona o
sportu iz 2011. godine obeležila su suprotstavljena gledišta o
problemu privatizacije sportskih organizacija, s obzirom da je taj
zakon regulisao, između ostalog, i privatizaciju u oblasti sporta.
Ali kako je Zakon o sportu donet, tako je zamrlo svako
interesovanje za pitanja privatizacije u sportu. U praksi se ništa
nije dešavalo. Temu je ponovo otvorila katastrofalna ekonomska
situacija mnogih sportskih klubova u Srbiji. No, na prvo
pominjanje potrebe da se to pitanje konačno razreši, u cilju
ozdravljenja našeg sporta, usledila su brojna reagovanja od „zainteresovanih”
iz sveta sporta, čiji je cilj bio da „problematizujuˮ model
privatizacije koji bi se primenio. Najilustrativniji je stav koji
je iznet Ministarstvu omladine i sporta od strane Zajednice
fudbalskih klubova Super lige tokom rada na ovom Zakonu: „Ovde
treba obratiti pažnju na problematiku sportskih udruženja, jer je
to forma po kojoj su registrovani skoro svi klubovi u Srbiji. Kada
je reč o privatizaciji sportskih udruženja, sam Zakon o sportu
samo površno reguliše pitanje vlasničkih odnosa u sportskim
organizacijama, jer regulisanje ovog suštinski važnog pitanja
zapravo svodi na: 1) obavezu evidentiranja tj. aktivnosti koje se
po mišljenju zakonodavca najverovatnije smatraju nekom vrstom
pred–privatizacionih aktivnosti, i 2) pitanje privatizacije
državnog/društvenog kapitala u sportskim organizacijama (čl. 173.
Zakona o sportu). Ovde dolazimo do ozbiljnog pravnog problema.
Naime, po mišljenju mnogih pravnika, sportska udruženja nije
moguće privatizovati budući da bi takva privatizacija bila
neustavna i nezakonita. Najveći broj fudbalskih klubova
organizovan je u formi sportskih udruženja i zbog toga oni ne mogu
biti predmet privatizacije, jer bi se bilo kakva privatizacija
udruženja mogla posmatrati kao suprotna Ustavu Republike Srbije
(tj. članovima 55. i 58. koji ustanovljavaju slobodu organizovanja
i pravo na imovinu), suprotna Zakonu o udruženjima (tj. odredbama
iz članova 2, 19, 21, 22. i dr. koji preciziraju sam pojam
udruženja, te i činjenicu da vlasnička prava nad udruženjem vrše
članovi pod jednakim uslovima, da svako može biti član i da dobit
ne može biti deljena članovima i sl.), i suprotna Zakonu o sportu
(tj. članu 48. koji kaže da se članstvo sportskom udruženju ne
može prenositi niti naslediti). Konkretno, da bi se privatizacija
izvršila potrebno je da u pravnom licu postoji državni/društveni
kapital, što sa sportskim i bilo kojim drugim udruženjima nije
slučaj, tj. kapital udruženja nije raspodeljen među članovima tako
da se zna ko od članova ima koliko učešća u kapitalu, jer članstvo
u udruženju i ne daje pravo na učešće u kapitalu udruženja u nekom
određenom procentu. Dodatno, čak i da se zanemari prethodno rečeno
tj. čak i da je moguće utvrditi učešće u kapitalu udruženja, sam
vlasnički udeo države u sportskom udruženju nije nigde utvrđen, a
pitanje je da li je takvo utvrđivanje uopšte i moguće (zbog
dokazivanja ulaganja koje je izvršila država i ulaganja koje je
izvršilo samo udruženje, problem sa valorizacijom ulaganja i sl.).
Na kraju, čak i da se zanemari i prethodni problem tj. kada bi se
mogao utvrditi vlasnički udeo države u kapitalu udruženja, pravni
značaj takvog utvrđivanja bi bio veoma mali imajući u vidu da
Zakon o udruženjima i zakon o sportu, ne dozvoljavaju članovima
koji su izvršili bilo kakvo ulaganje u udruženje, da svojim
članstvom raspolažu uz naknadu niti dozvoljava trećim licima da
tako steknu članstvo u udruženju. Dakle šta je zaključak sa
izvršenim ulaganjima od strane države ili bilo kog trećeg lica? Po
samom zakonu, nakon ulaganja predmetni ulog postaje imovina
udruženja koju članovi ne mogu koristiti za svoje potrebe, po
osnovu kojeg ulaganja članovi ne stiču hartije od vrednosti ali ni
udele niti bilo koja prava koja su u prometu (ponavljamo da
članarina u udruženju nije u prometu), a član koji to više ne želi
biti – može slobodno da traži istupanje iz udruženja. Da li bi
rešenje predstavljalo promena pravne forme u skladu sa kojom bi
udruženje postalo sportsko privredno društvo? Na ovo pitanje sam
Zakon o sportu daje negativan odgovor jer ne dozvoljava promenu
pravne forme do okončanja privatizacije (član 181. Zakona o
sportu)... Šta bi bio izlaz iz postojećeg stanja u kojem se našao
profesionalni sport u Republici Srbiji? Što hitnija promena Zakona
o sportu koja bi značila usvajanje novog zakona koji bi
potencijalnim investitorima priznao pravo na profit, koji bi
omogućio postojećim investitorima da raspolažu vlasničkim udelima
u kapitalu sportskih organizacija i time omogućio nova ulaganja u
sport od strane novih investitora (što trenutno sa udruženjima i
nije moguće) i sl. Šta je potrebno promeniti? Pre svega je
potrebno naći pravni način kako da se izvrši promena pravne forme
udruženja, u društvo sa ograničenom odgovornošću ili akcionarsko
društvo, te i da se takva mogućnost eksplicitno dozvoli zakonom.
Drugim rečima potrebno je naći adekvatnu zamenu za odredbu iz
člana 181. Zakona o sportu koja ne dozvoljava promenu pravne forme
udruženja sve do okončanja privatizacije. Naravno, promenu pravne
forme, klubovima treba ostaviti kao zakonsku mogućnost a ne
obavezu. Dodatno, potrebno je ukinuti ograničenja koja
onemogućavaju ili obesmišljavaju privatizaciju, pre svega ona iz
člana 189. stava 3. Zakona o sportu. Na kraju, potrebno je
promeniti i sve druge odredbe zakona koje odvraćaju investitore da
izvrše ulaganja. Naravno, preduslov za sve prethodno navedeno je
da država bez odlaganja opredeli svoja ulaganja, odredi njihovu
vrednost, i nađe način da dođe do prodaje udela koje smatra da
poseduje po tom osnovu i omogući klubovima u Republici Srbiji da
privuku privatne investitore i time opstanu”.
Problem, međutim, nije tako jednostavan, i njegovo rešavanje mora biti
uređeno posebnim zakonom. Ovde posebno treba voditi računa o „istoriji"
nastanka društvene svojine u sportskim organizacijama. Veliki broj
sportskih organizacija u Republici Srbiji ima višedecenijsko trajanje.
Ako se pogledaju, na primer, neki fudbalski klubovi videće se da je FK
Vojvodina osnovan 1914, FK Železnik – 1930, FK Obilić – 1924, FK Zemun
– 1946, FK Partizan – 1946, OFK Beograd – 1945, FK Crvena Zvezda –
1945, FK Borac Čačak – 1926, FK Radnički – 1920. Ili, Sportsko društvo
Partizan je osnovano 1945, a Košarkaški klub Partizan 1953. Godine.
Sve do 1972. godine kada je donet prvi Zakon o fizičkog kulturi
Srbije, pravni položaj tih sportskih organizacija regulisan je bio
zakonima o udruženjima građana. Suštinske promene za sportska
udruženja nastaju donošenjem Zakona o fizičkoj kulturi Republike
Srbije 1980. godine. Shodno čl. 3. do 6. i 14. tog zakona, radni ljudi
i građani u oblasti fizičke kulture (sporta) više nisu mogli osnivati
udruženja građana, već su se mogli udruživati isključivo u društvene
organizacije za fizičku kulturu. Upisom u nadležni registar, društvena
organizacija za fizičku kulturu sticala je svojstvo društvenog pravnog
lica (član 19. stav 2). Prema članu 25. tog zakona, društvena
organizacija za fizičku kulturu je mogla sticati sredstva, odnosno
određena prava i tim sredstvima, kao društvenim, koristiti se za
ostvarivanje svojih ciljeva, pod uslovima utvrđenim zakonom i
statutom. Sve postojeće organizacije za fizičku kulturu (dotadašnja
udruženja i savezi) bile su dužne da u roku od dve godine od dana
stupanja na snagu zakona usklade svoje statute i druga opšta akta sa
Zakonom o fizičkoj kulturi i da podnesu prijavu za upis promena u
registar (član 77). Pravno gledano, takvo rešenje je suštinski
predstavljalo zakonsko pretvaranje privatne u društvenu svojinu.
Poslednji Zakon o fizičkoj kulturi, pre Zakona o sportu iz 1996.
godine, donet je 1990. godine. Članom 8. tog zakona zadržano je
rešenje da se u oblasti fizičke kulture mogu osnivati samo društvene
organizacije, a članom 12. je upućeno na primenu Zakona o društvenim
organizacijama i udruženjima građana u pitanjima koja nisu regulisana
Zakonom o fizičkoj kulturi. Prvi Zakon o sportu Republike Srbije donet
je krajem 1996. godine. Polazeći od toga da je Ustav Republike Srbije
ukinuo društvene organizacije, taj Zakon o sportu je propisao da se
sportske organizacije mogu osnivati kao udruženja građana, kao
preduzeće ili ustanove, u zavisnosti od potreba i interesa osnivača.
Prelaznim odredbama tog zakona, bilo je propisano da se postojeće
društvene organizacije fizičke kulture mogu do kraja 1997. godine
transformisati, po sopstvenom izboru, u udruženja građana sa
društvenim kapitalom ili u društvena preduzeća. Na prste se mogu
izbrojati one organizacije koje su se transformisale u društveno
preduzeće, tako da su skoro sve sportske organizacije koje su
postojale početkom 1997. godine prešle u status udruženja građana.
Upravo iz te okolnosti brojne sportske organizacije kao udruženja
danas tvrde da je sva imovina sa kojom danas raspolažu njihova
imovina. Sa stanovišta pravnog poretka takvo stanovište je
problematično i zahteva celovit zakonodavni odgovor u vidu posebnog
zakona, u kome bi se razrešile sve dileme šta je društveni i državni
kapital, odnosno imovina u sportskim udruženjima i savezima, a šta
privatna svojina i koji bi model privatizacije bio za naš sport
najoptimalniji. Za definisanje odgovarajućeg modela privatizacije u
sportu potreban je aktivni udeo zainteresovanih sportskih udruženja i
saveza, imajući u vidu, između ostalog, i Ustavom garantovanu slobodu
udruživanja.
Odredbe važećeg Zakona o sportu su se u praksi pokazale kao
neprimenljive. Ceo postupak privatizacije je zamišljen da se sprovede
u dve faze. Prva se sastoji iz evidentiranja podataka (pre svega o
imovini) „sportskih organizacija, sportskih saveza, sportskih društva
i sportskih centara” (subjekti evidentiranja), upisanih u odgovarajući
registar na teritoriji Republike Srbije na dan 12. aprila 2011.
godine, putem podnošenja evidencione prijave do 12. aprila 2012.
godine (čl. 189 – 172. Zakona o sportu). Sankcija za nepodnošenje
evidencione prijave, sa pratećom dokumentacijom, jeste brisanje iz
odgovarajućeg registra, osim ako subjekt evidentiranja nije bio u
mogućnosti da podnese evidencionu prijavu (nemogućnost blagovremenog
pribavljanja propisane dokumentacije). Suštinski značaj ove faze
trebao je da bude da subjekt evidentiranja dostavi dokumentaciju
(potpuni liste nepokretnosti ili vlasnički list, pravnosnažna odluka
nadležnog organa, isprava o pravnom poslu sačinjena u skladu sa
zakonom, sporazum o naknadi za eksproprisanu nepokretnost i dr.) iz
koje bi proizlazilo, odnosno bilo dokazano pravo svojine ili pravo
korišćenja na sportskim objektima i drugim nepokretnostima. U slučaju
da subjekt evidentiranja ne dokaže da je vlasnik sportskog objekta,
smatraće se da je taj sportski objekat u državnoj svojini. Podatke o
subjektu evidentiranja i o sportskim objektima koje koristi evidentira
Ministarstvo omladine i sporta. U praksi je ovu fazu pripreme za
privatizaciju pratilo mnogo problema. Do propisanog roka, manje od 50%
organizacija u oblasti sporta je podnelo Ministarstvu omladine i
sporta evidencionu prijavu. Kada su u pitanju oni koji su podneli
prijavu, većinom nije dostavljena potpuna propisana dokumentacije.
Umesto da pokrene postupak gašenja onih organizacija koje nisu podnele
evidencinu prijavu, Ministarstvo omladine i sporta ih je 2013. godine
pozvalo da naknadno dostave te prijave. Većina se tom pozivu odazvala.
Razlog zašto je tako postupljeno je jednostavan, a imajući u vidu da
je bilo u pitanju preko 50% organizacija u oblasti sporta što bi
značilo gašenje sporta u Republici Srbiji. Neki od najvećih klubova,
sportskih društava i saveza nisu podneli evidencionu prijavu, pa bi
njihovo gašenje ugrozilo regularnost brojnih takmičenja. Sam postupak
privatizacije sportskih organizacija (subjekti privatizacije) trebao
je, u drugoj fazi, da se sprovede primenom propisa kojima se uređuje
privatizacija, osim ako samim Zakonom o sportu nije drukčije uređeno
(čl. 173 – 181. Zakona o sportu). Postupak privatizacije mogao je da
se pokrene inicijativom nadležnog organa sportske organizacije ili
inicijativom ministarstva nadležnog za poslove privatizacije uz
saglasnost Vlade. Ako subjekt privatizacije, pored kapitala u
društvenoj svojini, ima i deo kapitala u državnoj svojini, istovremeno
sa prodajom društvenog kapitala, mogao bi se prodavati i državni
kapital, uz saglasnost Vlade. Posle izvršene prodaje kapitala i
evidentiranja akcija u Akcionarskom fondu, sportska organizacija
subjekt privatizacije donela bi odluku o promeni pravne forme u
otvoreno akcionarsko društvo. To ne važi ukoliko je sportska
organizacije organizovana kao udruženja u kojem je ukupni društveni,
odnosno državni kapital manjinski. U svakom slučaju, do okončanja
postupka privatizacije u skladu sa Zakonom o sportu zabranjena je
promena pravne forme subjekta privatizacije i promena vlasničke
strukture kapitala subjekta privatizacije putem konverzije
potraživanja u trajni ulog.
Od donošenja važećeg Zakona o sportu, nijedan postupak privatizacije
po navedenom modelu nije pokrenut. Dva su osnovna razloga: nedostaci u
zakonskim rešenjima i neprihvatanje propisanog modela od strane
postojećih sportskih organizacija. Režim privatizacije iz važećeg
Zakona o sportu se pokazao kao nedorečen, nejasan i nekonzistentan, a
u pojedinim delovima je suprotan prirodi sportskog organizovanja. To
važi kako za postupak evidentiranja imovine organizacija u oblasti
sporta tako i sam postupak privatizacije. Na primer, prema članu 173.
važećeg Zakona o sportu na postupak privatizacije se primenjuju
propisi kojima se uređuje privatizacije u svim pitanjima koja nisu
posebno regulisana u Zakonu o sportu. Sa stanovišta besplatne podele
kapitala to je značilo da bi besplatne akcije dobili bivši zaposleni u
sportskim organizacijama. Tu, međutim, upravo leži nerazumevanje
suštine sportskog organizovanja. Najveći broj (preko 95%) svih
organizacija u oblasti sporta je u statusu udruženja građana. U tim
organizacijama zaposleni su bili skoro isključivo sekretarice,
ekonomi, računovođe, pomoćni radnici, dok su sportisti, treneri,
članovi uprava imali samo status člana ili najviše neki ugovorni odnos
sa svojim udruženjem. Sve do skoro ni profesionalni sportisti nisu
mogli da zasnuju radni odnos sa svojim klubom. Predviđeno rešenje
značilo bi da će se besplatne akcije deliti onima koji imaju doprinos
u razvoju određenog kluba ali neuporedivo manji nego sportske legende
kluba koje su stvorile imidž i vrednost nekog kluba. Ili, prema članu
173. Važećeg Zakona o sportu subjekt privatizacije je isključivo
„sportska organizacija”. Postavlja se pitanje šta je sa svim drugim
subjektima evidentiranja (sportskim društvima i savezima) iz člana
169. stav 1. važećeg zakona u kojima eventualno postoji društveni,
odnosno državni kapital. Konačno, članom 178. važećeg Zakona o sportu
je ostavljeno nerešenim pitanje šta to dobija kupac kapitala u
sportskoj organizaciji kao udruženju u kojoj je ukupni društveni,
odnosno državni kapital manjinski. Ako je smisao člana 178. važećeg
Zakona o sportu da se privatizacija sprovodi samo u onim sportskim
organizacijama u kojima je društveni i državni kapital većinski, onda
je jasno da važeći Zakon o sportu ne reguliše u potpunosti
privatizaciju društvenog kapitala u sportu i da ostavlja neregulisanim
stanje u najvećem broju sportskih organizacija. Ako je smisao člana
178. važećeg Zakona o sportu u tome da će se prodati društveni kapital
u svim sportskim organizacijama, ali će se u akcionarsko društvo
pretvoriti samo one sportske organizacije u kojima je društveni,
odnosno državni kapital većinski, dok ostale sportske organizacije
ostaju u postojećem pravnom statusu kao udruženja, onda ostaje nejasno
šta to dobija kupac kapitala (kakve akcije koje se evidentiraju u
Akcionarskom fondu) kada udruženje nema svog vlasnika, već samo
članove, niti se udruženjem upravlja prema vlasničkoj strukturi.
8.
Važeći Zakonom o sportu je propisana zabrana svake diskriminacije
sportista i sportskih stručnjaka. U praksi je, međutim, primetno
izraženo ograničavanje prava sportista da prelaze iz jedne u drugu
sportsku organizaciju čak i kada nemaju zaključen ugovor sa
matičnom sportskom organizacijom, uslovljavanjima vezanim za
plaćanje različitih naknada za razvoj, treniranje i slično.
Dopuštanje takve prakse značilo bi i dopuštanje kršenja Ustavom
zajamčenog prava na rad i slobodan izbor rada, pošto bi „slobodni”
sportista profesionalac koji želi da zasnuje radni odnos sa drugom
sportskom organizacijom morao prethodno da nađe sportsku
organizaciju koja je spremna da za njega plati „naknadu za
transfer”.
9.
U praksi je primetna pojava „tajnih ugovoraˮ između sportiste i
sportske organizacije, odnosno masovno se izbegava registrovanje
svih ugovora između sportiste i sportske organizacije kod
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza.
10.
Pravni položaj profesionalnih sportista se većinom ne ostvaruje
onako kako je propisano važećim Zakonom o sportu. Iako je još
Zakonom o sportu iz 1996. godine bilo pripisano da profesionalni
sportista treba da bude u radnom odnosu sa klubom, i takvo rešenje
zadržano i u Zakonu o sportu iz 2011. godine, u praksi se to
izbegava na sve moguće načine. Umesto ugovora o radu zaključuju se
razni ugovori o profesionalnom igranju, ugovori o profesionalnom
statusu, ugovori o profesionalnom angažovanju i sl.. I kada se
takvim ugovorom predvidi da će se dodatno zaključiti i ugovor o
radu sa sportistom, tek tada se otvore brojni drugi problemi.
Okolnost da navedeni i slični ugovori nisu, po pravilu, ni po
sadržini ni po formi ugovori o radu u smislu Zakona o radu, a da
bi profesionalni sportista trebao da ima radni odnos sa klubom,
otvara brojna pitanja i probleme: kakva je pravna priroda ugovora
o profesionalnom angažovanju, kakav je odnos ugovora o
profesionalnom angažovanju i ugovora o radu koji bi sportista
naknadno zaključio, kako na status sportiste utiče činjenica da u
isto vreme ima dva ugovora sa klubom (kada postaje slobodan igrač
i sl.), šta ako sportista ne zaključi ugovor o radu nakon
zaključenja ugovora o profesionalnom angažovanju, da li ugovorom o
profesionalnom angažovanju sportista pruža usluge sportskom klubu,
da li se i ugovor o profesionalnom angažovanju i ugovor o radu
obavezno registruju u savezu, kakav je odnos aneksa ugovora o
profesionalnom angažovanju i aneksa ugovora o radu i dr. Ta
pitanja ne bi smela da se postavljaju u savremenom profesionalnom
sportu i našim profesionalnim sportistima mora biti obezbeđen isti
status i ista prava koja imaju u zemljama sa uređenim
profesionalnim sportom u Evropi.
11.
Naknada od transfera sportista je jedan od najvažnijih izvora
prihoda domaćih sportskih organizacija. Međutim, primetne su
brojne zloupotrebe i nepravilnosti u procesu ugovaranja i
realizacije transfera, zbog kojih su naši klubovi znatnim delom i
u postojećim finansijskim problemima.
12.
Jedan od najvećih problema domaćeg sporta je nekontrolisan odliv
mladih sportista u inostranstvo ili iz „malih” sredina u velike
gradove, uz nevođenje računa o ukupnom razvoju maloletnih lica i
poštovanja načela najboljeg interesa deteta.
13.
Važećim Zakonom o sportu nisu precizno regulisani uslovi koje
trebaju da ispune strani sportski stručnjaci koji rade u domaćem
sportu.
14.
Postojeći sistem stručnog osposobljavanja nije dao u potpunosti
očekivane rezultate. To predstavlja ozbiljan problem za domaći
sport, posebno imajući u vidu da i dalje nemamo dovoljno
školovanog stručnog kadra. Problem je dodatno usložnjen
neodgovarajućom zakonskom odredbom prema kojoj sportskim
stručnjacima treba dozvola za rad nadležnog nacionalnog sportskog
saveza samo kada rade u sportskim organizacijama u okviru saveza.
Da je promena sistema stručnog osposobljavanja potrebna proističe
i iz podataka koji su prikupljeni tokom priprema ovog zakona o
tome koliko ima akreditovanih studijskih programa u oblasti sporta
na visokoškolskim ustanovama u Republici Srbiji i koliko je lica
stručno osposobljeno kroz programe stručnog osposobljavanja od
početka primene važećeg Zakona o sportu. Podaci su delimični jer
nekoliko organizacija nije Ministarstvu omladine i sporta
dostavilo podatke o tome, u skladu sa važećim Zakonom o sportu.
Prema podacima sa sajta Komisije za akreditaciju i kontrolu kvaliteta
u Republici Srbiji je akreditovano 16 studijskih programa za ukupno
2260 studenata. Akreditovani su sledeći programi:
1.
OAS - osnovne akademske studije / Fizičko vaspitanje i sport;
Menadžment u sportu /;
2.
OSS - osnovne strukovne studije / Trener; Menadžment u sportu;
Rekreacija; Studije na daljinu /;
3.
SAS - specijalističke akademske studije;
4.
SSS - specijalističke strukovne studije /Sport na srpskom i
engleskom jeziku/;
5.
IAS - integrisane akademske studije;
6.
DAS - diplomske akademske studije;
7.
MAS - master akademske studije / Fizičko vaspitanje i sport;
Fizičko vaspitanje i sport-Studije na daljinu; Menadžment u
sportu; Menadžment u sportu i rekreaciji; Menadžment trenažne
tehnologije/;
8.
DS - doktorske studije : Eksperimentalne metode humane lokomocije;
Fizičko vaspitanje i sport; Menadžment u sportu;
9.
ZSP - zajednički studijski program;
10.
DLS - studijski program na daljinu /Fizičko vaspitanje i
sport-Studije na daljinu /.
Studijski akreditovani programi – Državni fakulteti (bez doktorskih
studija)
Naziv edukativne ustanove
OAS
OSS
MAS
Broj studenata (ukupno sa DS)
FSFV Beograd
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /160/
REKREACIJA , SPORT /30+90/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /80/
374
FSFV Novi Sad
PROFESOR FIZIČKOG VASPITANjA I SPORTA (180 ESPB) /100/
DIPLOMIRANI PROFESOR FIZIČKOG VASPITANjA I SPORTA (240 ESPB /250/
Akt upozorenja
TRENER /25/
SPORTSKI MENADžER / 25/
Akt upozorenja
MASTER IZ OBLASTI SPORTA I FIZIČKOG VASPITANjA /100/
350
Napomena – istekla akreditacija za sve programe koji su pod Aktom
upozorenja
FSFV Niš
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /195/
SPORT
SPORT NA SRPSKOM I ENGLESKOM JEZIKU /30/
SPORT - STUDIJE NA DALjINU /30/
Spec.strukovne studije - SPORT NA SRPSKOM I ENGLESKOM /25/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /150/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT - STUDIJE NA DALjINU /48/
488
FSFV Priština
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /120/
/
FIZIČKO VASPITANjE I SPORT /50/
175
Novi Pazar – departman – Sport
SPORT I FIZIČKO VASPITANjE /30/
30
Ukupno
1417
Studijski akreditovani programi – Privatne visokoškolske ustanove (bez
doktorskih studija)
Naziv edukativne ustanove
OAS
OSS
MAS
Broj studenata
Zajedno sa DS
Univerzitet „Union - Nikola Tesla” – Fakultet za sport
MENADžMENT U SPORTU/90/
TRENER U SPORTU /90/
SPORTSKO NOVINARSTVO /40/
MENADžMENT U SPORTU /25/
MENADžMENT U TURIZMU I REKREACIJI /25/
270
Fakultet za menadžment u sportu – Alfa BK
MENADžMENT U SPORTU /90/
MENADžMENT TRENAŽNE TEHNOLOGIJE /25/
MENADžMENT U SPORTU /25/
140
Visoka škola za košarku „Borislav Stanković”
STRUKOVNE STUDIJE ZA KOŠARKU /80/
80
Visoka škola strukovnih studija - Akademija fudbala Beograd
TRENER /60/
STRUKOVNI MENADžER /60/
120
Visoka sportska i zdravstvena škola strukovnih studija
SPORTSKI TRENER /110/
SPORTSKI MENADžMENT /33/
143
Sportska akademija
SPORTSKI TRENER /90/
90
Ukupno
843
Po završetku studija na visokoškolskim ustanovama u Republici Srbiji
mogu se steći sledeća zvanja:
*
Profesor sporta i fizičkog vaspitanja;
*
Diplomirani menadžer u sportu;
*
Diplomirani Trener;
*
Menadžer u sportu;
*
Master – profesor sporta i fizičkog vaspitanja;
*
Diplomirani Master menadžer u sportu;
*
Doktor Nauka u oblasti sporta i fizičkog vaspitanja.
Na osnovu iznetog pregleda može se zaključiti da se na visokoškolskim
ustanovama u Republici Srbiji trenutno vrši obrazovanje sportskih
stručnjaka samo za dva sportska zanimanja, od 14, iz Pravilnika o
nomenklaturi sportskih zanimanja i zvanja: trener u sportu i sportski
menadžer. Kada su u pitanju treneri u sportu, nedostaje podatak, jer
javno nije objavljen, za koje sportove (sportske grane) su
akreditovani studijski programi. Prema informacijama dobijenim od
nacionalnih sportskih saveza, za značajan broj sportova iz Pravilnika
o granama sporta u Republici Srbiji ne postoje studijski programi ni
za trenere.
Kada je u pitanju stručno osposobljavanje, prema podacima Ministarstva
omladine i sporta, od početka primene važećeg Zakona o sportu,
programi stručnog osposobljavanja su realizovani na sledećim
visokoškolskim ustanovama i nacionalnim sportskim savezima:
*
FSFV u Nišu;
*
FSFV u Beogradu;
*
Fakultetu sporta Union „'Nikola Teslaˮ;
*
Akademiji fudbala;
*
Sportskoj akademiji;
*
Pokrajinskom Zavodu za sport i medicinu sporta;
*
TIMS Novi Sad;
*
FSFV u Novom Sadu;
*
Visokoj sportskoj i zdravstvenoj školi;
*
Joga savezu Srbije (od 30.4.2013);
*
Savez Srbije za bodibilding, fitnes i bodi fitnes (od 28.4.2015.).
Realizovani su programi stručnog osposobljavanja za sledeća sportska
zvanja iz Nomenklature sportskih zanimanja i zvanja: Sportski
operativni trener (III nivo- 240 časova), Sportski učitelj (II nivo -
120 časova) i Sportski instruktor (III nivo - 240 časova).
Ukupan broj stručno osposobljenih lica od 2012. do početka 2015. po
pojedinim organizatorima stručnog osposobljavanja je:
*
Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja u Nišu – 117;
*
Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja u Beogradu – 329;
*
Fakultet za sport Univerziteta „Nikola Tesla” – 78;
*
Akademija fudbala – 39;
*
Joga savez Srbije – 37.
Stručno osposobljavanje sportskih operativnih trenera u prethodno
navedenih pet organizacija vršeno je za sledeće sportove (Aerobik,
Aikido, Atletika, Biatlon, Boks, Boćanje, Bodi bilding, Vaterpolo,
Veslanje, Go, Sportska gimnastika Dizanje tegova, Jedrenje, Joga,
Kjokušinkai, Košarka, Karate, Kung fu, Kik boks, Konjički sport,
Mačevanje, Odbojka, Orijentiring, Plivanje, Pers, i grupni fitnes,
Poverlifting, Ragbi 13, Ritmička gimnastika, Rukomet, Ronjenje,
Rvanje, Skijanje, Streljaštvo, Sportski ples, Stoni tenis, Sportsko
penjanje, Sinhrono plivanje, Savate, Tekvondo, Tenis, Fudbal, Džudo,
Šah). Ono što je, međutim, značajno pomenuti, broj polaznika u
najvećem broju navedenih sportova je izuzetno mali (od 1 do 10) u svim
upisnim rokovima. Izuzetak su u nekoliko košarka, rukomet, odbojka,
rvanje, fitnes, vaterpolo, ragbi 13 i joga. Kuriozitet je da je
Akademija fudbala organizovala stručno osposobljavanje za karate (38
polaznika) i stoni tenis (1 polaznik).
Da je sportu Republike Srbije potreban kvalitativno drugčiji pristup
unapređenju stručnog rada u sportu proizlazi i iz projekta „Ko čini
vaš timˮ, koji je realizovala Antidoping agencija Republike Srbije u
saradnji sa Ministarstvom omladine i sporta. U okviru projekta
anketirano je putem upitnika 348 vrhunskih sportista (232 muškog pola
i 116 ženskog pola), stipendista Ministarstva omladine i sporta, iz 46
nacionalnih sportskih saveza. Reč je dakle o najboljim sportistima
Republike Srbije. Upitnik su popunili 323 sportista, a upitnik je
posebno analizirao osobe koje prate sportiste (sportski personal ili
„sport entourageˮ: treneri, kondicioni treneri, lekari i
fizioterapeuti). Na pitanje koju školu su završili njihovi treneri,
naši vrhunski sportisti su naveli: 1) ništa nije upisano, nemam
trenera – 28,2%; 2) DIF u Beogradu – 23,5%; 3) ne znam – 9,6%; 4) viša
trenerska – 5,9%; 5) Fakultet za sport – 3,7%; 6) Visoka sportska i
zdravstvena škola – 3,7%; 7) Viša poslovna škola – 3,1%; 8) Ekonomski
fakultet – 2,8%; 9) FON – 2,8%; 10) DIF u Novom Sadu – 2,5%; 11) TIMS
– 2,2%; 12) Vojna akademija – 2,2%; 13) Sportska akademija – 1,5%; 14)
Građevinski fakultet – 1,5%; 15) Poljoprivredna škola – 1,2%; 16) Viša
medicinska škola u Zemunu – 0,9%; 17) Viša elektrotehnička – 0,6%; 18)
Tehnička škola – 0,3%; 19) Gimnazija – 0,3%; 20) Strani univerzitet –
0,3%; 21) Fakultet za menadžment u sportu – 0,3%; 22) zaslužni
sportista – 0,3%; 23) operativni trener – 0,3%; 24) Akademija fudbala
– 0,3%; 25) Fakultet za sport i fizičko vaspitanje u Prištini – 0,3%;
26) Fakultet šumarstva – 0,3%; 27) Rudarsko geološki fakultet – 0,3%;
28) Defektološki fakultet – 0,3%; 29) Mašinski fakultet – 0,3%; 30)
Filozofski fakultet – 0,3%; 31) Prirodno matematički fakultet – 0,3%.
Neki fakultet ima 53,49% trenera, višu školu 21,39% trenera, srednju
školu 18,93% trenera i osnovnu školu 0,82% trenera. Najveći broj
trenera su bivši sportisti – 88,9%. Iz posmatrane grupe vrhunskih
sportista, samo 7 sportista nije imalo trenera, dok su ostali imali od
jednog do 14 trenera tokom karijere, u proseku 3,65 trenera.
Inače, prema važećem Zakonu o sportu i Uputstvu za regulisanje rada
personala sportiste (menadžeri, agenti, treneri, kondicioni treneri,
medicinsko osoblje) koje je usvojeno od strane Izvršnog odbora
Međunarodnog olimpijskog komiteta u Durbanu 4. jula 2011. godine,
članovi personala sportiste trebaju da budu adekvatno kvalifikovani da
bi radili u svojoj oblasti, kroz licence, sertifikate ili diplome,
pogotovu kada su predložene od strane međunarodne federacije ili
nacionalnog sportskog saveza.
15.
Imajući u vidu potrebu zaštite konkurencije u sportu, kao i
sprečavanje svih oblika sukoba interesa koji vode ka korupciji,
značajan nedostatak važećeg Zakona o sportu je odsustvo odredbi o
tome ko može, odnosno ko ne može da bude kako vlasnik sportske
organizacije, tako i član organa sportske organizacije.
16.
U praksi je primetna zloupotreba autonomije sportskih udruženja u
regulisanju unutrašnjih odnosa da se članovima nameću brojna
ograničenja i obaveze, uz uskraćivanje suštinskih članskih prava.
Takva situacije je jednim delom i uzročnik stanja u kome se nalaze
brojne sportske organizacije, jer loša unutrašnja organizacija i
neregulisani članski odnosi doprinose i neodgovornom odnosu prema
imovini sportskih organizacija.
17) Iako je važeći Zakon o sportu ispravno podstakao i omogućio
arbitražno rešavanje sporova u sportu, u skladu sa uporedno–pravnim
iskustvima, u praksi su primetne značajne nepravilnosti u
konstituisanju i radu stalnih arbitražnih sudova (visoke takse, mali
broj arbitara, problematična nezavisnost arbitraže i dr.), koje
destimulišu učesnike u sistemu sporta da se obraćaju tim arbitražama.
18) Za razliku od Zakona o udruženjima građana, važeći Zakon o sportu
ne dopušta sportskim udruženjima da se neposredno bave privrednom i
drugom delatnošću kako bi prabavili neophodna sredstva za obavljanje
sportskih aktivnosti i delatnosti. U praksi se to pokazao kao ozbiljan
problem, jer sportska udruženja raspolažu značajnom imovinom koja im
omogućava takvo obavljanje delatnosti, koju su i obavljali pre
donošenja važećeg Zakona o sportu.
19) Pravni položaj sportskih privrednih društava, odnosno sportskih
organizacija koje su registrovane kao privredna društva regulisan je u
važećem Zakonu o sportu veoma šturo, bez uvažavanja specifičnosti
sportskih privrednih društava u odnosu na druga privredna društva, pre
svega u pogledu vlasništva nad udelima i akcijama. Preoblikovanje
sporta u samostalnu privrednu sferu moralo je naći svoj izraz i u
organizacionim oblicima u kojima se pojavljuju sportske organizacije.
Ako je u amaterskom sportu i dalje poželjno da sportske organizacije
budu organizovane kao udruženja (građana), profesionalni sport je već
duže vreme pretežno upućen na različite oblike privrednih društava kao
adekvatan organizacioni okvir. U tom pogledu ne samo da sportske
organizacije imaju neki od oblika privrednih društava nego se i same
profesionalne lige sve više organizuju kao privredna društva. U
pojedinim zemljama postoji zakonska ili sportskim pravilima nadležnog
saveza propisana obaveza da profesionalni sportski klub bude obavezno
organizovan kao privredno društvo. Jedan broj zemalja, uglavnom one u
tranziciji, dopuštaju sportskoj organizaciji da sama izabere da li će
biti udruženje ili privredno društvo. Od mogućih i poznatih oblika
privrednih društava, sportske organizacije u Evropi su skoro
isključivo organizovane kao: društvo sa ograničenom odgovornošću,
akcionarsko društvo i komanditno društvo na akcije. Prva dva oblika
poznaje i naš Zakon o privrednim društvima, za razliku od komanditnog
društva na akcije. Izbor pravne forme privrednog društva nije u svim
zemljama stvar slobodnog izbora sportske organizacije. Na primer, u
Velikoj Britaniji još od 1898. godine svi fudbalski klubovi su
obavezno akcionarska društva, koja su do 1980. godine mogla da najviše
5% dobiti podele kao dividendu, a od 1980. godine najviše 15%. U
pogledu sportskih akcionarskih društava treba posebno izdvojiti ona
koja su izašla na berzu. Njihov broj je još mali i vezan je za fudbal,
ali zato imaju veoma visok udeo u ukupnoj „sportskoj industrijiˮ.
Pored kubova koji se kotiraju na berzi veliki broj klubova je
organizovan kao društvo sa ograničenom odgovornošću ili „običnoˮ
akcionarsko društvo. Uglavnom se može reći da u pojedinim zemljama
dominira određena pravna forma privrednih društava u kojoj se
organizuju klubovi najvišeg ranga takmičenja. U Engleskoj su još od
1896. godine prvi klubovi promenili pravnu formu „private social
clubsˮ u korist „limited companyˮ, sa krajnjim ishodom da su od 1982.
godine svi fudbalski klubovi Premijer lige organizovani kao privredna
društva, s tim da imaju na raspolaganju izbor između „private limited
companyˮ i „public limited company (plc)ˮ. U Italiji je Fudbalski
savez još 1966. godine naložio preoblikovanje profesionalnih klubova u
pravnu formu „societa par azioniˮ, uporedivu našim akcionarskim
društvima. Nakon što je odluka Fudbalskog saveza prošla ispitivanje
ustavnosti, od 1982. godine u Italiji postoji za sve sportske klubove
koji zapošljavaju profesionalne sportiste, odnosno drže ih pod
ugovorom, obaveza da se organizuju kao društvo sa ograničenom
odgovornošću ili akcionarsko društvo. U Francuskoj od 1984. godine
postoji zakonska obaveza za fudbalske klubove da najmanje svoj
profesionalni deo vode kao trgovačko društvo, pri čemu je francusko
zakonodavstvo stvorilo specifične pravne forme isključivo za sport:
„societe economie mixte sportive localeˮ i „societe a object sportifˮ.
Razlika između njih je pre svega u tome što se kod prvog oblika pored
privatnih lica kao članovi društva javljaju i opštine. U odnosu na
opšte pravo koje važi za akcionarska društva, kod sportskih privrednih
društava su napravljene suštinske izmene, kao, na primer, obaveza da
se dobit reinvestira, da akcije moraju da glase na ime, da udruženje
majka mora da zadrži suštinski uticaj na sportsko društvo kapitala.
Grčki zakon o amaterskom i profesionalnom sportu, dopušta
profesionalnim klubovima da biraju između statusa udruženja i
sportskih akcionarskih društava (predviđena su neka posebna pravila
koja ne važe za druga akcionarska društva). Španski zakon o sportu
utvrđuje obavezu za profesionalne sportske klubove da se organizuju
kao akcionarska društva, sa izuzetkom Reala i Barselone koji su u
statusu udruženja. Od sezone 1999/2000. u švajcarskoj nacionalnoj
hokejaškoj ligi mogu da nastupaju samo klubovi koji su organizovani
kao društvo sa ograničenom odgovornošću ili akcionarsko društvo. Prema
poljskom zakonu o fizičkoj kulturi, u profesionalnom sportu mogu da se
takmiče samo klubovi koji su organizovani kao akcionarska društva.
Naziv sportskog akcionarskog društva može se slobodno izabrati ali
mora obavezno imati dodatak „sportsko-akcionarsko društvoˮ. Najmanje
70% akcijskog kapitala sportskog akcionarskog društva mora pripadati
domaćim pravnim ili fizičkim licima, i ne mogu se izdavati povlašćene
akcije. Fizičko ili pravno lice koje u jednom sportskom akcionarskom
društvu ima više od 1% akcijskog kapitala ne sme imati više od 1%
akcijskog kapitala nekog drugog sportskog akcionarskog društva. Svemu
ovome treba dodati i potrebu da se spreče negativna iskustva pojedinih
zemalja koja su pokazala da treba sprečiti vlasnike sportskih
privrednih društava da u trci za brzom zaradom i ne vodeći računa o
samoj suštini sporta ozbiljno ugroze regularnost takmičenja i dovedu u
pitanje dalji opstanak čak i „renomiranihˮ sportskih klubova tako što
će, na primer, rasprodati sve igrače i ostvarenu dobit podeliti kao
dividendu.
20) Jedan od najozbiljnijih problema domaćeg sporta je vezan za
nedovoljno regulisanje uloge i rada sportskih posrednika u transferima
sportista i sportskih stručnjaka. Tome treba dodati i praksu
ugovaranja prava trećih lica nad igračima, ustupanje prava nad budućim
prihodima sportiste i sl., koja u mnogome ograničava slobodu sportista
ali i značajno umanjuje prihode domaćih sportskih klubova, u korist
raznih, domaćih i stranih, „menadžera”.
21) Jedno od pitanja koje je u praksi u poslednje vreme stvaralo dosta
problema jeste rad različitih lica koja pružaju različite usluge
stručnog rada u sportu kao pretežnu delatnost (razne sportske škole,
fitnes centri, sportski kampovi i sl.), ali koja izbegavaju zakonsku
obavezu da se registruju kao privredno društvo ili odgovarajući oblik
preduzetništva, skrivajući se iza sportskih udruženja koja osnivaju sa
rođacima, prijateljima. Važeći Zakon o sportu u član 3. stav 1. tačka
2. definiše šta se smatra sportskim delatnostima. U pitanju su
„delatnosti kojima se obezbeđuju uslovi za obavljanje sportskih
aktivnosti, odnosno omogućava njihovo obavljanje, a naročito:
organizovanje učešća i vođenje sportskih takmičenja, uključujući i
međunarodna takmičenja, obučavanje za bavljenje sportskim aktivnostima
i planiranje i vođenje sportskih aktivnosti; sportsko suđenje;
organizovanje sportskih priprema i sportskih priredaba; obezbeđenje i
upravljanje sportskom opremom i objektima; stručno obrazovanje,
osposobljavanje, usavršavanje i informisanje u oblasti sporta;
naučnoistraživački i istraživačko-razvojni rad u sportu; propaganda i
marketing u sportu; savetodavne i stručne usluge u sportu; sportsko
posredovanjeˮ. Sportske delatnosti se prvenstveno obavljaju od strane
ustanova i privrednih društava u oblasti sporta, u skladu sa članom
110. važećeg Zakona o sportu. Problem nastaje što određene sportske
delatnosti, poput obučavanja za bavljenje sportskim aktivnostima i
obezbeđenja i upravljanja sportskom opremom i objektima, obavljaju i
sportske organizacije, bilo da su osnovane kao sportska udruženja ili
sportska privredna društva (član 33. Zakona o sportu), uz obavljanje
sportskih aktivnosti od strane sportista. Fitnes je, na primer, grana
sporta, koja obuhvata i rekreativni i takmičarski fitnes. Podučavanje
sportskim veštinama u fitnesu i omogućavanje sportskog vežbanja
stavljanjem vežbačima na raspolaganje opreme i prostora obavlja se i u
fitnes sportskim udruženjima i u privrednim društvima za obavljanje
sportskih delatnosti i u odgovarajućem obliku preduzetništva. Važeći
Zakon o sportu je u članu 95. propisao da pravna i fizička lica koja
ne učestvuju u sportskim takmičenjima i kojima je pretežna delatnost
sportsko osposobljavanje i sportsko usavršavanje trećih lica, a ne
članova (škole fudbala, škole tenisa, kampovi i sl.) ili omogućavanje
sportskog vežbanja (fitnes centri, drugi sportski centri i sl.), mogu
obavljati sportske delatnosti samo u obliku privrednog društva,
odnosno odgovarajućem obliku preduzetništva i ne mogu u nazivu imati
reč „klub” ili reč „savez” ili reči „sportski klubˮ. U praksi se,
međutim, ovaj član skoro uopšte ne poštuje. Razne sportske škole i
fitnes centri se „krijuˮ iza sportskih udruženja, prikazujući
„vežbačeˮ kao članove, plaćenu naknadu za vežbanje članarinom, a
sportske instruktore i „faktičke vlasnikeˮ kao angažovane trenere ili
menadžere. Kažemo „faktičke vlasnikeˮ jer su ta lica pravno gledano
samo članovi udruženja, ali se ponašaju kao faktički vlasnici
udruženja koristeći odredbu člana 47. stava 3. važećeg Zakona o sportu
prema kojoj sportsko udruženje može, u skladu sa statutom, imati
različite kategorije članova, sa različitim pravima i obavezama, s tim
da članovi iste kategorije moraju imati ista prava i obaveze. Tako je
moguće da samo nekoliko (najmanje tri – npr. muž, žena i rođak) lica
imaju status redovnog člana sa pravom upravljanja sportskim udruženjem
a da svi vežbači budu „pridruženi članoviˮ, bez prava upravljanja
(glasa) udruženjem.
22) Nadležni nacionalni granski sportski savezi su najviše nevladine
organizacije u oblasti sporta za odgovarajuće grane sporta. Oni čine
vrh piramide organizovanja u određenoj grani sporta. U jednoj grani
sporta moguće je da postoji samo jedna organizacija koja je na vrhu
piramide, koja je ovlašćena da uređuje i vodi ceo sistem „ispodˮ, ali
je i odgovorna za ispravno funkcionisanje tog sportskog sistema, kroz
donošenje odgovarajućih sportskih pravila, okupljanje svih
organizacija iz grane sporta i rukovođenje obavljanjem sportskim
aktivnostima i delatnosti u okviru grane sporta. U praksi postoje
brojni problemi sa ostvarivanjem takve uloge „krovne organizacijeˮ za
određenu granu sporta. U više sportskih grana je formirano više
granskih sportskih saveza koji pretenduju da reprezentuju nacionalni
sport, kako na nacionalnom tako i na međunarodnom nivou, imaju
nacionalna (državna) prvenstva, organizuju nacionalne reprezentacije,
donose sopstvena pravila takmičenja i obavljanja sportskih delatnosti.
S druge strane, postoji i tendencija kod nacionalnih sportskih saveza
koji nemaju „konkurencijuˮ na nacionalnom nivou da ili
zloupotrebljavaju u odnosu na postojeće ili moguće članstvo svoj
dominantni položaj ili da ne ostvaruju svoje zakonom utvrđene
funkcije. Takvo stanje ozbiljno ugrožava ceo sistem sporta.
23) Činjenica da od svih pravilnika iz važećeg Zakona o sportu nije
donet samo Pravilnik o školskom sportu, dovoljno govori sama po sebi o
dubini problema koji postoji u pogledu stanja školskog i
univerzitetskog sporta. To je proizvod okolnosti da u stručnoj
javnosti i među ključnim organizacijama u oblasti sporta nadležnim za
školski sport postoji sistemsko neslaganje o prioritetima i pravcima
razvoja školskog i univerzitetskog sporta u Republici Srbiji. Osnovna
dilema koja se pri tom postavljala je: da li je tu reč o sportu u
školi ili sportu oko škole, i šta je tu prioritet: što veće bavljenje
dece i studenata sportom kroz školske, odnosno univerzitetske sportske
sekcije (i to prvenstveno one koja nisu već organizovana u nekoj
sportskoj organizaciji) ili sportska takmičenja.
24) Savremena najviša sportska takmičenja, naročito profesionalna,
zahtevaju ispunjenost čitavog niza preduslova, uključujući i približno
jednak „kvalitetˮ (ekonomski, infrastrukturni, sportski) svih učesnika
u takmičenju. U suštini je reč o poznatom sistemu licenciranja
učesnika u takmičenju koji se zasniva na propisivanju i utvrđivanju
ispunjenosti određenih uslova koje treba da ispune svi učesnici u
takmičenju kako bi se obezbedio normalna i regularan tok takmičenja,
tokom cele takmičarske sezone. Učešće u takmičenju sportske
organizacije koja može u sred sezone da napusti takmičenje zbog npr.
lošeg finansijskog stanja, dovodi u pitanje ne samo regularnost celog
takmičenja nego ugrožava i druge učesnike takmičenja. Nacionalni
granski sportski savezi u mnogim sportovima nisu ustanovili sistem
licenciranja učesnika u nacionalnim, odnosno profesionalnim sportskim
takmičenjima (dozvola za sezonu), a i kada su uvele takav sistem njega
se suštinski ne pridržavaju.
25.
Četiri godine primene Zakona o sportu su pokazale da je jedna od
krupnih boljki našeg sporta nesprovođenje zakonskih obaveza od
strane učesnika u oblasti sporta. Jednim delom je to posledica
malog broja sportskih inspektora (tri u Ministarstvu omladine i
sporta i četiri u Pokrajinskom sekretarijatu za sport AP
Vojvodine) koji ne mogu da „postignuˮ ni vanredni inspekcijski
nadzor po prijavi, a kamoli redovni inspekcijski nadzor nad 13.000
organizacija u oblasti sporta (od kojih oko 3.000 na teritoriji AP
Vojvodine), bez fizičkih lica u sistemu sporta. Od efektivnog
početka rada službe za inspekcijski nadzor u Ministarstvu omladine
i sporta (početkom 2012) primljeno je ukupno 427 predmeta, u
Pokrajinskom sekretarijatu za sport (grupa za inspekcijski nadzor)
390. Takvo stanje zahteva da se izvrši dekoncentracija
inspekcijskog nadzora tako što bi se ovlašćenja podelila između
Republike Srbije, autonomnih pokrajina i jedinica lokalnih
samouprava. Pri tom je potrebno detaljno urediti ovlašćenja i
zadatke sportskih inspektora, kako bi se obezbedila efikasnost
njihovog rada. Poseban problem u ostvarivanju uloge sportskih
inspektora u nadzoru nad sprovođenjem Zakona o sportu i pratećih
podzakonskih akata predstavlja učestalost pravnog zastarevanja
prekršajnog postupka. Od 21 pokrenutog prekršajnog postupka od
strane republičkih sportskih inspektora doneto je 7 osuđujućih
presuda, 4 postupka je obustavljeno zbog zastarelosti, 1 predlog
je povučen, a u 9 postupaka sud nije preduzeo bilo kakvu radnju i
pored urgencija sportskog inspektora. Od dva prekršajna postupka
koja su pokrenuli pokrajinski sportski inspektori, oba su
obustavljena zbog zastarelosti. Veliki broj zahteva koji su
podneti sportskoj inspekciji odnosio se na odluke organa sportskih
organizacija i saveza za koje je nadležan sud. Uočljiv je problem
u praksi da učesnici u sistemu sporta izbegavaju sudsko i
arbitražno rešavanje sporova i pokušavaju da probleme reše preko
sportskih inspektora. Osnovni razlog za nepokretanje arbitražnog
postupka i kada je on moguć leži u visokim taksama koje su
utvrđene od strane stalnih arbitražnih sportskih sudova. Radom
sportskih inspektora je konstatovan i problem nesprovodivosti
likvidacionog postupka nad sportskim udruženjima i savezima prema
važećem Zakonu o sportu, zbog čega je taj deo Zakona sada uređen
na drugčiji način. Značajan problem u vršenju inspekcijskog
nadzora je i što nadležni nacionalni granski sportski savezi nisu
doneli u skladu sa članom 102. važećeg Zakona o sportu sve potrebe
normativne akte, a većina nacionalnih saveza nije ispunila obavezu
da svi normativni akti budu na internet sajtu nacionalne
federacije. To u značajnoj meri otežava inspekciji nadzor jer nije
moguće utvrditi sportska pravila u određenoj grani sporta. U
vršenju nadzora uočeni su ozbiljni problemi i u vezi izdavanja
dozvola za rad sportskim stručnjacima.
26.
Konačno, zakonska rešenja treba sagledati i u svetlu ukupne pravne
organizacije sporta u Republici Srbiji i zatupljenosti, odnosno
masovnosti pojedinih sportskih grana. Kada se analiziraju podaci
iz Registra udruženja, društava i saveza u oblasti sporta sa
početka 2015. godine može se uočiti osnovna struktura
organizovanosti sporta u Republici Srbiji, po pravnim oblicima,
granama sporta i teritorijalnoj rasprostranjenosti. U Republici
Srbiji je početkom 2015. godine bilo 11.115 sportskih udruženja,
162 sportska društva, 473 granska sportska saveza, 433
teritorijalna sportska saveza (uključujući i teritorijalne granske
saveze), 77 stručnih sportskih udruženja i 60 drugih udruženja i
saveza u oblasti sporta.
Teritorijalna rasprostranjenost sportskih udruženja i saveza je
neujednačena, što je unekoliko i razumljivo imajući u vidu broj
stanovnika, razvijenost sportske infrastrukture i druge karakteristike
pojedinih jedinica lokalne samouprave: Beograd – 3127; Novi Sad - 855;
Niš – 385; Subotica – 324; Kragujevac – 269; Zrenjanin – 237; Pančevo
– 230; Kraljevo – 212; Kruševac - 183; Čačak – 178; Leskovac – 169;
Sombor – 162; Sremska Mitrovica – 153; Jagodina – 143; Požarevac –
142; Smederevo – 142; Vršac – 114; Užice - 111; Valjevo – 109; Bačka
Palanka – 105; Kula – 101; Ruma – 101; Stara Pazova – 101; Kikinda –
99; Plandište – 98; Loznica – 92; Pirot – 91; Paraćin – 89; Novi Pazar
– 83; Zaječar – 83; Inđija – 82; Trstenik – 82; Bor – 79; Vrbas – 79;
Petrovac – 78; Aranđelovac – 74; Vranje – 71; Bačka Topola – 70;
Aleksinac – 69; Odžaci – 66; Smederevska Palanka – 65; Gornji
Milanovac – 64; Apatin – 62; Apatin – 62; Ub – 57; Šid – 56; Vrnjačka
banja – 56; Bečej – 55; Knjaževac – 54; Kovin- 54; Požega – 54; Topola
– 54; Temerin – 53; Kosovska Mitrovica – 51; Svilajnac – 51; Velika
Plana – 51; Negotin – 49; Bujanovac – 48; Kanjiža – 48; Prokuplje –
48; Žabalj – 48; Bajina Bašta – 46; Vladimirovci – 46; Žitište – 45;
Kladovo – 44; Senta – 44; Bogatić – 42; Bela Crkva – 41; Ćuprija – 41;
Kovačica – 41; Lučani – 41; Alibunar – 40; Pećinci – 40; Veliko
Gradite – 40; Lajkovac – 38; Novi Bečej – 38; Prepolje – 38;
Despotovac – 37; Ivanjica – 36; Srbobran – 35; Vlasotince – 35; Bački
Petrovac – 33; Sokobanja – 33; Varvarin – 33; Knić -32; Aleksandrovac
– 31; Kučevo – 31; Beočin – 30; Sečanj – 30; Bač – 29; Raška – 29; Ada
– 28; Arilje – 28; Priboj – 27; Irig – 26; Doljevac – 25; Leposavić –
25; Majdanpek – 25; Čajetina – 24; Krupanj – 24; Novi Kneževac – 24;
Titel – 24; Vladičin Han -23; Brus – 22; Čoka – 22; Žagubica; 22;
Boljevac – 21; Golubac – 21; Nova Crnja – 21; Rača – 21; Žabari – 21;
Mali Iđoš – 20; Malo Crniće - 20; Mionica – 20; Sjenica – 20;
Ljubovija – 19; Batočina 18; Ćićevac – 18; Kuršumlija – 18; Lebane –
18; Ljig – 18; Merošina – 18; Tutin – 18; Blace – 17; Mali Zvornik –
17; Niška banja – 17; Opovo – 17; Sremski Karlovci – 17; Dimitrovgrad
– 16; Surdulica – 16; Žitorađa – 16; Bela Palanka – 14; Kosjerić – 14;
Nova Varoš – 14; Zvečan – 14; Zubin Potok – 14; Babušnica – 13;
Preševo – 13; Svrljig – 13; Priština – 12; Koceljeva – 12; Lapovo –
12; Rekovac – 12; Bojnik 11; Štrpce – 10; Ražanj – 9; Osečina – 8;
Bosilegrad – 6; Gadžin Han – 6; Gnjilane – 6; Medveđa – 6; Kosovska
Kamenica – 5; Lipljan – 3; Trgovište – 3; Kosovo Polje – 2; Vitina –
2; Vučitrn – 2; Crna Trava – 1; Obilić – 1; Orahovac - 1.
Kao što se iz datog pregleda može videti, jedna četvrtina svih
organizacija u oblasti sporta u Republici Srbiji je na teritoriji
Grada Beograda.
Pet najzastupljenijih sportova u Republici Srbiji prema broju
registrovanih organizacija su: fudbal, košarka, karate, odbojka i
sportska rekreacija (računajući zajedno rekreativni sport i sport za
sve), Pregled broja sportskih udruženja i saveza po granama sporta je
sledeći: fudbal – 3047 (16,92%); košarka – 811 (4,50%); karate – 750
(4,17%); odbojka – 643 (3,57%); fitnes – 638 (3,54%); sportski ribolov
– 606; šah – 598; rukomet – 576; rekreativni sport – 567; stoni tenis
– 431; bodi bilding – 337; atletika – 326; plivanje – 323; streljaštvo
– 313; džudo – 269; kik boks – 267; boks – 263; aerobik – 223; ples
(sportski, moderni – 249; planinarstvo – 241; aerobik – 223; moto
sport – 221; sport za sve – 201; aikido – 2013; gimnastika – 201;
skijanje – 176; sportski auto moto – 175; kuglanje – 171; joga – 169;
džu džicu – 157; tekvondo – 152; biciklizam – 148; mma borilački sport
– 130; podvodni sport – 129; vazduhoplovni sport – 128; rvanje – 126;
konjički sport (neolimpijske discipline) – 124; konjički sport
(olimpijske i FEI discipline) – 116; pikado – 107; vaterpolo – 101;
dizanje tegova 98; školski sport - 93; sport osoba sa invaliditetom –
93; savate – 92; ekstremni sportovi – 92; kajak kanu – 86; kung fu
vušu – 85; streličarstvo – 83; motonautika – 74; boćanje – 72;
orijentiring – 67; sambo – 64; mai tai – 61; radnički sport – 61;
sportsko penjanje – 60; peintbol – 60; jedrenje – 59; veslanje – 55;
rafting – 55; bilijar – 52; triatlon – 47; badminton – 47; bridž – 43;
američki fudbal – 43; tradicionalni sportovi - 41; ragbi – 39; kendo –
39; skijanje na vodi – 37; kjokušinkai – 37; džet ski – 34; ragbi 13 –
32; mačevanje – 32; klizanje – 32; hokej na ledu – 31; univerzitetski
sport – 30; sinhrono plivanje – 29; pover lifting – 28; golf – 26;
multi sportovi – 241;.sport osoba sa invaliditetom, gluvi i nagluvi –
24; hokej na travi – 24; elektronski pikado – 23; bejzbol – 22; leteće
mete – 21; sportska speleologija -20; sokolski sport – 19; softbol –
19; skvoš – 19; bovling – 19; seoski sport – 18; ski alpinizam – 18;
kinološki sport -18; seoski sport – 18; sport osoba sa invaliditetom,
slepi i slabovidi – 17; spid badminton – 17; preferans – 17; stron men
– 16; roler sport – 16; praktično streljaštvo – 15; biatlon – 15; life
saving – 14; sport osoba sa invaliditetom, specijalna olimpijada - 13;
sankaški sportovi – 13; ašikara kaikan – 13; go – 12: kriket – 11;
sport u policiji – 11; karling – 10; sport u dijaspori – 10; sumo - 9;
sport u vojsci – 9; sportski lov -8; florbol -8, Tug–of–var – 7;
minigolf – 7; kroftol- 7; dragon boat – 7; lakros – 6, skajbol – 5;
moderni petatlon – 5; elektronski sport – 5; bob – 5; surfing – 4;
flajing disk – 4; polo – 3; soft tenis – 1; sleddog – 1, kasting – 1;
bandi – 1. Kao multi sportske organizacije (registrovane za više grana
sporta) registrovano je 55 organizacija.
2.
Koji su željeni ciljevi donošenja zakona?
Cilj Zakona je da se omogući maksimalno povećanje obuhvata bavljenja
građana sportom, a da se, s druge strane, održi i dalje razvije domaći
vrhunski sport. Donošenje novog Zakona o sportu je izuzetno važno sa
stanovišta potrebe unapređenja sistema sporta u Republici Srbiji,
Kroz donošenje Zakona omogućiće se:
1.
ustanovljenje sistema sporta u skladu sa relevantnim međunarodnim
dokumentima u oblasti sporta;
2.
definisanje piramidalne strukture sporta, kako na državnom, tako i
nevladinom nivou, sa jasnim definisanjem nadležnosti, prava,
obaveza i odgovornosti u zavisnosti od odgovarajućeg nivoa
(država, pokrajina, grad, Grad Beograd, opština – nacionalni
savez, sportska društva, sportska udruženja);
3.
stvaranje osnova za donošenje i implementaciju dugoročne
Nacionalne strategije razvoja sporta u Republici Srbiji, kao i
donošenje dugoročnih programa razvoja sporta na teritoriji
autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave;
4.
afirmacija autonomije sportskih saveza u regulisanju unutrašnjih
odnosa;
5.
unapređenje stručnog rada u sportu;
6.
stvaranje okvira za povećanje obuhvata bavljenja sportom dece,
mladih, žena, starih, hendikepiranih, na radnom mestu;
7.
podrška i podsticanje bavljenja sportom na višim nivoima (vrhunski
sport), uz definisanje prioriteta;
8.
obezbeđenje planiranja izgradnje potrebnih sportskih objekata i
zaštita namene postojećih sportskih objekata;
9.
unapređenje zdravstvene zaštite sportista;
10.
definisanje osnovnih prava i obaveza sportista i afirmacija
položaja sportista;
11.
ustanovljenje sistema praćenja stanja u sportu i informacionog
sistema sporta u Republici Srbiji;
12.
definisanje uslova za obavljanje sportskih aktivnosti i
delatnosti, njihovo razgraničenje u zavisnosti od vrste aktivnosti
i delatnosti i od toga da li je u pitanju profesionalni ili
amaterski, odnosno masovni sport;
13.
definisanje konzistentnog i transparentnog sistema finansiranja
sporta iz javnih prihoda (budžet) sa različitih nivoa javnih
vlasti, kao i kontrola trošenja dobijenih sredstava;
14.
razvoj i unapređenje školskog sporta i ustanovljenje funkcionalnog
sistema školskih sportskih takmičenja;
15.
proširenje nadležnosti i uloge Nacionalnog saveta za sprečavanje
nasilja i nedoličnog ponašanja u sportu;
16.
sprečavanje negativnih pojava u sportu;
17.
definisanje okvira za organizovanje sportskih takmičenja, posebno
za organizovanje velikih međunarodnih sportskih takmičenja na
teritoriji Republike Srbije;
18.
decentralizacija, odnosno dekoncentracija pojedinih državnih
funkcija u oblasti sporta;
19.
ostvarenje efikasnog i delotvornog nadzora nad obavljanjem
sportskih aktivnosti i delatnosti;
U definisanju zakonskih rešenja kojima se trebaju takvi ciljevi
ostvariti uzeta su obzir sva relevantna dokumenta međunarodnih
organizacija čija je članica Republika Srbija, kao i Evropske unije
(kao zemlja kandidat). U tom pogledu pri izradi Zakona posebno su
uzeti u obzir sledeći dokumenti:
1) Ujedinjene Nacije:
*
Međunarodna povelja o fizičkom obrazovanju i sportu UNESKO-a,
*
Rezolucija Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 58/5 - „Sport
kao sredstvo za promociju obrazovanja, zdravlja, razvoja i mira”;
2) Savet Evrope:
*
Evropska sportska povelja,
*
Kodeks sportske etike,
*
Evropska povelja o sportu za sve,
*
Evropski Manifest - Mladi i sport,
*
Preporuka br. R (95) - „O značaju sporta za društvo”,
*
REZOLUCIJA - „O principima dobrog upravljanja u sportu”,
*
Preporuka br (99) 9 - „O ulozi sporta u produbljivanju socijalne
kohezije”,
*
Preporuka (2003) 6 - „O unapređenju fizičkog obrazovanja i sporta
za decu i mlade svim državama Evrope”,
*
Preporuka (2000) 17 - „O pravilima o održivosti u sportu:
partnerstvo između sporta i životne sredine”,
*
Preporuka broj (86) 18 – „Evropska povelja o sportu za sve - osobe
sa invaliditetom,
*
Preporuka broj (88) 8 – „Sport za sve – starije osobe”,
*
Rezolucija broj 2/75 – „O ulozi javnih vlasti u razvoju sporta za
sve”,
*
Rezolucija broj 27 (1996) 1 – „Sport i lokalne vlasti”,
*
Završna deklaracija Evropske konferencije o sportu i lokalnim
vlastima: „Sport za sve: uloga i odgovornosti lokalnih vlasti”,
*
zaključci seminara: „Sport i lokalne vlasti” (Madrid, 1979),
*
Evropska povelja o lokalnoj samoupravi,
*
Evropska urbana povelja;
*
Osnovni principi statusa nevladinih organizacija u Evropi;
3) Evropska unija:
*
Izjava iz Amsterdama o značaju sporta,
*
Deklaracija iz Nice o specifičnim karakteristikama sporta,
*
Bela knjiga o sportu i Bela knjiga o sportu 2,
*
presude Evropskog suda pravde u oblasti sporta,
*
Ugovor o funkcionisanju Evropske unije (Lisabonski ugovor).
Analiza ključnih predloženih rešenja u odnosu na postojeće stanje (status
quo)
U odnosu na postojeće stanje, odnosno u odnosu na rešenja iz važećeg
Zakona o sportu ključna rešenja iz Zakona su sledeća.
1.
Data je definicija sporta, sporta dece, talentovanih sportista,
organizacija u oblasti sporta, profesionalnih sportskih klubova,
sportskih ekipa, nadležnih nacionalnih i međunarodnih sportskih
saveza i profesionalne sportske lige. Izmenjene su definicije
sportske rekreacije, profesionalnog sportiste, vrhunskog
sportiste, nacionalnog sportskog takmičenja i organizatora
sportske priredbe. Utvrđeno je, takođe, da mišljenje da li neka
aktivnost, odnosno delatnost spada u sportsku aktivnost, odnosno
delatnost i kojoj sportskoj disciplini i sportskoj grani,
odnosno oblasti pripada, kao i koji međunarodni sporski savez
ima status nadležnog međunarodnog sportskog saveza u skladu sa
ovim zakonom, u slučaju potrebe, daje Ministarstvo omladine i
sporta, a na osnovu prethodno pribavljenog stručnog mišljenja
Sportskog saveza Srbije i Olimpijskog komiteta Srbije.
2.
Iz Zakona su izostavljene odredbe o privatizaciji jer je nakon
donošenja važećeg Zakona o sportu donet i novi zakon kojim je
uređena privatizacija društvene i državne imovine i kapitala,
kojim je kvalitetno na drugčiji način uređena ta oblast, uz
ostavljanje veoma širokog spektra modela za privatizaciju,
važeća rešenja nišu sveobuhvatna, a složenost rešavanja ovog
pitanja u oblasti sporta zahteva donošenje posebnog propisa
uzimajući u obzir sve što je napred navedeno.
3.
Kako bi se s jedne strane osigurala autonomija sportskih
udruženja i saveza, ali s druge strane obezbedilo adekvatno
uređenje obavljanja sportskih aktivnosti i delatnosti putem
autonomnih sportskih pravila, propisuje se da je nadležni
nacionalni granski sportski savez onaj nacionalni sportski savez
koji uređuje putem sportskih pravila obavljanje sportskih
aktivnosti i sportskih delatnosti u određenoj grani sporta, u
skladu sa Zakonom o sportu, s tim da se status nadležnog
nacionalnog sportskog saveza stiče aktom ministra nadležnog za
sport (u daljem tekstu: Ministar). Zakon afirmiše autonomije
organizacija u oblasti sporta i utvrđujući obaveznost sportskih
pravila koje donose nadležni nacionalni sportski savezi.
Sportska pravila neposredno se primenjuju na sva lica koja su,
neposredno ili posredno, obuhvaćena nadležnostima nadležnog
nacionalnog sportskog saveza. Nadležni nacionalni sportski
savezi usaglašavaju svoja sportska pravila sa sportskim
pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza, a, imajući u
vidu piramidalnu strukturu svetskog sporta, u slučaju da nisu
usaglašena ili da nadležni nacionalni sportski savez nije doneo
odgovarajuća sportska pravila neposredno se primenjuju sportska
pravila nadležnog međunarodnog sportskog saveza. Naravno, osim
ako nisu u suprotnosti sa imperativnim odredbama nacionalnih
zakona. Time se eliminišu problemi koje je praksa pokazala i
konstituiše se jasna piramidalna struktura sporta sa jasnim
pravima, obavezama i nadležnostima u toj piramidi.
4.
Kako bi se jasno razlikovao amaterski od profesionalnog sporta
Zakonom je propisano da u amaterskim sportskim takmičenjima mora
najmanje 80% sportista da bude u statusu sportiste amatera.
Prava, obaveze i odgovornosti sportista amatera uređuju se
zakonom, sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza i opštim aktima sportske organizacije, a prava,
obaveze i odgovornosti sportista takmičara amatera, kojima se
obezbeđuje novčana naknada za bavljenje sportom, i ugovorom
između sportiste i sportske organizacije (ugovor o stipendiranju
maloletnog sportiste za sportsko usavršavanje i ugovor o
bavljenju sportom).
5.
Detaljno je uređena zaštita podataka o ličnosti i privatnosti u
oblasti sporta.
6.
Prava, obaveze i odgovornosti profesionalnih sportista uređuju
se zakonom, sportskim pravilima nadležnog nacionalnog granskog
sportskog saveza, kolektivnim ugovorom ili pravilnikom o radu i
ugovorom o radu između sportiste i sportske organizacije.
Zakonom su utvrđena osnovna pitanja koja se uređuju tim
ugovorima.
7.
Polazeći od potrebe zaštite sportista od svakog vida
iskorišćavanja i činjenice da su oni po pravilu mnogo slabija
strana u odnosu na sportske organizacije, kao i od sudske prakse
Evropskog suda pravde Evropske unije (posebno u čuvenom slučaju
„Bosman”) i uporednopravne sudske prakse u pogledu zaštite prava
sportista, zakonom je zabranjena svaka neposredna i posredna
diskriminacija sportista u obavljanju sportskih aktivnosti, s
obzirom na neko lično svojstvo, pol, status, opredeljenje ili
uverenje, uključujući i diskriminaciju profesionalnih sportista
i sportista koji žele to da postanu, u pogledu zapošljavanja,
zarade ili uslova rada, osim kada se pravljenje razlike, odnosno
stavljanje sportiste u nepovoljniji položaj u odnosu na druge
sportiste u istoj ili sličnoj situaciji temelji na samoj prirodi
ili stvarnim i odlučujućim uslovima obavljanja određene sportske
aktivnosti, i da su ciljevi koji se time žele postići opravdani.
Ništave su odredbe ugovora između sportiste i sportske
organizacije, sportskih pravila i opštih akata sportske
organizacije kojima se utvrđuje diskriminacija sportiste.
Sportisti koji nema punovažno zaključen ugovor sa određenom
sportskom organizacijom (sportista amater bez ugovora, ugovor
istekao, utvrđena ništavost ugovora ili jednostrano raskidanje
ugovora zbog neispunjenja ugovornih obaveza), ili je takav
ugovor sporazumno raskinut, ne može biti sportskim pravilima
uskraćeno pravo zaključenja ugovora sa drugom sportskom
organizacijom, odnosno prelazak u drugu sportsku organizaciju i
nastupanja za nju kao sportiste. Dopuštanje takve prakse značilo
bi i dopuštanje kršenja Ustavom zajamčenog prava na rad i
slobodan izbor rada, pošto bi „slobodni” sportista profesionalac
koji želi da zasnuje radni odnos sa drugom sportskom
organizacijom morao prethodno da nađe sportsku organizaciju koja
je spremna da za njega plati „naknadu za transfer”. Konačno, u
slučaju raskida ugovora između sportiste i sportske
organizacije, spor između sportske organizacije iz koje
sportista odlazi i sportske organizacije u koju prelazi o iznosu
i plaćanju ugovorene naknade za transfer ili naknade za razvoj,
odnosno obuku (treniranje) ne sme uticati na sportske aktivnosti
sportiste i pravo nastupa za sportsku organizaciju u koju je
prešao. Kršenje zabrane diskriminacije daje oštećenom sportisti
pravo na naknadu pretrpljene štete.
8.
Uređeno je pitanje plaćanje tzv. naknade za razvoj, odnosno
obuku sportista prilikom prelaska u drugu sportsku organizaciju.
Naknada za razvoj, odnosno obuku sportiste obračunava se samo
prilikom zaključenja prvog profesionalnog ugovora u skladu sa
sportskim pravilima nadležnog nacionalnog i međunarodnog
sportskog saveza, na osnovu ulaganja, odnosno stvarnih troškova
sportske organizacije/organizacija koje su doprinele razvoju
sportiste, s tim da se kao poslednja godina obuke može računati
ona godina u kojoj je sportista napunio 21 godinu. Sportska
organizacija iz koje sportista odlazi ne može da potražuje
naknadu za razvoj, odnosno obuku sportiste ukoliko je sportista
ili njegov roditelj ili staratelj toj sportskoj organizaciji
plaćao članarinu ili naknadu za bavljenje sportskim
aktivnostima, sportsku opremu i sportske pripreme, odnosno mora
biti srazmerno umanjena. Osim toga, naknada se ne može
potraživati ako je ugovor sportiste sa sportskom organizacijom
raskinut krivicom sportske organizacije, kao i nakon prestanka
razvoja, odnosno obuke sportiste.
9.
Kako bi se sprečila dosadašnja praksa postojanja „tajnih
ugovora” između sportiste i sportske organizacije, zakon
propisuje da se ugovor i sve izmene i dopune ugovora,
uključujući i sporazumni raskid ugovora, između sportiste i
sportske organizacije zaključuje u pisanoj formi i overava u
skladu sa zakonom. Ovakvo zakonsko rešenje ne isključuje i
praksu nacionalnih sportskih saveza koji zahtevaju da se ugovori
između sportiste i sportske organizacije i registruju kod tog
saveza. Takođe se utvrđuje obaveza da se svi odnosi između
sportiste i sportske organizacije u vezi obavljanja sportskih
aktivnosti i delatnosti urede jednim ugovorom.
10.
Ugovor između sportiste i sportske organizacije potpisuju
sportista i lice ovlašćeno za zastupanje sportske organizacije,
a u slučaju da je sportista maloletno lice ugovor se može
zaključiti samo uz pisanu saglasnost oba roditelja, odnosno
staratelja, overenu u skladu sa zakonom, a na osnovu prethodno
utvrđene zdravstvene sposobnosti maloletnog sportiste.
11.
Zakon na precizniji način definiše pravni položaj profesionalnih
sportista i ugovora koje zaključuju sa svojim klubovima, nego
što je to do sada bio slučaj. Profesionalni sportista se
definiše kao sportista koji se bavi sportskom aktivnošću kao
jedinim ili osnovnim zanimanjem kao i drugi sportista koji ima
status profesionalnog sportiste u skladu sa sportskim pravilima
nadležnog međunarodnog sportskog saveza. Na primer, prema
pravilima FIFA koja važe u celom svetu, profesionalni igrač
(koji mora imati ugovor o radu sa svojim klubom) je svaki onaj
igrač koji od svog kluba dobija naknadu koja je veća od troškova
koje pravi svojim igranjem u klubu (u Nemačkoj je to 300 evra).
Profesionalni sportista zaključuje sa sportskom organizacijom
ugovor o radu, u skladu sa zakonom. Na osnovu toga,
profesionalni sportista ima sva prava, obaveze i odgovornosti iz
radnog odnosa u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad, ako ovim
zakonom ili sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog
saveza nije drukčije utvrđeno. Ugovor se zaključuje na određeno
vreme, najduže do pet godine, i njime se „na jednom mestuˮ
regulišu svi odnosi između sportiste i sportske organizacije,
uključujući i zaradu i druga primanja koja nemaju karakter
zarade. Takvo rešenje je potrebno najmanje iz dva razloga: 1)
prema pravilima većine međunarodnih sportskih federacija,
profesionalni ugovori se zaključuju za period od najmanje jedne
do najviše pet godine; 2) interes je srpskog sporta da što duže
zadrže u zemlji mlade igrače, a to je prema sportskim pravilima
moguće samo ako imaju važeći ugovor. Svaki drugi ugovor koji bi
se zaključio između profesionalnog sportiste i sportske
organizacije bio bi ništav. Kada su u pitanju maloletna lica
propisano je da Maloletni sportista pri zaključenju i izvršenju
ugovora o radu sa sportskom organizacijom uživa posebnu zaštitu
propisanu zakonom kojim se uređuju uslovi za zasnivanje radnog
odnosa i rad lica mlađih od 18 godina. Zakonom se reguliše da se
pod drugim primanjem profesionalnog sportiste koje nema karakter
zarade smatraju: novčana i druga nagrada za postignute sportske
rezultate, naknada troškova smeštaja, ishrane i putovanja za
vreme sportskih priprema i sportskih takmičenja, novčana i druga
naknada na ime zaključenja ugovora, naknada za korišćenje lika
sportiste i druga slična primanja. Takvim zakonskim rešenjem se
u značajnoj meri olakšavaju davanja sportskih organizacija za
poreze i doprinose.
12.
Polazeći od niza nemilih događaja kada je na domaćim sportskim
priredbama „nastradao” sportista usled zdravstvenih problema,
uključujući i smrtne slučajeve, i prakse da zdravstvene preglede
vrše lekari koji nisu dovoljno edukovani, Zakon propisuje da
sportista može učestvovati na takmičenju ako je u periodu od
šest meseci pre održavanja sportskog takmičenja, utvrđena
njegova opšta zdravstvena sposobnost. Takođe, Zakon propisuje da
se pored opšte utvrđuje i posebna zdravstvena sposobnost za
određene sportske grane u periodu od šest meseci pre održavanja
sportskog takmičenja, a za određene sportske grane i u kraćem
periodu, u skladu sa pravilnikom koji sporazumno donose ministar
nadležan za zdravlje i ministar nadležan za sport. U odnosu na
rešenja iz važećeg Zakona o sportu, zdravstvena zaštita u
oblasti sporta se Zakonom kvalitativno unapređuje tako što se, s
jedne strane, obaveza utvrđivanja opšte i posebne zdravstvene
sposobnosti za bavljenje sportom proširuje kako na sportske
stručnjake, tako i na sve sportiste (ne samo takmičare kao do
sada) koji se uključuju o organizovane sportske aktivnosti u
organizacijama u oblasti sporta, dok se s druge strane, s
obzirom na kadrovske i druge potencijale uvodi da opštu i
posebnu zdravstvenu sposobnost utvrđuje nadležna zdravstvena
služba čime se daje mogućnost da se ovim poslom bave, pored
zdravstvenih ustanova i privatna praksa, kao i zdravstveni
radnici i saradnici koji obavljaju zdravstvenu delatnost. Za
razliku od postojećeg rešenja prema kome su troškovi utvrđivanja
zdravstvene sposobnosti za bavljenje sportom uvek bili na teret
ili sportske organizacije ili sportiste, propisuje se, imajući u
vidu društveni značaj bavljenja dece sportom, da su troškovi
zdravstvenih pregleda maloletnih sportista uzrasta od šest do 14
godina obuhvaćeni obaveznim zdravstvenim osiguranjem u
slučajevima kada se ti pregledi obavljaju u zdravstvenim
ustanovama.
13.
Imajući u vidu da su, s jedne strane, transferi sportista među
najznačajnijim izvorima prihoda domaćih sportskih klubova, a da
su, s druge strane, primetne brojne zloupotrebe i nepravilnosti
u procesu ugovaranja i realizacije transfera, Zakon po prvi put
reguliše ugovore o transferu sportista i ugovore o ustupanju
sportista. Tako je propisano da sportista koji ima zaključen
ugovor sa sportskom organizacijom može za vreme trajanja tog
ugovora preći u drugu sportsku organizaciju na osnovu pisanog i
overenog u skladu sa zakonom ugovora o transferu sportiste ili
ugovora o ustupanju sportiste zaključenog između sportske
organizacije sa kojom sportista ima punovažno zaključen ugovor u
skladu sa ovim zakonom i sportske organizacije u koju prelazi,
uz pisanu i overenu u skladu sa zakonom saglasnost sportiste, u
skladu sa zakonom i sportskim pravilima. Pri tom, na naknadu
koja se plaća domaćoj sportskoj organizaciji na osnovu ugovora o
transferu ili ugovora o ustupanju sportiste koji je zaključen sa
stranom sportskom organizacijom ne plaća se porez na dodatu
vrednost ukoliko je taj porez plaćen od strane sportske
organizacije u koju sportista prelazi. Takvim rešenjem se
izbegava dvostruko oporezivanje u slučaju kada je strana
sportska organizacija platila porez na dodatnu vrednost u svojoj
zemlji. Kako je jedan od najvećih problema ne samo domaćeg
sporta nego i u svetskim okvirima nekontrolisani odliv mladih
sportista u inostranstvo ili iz „malihˮ sredina u velike
gradove, uz nevođenje računa o ukupnom razvoju maloletnih lica,
Zakonom je propisano da međunarodni transfer, odnosno prelazak
maloletnog sportiste u stranu sportsku organizaciju nije
dozvoljen, osim u posebnim slučajevima utvrđenim sportskim
pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza. S druge
strane, i nacionalni transfer, odnosno prelazak maloletnog
sportiste u domaću sportsku organizaciju izvan mesta
prebivališta, odnosno boravišta maloletnog sportiste nije
dozvoljen, osim ako je prelazak odobren od strane nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza u skladu sa kriterijumima
i u postupku utvrđenim sportskim pravilima. Navedeni kriterijumi
moraju biti u skladu sa Zakonom i sportskim pravilima nadležnog
međunarodnog sportskog saveza za tu granu sporta.
14.
Uvodi se obaveza za nadležne nacionalne granske sportske saveze
da osiguraju sportistu, odnosno sportskog stručnjaka koji
nastupa za nacionalnu sportsku reprezentaciju od posledica
nesrećnog slučaja za vreme nastupa za nacionalnu sportsku
reprezentaciju, ukoliko sportista, odnosno sportski stručnjak
nije obuhvaćen obaveznim osiguranjem od posledica nesrećnog
slučaja za vreme obavljanja sportske aktivnosti od svoje
sportske organizacije.
15.
Utvrđena je zabrana da se deca izlažu sportskim aktivnostima i
fizičkim vežbanjima koja mogu da ugroze ili pogoršaju njihovo
zdravstveno stanje ili da negativno utiču na psihosocijalni i
motorički razvoj ili obrazovanje.
16.
Imajući u vidu nedostatak stručnog kadra u sportu i činjenicu da
su prema Zakonu o sportu iz 1996. godine više stotina lica imala
status sportskog stručnjaka na osnovu završene neke više
trenerske škole, da bi taj status izgubili donošenjem važećeg
Zakona o sportu, zakon propisuje da su sportski stručnjaci lica
koja imaju odgovarajuće više ili visoko obrazovanje u oblasti
sporta, odnosno fizičke kulture ili su osposobljena, u skladu sa
Zakonom o sportu, za obavljanje određenih stručnih poslova u
sportu, ako zakonom nije drukčije određeno. Polazeći od toga da
u domaćem sportu rade brojni strani sportski stručnjaci, Zakon
propisuje da se strani sportski stručnjaci, odnosno lica sa
stranim državljanstvom koji imaju odgovarajuće obrazovanje ili
stručnu osposobljenost u oblasti sporta, u skladu sa zakonom
države čiji su državljani smatraju sportskim stručnjakom u
smislu Zakona. Takođe, Zakon predviđa da stručni rad u sportu
mogu obavljati sportski stručnjaci koji ispunjavaju uslove
predviđene Zakonom i poseduju dozvolu za rad, predviđenu
pravilima nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza i
pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza. Imajući u
vidu brojne probleme koje u praksi imaju sportski stručnjaci sa
završenim visokim obrazovanjem u oblasti sporta i fizičke
kulture pri dobijanju dozvole za rad od strane nacionalnih
granskih sportskih saveza, propisuje se da lica koja su završili
odgovarajući akreditovani studijski program u visokoškolskoj
ustanovi i stekla odgovarajuće stručno zvanje u oblasti sporta,
u skladu sa zakonom, stiču dozvolu za rad u sportskoj grani na
koju se studijski program odnosi koja odgovara stručnom nazivu,
odnosno sportskom zvanju koje su stekli, ako ispunjavaju uslove
iz člana 30. stav 1. Zakona. Konačno, imajući u vidu značaj
stručnog rada sa decom, ali i pravila nadležnih međunarodnih
sportskih saveza, propisuje se da stručno vaspitno-obrazovni rad
sa decom mogu obavljati samo sportski stručnjaci koji imaju
odgovarajuće obrazovanje u oblasti fizičkog vaspitanja i sporta
ili su posebno osposobljeni za stručni rad sa decom u skladu sa
važećim Zakonom o sportu. Polazeći od odredbi Zakona o mladima,
pod decom se smatraju lica koja imaju manje od 16 godina života.
17.
Smatrajući da postojeći sistem stručnog osposobljavanja u
oblasti sporta nije dao očekivane rezultate, Zakonom su izvršene
promene u definisanju ko može da se bavi stručnim
osposobljavanjem u oblasti sporta i pod kojim uslovima.
Poslovima stručnog osposobljavanja mogu se baviti visokoškolske
ustanove u oblasti sporta, za ona sportska zvanja koja
odgovaraju stručnim nazivima koji se u tim ustanovama mogu
steći. Pod Zakonom utvrđenim uslovima, stručnim osposobljavanjem
se mogu baviti i druge organizacije u oblasti sporta, posebno
nacionalni granski sportski savezi. Imajući u vidu brojne
probleme koji se u praksi javljaju u vezi obavljanja stručnog
osposobljavanja u sportu kako od strane visokoškolskih ustanova
tako i nacionalnih sportskih saveza i udruženja propisuje se
obaveza za sve organizacije koje se bave stručnim
osposobljavanjem u sportu da to čine pod uslovima i na način
utvrđen aktom koji donosi Ministar. Takvo rešenje je postojalo u
Zakonu o sportu 1996. godine i u praksi se pokazalo kao
adekvatnije od postojećeg. Ministar nadležan za sport bliže
propisuje uslove za osposobljavanje, a ispunjenost tih uslova
utvrđuje sportski inspektor. Ministar nadležan za sport, takođe,
uređuje nastavni plan i način osposobljavanja za obavljanje
određenih stručnih poslova u sportu i utvrđuje obrazac i
sadržinu uverenja o završenom osposobljavanju za obavljanje
određenih stručnih poslova u sportu. Koncept stručnog
osposobljavanja sportskih stručnjaka je utvrđen po modelu koji
je primenjen u zakonu kojim je regulisano stručno obrazovanje
odraslih.
18.
Polazeći od vladajućih rešenja u međunarodnim sportskim
pravilima u vezi ugovornih odnosa sportskih stručnjaka i
sportskih organizacija, propisuje se da sportski stručnjak
zasniva radni odnos sa sportskom organizacijom, zaključenjem
ugovora o radu, na neodređeno vreme ili na određeno vreme
najduže do pet godina, a da se na zaključenje ugovora između
sportskog stručnjaka i sportske organizacije shodno primenjuju
odredbe Zakona o sportu o zaključenju ugovora između sportiste i
sportske organizacije. Bavljenje stručnim radom u skladu sa
ugovorom o stručnom angažovanju smatra se radom van radnog
odnosa, u skladu sa zakonom. U slučaju da se sportski stručnjak
bavi stručnim radom u sportskoj organizaciji kao član sportskog
udruženja bez ugovora, sportska organizacija donosi odluku o
imenovanju sportskog stručnjaka za obavljanje određenog
sportskog zanimanja u sportskoj organizaciji, u skladu sa
zakonom i sportskim pravilima. Sportski stručnjak, odnosno
stručnjak u sportu koji se stručnim radom bavi kao član
sportskog udruženja bez ugovora i bez naknade ima prava utvrđena
sportskim pravilima i opštim aktima sportskog udruženja.
Ugovorom o radu sportski stručnjak i sportska organizacija
utvrđuju zaradu i druga primanja u skladu sa ovim zakonom i
zakonom kojim se uređuje rad, a ugovorom o stručnom angažovanju
utvrđuju se naknada za obavljanje stručnog rada u sportskoj
organizaciji i druga primanja sportskog stručnjaka u skladu sa
ovim zakonom.
19.
S ciljem zaštite regularnosti takmičenja, sprečavanja sukoba
interesa i stvorenog „začaranog krugaˮ ljudi koji obavljaju
funkcije u sportu, utvrđuje se da članovi uprave sportske
organizacije, uključujući i zastupnika i likvidacionog
upravnika, ne mogu biti: osnivači, vlasnici udela ili akcija,
zastupnici, likvidacioni upravnici, zaposleni ili članovi
sportske organizacije koja se takmiči u istom rangu takmičenja;
članovi uprave i službena lica nadležnog granskog sportskog
saveza, odnosno službena lica organizacije u oblasti sporta koja
upravlja sportskom ligom; vlasnici i članovi organa sportskih
kladionica; sportski posrednici u odgovarajućoj grani sporta;
koja su osuđena za krivična dela protiv privrede, imovine i
službene dužnosti, kao i za sledeća krivična dela: teško
ubistvo, teška krađa, razbojnička krađa, razbojništvo, utaja,
prevara, neosnovano korišćenje kredita i druge pogodnosti,
iznuda, ucena i zelenaštvo, kao i za krivična dela propisana
zakonom kojim je regulisano sprečavanje nasilja i nedoličnog
ponašanja na sportskim priredbama, sprečavanje dopinga u sportu
i nameštanje sportskih rezultata dok traju pravne posledice
osude; koja ne mogu biti članovi organa privrednih društava ili
udruženja u skladu sa zakonom kojim je uređen sukob interesa u
obavljanju javnih dužnosti.
20.
Imajući u vidu značaj članarina za sportske organizacije, ali i
ekonomsku snagu građana Republike Srbije koji žele da se bave
sportom ili da se njihova deca bave sportom, kao i cilj da se
sport učini dostupnim i ne bude privilegija utvrđuje se da
visina mesečne članarine za maloletna lica ne može biti veća od
jedne desetine prosečne zarade na nivou Republike Srbije
utvrđene od strane republičkog organa nadležnog za poslove
statistike za prethodnu budžetsku godinu. Za razliku od
postojećeg zakonskog rešenja, za punoletna lica ne postoji
ograničenje u pogledu visine članarine.
21.
S obzirom da se u praksi zloupotrebljava zakonska odredba da
sportska udruženja mogu imati različite kategorije članova sa
različitim pravima i obavezama, utvrđuje se da sportskim
udruženjem u rekreativnom sportu, odnosno sportu za sve
neposredno upravljaju svi članovi, sa jednakim pravom glasa.
Takođe, s obzirom na postojanje zloupotreba nadmoći sportskih
organizacija i saveza nad sportistima i drugim članovima
udruženja, odnosno saveza, propisuje se da član sportskog
udruženja ne može biti disciplinski kažnjen za korišćenje svojih
prava u skladu sa zakonom, sportskim pravilima i opštim aktima
udruženja.
22.
Imajući u vidu značaj arbitražnog rešavanja sporova u sportu,
detaljnije se reguliše rad stalnih arbitražnih sportskih sudova
koji se obrazuju pri Olimpijskom komitetu Srbije, Sportskom
savezu Srbije i nadležnom nacionalnom granskom sportskom savezu,
kako u pogledu nadležnost, tako i u odnosu na pravila postupka,
organizacije, izbora arbitara i arbitražnih troškova. Stalni
sportski arbitražni sud može biti nadležan i za rešavanje
sporova koji nastanu između članova sportskog udruženja i
sportskog udruženja u vezi ostvarenja članskih prava i obaveza
utvrđenih opštim aktima sportskog udruženja i sportskim
pravilima, pod uslovom da je nadležnost stalnog sportskog suda
za te sporove utvrđena u statutu sportskog udruženja ili statutu
nadležnog nacionalnog sportskog saveza. Međutim, opštim aktom
sportskog udruženja ne može biti propisana obaveznost arbitraže,
osim kada je to utvrđeno sportskim pravilima nadležnih
međunarodnih sportskih saveza. Imajući u vidu brojne prigovore
koji postoje u praksi u pogledu rada postojećih stalnih
sportskih arbitraža, Zakon propisuje da aktima o uređenju
stalnih sportskih arbitraža i brojem arbitara na listi arbitara
mora biti osigurana nezavisnost, nepristrasnost, samostalnost i
kompetentnost sportske arbitraže u odlučivanju i zaštićena prava
učesnika u postupku, uključujući i pravo stranke u sporu da ima
pravnog zastupnika. Da bi se to osiguralo, ministar nadležan za
sport daje saglasnost na te akte.
23.
Polazeći od principa dobrog upravljanja u sportu i od toga da je
sportsko udruženje organizacija njegovih „članova”, Zakonom je
propisano da je skupština najviši organ sportskog udruženja. Ako
statutom nije drukčije određeno, skupštinu čine svi članovi
sportskog udruženja, sa jednakim pravom glasa. Skupština
sportskog udruženja se saziva najmanje jedanput godišnje, a
obavezno odlučuje o: usvajanju, odnosno izmenama i dopunama
statuta sportskog udruženja; usvajanju finansijskih i
revizorskih izveštaja; statusnim promenama; prestanku sportskog
udruženja; drugim pitanjima utvrđenim zakonom i statutom
sportskog udruženja. Odluka skupštine o promeni statuta,
statusnim promenama i prestanku sportskog udruženja donosi se
većinom glasova od ukupnog broja članova skupštine, ako statutom
nije utvrđeno da je za donošenje odluke potreban veći broj
glasova. Kako u praksi postoje sporovi vezani za problem
sazivanja skupštine sportskog udruženja u situaciji kada uprava
(izvršni organ) odbija da je sazove, Zakonom je, u skladu sa
uporednopravnim rešenjima, propisano da sazivanje skupštine
sportskog udruženja može tražiti jedna trećina članova skupštine
uz navođenje dnevnog reda, a ako nadležni organ ne sazove
sednicu skupštine, nju mogu sazvati oni članovi sportskog
udruženja koji su tražili njeno sazivanje. Skupština se mora
sazvati najkasnije u roku od 30 dana od momenta podnošenja
urednog zahteva za održavanje skupštine sportskog udruženja, s
tim da između podnošenja urednog zahteva za održavanje skupštine
i održavanja skupštine sportskog udruženja ne sme da protekne
više od 60 dana.
24.
Članovi organa sportskog udruženja imaju posebne dužnosti prema
sportskom udruženju u pogledu dužnosti pažnje, dužnosti
prijavljivanja poslova i radnji u kojima imaju lični interes,
dužnosti izbegavanja sukoba interesa, dužnosti čuvanja poslovne
tajne i dužnosti poštovanja zabrane konkurencije. Ugovor između
člana organa sportskog udruženja, odnosno zastupnika i sportskog
udruženja može da se zaključi po odobrenju organa sportskog
udruženja određenog statutom. Na posebne dužnosti prema
sportskom udruženju i posledice povrede tih dužnosti shodno se
primenjuju odredbe o posebnim dužnostima prema društvu zakona
kojim je uređen rad privrednih društava, ako Zakonom nije
drukčije propisano. Naime, članovi organa i zastupnik sportskog
udruženja često su u prilici i da svojim odlukama ne samo
raspolažu značajnom imovinom udruženja (npr. odlučivanje o
transferima igrača) nego pri tom mogu da odrede i dalju
„sportsku” sudbinu udruženja. Imajući to u vidu, Zakon propisuje
da članovi organa sportskog udruženja odgovaraju solidarno za
štetu koju svojom odlukom prouzrokuju sportskom udruženju, ako
je ta odluka donesena grubom nepažnjom ili s namerom da se šteta
prouzrokuje, osim ako su bili protiv donošenja štetne odluke ili
su se uzdržali od glasanja i to se konstatuje u zapisniku.
Zahtev za naknadu štete zastareva u roku od deset godina od dana
donošenja odluke kojom je prouzrokovana šteta sportskom
udruženju. Tužbu za naknadu štete može podići skupština
sportskog udruženja, organ uprave sportskog udruženja,
zastupnik, nadzorni odbor ili članovi koji čine 5% od ukupnog
broja članova sportskog udruženja i nadležni nacionalni granski
sportski savez, a ako sportsko udruženje koristi sredstva u
društvenoj ili javnoj svojini i nadležni javni pravobranilac.
Odlukom sportskog udruženja može se odrediti posebni zastupnik
sportskog udruženja za postupak za naknadu štete. Ostvarena
naknada štete pripada sportskom udruženju, a lice koje je
podnelo tužbu ima pravo na naknadu troškova za vođenje spora.
Opštim aktima ili odlukama organa sportskog udruženja ne može se
usloviti ili zabraniti mogućnost podnošenja tužbe za naknadu
štete. Postupak po tužbi za naknadu štete ne može biti okončan
vansudskim putem. Ovakve odredbe Zakona shodno se primenjuju i
na radnje zastupnika, zastupnika ogranka sportskog udruženja,
likvidatora i stečajnog upravnika kojima je prouzrokovana šteta
sportskom udruženju. Odsustvo detaljnih odredbi o postupku za
naknadu štete u važećem Zakonu o sportu u mnogome je sprečavalo
postupke zaštite interesa sportskih udruženja, pa u praksi
takvih postupaka nije ni bilo.
25.
U potpunosti se reguliše pravni položaj statutarnog zastupnika
sportskog udruženja, uključujući i pitanje trajanja i prestanka
mandata na koji se imenuje.
26.
Propisuje se da članovi nadzornog odbora ne mogu biti članovi
uprave i skupštine sportskog udruženja, što je do sada u praksi
bio slučaj i što je dovodilo do obesmišljavanja uloge i funkcije
nadzornog odbora.
27.
Detaljno su uređeni razlozi za prestanak sportskog udruženja.
Postojanje okolnosti koje dovode do prestanka sportskog
udruženja utvrđuje rešenjem sportski inspektor, osim onih koje
se vezane za dobrovoljno gašenje sportskog udruženja, statusne
promene i promene pravnog oblika i stečaj. U slučaju
doborovoljnog gašenja sportskog udruženja nad njim se sprovodi
likvidacija. Postupak likvidacije sportskog udruženja sprovodi
se shodnom primenom odredaba zakona kojima se reguliše
likvidacija privrednih društava, ako Zakonom nije drukčije
izričito određeno. Tokom likvidacije prestaju ovlašćenja organa
sportskog udruženja, osim u pitanjima koja su izričito zakonom
drukčije regulisana. U slučaju prestanka sportskog udruženja iz
propisanih „prinudnihˮ razloga, sportski inspektor podnosi
Agenciji za privredne registre u roku od 15 dana od dana
pravnosnažnosti rešenja sportskog inspektora kojim je utvrđeno
postojanje okolnosti za prestanak udruženja prijavu za brisanje
sportskog udruženja iz Registra sportskih udruženja, društava i
saveza (u daljem tekstu: Registar). Po dobijanju prijave,
registrator koji vodi registar sportskih udruženja registruje u
taj Registar ispunjenost uslova za prestanak sportskog udruženja
i istovremeno objavljuje oglas o tome na internet stranici
Registra u neprekidnom trajanju od 30 dana. Ako Registar u roku
od 60 dana od dana objave oglasa ne primi rešenje nadležnog suda
o otvaranju stečaja nad sportskim udruženjem koje prestane,
registrator koji vodi Registar po službenoj dužnosti briše
sportsko udruženje iz Registra. Zakonom se reguliše i pitanje
odgovornosti za obaveze sportskog udruženja nakon njegovog
brisanja iz Registra.
28.
Prema Zakonu, sportsko privredno društvo može osnovati fizičko
i/ili pravno lice. Sportska privredna društva registruju se kod
organa nadležnog za registraciju privrednih subjekata. Da bi
obavljalo sportsku delatnost, sportsko privredno društvo mora da
ima učlanjene ili ugovorom angažovane sportiste, angažovane
sportske stručnjake u zavisnosti od vrste delatnosti, obezbeđen
odgovarajući prostor, odnosno objekat, odgovarajuću opremu,
odgovarajuću unutrašnju organizaciju i finansijska sredstva, ako
učestvuje u sportskim takmičenjima, osiguranu bezbednost u
obavljanju sportskih aktivnosti i delatnosti, i ako se te
aktivnosti i delatnosti obavljaju kao pretežna delatnost
sportskog privrednog društva. Pored toga, Zakonom je uvedena
obaveza za sportsko privredno društvo da najmanje 70% ostvarene
neto dobiti u tekućoj godini mora da reinvestira u sportsku
delatnost tog društva, kako bi se sačuvala prvenstveno sportska
delatnost ovog društva. Kako bi se sprečila mogućnost
manipulacije sportskom organizacijom, odnosno da ona bude samo
„imidžˮ za druge privredne poslove. Zakonom je propisano da
sportska organizacija osnovana kao privredno društvo, odnosno
ustanova može da se bavi sportskim aktivnostima i delatnostima
ukoliko se te aktivnosti i delatnosti obavljaju kao pretežna
delatnost privrednog društva, odnosno ustanove. Osim toga, iz
naziva „sportskog privrednog društvaˮ mora biti vidljivo da je u
pitanju sportska organizacija i naziv ne sme dovoditi u zabludu
u pogledu ciljeva sportske organizacije ili o tome o kakvoj se
vrsti pravnog lica radi. Imajući u vidu specifičnosti sportskih
privrednih društava, Zakonom se propisuje da isto lice ne može
direktno, posredno ili preko povezanih lica, u smislu zakona
kojim se uređuju privredna društva, biti vlasnik, odnosno imati
udele ili akcije u više od jednog sportskog privrednog društva u
istom stepenu takmičenja, a u okviru iste grane sporta može
imati udele ili akcije na koje otpada najviše 5% osnovnog
kapitala sportskog privrednog društva samo u još jednom
sportskom privrednom društvu. Osim toga, udele, odnosno akcije
sportskog privrednog društva ne mogu, direktno, posredno ili
preko povezanih lica da imaju lica čiji poslovi i aktivnosti
mogu neposredno da utiču na takmičenje u odgovarajućoj grani
sporta, odnosno stepenu takmičenja (sportske suduje, sportski
posrednici, sportisti, treneri i dr.), kao i vlasnici sportskih
kladionica. Sticanje udela, odnosno akcija suprotno Zakonu bilo
bi ništavo. Konačno, na sportsko privredno društvo osnovano u
formi akcionarskog društva ne primenjuju se odredbe zakona kojim
je regulisano preuzimanje akcionarskih društava putem
objavljivanja ponuda za preuzimanje. Prethodno navedenom, treba
dodati i odredbu Zakona da se u profesionalnim sportskim ligama
mogu takmičiti samo sportska privredna društva. Prelaznim
odredbama Zakona je utvrđeno da u profesionalnoj sportskoj ligi
mogu da učestvuju i sportska udruženja najviše dve takmičarske
sezone nakon stupanja na snagu Zakona.
29.
Poslovima posredovanja prilikom prelaska sportiste iz jedne u
drugu sportsku organizaciju i prilikom zaključenja ugovora
između sportiste, odnosno sportskog stručnjaka i sportske
organizacije može se baviti privredno društvo u oblasti sporta,
odnosno preduzetnik ako ima angažovano lice sa odgovarajućim
sportskim zvanjem i ako ima dozvolu za rad izdatu od strane
nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza, kao i druga
lica u skladu sa pravilima nadležnog međunarodnog sportskog
saveza (organizacija za sportsko posredovanje). Nadležni
nacionalni granski sportski savez izdaje dozvolu i utvrđuje
uslove i postupak za sticanje dozvole za rad, s tim da Ministar
daje saglasnost na akt kojim su utvrđeni uslovi i postupak
sticanja dozvola. Ugovor o posredovanju sa sportistom koji nema
potpunu poslovnu sposobnost može se punovažno zaključiti samo uz
prethodnu pisanu saglasnost roditelja, odnosno staratelja
overenu u skladu sa zakonom. Ugovor o posredovanju u sportu, kao
i sve izmene i dopune tog ugovora, zaključuje se u pisanoj formi
i overava u skladu sa zakonom i obavezno sadrži iznos naknade
sportskom posredniku, rok na koji se zaključuje i obim
ovlašćenja sportskog posrednika, uključujući i ovlašćenje za
zastupanje, a u protivnom je ništav. Ovaj ugovor se zaključuje
na period od najduže dve godine, s tim da između istih ugovornih
strana može biti po isteku ovog roka ponovo zaključen ugovor o
posredovanju. Ugovor između sportiste i sportske organizacije
koji je zaključen uz posredovanje ili zastupanje sportskog
posrednika mora sadržati označenje sportskog posrednika, a u
protivnom je ništav. Sportski posrednik može štititi interese
samo jedne strane iz ugovora o posredovanju, a u suprotnom
duguje naknadu štete licu sa kojim ima zaključen ugovor o
posredovanju. Odredbe Zakona koje se odnose na sportske
posrednike odnose se i na sva fizička i pravna lica koja imaju
zaključene ugovore o ulaganju u sportiste, odnosno sportske
stručnjake na osnovu kojih imaju pravo na deo prihoda koji
proizlazi iz obavljanja njihove sportske aktivnosti, odnosno
delatnosti.
30.
Kako bi se sprečilo da se iza sportskih udruženja kriju u stvari
organizacije za pružanje stručnih usluga u sportu, Zakonom je
propisano da kada sportsko udruženje obavlja delatnosti pružanja
usluga stručnog rada u sportu kao svoju pretežnu delatnost to
predstavlja osnov za prestanak takvog udruženja, kao što se i
propisuje da svi članovi sportskih rekreativnih udruženja
učestvuju u upravljanju udruženjem sa jednakim pravom glasa.
31.
Polazeći od činjenice da u velikoj većini sportova važi princip:
jedan sport jedan savez, i da organizacija takmičenja ima
značajne elemente ekonomske aktivnosti, i uvažavajući
uporednopravna rešenja, zakon propisuje da je granski sportski
savez koji brojem okupljenih članova, sportskim i društvenim
položajem ili drugim okolnostima ima faktički monopol nad
obavljanjem sportskih aktivnosti ili na drugi način ima
dominantan položaj u određenoj sportskoj grani, dužan da primi u
članstvo u roku od 60 dana od dana podnošenja urednog zahteva za
prijem u članstvo, lica koja ispunjavaju uslove za obavljanje
sportskih aktivnosti i delatnosti propisane Zakonom i ako su
njihova opšta akta u skladu sa statutom tog saveza.
32.
Nadležni nacionalni granski sportski savezi su najviše nevladine
organizacije u oblasti sporta za odgovarajuće grane sporta.
Nadležni nacionalni granski sportski savez ima isključivu ulogu
u određenoj grani sporta za reprezentovanje nacionalnog sporta
na međunarodnim takmičenjima i u međunarodnim sportskim
savezima, organizovanje i vođenje nacionalnih sportskih
takmičenja i uređenje obavljanja sportskih aktivnosti i
delatnosti putem sportskih pravila. Samo jedan sportski savez
može da stekne status nadležnog nacionalnog granskog sportskog
saveza u jednoj grani sporta, osim u slučaju sporta osoba sa
invaliditetom. Jedna od bitnih funkcija nacionalnih granskih
sportskih saveza jeste da donose sportska pravila, odnosno
uređuju obavljanje sportskih aktivnosti i delatnosti u području
svoje nadležnosti. Iz okolnosti da se nacionalnom granskom
sportskom savezu daje status najviše nevladine organizacije za
određenu granu sporta, proistekla je i potreba da se propiše
obaveza za te saveze da u potpunosti urede odnose u području
svoje nadležnosti putem sportskih pravila. Takođe, pored do sada
važećim Zakonom o sportu prepoznatih Sportskog saveza Srbije i
Olimpijskog komiteta Srbije sa utvrđenim pravima, obavezama i
nadležnostima, Zakonom je prepoznat i Paraolimpijski komitet
Srbije. Pored toga, proširene su nadležnosti i uloga Zavoda za
sport i medicinu sporta Republike Srbije.
33.
Da bi se obezbedilo nesmetano funkcionisanje sistema sporta i u
„kriznim situacijamaˮ koje su se već pojavljivale u praksi,
Zakonom se propisuje da Sportski savez Srbije privremeno
ostvaruje nadležnosti i prava i obaveze iz čl. 99, 100. i 106.
Zakona ukoliko u određenoj grani sporta ili oblasti sporta nije
obrazovan nadležni nacionalni granski sportski savez, odnosno
nadležni nacionalni sportski savez za oblast sporta ili
nacionalni sportski savez izgubi status nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza, odnosno nadležnog nacionalnog
sportskog saveza za oblast sporta ili nadležni nacionalni
granski sportski savez, odnosno nadležni nacionalni sportski
savez za oblast sporta ne funkcioniše u skladu sa ovim zakonom,
ako ovim zakonom nije drugačije utvrđeno. Sportski savez Srbije,
takođe, privremeno ostvaruje nadležnosti teritorijalnog
sportskog saveza jedinice lokalne samouprave u jedinici lokalne
samouprave u kojoj nije obrazovan teritorijalni sportski savez
ili on ne funkcioniše u skladu sa Zakonom. To podrazumeva i
obavezu Sportskog saveza Srbije da prati ostvarivanje funkcija
teritorijalnih sportskih saveza u jedinicama lokalne samouprave
i odobravanje i realizaciju programa, odnosno projekata koji se
finansiraju iz javnih prihoda u jedinicama lokalne samouprave i
dva puta godišnje podnosi izveštaj Ministarstvu omladine i
sporta i jedinicama lokalne samouprave o tome. Takođe,
Olimpijski komitet Srbije privremeno ostvaruje funkciju nosioca
programa nadležnog nacionalnog sportskog granskog saveza
olimpijskog sporta u odnosu na zadovoljavanje opšteg interesa u
oblasti sporta ukoliko u određenoj grani sporta nije obrazovan
nadležni nacionalni granski sportski savez ili nacionalni savez
izgubi status nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza
ili nadležni granski sportski savez ne funkcioniše u skladu sa
Zakonom, a sve kako bi se sprečila situacija da usled
nepostojanja ili neodgovornog postupanja nadležnog nacionalnog
granskog sportskog saveza sportisti iz te grane sporta budu
uskraćeni za finansiranje svojih aktivnosti.
34.
U delu Zakona posvećenom ostvarivanju opšteg interesa i potreba
i interesa građana u oblasti sporta regulisana su dva pitanja:
1) šta se smatra opštim interesom u oblasti sporta za Republiku
Srbiju, odnosno šta se smatra potrebama građana u oblasti sporta
koje se zadovoljavaju u autonomnim pokrajinama i jedinicama
lokalne samouprave; 2) na koji način se vrši izbor programa koji
će se finansirati iz javnih prihoda.
35.
U koncipiranju predloženih rešenja, Zakon je pošao od
odgovarajućih uporednopravnih iskustava, kao i odredbi Zakona o
budžetskom sistemu, kojim je propisano da se prilikom izvršenja
budžeta moraju poštovati principi efikasnosti i ekonomičnosti,
potpunosti, tačnosti i jedinstvene budžetske klasifikacije.
Opšti interes u oblasti sporta ostvaruje se kroz finansiranje i
sufinansiranje programa i projekata i to na godišnjem nivou
(godišnji program) i po javnom pozivu (posebni program).
Navedene programe nosioci programa dostavljaju prema dinamici
utvrđenoj Programskim kalendarom koji je utvrđen Zakonom. Pored
toga, Zakonom su propisani uslovi i kriterijumi za odobravanje
programa u skladu sa Zakonom, strategijom razvoja sporta i
utvrđenom kategorizacijom. Godišnje programe razmatra i odobrava
Ministarstvo omladine i sporta, a za ocenu programa Ministar
formira posebnu komisiju koja, po razmatranju tih programa,
dostavlja predlog za odobrenje programa. Sa nosiocem odobrenog
programa, Ministarstvo omladine i sporta zaključuje ugovor o
realizovanju programa čija je sadržina propisana zakonom, a
ukoliko se nosilac odobrenog programa ne odazove pozivu za
zaključenje ugovora u roku od 8 dana od dana poziva, smatra se
da je odustao od predloga programa. Zakon propisuje obavezu
nosiocima odobrenih programa da Ministarstvu omladine i sporta
na njegov zahtev, kao i u rokovima utvrđenim ugovorom o
realizaciji programa a najmanje jednom godišnje, dostave
izveštaj sa potrebnom dokumentacijom o ostvarivanju programa ili
delova programa i korišćenju sredstava budžeta Republike Srbije.
Ministarstvo omladine i sporta može obustaviti dalje
finansiranje programa, odnosno jednostrano raskinuti ugovor o
realizovanju programa ako nosilac odobrenog programa ne dostavi
izveštaj u roku predviđenom ugovorom. Ministarstvo omladine i
sporta vrši nadzor nad realizacijom programa i namenskom
korišćenju odobrenih sredstava i jednom godišnje izveštava Vladu
o korišćenju sredstava budžeta Republike Srbije za ostvarivanje
opšteg interesa u oblasti sporta. Sredstva dobijena iz budžeta
Republike Srbije za realizovanje programa kojima se ostvaruje
opšti interes u oblasti sporta moraju se vratiti davaocu
sredstava zajedno sa zateznom kamatom od momenta prijema,
ukoliko nosilac programa: netačno ili nepotpuno obavesti davaoca
sredstava o bitnim okolnostima vezanim za odobrenje i
realizovanje programa; svojim propustom ne izvrši program u
celini ili ga izvrši u nebitnom delu; upotrebi sredstva
nenamenski, u potpunosti ili delimično, ili se ne pridržava
propisanih ili ugovorenih mera koje su utvrđene radi osiguranja
realizacije programa; ne dostavi u predviđenim rokovima potrebne
izveštaje i dokaze, iako ga je davalac sredstava prethodno
upozorio na nepravilnosti i posledice; prestane da ispunjava
uslove koji su na osnovu ovog zakona potrebni za dobijanje
sredstava; spreči ili onemogući sprovođenje propisanih, odnosno
ugovorenih kontrolnih mera. Ministarstvo omladine i sporta može
zahtevati povraćaj dela datih sredstava ako je program samo
delimično realizovan ili je realizovan sa bitnim zakašnjenjem,
odgovornošću nosioca programa, osim ako su realizovanim
aktivnostima postignuti bitni efekti programa. Ministarstvo
omladine i sporta vrši po završetku odobrenog programa analizu
realizacije programa i postizanja planiranih efekata i u slučaju
da oceni da planirani efekti nisu postignuti u bitnom delu
propustom nosioca programa, zatražiće od nosioca programa da
utvrdi odgovornost lica koja su realizovala program. U
opredeljenju za ovakav način finansiranja programa i projekata u
oblasti sporta, posebno su uzeti u obzir i kriterijumi Saveta
Evrope za finansiranje programa nevladinih organizacija iz
javnih prihoda i okolnost da takav režim važi za finansiranje
programa nevladinih organizacija u drugim oblastima. Troškovi
programa kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta i
kojima se zadovoljavaju potrebe i interesi građana u oblasti
sporta moraju se odnositi, po pravilu, najmanje 15% na
aktivnosti povezane sa sportom dece. Kako bi se iskorenila
dosadašnja negativna praksa finansiranja sa nivoa jedinica
lokalne samouprave prvenstveno samo jedne sportske organizacije
ili par njih iz iste grane sporta Zakon propisuje ograničenja da
se jednoj organizaciji u oblasti sporta ne može se odobriti više
od 20% sredstava od ukupne sume sredstava budžeta Republike
Srbije, autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave
predviđenih za finansiranje programa iz oblasti sporta. Takođe,
radi potpunog praćenja i ukupnog sagledavanja ulaganja u sport
Zakon propisuje da autonomna pokrajina i jedinica lokalne
samouprave, kao i organizacije u oblasti sporta čiji se programi
i projekti u oblasti sporta finansiraju iz javnih prihoda
Republike Srbije, autonomne pokrajine, jedinice lokalne
samouprave i od strane javnih preduzeća dostavljaju Ministarstvu
omladine i sporta izveštaji o odobrenim i realizovanim
programima i projektima kojima se zadovoljavaju potrebe i
interesi građana u oblasti sporta, pri čemu se na ovaj način
dobijeni podaci obrađuju i koriste kao jedinstveni informacioni
sistem. Pored toga, Zakonom se propisuje obaveza nadležnih
nacionalnih granskih sportskih saveza da vrše registraciju i
objavljivanje statuta u skladu sa zakonom i da Ministarstvu
omladine i sporta dostave overen prevod statuta nadležnog
međunarodnog sportskog saveza, uključujući i sve izmene i dopune
statuta, kao i da objave godišnji finansijski izveštaj i
revizorski izveštaj.
36.
Želeći da podstakne privatna ulaganja u ostvarivanje opšteg
interesa u oblasti sporta i zadovoljavanje potreba i interesa
građana u oblasti sporta, Zakonom je propisano da novčana
sredstva koja su pravna lica donirala ili na drugi način
poklonila sportskom udruženju u sportovima za koje je to
utvrđeno odlukom ministra smatraju se, uz saglasnost ministra i
ministra nadležnog za poslove finansija, troškom koji
predstavlja poresku olakšicu, u skladu sa zakonom kojim je
uređen porez na dobit pravnih lica. Sredstva ostvarena od
poreskih olakšica mogu se koristiti isključivo za sportsku
infrastrukturu, unapređenje stručnog rada i rad sa perspektivnim
sportistima, s tim da korisnik poreskih olakšica mora obezbediti
najmanje 50% vlastitih sredstava. Ministar nadležan za poslove
finansija bliže uređuje namenu i način kontrole utrošaka
sredstava dobijanih po osnovu poreske olakšice.
37.
Odredbe Zakona i podzakonskih akata donetih na osnovu Zakona
koje se odnose na uslove, kriterijume i način odobrenja programa
i projekata, odnosno finansiranje delatnosti kojima se ostvaruje
opšti interes u oblasti sporta, zaključenje ugovora, podnošenje
izveštaja, kontrolu realizacije i obavezu vraćanja dobijenih
sredstava, shodno se primenjuju i na programe, odnosno
delatnosti kojima se zadovoljavaju potrebe građana u oblasti
sporta u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, preko svojih
organa, uređuje bliže uslove, kriterijume i način i postupak
dodele sredstava iz budžeta pokrajine odnosno jedinice lokalne
samouprave, odnosno odobrenje programa za zadovoljavanje potreba
građana u oblasti sporta na teritoriji pokrajine odnosno
jedinice lokalne samouprave i način javnog objavljivanja
podataka o predloženim programima za finansiranje, odobrenim
programima i realizaciji odobrenih programa. Ugovor o odobrenju
programa, odnosno projekta kojim se zadovoljavaju potrebe i
interesi građana u pokrajini odnosno jedinici lokalne samouprave
koji je zaključen suprotno Zakonu ili bez postojanja propisanog
akta ništav je.
38.
Rešenja koja se u Zakonu propisuju, a koja se oslanjaju na
Strategiju razvoja sporta u Republici Srbiji za period 2014 –
2018. godine, trebaju da otklone sve prepreke na putu potpunog
zaokruženja i definisanja školskog i univerzitetskog sporta.
Suštinska je novina da se škola, odnosno univerzitet stavlja u
centar svih aktivnosti na razvoju školskog sporta, uz
potenciranje na obuhvatu bavljenja đaka i studenata školskim i
univerzitetskim sportom. To ne negira značaj školskih i
univerzitetskih sportskih takmičenja, ali ih i ne stavlja u prvi
plan. Organizovano vannastavno bavljenje sportskim aktivnostima
učenika i studenata sprovodi se kroz školske, odnosno studentske
sportske sekcije, koje organizuju škole i visokoškolske
ustanove. Izuzetno, ukoliko škola, odnosno visokoškolska
ustanova nema uslova za organizovanje samostalne sportske
sekcije, organizacija sportske sekcije može se realizovati kroz
saradnju škole, odnosno visokoškolske ustanove sa organizacijom
u oblasti sporta. Škole, visokoškolske ustanove, nastavnici,
učenici i studenti mogu osnivati i odgovarajuća školska, odnosno
studentska sportska udruženja Za bavljenje dece, odnosno
studenata sportskim aktivnostima u okviru školskih, odnosno
studentskih sportskih sekcija ne može se naplaćivati novčana
naknada. Organizovane nastavne i vannastavne sportske aktivnosti
imaju prioritet u pogledu korišćenja školskih sportskih sala i
terena u odnosu na aktivnosti lica izvan škole. Učenici i
studenti ne mogu biti uključeni u vannastavne sportske
aktivnosti i sportska takmičenja ako nije prethodno utvrđena
njihova zdravstvena sposobnost za bavljenje školskim odnosno
univerzitetskim sportom. Utvrđivanje zdravstvene sposobnosti
učenika uzrasta od šest do 14 godina života vrši izabrani lekar
pedijatar nadležne zdravstvene ustanove tokom obaveznog
sistematskog pregleda u skladu sa zakonom, odnosno lekar
specijalista sportske medicine ili pedijatrije nadležne
zdravstvene ustanove kada se utvrđivanje zdravstvene sposobnosti
vrši izvan sistematskog pregleda. Utvrđivanje zdravstvene
sposobnosti vrši se u skladu sa zakonom kojim su uređeni
sistematski pregledi školske dece i odredbama Zakona kojim su
uređeni zdravstveni pregledi sportista takmičara. Troškovi
utvrđivanja zdravstvene sposobnosti učenika obuhvaćeni su
obaveznim zdravstvenim osiguranjem, u skladu sa zakonom, kada se
utvrđivanje zdravstvene sposobnosti vrši u zdravstvenoj
ustanovi. Vrhunski sportisti imaju pravo na posebne uslove pri
upisu na studije na visokoškolskim ustanovama i na posebne
uslove studiranja (organizovanje ispita i teorijske i praktične
nastave preko konsultativnog i mentorskog rada u terminima koji
su prilagođeni potrebama vrhunskih sportista), u skladu sa
opštim aktima visokoškolske ustanove. Visokoškolske ustanove
obezbeđuju i uslove za bavljenje studenata sportskim
aktivnostima u skladu sa zakonom i opštim aktima visokoškolske
ustanove.
39.
Javni sportski objekti se definišu kao objekti javne namene, u
skladu sa zakonom. Time se omogućava da javni sportski objekti
mogu biti u svim oblicima svojine, za razliku od sada važećeg
rešenja koje je predviđalo da su javni sportski objekti sportski
objekti u državnoj svojini. Dakle, prema Zakonu za status javnog
sportskog objekta je bitna namena, a ne oblik svojine. Zakonom
se propisuje da način i uslove korišćenja od strane korisnika
javnih sportskih objekata i uslove obavljanja sportskih
aktivnosti i delatnosti u javnim sportskim objektima utvrđuje
Ministar. Ispunjenost uslova utvrđuje sportski inspektor u
postupku redovnog inspekcijskog nadzora. Javni sportski objekti
se projektuju i grade u skladu sa zakonom, vodeći računa da mogu
da se koriste za više sportskih grana, za različite nivoe
upotrebe od strane građana, uz maksimalnu vremensku dostupnost i
uz prethodnu saglasnost Ministra datu na osnovu pribavljenog
mišljenja od Zavoda za sport i medicinu sporta Republike Srbije.
40.
U slučaju otuđenja sportskog objekta koji je u privatnoj
svojini, pravo preče kupovine ima jedinica lokalne samouprave na
čijoj teritoriji se sportski objekat nalazi, a supsidijarno
autonomna pokrajina i Republika Srbija. Na ostvarivanje prava
preče kupovine sportskog objekta primenjuju se odredbe zakona
kojim je uređen promet nepokretnosti.
41.
Promena namene sportskog objekta ili njegovog dela namenjenog
obavljanju sportskih aktivnosti, može se odobriti ukoliko su
ispunjeni sledeći uslovi: 1) da je na odgovarajući način u
drugom sportskom objektu koji će biti izgrađen umesto postojećeg
objekti na teritoriji iste jedinice lokalne samouprave i koji
je, po pravilu, za jednu kategoriju viši od postojećeg objekta u
potpunosti obezbeđeno adekvatno obavljanje sportskih aktivnosti
za koje je bio izgrađen sportski objekat kome se menja namena;
2) da više ne postoji potreba za konkretnim sportskim objektom;
3) da je promena namene u javnom interesu u bitno većoj meri
nego što je održavanje namene objekta. Prethodna saglasnost o
ispunjenosti navedenih uslova pribavlja se od Ministarstva
omladine i sporta. Navedenim rešenjima usvojen je fleksibilniji
model odobravanja promene namene sportskog objekta, koji bi
trebao da omogući podizanje nivoa i kvaliteta sportskih objekata
u skladu sa potrebama organizacija u oblasti sporta.
42.
Ustanovljava se vođenje Jedinstvene evidencije svih organizacija
u oblasti sporta. Ministarstvo omladine i sporta vodi
Jedinstvenu evidenciju udruženja, organizacija i preduzetnika u
oblasti sporta. Registarski organ koji vodi Registar ustanova u
oblasti sporta dostavlja Ministarstvu primerak rešenja o upisu u
taj registar u roku od tri dana od dana donošenja rešenja radi
upisa podataka u Jedinstvenu evidenciju. Ministarstvo obaveštava
sportsko udruženje, organizaciju i preduzetnika u oblasti sporta
o broju pod kojim je sportsko udruženje upisano u Jedinstvenu
evidenciju (broj jedinstvene evidencije), a ujedno obezbeđuje
javnu dostupnost podataka iz Jedinstvene evidencije - preko
interneta. Agencija za privredne registre dostavlja Ministarstvu
bez odlaganja sve registrovane podatke o pravnim licima i
preduzetnicima u oblasti sporta putem web servisa radi upisa u
Jedinstvenu evidenciju.
43.
Savezi i organizacije u oblasti sporta veoma često se javljaju
kao kandidati za organizovanje raznih međunarodnih takmičenja i
manifestacija na teritoriji Republike Srbije. Ta njihova
aktivnost povlači za sobom niz pitanja iz nadležnosti Republike
Srbije, vezanih ne samo za obezbeđenje finansijskih sredstava
nego i za ostvarivanje međunarodnih odnosa, osiguranje
bezbednosti učesnika, prelaske granica, kontrolu prometa robe,
položaj stranaca i stranih pravnih lica i drugo. Anarhija u
konkurisanju raznih sportskih organizacija i saveza za dobijanje
organizacije međunarodnih sportskih takmičenja i složeni
problemi koji nastaju nakon dobijanja kandidature, zahtevaju da
se uvede red u toj oblasti. Zakonskim rešenjima se uvodi red u
proces kandidovanja za dobijanje velikih sportskih takmičenja
koja bi se održala na teritoriji Republike Srbije. U
koncipiranju utvrđenih rešenja pošlo se od iskustava koja su
stečena u primeni važećeg Zakona o sportu, tako da su posebno
uslovi za kandidovanje preciznije regulisani.
44.
S ciljem izjednačavanja pravnog položaja sportskih udruženja i
drugih udruženja, propisuje se da sportsko udruženje može radi
pribavljanja sredstava potrebnih za ostvarivanje svojih
sportskih ciljeva neposredno da obavlja i privrednu i drugu
delatnost kojom se stiče dobit u skladu sa zakonom kojim se
uređuje klasifikacija delatnosti, pod uslovima utvrđenim
Zakonom. U skladu sa „Osnovnim principima statusa nevladinih
organizacija u Evropi” Saveta Evrope, sportsko udruženje može
osnovati privredno društvo ili drugo pravno lice, u skladu sa
zakonom kojim se uređuju privredna društva pod uslovom da
celokupnu ostvarenu neto dobit tog osnovanog privrednog društva
sportsko udruženje-osnivač koristi za ostvarenje svojih
sportskih ciljeva utvrđenih statutom. Zakon uvodi mogućnost da
sportsko udruženje može i neposredno da obavlja privrednu
delatnost pod sledećim uslovima: da je privredna delatnost u
vezi sa statutarnim ciljevima tog sportskog udruženja; da je
privredna delatnost predviđena statutom; da je privredna
delatnost manjeg obima, odnosno da se obavlja u obimu potrebnom
za ostvarivanje ciljeva sportskog udruženja; da je privredna
delatnost upisana u Registar. Sportsko udruženje može da otpočne
sa neposrednim obavljanjem privredne delatnosti tek nakon upisa
u Registar. Sportsko udruženje nema, međutim, pravo da ostvarenu
dobit od privredne ili druge delatnosti raspodeljuje svojim
osnivačima, članovima, članovima organa sportskog udruženja,
direktorima, zaposlenima ili sa njima povezanim licima. Pod
povezanim licima smatraju se lica koja su kao takva utvrđena
zakonom kojim se uređuju privredna društva.
45.
U Zakonu se posebno utvrđuje obaveza svih organizacija u oblasti
sporta i lica koja obavljaju stručno vaspitni rad sa decom u tim
organizacijama, kao i svih članova i zaposlenih tih
organizacija, da promovišu jednakost među svom decom i aktivno
se suprotstavljaju svim vrstama zloupotreba, zlostavljanja,
diskriminacije i nasilja, te kako bi se to obezbedilo propisano
je da bliže uslove o načinima prepoznavanja oblika
zlostavljanja, zloupotrebe, diskriminacije i nasilja od strane
zaposlenih i članova u organizaciji u oblasti sporta, sporazumno
donose Ministar i ministar nadležan za unutrašnje poslove.
Takođe, Zakon uvodi definiciju predškolskog sporta.
46.
Zakon poklanja posebnu pažnju propisivanju obaveza
organizatorima sportskih priredbi. Organizator je, tako, dužan
da osigura nesmetano i bezbedno održavanje sportske priredbe. On
je dužan da preduzme kako mere koje omogućavaju predupređenje
rizika nastanka štete za učesnike, gledaoce i treća lica
(upozorenja, isticanje zabrana, davanje obaveštenja i uputstava
i sl.), tako i mere kojima se na povećane rizike utiče
(bezbednost sportskog objekta, ispravnost i adekvatnost
instalirane i druge opreme, obezbeđenje hitne medicinske pomoći,
odvijanje manifestacije u skladu sa propozicijama i dr.). S
obzirom da je nasilje gledalaca česta pojava na našim sportskim
borilištima, a da je donet poseban Zakon o sprečavanju nasilja i
nedoličnog ponašanja gledalaca na sportskim priredbama, Zakon
uopšteno utvrđuje obavezu za organizatora da je dužan da
preduzme potrebne bezbednosne mere za sprečavanje nasilja i
nedoličnog ponašanja na sportskim priredbama, u skladu sa
zakonom i sportskim pravilima. Kako bi nadležni državni organi
mogli blagovremeno da reaguju, Zakon propisuje i obavezu za
organizatora da prijavi održavanje priredbe u skladu sa
propisima kojima se uređuje javno okupljanje građana. Takođe,
nadležni nacionalni granski sportski savez dužan da pokrene
disciplinski postupak i primeni disciplinske mere utvrđene
sportskim pravilima protiv svojih članova (neposrednih i
posrednih) koji kao organizatori ne preduzmu propisane mere za
organizaciju sportske priredbe. Organizator sportske priredbe,
odnosno službeno lice nadležnog nacionalnog sportskog saveza
dužno je i da ne dozvoli početak sportske priredbe, odnosno da
je prekine trajno ili privremeno ako nisu ispunjeni propisani
uslovi.
47.
Zastava i grb Republike Srbije mogu da se koriste samo na
sportskoj opremi nacionalnih sportskih reprezentacija, sportskih
organizacija i sportista nadležnih nacionalnih granskih
sportskih saveza, Olimpijskog komiteta Srbije, Paraolimpiskog
komiteta Srbije i Sportskog saveza Srbije. Nacionalna sportska
reprezentacija nadležnog nacionalnog sportskog saveza prilikom
učešća na međunarodnom sportskom takmičenju upotrebljava grb,
zastavu i himnu Republike Srbije u skladu sa zakonom kojim je
uređena upotreba zastave, grba i himne Republike Srbije.
Ministar propisuje jedinstveni vizuelni identitet nacionalnih
sportskih reprezentacija na međunarodnim sportskim takmičenjima.
Ovakvim rešenjima, koja do sada nisu postojala, omogućiće se
jedinstveni vizualni identitet svih reprezentativnih selekcija,
kako je to inače uobičajeno u međunarodnom sportu.
48.
Zakon utvrđuje sistem obaveznog licenciranja sportskih
organizacija, u vidu dozvola za sezonu, koje učestvuju na
nacionalnim ligaškim sportskim takmičenjima i profesionalnim
sportskim takmičenjima, za razliku od postojećeg fakultativnog
sistema. Sportska sezona traje jednu takmičarsku sezonu, ako
sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza nije
drukčije određeno. Dozvolu za sezonu može dobiti samo sportska
organizacija koja ispunjava propisane uslove za bavljenje
sportskim aktivnostima i sportskim delatnostima i posebne uslove
za izdavanje dozvole za sezonu utvrđene od strane nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza. Nadležni nacionalni
granski sportski savez utvrđuje najmanje sledeće grupe
kriterijuma, odnosno uslova za davanje dozvole, u skladu sa
zakonom: sportski; infrastrukturni; personalni i
administrativni, odnosno organizacioni; pravni; finansijski.
Nadležni nacionalni granski sportski savez utvrđuje ispunjenost
propisanih uslova iz pre početka takmičarske sezone i izdaje
dozvolu. Finansijski uslovi obuhvataju i reviziju finansijskih
izveštaja sportske organizacije i uslove koji se odnose na
finansijski fer plej. Sportska organizacija-organizator
nacionalnog, odnosno profesionalnog takmičenja i nadležni
nacionalni granski sportski savez dužni su da imaju zaposleno
ili angažovano lice sa odgovarajućim sportskim zvanjem koje
koordinira obavljanje poslova koji se odnose na bezbednost
učesnika sportskih takmičenja čiji je organizator, kao i lice sa
zvanjem sportskog menadžera za operativne, odnosno izvršne
poslove.
49.
Kako bi se u narednom periodu oblast sporta unapredila i kako bi
se koordinirano stvorili uslovi za dugoročno planiranje i
donošenje programa razvoja sporta, Zakon, s jedne strane,
propisuje da Nacionalnu strategiju razvoja sporta Vlada donosi
za period od deset godina i da pokrajine i jedinice lokalne
samouprave imaju obavezu donošenja programa razvoja sporta na
svojim teritorijama, a sa druge strane, propisuje obavezu
nadležnih nacionalnih granskih sportskih saveza da donesu
programe razvoja svojih grana sporta.
50.
Kako bi se u svemu podigli stručni kapaciteti nacionalnih
granskih sportskih saveza, teritorijalnih sportskih saveza,
profesionalnih klubova i sportskih organizacija koje se takmiče
u nacionalnim sportskim ligama Zakon propisuje obavezu da ove
organizacije u oblasti sporta moraju da imaju zaposlenog ili
angažovanog sportskog stručnjaka ili stručnjaka u sportu sa
položenim sportskim stručnim ispitom, koji se polaže pred
komisijom koju čine istaknuti stručnjaci iz oblasti sporta, a
čiji program, sadržaj, način i troškove polaganja, kao i ostala
pitanja, uređuje Ministar.
51.
Kako nema dugoročnog planiranja razvoja sporta niti mogućnosti
donošenja kvalitetnih odluka bez posedovanja relevantnih
podataka, Zakon propisuje da se vode sledeće nacionalne
evidencije: 1) kategorisanih i drugih sportista takmičara; 2)
preduzetnika u sportu; 3) organizacija u oblasti sporta; 4)
sportskih stručnjaka i stručnjaka u sportu; 5) realizatora
programa kojima se ostvaruje opšti interes u oblasti sporta; 6)
sportskih objekata; 7) velikih međunarodnih sportskih priredaba
u Republici Srbiji; 8) rezultati sportista Republike Srbije na
velikim međunarodnim sportskim takmičenjima i nacionalnim
sportskim takmičenjima; 9) fizičkih sportskih povreda i načina
njihovog lečenja vrhunskih sportista i sportista nacionalnih
sportskih reprezentacija. Sadržaj i način vođenja evidencija i
sadržaj i obrazac prijava za upis u nacionalne evidencije
utvrđuje ministar nadležan za sport. Nacionalne evidencije se
vode kao Nacionalni sportski informaciono–dokumentacioni sistem,
koji se obrađuje u obliku kompjuterske baze podataka, čiji su
podaci javno dostupni preko interneta. Organizacije i pojedinci
u oblasti sporta, dužni su da podnesu prijavu za upis u
nacionalne evidencije, najkasnije do kraja februara tekuće
godine za prethodnu godinu. Svaka promena podataka koji se vode
u nacionalnoj evidenciji takođe mora da se prijavi u roku od 30
dana od nastanka promene. Organizacija koja se ne upiše u
nacionalnu evidenciju u skladu sa zakonom ne može biti nosilac
programa koji se finansira iz budžeta javnih vlasti.
52.
Precizirana su ovlašćenja sportskog inspektora koja ima prilikom
vršenja inspekcijskog nadzora u vezi preduzimanja mera na
sprovođenju Zakona i pratećih podzakonskih akata, kao i
sportskih pravila. Odredbe ovog dela Zakona su suštinski
promenjene u odnosu na rešenja iz važećeg Zakona o sportu.
Nadležnosti u pogledu inspekcijskog nadzoru su Zakonom podeljene
između Ministarstva omladine i sporta, nadležnog organa
autonomne pokrajine i nadležnog organa jedinice lokalne
samouprave. Na teritoriji autonomne pokrajine, inspekcijski
nadzor nad radom pokrajinskih i teritorijalnih sportskih saveza
vrši nadležni organ autonomne pokrajine, preko pokrajinskih
sportskih inspektora, kao povereni posao. Na teritoriji jedinice
lokalne samouprave, inspekcijski nadzor, osim za nacionalne
sportske saveze, teritorijalne sporske saveze i sportske
organizacije koje se takmiče u profesionalnim sportskim ligama,
vrši nadležni organ jedinice lokalne samouprave, preko gradskog,
odnosno opštinskog sportskog inspektora, kao povereni posao.
Sportski inspektor može biti lice koje ima stečeno visoko
obrazovanje iz naučne oblasti pravne nauke ili iz oblasti sporta
i fizičke kulture na studijama drugog stepena (diplomske
akademske studije – master, specijalističke akademske studije,
specijalističke strukovne studije), odnosno na osnovnim
studijama u trajanju od najmanje četiri godine, koje ima
najmanje pet godina radnog iskustva u struci, položen državni
stručni ispit i koji ispunjava druge uslove propisane za rad u
organima državne uprave. Sportski inspektori su samostalni u
radu u granicama ovlašćenja utvrđenih zakonom. Sportski
inspektor ne može da obavlja privredne ili druge delatnosti i
poslove za sebe ili drugog poslodavca u oblasti sporta,
učestvuje u radu organa i radnih tela organizacija koje podležu
inspekcijskom nadzoru u skladu sa ovim zakonom, kao ni da
obavlja druge službe, poslove i postupke koji su u suprotnosti
sa položajem i radom sportskog inspektora i štete njegovoj
nepristrasnosti i objektivnosti u vršenju posla. Sporski
inspektor sprovodi postupak inspekcijskog nadzora i u postupku
vršenja inspekcijskog nadzora ima ovlašćenja i obaveze u skladu
sa Zakonom i zakonom kojim je uređen inspekcijski nadzor.
Ministarstvo omladine i sporta je dužno da sistemski i
kontinuirano planira i sprovodi obuku i druge oblike stručnog
usavršavanja sportskih inspektora.
53.
Zakon propisuje prekršajnu odgovornost organizacija i pojedinaca
u oblasti sporta različite težine i visine zaprećene kazne u
slučaju kršenja Zakona.
54.
U okviru prelaznih i završnih odredaba Zakona regulisana su
različita pitanja vezana za proces usaglašavanja rada
organizacija u oblasti sporta sa odredbama Zakona od kojih su
posebno značajne one koje proističu iz opredeljenja da se proces
privatizacije društvenog i državnog kapitala, odnosno imovine u
sportu uredi posebnim zakonom, a u cilju zaštite te imovine,
odnosno kapitala i odredbe kojima se omogućava nesmetano
funkcionisanje oblasti sporta u situacijama kada je za primenu
Zakona potreban određen vremenski rok za sticanje uslova za
adekvatnu primenu Zakona.
2.
Da li su razmatrane mogućnosti za rešavanje problema bez donošenja
akta?
Razmatrane su alternativne mogućnosti rešavanja problema kroz
usvajanje izmena i dopuna Zakona o sportu, ali je broj potrebnih
izmena i dopuna toliki da je, saglasno propisima i važećim pravilima
za izradu zakona, potrebno doneti novi Zakon o sporu.
2.
Zašto je donošenje akta najbolji način za rešavanje problema?
Probleme koji postoje u praksi u oblasti sporta nije moguće razrešiti
bez donošenja novog Zakona o sportu. Loše ekonomsko, a u nekim
delovima i organizaciono, stanje u brojnim organizacijama u oblasti
sporta, kao i izuzetno veliko izbegavanje primene važećih zakonskih
rešenja usled nedostatka adekvatnih mehanizama prevencije, kontrole i
sankcionisanja zahteva da se hitno preduzmu adekvatne zakonske mere
kako bi se sistem u oblasti sporta u Republici Srbiji, s jedne strane,
zaštitio od daljeg propadanja, a, s druge strane, unapredio.
2.
Na koga i kako će najverovatnije uticati rešenja u zakonu?
Rešenja u Zakonu će uticati na sve subjekte u sportu (organizacije i
pojedinci u oblasti sporta) i sve nosioce javnih vlasti. U članu 7.
precizirano je da se prava i obaveze utvrđene Zakonom podjednako
odnose na sve organizacije u oblasti sporta koje imaju svoje sedište
na teritoriji Republike Srbije i na svako obavljanje sportske
aktivnosti i delatnosti na teritoriji Republike Srbije, osim kada se
na osnovu odredbi samog Zakona pojedine obaveze odnose na tačno
određene organizacije (npr. nacionalne sportske saveze).
Način na koji će predložena rešenja uticati na subjekte u sportu je
sledeći.
1.
Biće ustanovljen jasan i transparentan sistem finansiranja
programa i projekata organizacija u oblasti sporta iz budžeta
svih nivoa javnih vlasti, čime će se prvenstveno otkloniti
problemi koje imaju sportske organizacije u jedinicama lokalne
samouprave u pogledu dostupnosti javnih sredstava.
2.
Omogućiće se da jedinice lokalne samouprave postanu osnivači i
vlasnici sportskih klubova koje sada skoro u celosti
finansiraju, a koji su organizovani kao sportska udruženja. To
će se obezbediti putem dobrovoljnog preoblikovanja sportskog
udruženja u sportsko privredno društvo i prenošenja osnivačkih i
svojinskih prava na jedinicu lokalne samouprave (uz njenu
saglasnost).
3.
Učesnici u sistemu sporta će u vezi obavljanja sportskih
aktivnosti i sportskih delatnosti međusobno zaključivati tačno
definisane, pisane i overene ugovore, u skladu sa
uporedno-pravnim rešenjima.
4.
Prava profesionalnih sportista iz radnog odnosa će biti
obezbeđena i zaštićena.
5.
Arbitražno rešavanje sporova u sportu će biti dostupnije
učesnicima u sistemu sporta, a njihova prava u tom postupku
zaštićena.
6.
Zaštita prava maloletnih sportista je ispred, odnosno ima
prednost u odnosu na svaki pojedinačni interes drugih učesnika u
sistemu sporta.
7.
Organizacijama u oblasti sporta će biti obezbeđeni poreski
podsticaji, koji odgovaraju prirodi sporta, uz strogu kontrolu
ostvarivanja propisanih ciljeva takvih podsticaja. S druge
strane, ti podsticaji treba da unaprede ukupnu naplatu poreskih
obaveza od učesnika u sistemu sporta i destimulišu različite
oblike izbegavanja plaćanja poreskih obaveza i obaveza iz
socijalnog osiguranja sportista i sportskih stručnjaka.
8.
Zaštitiće se namena sportskih objekata i obezbediće se pravo
preče kupovine za jedinice lokalne samouprave, autonomne
pokrajine i Republiku Srbiju nad objektima u privatnoj svojini.
9.
Ustanoviće se jasna piramidalna struktura organizovanosti
sporta. Međusobni odnos nadležnog nacionalnog sportskog saveza i
svih učesnika u sistemu sporta iz odgovarajuće grane saveza biće
uređen na jasan način, uz preciziranje svih međusobnih prava i
obaveza, zaštitu od zloupotreba i osiguranje uloge nadležnog
nacionalnog granskog sportskog saveza da reprezentuje nacionalni
sport i vodi nacionalna sportska takmičenja.
10.
Sprečiće se da se iza neprofitnih sportskih udruženja kriju
organizacije i pojedinci koji u stvari isključivo obavljaju
sportske delatnosti i putem istih stiču profiti.
11.
Privatizacija društvenog i državnog kapitala, odnosno imovine u
organizacijama u oblasti sporta urediće se posebnim zakonom čime
će se sveobuhvatno i uz prepoznavanje i uvažavanje svih
specifičnosti organizacija u oblasti sporta rešiti višegodišnji,
sad već decenijski prepoznat, a nerešen problem.
12.
Jasno će se razdvojiti šta je amaterski, a šta profesionalni
sport, šta su amaterska, a šta profesionalna sportska takmičenja
i koje uslove moraju da ispune one sportske organizacije koje
žele da učestvuju na najvišim nacionalnim sportskim
takmičenjima, posebno u profesionalnim sportskim ligama.
13.
Učesnici u sistemu sporta će podlegati češćoj i delotvornijoj
inspekcijskoj kontroli koja će obezbediti i preventivno
delovanje, kao i da svi učesnici u sistemu sporta poštuju svoje
zakonske obaveze, te da u slučaju nepoštovanja budu adekvatno
sankcionisani.
14.
Sportske organizacije i sportisti će se zaštiti od zloupotreba
tzv. prava trećih lica na igračima i nedefinisane uloge i prava
sportskih posrednika.
15.
Organizacijama u sistemu sporta se obezbeđuje puna sloboda i
autonomija u izboru pravnog oblika u kome će da se osnuju
(sportsko udruženje, sportsko privredno društvo, sportsko
društvo, sportski savez, sportska ustanova, sportska fondacija),
ali u zavisnosti od tog oblika biće potrebno i da ispune
odgovarajuće uslove da bi obavljale sportske aktivnosti i
sportske delatnosti.
Procena verovatnoće i veličine ispoljavanja efekta je pozitivna,
prvenstveno zbog unapređenja sistema sporta. Efekat će svakako biti
pozitivan jer će omogućiti našem sportu ostajanje u međunarodnom
sistemu sporta a povećaće obuhvat bavljenja građana sportom. Pozitivni
efekti bi posebno trebalo da se ispolje kroz uspostavljanje
racionalnog, efikasnog, transparentnog i održivog sistema finansiranja
organizacija u oblasti sporta. U tom pogledu su posebno važni ciljevi
koje bi Zakon trebalo da postigne: 1) svođenje nepravilnosti u
finansiranju programa organizacija u oblasti sporta iz javnih prihoda,
posebno u jedinicama lokalne samouprave, na minimum; 2) povećanje
organizacione strukture i finansijske odgovornosti učesnika u sistemu
sporta; 3) eliminisanje „crnihˮ tokova novca u sportu i povećanje
poreskih prihoda kroz uvažavanje specifičnosti i potreba sporta.
Što se tiče uticaja koje donošenje ovog zakona ima na indirektne
subjekte, oni bi trebalo da budu pozitivni. Postizanje ciljeva na
konsolidaciji finansijskog stanja organizacija u oblasti sporta
nesumnjivo će doprineti obezbeđenju interesa sponzora, donatora i
poverilaca tih organizacija.
2.
Kakve troškove će primena zakona izazvati građanima i privredi, a
naročito malim i srednjim preduzećima?
Primena Zakona neće izazvati značajnije troškove građanima i privredi,
a posebno malim i srednjim preduzećima. Šta više, primena Zakona bi
trebalo da smanji troškove građana u odnosu na bavljenje sportom,
posebno dece (npr. ograničenjem visine članarine, ograničenjem
troškova za plaćanje službenih lica na takmičenjima i dr.).
Primena zakona proizvodi određene troškove za organizacije i pojedince
u sistemu sporta, koji, međutim, nisu novi troškovi već postoje ne
samo od donošenja važećeg Zakona o sportu već i od Zakona o sportu iz
1996. godine. U te troškove spada, na primer, trošak organizacija koje
se bave stručnim osposobljavanjem u oblasti sporta. On se najmanjim
delom sastoji u administrativnoj taksi za sticanje odobrenja za
obavljanje poslova stručnog osposobljavanje jer se najveći deo odnosi
na trošak obezbeđenja ispunjenosti propisanih uslova (prostornih,
kadrovskih, oprema i dr.). Ti troškovi postoje još od 1996. godine jer
se još od tada traži dozvola Ministarstva omladine i sporta za
obavljanje poslova stručnog osposobljavanja. Kada se ima u vidu da
organizacije koje vrše stručno osposobljavanje naplaćuju od polaznika
naknadu, koju samostalno određuju, u ne malom iznosu, onda postaje
jasno da su troškovi neuporedivo manji od prihoda koji se ostvaruje.
Jedan od troškova koji imaju organizaciju u oblasti sporta vezan je za
angažovanje kvalifikovanih sportskih stručnjaka. Prema zakonu stručnim
radom u oblasti sporta mogu se baviti samo lica koja imaju
odgovarajuće više ili visoko obrazovanje u oblasti fizičkog vaspitanja
i sporta ili su osposobljeni za stručni rad u sportu u za skladu za
zakonom. Kada je u pitanju stručni rad sa decom, reč je o posebnoj
stručnoj osposobljenosti. Ni ovo nije novi trošak za organizacije u
oblasti sporta jer on postoji još od Zakona o sportu iz 1996. godine.
Problem je što nakon skoro dvadeset godina još nije obezbeđeno da se
stručnim radom u sportu bave samo kvalifikovani sportski stručnjaci
već se stručnim radom i dalje bave mnoga lica koja najviše što imaju
je „iskustvo“ u bavljenju sportom (bivši sportisti), a često ni to.
Kad je u pitanju rešenje koje se odnosi na stručni rad sa decom treba
konstatovati da je ono povoljnije za organizacije u oblasti sporta jer
će u buduće moći da angažuju ne samo sportske stručnjake koji su
„školovani“ već i one koji su „stručno osposobljeni“ za rad sa decom.
Troškovi stručnog osposobljavanja su nesumnjivo manji nego troškovi
školovanja sportskih stručnjaka. Takvo rešenje je u potpunosti
usklađeno sa kako realnim potrebama našeg sporta tako i pravilima
nadležnih međunarodnih sportskih saveza.
U troškove vezane za stručni rad u sportu spadaju i troškovi vezani za
obavljanje poslova posredovanja prilikom prelaska sportiste iz jedne u
drugu sportsku organizaciju, a pre sve ispunjenost uslova da
organizacija koja se bavi poslovima posredovanja mora imati angažovano
lice sa odgovarajućim sportskim zvanjem i dozvolu za rad izdatu od
strane nadležnog nacionalnog granskog sportskog saveza. Međutim, ni
ovde nije reč o novom trošku jer su ovi uslovi postoje i prema važećem
Zakonu o sportu (čl. 95. i 96), samo su preciznije formulisani. Ovi
uslovi postoje i prema sporskim pravilima najvećih međunarodnih
sportskih saveza. U određenoj meri može se čak reći i da su troškovi
manji jer se zakonom propisuje da dozvola za rad izdata organizaciji
za sportsko posredovanje od strane nadležnog međunarodnog sportskog
saveza smatra se važećom dozvolom za rad.
Na osnovu zakona će nastati troškovi za ona sportska udruženja koja
nisu poštovala čl 97. važećeg Zakona o sportu. Tim članom je propisano
da pravna i fizička lica koja ne učestvuju u sportskim takmičenjima i
kojima je pretežna delatnost sportsko osposobljavanje i sportsko
usavršavanje trećih lica, a ne članova (škole fudbala, škole tenisa,
kampovi i sl.) ili omogućavanje sportskog vežbanja (fitnes centri,
drugi sportski centri i sl.) mogu osnivati samo u obliku privrednog
društva, odnosno odgovarajućem obliku preduzetništva i ne mogu imati u
nazivu reč „klub“ ili reč „savez“. Kako važećim zakonom nisu
obezbeđeni mehanizmi za sprovođenje ove odredbe, pa ni prekršajne
sankcije za njeno nepoštovanje, značajan broj lica nije poštovao ovu
odredbu već se iza značajnog broja sportskih udruženja „kriju“ u
stvari organizacije za obavljanje sportske delatnosti. Zakonom se
propisuje da obavljanje navedenih sportskih delatnosti od strane
sportskog udruženja koje ne učestvuje u sportskim takmičenjima
predstavlja osnova za prestanak sportskog udruženja, a predviđena je i
odgovarajuća prekršajna sankcija. Takva rešenja će izazvati potrebu da
se jedan broj sportskih udruženja ugasi i da se umesto njih osnuju
privredna društva ili registruju odgovarajući oblici privatnog
preduzetništva za pružanje stručnih usluga u sportu. Ovi troškovi su
opravdani ne samo zato što proizilaze iz nepoštovanja postojećeg
zakonskog rešenja već i zato što se obavljanjem navedenih delatnosti
stiče ni mali prihod, na koji do sada nisu plaćani odgovarajući
porezi. Osim toga, ni korisnici stručnih usluga u sportu nisu imali
odgovarajuću zakonsku zaštitu, posebno imajući u vidu da se i oni
smatraju potrošačima u smislu Zakona o zaštiti potrošača.
Za jedan broj sportskih organizacija i nacionalnih sportskih saveza
nastaće na osnovu zakona novi trošak u vidu obaveznog osiguranja
vrhunskih sportskih stručnjaka i vrhunskih sportista koji nastupaju za
nacionalne sportske organizacije. od posledica nesrećnog slučaja za
vreme obavljanja sportskih aktivnosti. Kada je reč o obaveznom
osiguranju vrhunskih sportskih stručnjaka u pitanju je potpuno nov
trošak sa stanovišta zakonske obaveze. Međutim, u praksi i sada
značajan broj sportskih organizacija već osigurava angažovane sportske
stručnjake. Imajući u vidu da u Republici Srbiji samo nekoliko stotina
sportskih stručnjaka ispunjava uslove za sticanje statusa vrhunskog
sportskog stručnjaka i da je njihova delatnost veoma bliska
aktivnostima sportista koje treniraju, izjednačavanje položaja u
sportskoj organizaciji vrhunskih sportskih stručnjaka i vrhunskih
sportista je potpuno opravdana. Vrhunski sportski rezultat nije moguć
bez vrhunskih sportskih stručnjaka. U ostalom, odredba o obaveznom
osiguranju vrhunskih sportskih stručnjaka uneta je u zakon tek nakon
javne rasprave o Nacrtu zakona, upravo na osnovu zahteva organizacija
u oblasti sporta i sportskih stručnjaka. Nasuprot ovome, zakonsko
rešenje vezano za obavezno osiguranje sportista koji nastupaju za
nacionalnu sportsku reprezentaciju uslovljeno je potrebnom zaštite
interesa nacionalnog sporta da na velikim međunarodnim sportskim
takmičenjima nastupaju naši najbolji sportisti, nezavisno od toga da
li je njihov klub propustio da ih već osigura od posledica nesrećnog
slučaja. Najveći broj sportista će već biti pokriven obaveznim
osiguranjem u svom klubu, ali je u potpunosti opravdano da nacionalni
sportski savez snosi troškove osiguranja za one sportiste
reprezentativce koji nisu osigurani, imajući u vidu njihov sportski
doprinos.
Za sportske organizacije i nacionalne sportske saveza postoje i
određeni troškovi u vezi vođenja evidencija koje zakon propisuje kao
obavezne. Takva je na primer evidencija transfera, odnosno prelazaka
maloletnih sportista iz jedne u drugu sportsku organizaciju koju će
obavezno voditi svi nadležni nacionalni granski sportski savezi ili
knjiga članova koju obavezno vode sva sportska udruženja i savezi.
Troškovi vođenja knjige članova nisu novi članovi jer i prema važećem
Zakonu o sportu je obavezno vođenje knjige članova. Vođenje evidencije
transfera u određenoj grani sporta jeste sa stanovišta zakona nova
obaveza ali u praksi i sada najveći broj saveza već vodi takvu
evidenciju, pogotovu što je ona obavezna i prema sportskim pravilima
mnogih međunarodnih sportskih saveza.
Značajan trošak za učesnike u sistemu sporta vezan je za obavezne
zdravstvene preglede sportista takmičara i sportskih stručnjaka. Kada
su u pitanju sportisti takmičari nije u pitanju novi trošak, jer on
postoji još od Zakona o sportu iz 1996. godine. On je čak i značajno
smanjen zakonskim rešenjem da su troškovi utvrđivanja zdravstven
sposobnosti za maloletne sportiste uzrasta od 6 do 14 godina
obuhvaćeni obaveznim zdravstvenim osiguranjem u skladu sa zakonom.
Trošak koji će nastati u vezi obaveznih zdravstvenih pregleda
sportskih stručnjaka jeste nov, ali je u potpunosti opravdan sa
stanovišta zaštite zdravlja sportskih stručnjaka koji ravnopravno
učestvuju sa sportistima u sportskim pripremama i na sportskim
takmičenjima. Tokom javne rasprave su opšte podržana zakonska rešenja
o zdravstvenim pregledima sportista i sportskih stručnjaka.
Za organizacije u oblasti sporta nastaju troškovi vezani za
usklađivanje rada i opštih akata sa Zakonom, u roku od godinu dana od
dana stupanja na snagu Zakona. Određena zakonska rešenja će nesumnjivo
izazvati troškove vezane za izmene statuta sportskih udruženja i
saveza, što će zahtevati sazivanje skupština i kasniji upis promene
podataka u registru koji vodi Agencija za privredne registre. Međutim,
prelaznim odredbama Zakona je predviđeno da se za promenu podataka u
Agenciji za privredne registre koja proistekne iz potrebe
usaglašavanja statuta organizacija u oblasti sporta sa Zakonom, neće
plaćati naknada, ukoliko se izmene izvrše u zakonom ostavljenom roku
od godinu dana od usvajanja Zakona. Kada je u pitanju sazivanje
skupštine ni to ne bi u većini slučaja trebalo da predstavlja poseban
dodatni trošak jer i prema postojećim zakonskim rešenjem obavezno je
održavanje najmanje jedne sednice skupštine udruženja godišnje, tako
da se redovna sednisa skupštine može «iskoristiti» za usuvajanje
potrebnih izmena statuta. Bitnije je, međutim, da je većina izmena
vezana za unapređenje i olakšavanje rada sportskih udruženja, što bi
sve dugoročno trebalo da dovede do značajnijeg smanjenja troškova
poslovanja. Tako je, na primer, Zakonom propisano da zastupnika
sportskog udruženja više ne mora da bira skupština udruženja, što će
značajno smanjiti trošak rada udruženja jer u buduće neće biti
potrebno sazivanje skupštine kad zastupnik podnese ostavku ili mu
istekne mandat. Većina zakonskih izmena u vezi rada sportskih
udruženja i saveza proistekla je iz analize realnog stanja u kome se
nalaze naše sportske organizacije i savezi i na osnovu predloga koji
su dobijeni od strane upravo sportskih organizacija i saveza.
Kada su u pitanju državni organi i organizacije nadležne za
sprovođenje i praćenje primene Zakona, u Zakonu su sadržana sledeća
rešenja:
*
Ministarstvo omladine i sporta vrši nadzor nad primenom Zakona i
propisa donetih na osnovu Zakona i inspekcijski nadzor, preko
republičkih sportskih inspektora, n na nacionalnim sportskim
savezima, teritorijalnim sportskim savezima, sportskim
organizacijama koje se takmiče u profesionalnim sportskim ligama i
organizacijama za obavljanje stručnog osposobljavanje u sportu.
Ministarstvo omladine i sporta rešenjem utvrđuje i ispunjenost
uslova za obavljanje sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti
od strane organizacija i preduzetnika u oblasti sporta i izdaje
dozvole za rad organizacijama koje se bave stručnim
osposobljavanjem u oblasti sporta. Ministar omladine i sporta
donosi i sva podzakonska akta iz Zakona koja nisu u izričitoj
nadležnosti Vlade ili drugih ministarstava.
*
Nadzor nad namenskim i zakonitim korišćenjem budžetskih sredstava
kojima se u skladu sa Zakonom finansiraju programi kojima se
zadovoljava opšti interes i potrebe i interesi građana u Republici
Srbiji,autonomnoj pokrajini i jedinici lokalne samouprave vrši
nadležna budžetska inspekcija.
*
Na teritoriji autonomne pokrajine, inspekcijski nadzor nad radom
pokrajinskih i teritorijalnih sportskih saveza vrši nadležni roga
autonomne pokrajine, preko pokrajinskih sportskih inspektora.
*
Na teritoriji jedinice lokalne samouprave, inspekcijski nadzor,
osim onog koji vrše republički i pokrajinski sportski inspektori,
vrši nadležni organ jedinice lokalne samouprave, preko gradskog,
odnosno opštinskog sportskog inspektora.
*
Na teritoriji grada Beograda, inspekcijski nadzor, osim onog koji
vrše republički sportski inspektori, vrši nadležni organ grada
Beograda, preko gradskog sportskog inspektora.
*
Stručni nadzor nad obavljanjem stručno rada u sportu vrši Zavod za
sport i medicinu sporta Republike Srbije, a na teritoriji
autonomne pokrajine – Pokrajinski zavod za sport i medicinu
sporta.
*
Vlada uređuje uslove i postupak za dodelu nacionalnih sportskih
priznanja i novčanih nagrada za postignute sportske rezultate.
Vlada uređuje i utvrđuje i sportske objekte od nacionalnog
značaja.
*
Ministar nadležan za obrazovanje je nadležan za donošenje
podzakonskog akta kojim će se urediti bliži uslovi i pravila za
organizovanje školskog i univerzitetkog sporta, po pribavljenom
mišljenju ministra omladine i sporta.
*
Ministar nadležan za poslove zdrava i ministar omladine i sporta
sporazumno bliže uređuju način, vrste, obim i rokove u kojima se
sprovode zdravstveni pregledi sportista i sportskih stručnjaka.
*
Ministar nadležan za poslove odbrane, odnosno ministar nadležan za
unutrašnje poslove bliže uređuje rad i delatnost vojnih, odnosno
policijskih sportskih udruženja.
2.
Da li su pozitivne posledice donošenja zakona takve da opravdavaju
troškove koje će on stvoriti?
Za sprovođenje ovog zakona nije potrebno obezbediti dodatna sredstva
iz budžeta Republike Srbije, u odnosu na sredstva koja su već
obezbeđena za rad Ministarstva omladine i sporta i nacionalnih
sportskih saveza.
Troškovi koji će nastati za učesnike u sistemu sporta donošenjem
zakona su neuporedivo manji u odnosu na koristi i unapređenja u
njihovom radu koja bi trebala da donese primena Zakona. Izložena u
tački 1. analiza problema koje Zakon treba da reši ukazuje na velike
ne samo finansijske probleme koji postoje u sistemu našeg, pogotovu,
klupskog sporta. Ti problemi moraju hitno da se rešavaju, inače
budućnost srpskog sporta može biti dovedena u pitanje. I to ne samo
vrhunskog nego i onog masovnog. Troškovi koji nastaju na osnovu Zakona
su isključivo u funkciji sređivanja stanja u našem sportu, unapređenja
organizacije i rada organizacija i pojedinaca u sistemu sporta i
prilagođavanja našeg spora savremenim svetskim iskustvima i rešenjima
u sistemu međunarodnog sporta.
Kao posebno pozitivne posledice donošenja zakona mogle bi se
izdvojiti:
*
Obezbeđenje slobodnog bavljenja sportskim aktivnostima i jednake
dostupnosti tih aktivnosti svim građanima bez ikakve
diskriminacije. Tome doprinose, na primer, odredbe Zakona koje se
odnose na članarine.
*
Unapređenje zaštite zdravlja sportista takmičara, posebno
maloletnih kroz omogućavanje besplatnih lekarskih pregleda,
odnosno pokrivanje troškova zdravstvenih pregleda iz sredstava
obaveznost zdravstvenog osiguranja. Vrhunski sportisti se dodatno
štite i obaveznim osiguranjem od posledica nesrećnih slučajeva pri
obavljanju sportskih aktivnosti. Imajući u vidu da su troškovi
lečenja sportista od povreda nastalih na treninzima i takmičenjima
veoma visoki i često dugotrajni, svaka preventivna aktivnost
nesumnjivo dugoročno koristi svim učesnicima u sistemu sporta, bez
obzira na mogući „početni“ trošak. Na primer, trošak od par
stotina dinara za zdravstveni pregled lica koje su uključuje u
organizovanu sportsku aktivnost u okviru nekog kluba je
neuporedivo manji od „troška“ koji nastaje povredama ili
oštećenjem zdravlja (čak i smrti) lica koje su upusti u određenu
sportsku aktivnost a da ne poseduje odgovarajuće zdravstvene
sposobnosti ili ima određene zdravstvene probleme. Ovome treba
dodati i da će zakonsko rešenje po kome se zdravstveni pregledi
mogu obavljati ne samo u zdravstvenim ustanovama nego i u drugim
oblicima zdravstvene službe i zavodima za sport i medicinu sporta
smanjiti troškove zdravstvenih pregleda kroz povećanje
konkurentnosti.
*
Bavljenje sportskim aktivnostima pored pozitivnog uticaja na
organizam i razvoj lica koje se bavi sportom, sadrži i određen
rizi po zdravlje i razvoj učesnika. Zbog toga, Zakon i propisuje
da stručni rad u sportu, odnosno vođenje i organizovanje sportskih
aktivnosti i pružanje stručnih usluga u sportu može da obavlja
samo kvalifikovani ili stručno osposobljeni kadar. Da bi se to
omogućilo, zakonom se propisuje da se poslovima stručnog
osposobljavanja mogu baviti samo odgovarajuće akreditovane
visokoškolske ustanove i organizacije u oblasti sporta koje
ispunjavaju Zakonom propisane uslove. Troškovi koji nastaju u tom
procesu su zanemarljivi sa stanovišta unapređenja sistema sporta i
zaštitu učesnika u tom sistemu.
*
Imajući u vidu da su sredstva koja se obezbeđuju u budžetima svih
nosilaca javne vlasti nedovoljna za zadovoljavanje svih potreba u
oblasti sporta od opšteg interesa, kao i da su to sredstva
poreskih obveznika koja se moraju namenski i odgovorno koristiti,
Zakon predviđa sistem programskog finansiranja ostvarivanja opšteg
interesa u oblasti sporta i zadovoljavanja potreba i interesa
građana u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Programi se odobravaju na osnovu jasno utvrđenih uslova i
kriterijuma, u transparentnoj proceduri, a doneto rešenje o
odobravanju programa podleže sudskoj kontroli. To je inače
standard koji se primenjuje u uporednom pravu, odnosno u zemljama
sa razvijenim sportom. Da bi organizacije u oblasti sporta mogle
da odgovore zahtevima programskog finansiranja one moraju i da
budu organizovane na određen način i da posluju po određenim
principima. Znatan broj zakonskih normi se usmeren na osiguranje
odgovarajuće organizacije i odgovarajućeg poslovanja organizacija
u oblasti sporta, kako bi mogle da sopstvenim radom obezbede
izvore finansiranja, s jedne strane, a da, s druge strane,
korišćenje tih izvora bude transparentno i namenski. Finansijsko
stanje u kojem se nalaze naši klubovi, pa i savezi, zahteva takve
zakonske mere. Primena pojedinih mera može privremeno stvoriti
manje troškove vezane za prilagođavanje rada i opštih akata
propisanim zahtevima, ali ti troškovi su opravdani sa stanovišta
postavljenog cilja. U te mere spada, na primer, zakonsko rešenje
da je skupština sportskog udruženja nadležni organ za usvajanje
finansijskih i prihvatanje revizorskih izveštaja, kao i za
usvajanje izveštaja o realizaciji programa koji se finansiraju iz
javnih prihoda.
*
Zakon sadrži jasne odredbe o jednom do sada spornom izvoru prihoda
sportskih organizacija – naknada za razvoj, odnosno obuku
sportiste kada on pređe iz matične u neku drugu sportsku
organizaciju.
*
Zakonska rešenja o ugovorima između sportista i sportskih
organizacija, uključujući i regulisanje šta se smatra zaradom
sportiste a šta drugim primanjima, obezbeđuju uspostavljanje
pravnih odnosa između ovih učesnika u sistemu sporta na savremen
način. Pojedini troškovi koji nastaju prilikom zaključenja
ugovora, poput obavezne overe ugovora u skladu sa zakonom, su
zanemarljivi u odnosu za dobit po sportiste, sportske organizacije
i celokupno društvo (sprečavanje tajnih ugovora i plaćanje „na
crno“, obezbeđenje profesionalnim sportistima prava iz radnog
odnosa, poreske olakšice za sportske organizacije, povećana
naplata poreza i doprinosa i dr.).
*
Kako je jedan od najvećih problema, ne samo domaćeg sporta negu i
u svetski razmerama, nekontrolisani odliv mladih sportista u
inostranstvo ili iz malih sredina u velike gradove i bogate
klubove, uz nevođenje računa o ukupnom razvoju maloletnih lica,
Zakonom je propisano da međunarodni odnosno nacionalni transfer
maloletnih lica načelno nije dozvoljen osim u slučajevima i po
proceduri utvrđenim sportskim pravilima nadležnih međunarodnih i
nacionalnih sportskih saveza. Takvim zakonskim rešenjem će se
povećati ne samo zaštita razvoja maloletnih lica nego i povećati
zainteresovanost svih sportskih organizacija za rad sa mladim
sportistima.
*
Nestalnost članstva i mandata organa sportskih udruženja i saveza
i nejasna pravila i pravima, obavezama i odgovornostima članova i
organa sportskih udruženja doprinela je jednim delom veoma teškom
ekonomskom stanju u kome se nalazi veliki broj naših sportskih
organizacija i saveza. Zakon u tom pogledu unosi mnogo više reda,
otklanjajući uočene probleme u praksi. Kako bi se povećala
odgovornost za rad sporskih udruženja i kroz to smanjili troškovi
poslovanja i uvećali prihodi, zakon precizno reguliše čitav niz
pitanja unutrašnje organizacije i rada sportskih udruženja. Tu se
posebno mogu izdvojiti sledeće zakonska rešenja: nadzorni odbor će
u buduće kontrolisati ne samo finansijsko poslovanje sportskog
udruženja već i zakonitost rada; ovlašćenja, mandat i odgovornost
zastupnika sporskog udruženja se detaljno uređuju; utvrđuju se
posebne dužnosti članova organa sportskog udruženja prema
sportskom udruženju (dužnost pažnje, dužnost prijavljivanja
poslova i radnji u kojima imaju lični interes, dužnost izbegavanja
sukoba interesa, dužnost čuvanja poslovne tajne, dužnost
poštovanja zabrane konkurencije); utvrđuje se solidarna
odgovornost članova organa sportskog udruženja za štetu koju
svojom odlukom prouzrokuju sportskom udruženju, uz regulisanje
postupka za naknadu štete; uređuje se ništavost odluka organa i
liva ovlašćenih za zastupanje koje su donete suprotno zakonu,
sportskim pravilima ili opštem aktu sportskog udruženja; utvrđuje
se solidarna odgovornost članova sportskog udruženja svojom
imovinom za obaveze sportskog udruženja kada su postupali sa
imovinom sportskog udruženja kao da je u pitanju njihova imovina
ili su zloupotrebili sportsko udruženje za prevarne ciljeve.
*
Za razliku od postojećeg zakonskog rešenja, Zakonom se dozvoljava
sportskim udruženjima da se pod određenim uslovima mogu i
neposredno baviti privrednom delatnošću. Do sada su morali za
takve aktivnosti osnovati posebno privredno društvo. Ovakvim
zakonskim rešenjem se ne samo izjednačava pravni položaj sportskih
udruženja sa drugim udruženjima u Republici Srbiji nego se i
snižavaju troškovi rada sportskih udruženja, uz moguće povećanje
prihoda.
*
Negativna iskustva pojedinih zemalja pokazala su da pojedini
vlasnici u trci za brzom zaradom i ne vodeći računa o samoj
suštini sporta, mogu ozbiljno da ugroze regularnost takmičenja i
dovedu u pitanje dalji opstanak i „renomiranih“ sportskih klubova
tako što će, na primer, rasprodati sve igrače i ostvarenu dobit
podeliti kao dividendu. Zbog toga, Zakon propisuje da dobit koju u
tekućoj godini ostvari sportska organizacija osnovana kao
privredno društvo mora biti najmanje 70% reinvestirana u sportsku
delatnost te sportske organizacije.
Kao opšti rezime može se zaključiti da su ukupne koristi koje treba da
donese primena Zakona takve da opravdavaju ukupne troškove koji će
primena novih zakonskih rešenja stvoriti u praksi.
2.
Da li se zakonom podržava stvaranje novih privrednih subjekata i
tržišna konkurencija?
Zakon podržava stvaranje novih privrednih subjekata i tržišnu
konkurenciju. U tom pogledu posebno treba izdvojiti sledeća rešenja iz
Zakona: 1) regulisanje promene pravnog oblika sportskog udruženja u
sportsko privredno društvo u vlasništvu jedinica lokalne samouprave;
2) regulisanje mogućnosti da sportska udruženja i savezi budu osnivači
privrednih društava; 3) regulisanje mogućnosti da sportska udruženja
izdvoje svoj „sportski takmičarski pogonˮ u sportsko privredno
društvo; 4) utvrđivanje da se poslovima posredovanja prilikom prelaska
sportista iz jedne u drugu sportsku organizaciju i prilikom
zaključenja ugovora između sportiste, odnosno sportskog stručnjaka i
sportske organizacije mogu baviti privredna društva u oblasti sporta i
preduzetnici (organizacije za sportsko posredovanje); 5) propisivanje
da pravna i fizička lica koja ne učestvuju u sportskim takmičenjima i
kojima je pretežna delatnost pružanje usluga stručnog rada u sportu
mogu te usluge obavljati samo u obliku privrednog društva, odnosno
odgovarajućem obliku preduzetništva.
2.
Da li su sve zainteresovane strane imale prilike da se izjasne o
zakonu?
Tokom priprema Nacrta zakona o sportu Ministarstvo omladine i sporta
je obavilo brojne konsultacije i pribavilo pisana mišljenja i predloge
najvažnijih organizacija u oblasti sporta u Republici Srbiji, gde su
sve zainteresovane strane imale priliku da se izjasne o tome šta bi
trebalo promeniti i dopuniti u važećem Zakonu o sportu. U
konsultacijama su učestvovali: Zavod za sport i medicinu sporta
Republike Srbije; Antidoping agencija Republike Srbije, Pokrajinski
sekretarijat za sport; Stalna konferencija gradova i opština Republike
Srbije; Olimpijski komitet Srbije; Sportski savez Srbije; Košarkaški
savez Srbije; Fudbalski savez Srbije; Odbojkaški savez Srbije;
Vaterpolo savez Srbije; Rukometni savez Srbije; Rvački savez Srbije;
FK Crvena Zvezda; FK Partizan; KK Partizan; KK Crvena Zvezda;
Zajednica fudbalskih superligaša Srbije; Društvo lekara Vojvodine
Srpskog lekarskog društva – sekcija sportske medicine; Srpsko lekarsko
društvo; Vojna akademija; Međunarodni savez za vojne sportove –
delegacija RS pri CISM; Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja iz
Beograda; Visoka sportska i zdravstvena škola iz Beograda; Fakultet
sporta i fizičkog vaspitanja iz Niša; Fakultet sporta i fizičkog
vaspitanja u Novom Sadu; Fakultet za sport i turizam u Novom Sadu;
Fakultet za sport iz Beograda; Sportski savez Vojvodine i brojne druge
organizacije u oblasti sporta i istaknuti stručnjaci u oblasti sporta
i oblastima u vezi sa sportom. Predlozi i sugestije koji su bili
usmereni na poboljšanje predloženog teksta Nacrta zakona i koji su u
duhu koncepta na kojima se isti zasniva, ugrađeni su u tekst Nacrta
Zakona u cilju unapređenja, kao i usklađivanja sa aktuelnim
uporednoprvnim rešenjima.
O utvrđenom Nacrtu zakona je sprovedena široka javna rasprava, po
programu koji je Odbor za javne službe Vlade usvojio 15. aprila 2015.
godine. Javna rasprava je trajala od 20. aprila 2015. godine do 1.
juna 2015. godine. Javna rasprava je počela obaveštenjem i isticanjem
Nacrta zakona na internet stranici Ministarstva omladine i sporta, kao
i na Portalu e-Uprave. Pored toga, cirkularnom elektronskom poštom
poslat je poziv nacionalnim i teritorijalnim sportskim savezima, kao i
Zavodu za sport i medicinu sporta Republike Srbije, Antidoping
agenciji Republike Srbije i Pokrajinskom sekretarijatu za sport, sa
molbom da i oni sa svoje strane obaveste njihovo članstvo o Nacrtu
zakona i javnoj raspravi. Primedbe, predlozi i sugestije
zainteresovana lica mogla su da dostave putem pošte na adresu
Ministarstva ili elektronskim putem na mejl Ministarstva omladine i
sporta, kao i preko Portala e-Uprave, na utvrđenom obrascu. U skladu
sa Programom javne rasprave, održano je 10 javnih rasprava kojima je
lično prisustvovao ministar omladine i sporta Vanja Udovičić i svi
članovi Radne grupe, u sledećim gradovima: Kosovska Mitrovica, Novi
Pazar, Sombor, Bor, Kragujevac, Zlatar, Novi Sad, Niš, Subotica,
Beograd. Direktno učešće prisustvom na javnim raspravama uzelo je
okvirno oko 1500 ljudi, iz svih ključnih organizacija u oblasti
sporta, dok su dostavljena 88 pisana predloga.
Učesnici javne rasprave su pozdravili donošenje Zakona kojim se na
savremen način reguliše pitanje sporta, u skladu sa novim
uporednopravnim rešenjima i zahtevima koji proističu iz aktuelnih
međunarodnih sportskih pravila, čime se otklanjaju u znatnoj meri
nedostaci u važećem Zakonu o sportu i problemi u njegovoj primeni.
Takođe, posebno su podržana i pozdravljena predložena rešenja kojima
se otvaraju mogućnosti za lakše obezbeđenje sredstava iz privatnih i
javnih izvora za sport, smanjuju obaveze organizacija u oblasti sporta
u odnosu na davanja sportistima, kao i rešenja kojima se vrši
ravnomerna, transparentna i kontrolisana raspodela finansijskih
sredstava od strane svih nivoa javnih vlasti (posebno u pogledu
uvođenja ograničenja da ni jedna organizacija u oblasti sporta ne može
dobiti više od 20% ukupnog budžeta opredeljenog za programe u oblasti
sporta). Tokom javne rasprave nije bilo primedaba koje su dovodile u
pitanje koncept i osnovna rešenja Nacrta zakona. Sve primedbe i
predlozi bili su usmereni na preciziranje predloženih rešenja i
njihovo poboljšanje i razradu. Radna grupa Ministarstva omladine i
sporta koja je učestvovala u izradi Nacrta zakona pažljivo je
analizirala sve primedbe, predloge i sugestije učesnika u javnoj
raspravi. Predlozi i sugestije sa javne rasprave koje su bile usmerene
na poboljšanje predloženog teksta Nacra zakona i koje su u duhu
koncepta na kojem se isti zasniva, ugrađeni su u konačni tekst Nacrta
zakona.
Značajan broj predloga bio je usmeren na preciziranje, odnosno
detaljnije definisanje rešenja koja su sadržana u Nacrtu zakona i
Radna grupa je većinu takvih sugestija prihvatila i implementirala u
Nacrt zakona, kao što je na primer pojašnjenje da li su pojmovi
sportska rekreacija, rekreativni sport, sport za sve i masovni sport
sinonimi koji označavaju istu oblast sporta, preciziranje pojmova
zarade sportista, ugovora o transferu, ugovora o ustupanju sportista,
nadležnog međunarodnog sportskog saveza, ko ne može biti član uprave i
zastupnik sportske organizacije i slično.
Suštinski predlozi koji su prihvaćeni, odnosno prihvaćeni u delu,
između ostalog, su:
1.
razgraničenje i obuhvat nadležnosti republičkog, pokrajinskog i
lokalnog sportskog inspektora, kao i ovlašćenja sportskog
inspektora;
2.
da se u odnosu na Olimpijski komitet Srbije utvrdi privremena
nadležnost u odnosu na nadležne nacionalne granske sportske saveze
u olimpijskim sportovima za koje je utvrđeno da su nenamenski
trošili dobijena budžetska sredstva ili nisu realizovali ciljeve
odobrenog programa samo u pogledu finansiranja priprema i učešća
sportista na međunarodnim sportskim takmičenjima;
3.
da se pod nadležnim teritorijalnim sportskim savezom jedinice
lokalne samouprave smatra teritorijalni sportski savez koji je
član Sportskog saveza Srbije;
4.
da nadležni nacionalni granski sportski savezi imaju obavezu
donošenja sportskih pravila kojima će bliže urediti uslove i
postupak za odobravanje i kontrolu transfera, odnosno prelazaka
maloletnih sportista u druge sportske organizacije izvan mesta
prebivališta tog maloletnog sportiste;
5.
da se napravi razlika između perspektivnih i talentovanih
sportista u smislu da su perspektivni sportisti, između ostalog,
isključivo maloletni sportisti, dok talentovani sportisti mogu
biti i punoletni sportisti imajući u vidu da u pojedinim granama
sporta nije moguće da maloletni sportista stekne kategoriju
perspektivnog sportiste (na primer vazduhoplovstvo);
6.
da članovi uprave sportskih organizacija, uključujući i zastupnika
i likvidatora mogu biti članovi organa i službena lica sportskih
liga u kojima te organizacije učestvuju, kao i da mogu biti
članovi skupštine nadležnog granskog sportskog saveza, odnosno
nadležnog saveza za oblast sporta;
7.
da troškove utvrđivanja zdravstvene sposobnosti sportista i
sportskih stručnjaka pored sportskih organizacija, sportista i
sportskih stručnjaka mogu snositi i druge organizacije u oblasti
sporta;
8.
da se uvede ograničenje da sportista i sportska organizacija mogu
da imaju samo jedan zaključen ugovor kojim uređuju međusobna
prava, obaveze i odgovornosti u obavljanju sportskih aktivnosti i
delatnosti;
9.
da se obaveza osiguranja proširi i na vrhunske sportske
stručnjake, kao i da se uvede mogućnost da se osiguranje vrhunskih
sportista i sportskih stručnjaka vrši preko nadležnog sportskog
saveza;
10.
da se na način kojim je već uređeno obrazovanje odraslih predvidi
i da se dozvola za obavljanje poslova stručnog osposobljavanja
izdaje od strane Ministarstva na pet godina, nakon što sportski
inspektor utvrdi ispunjenost uslova za obavljanje poslova stručnog
osposobljavanja, s tim da se dozvola može obnoviti, kao i da se
podaci iz uverenja o stručnoj osposobljenosti upisuju u radni
knjižicu;
11.
da se u slučaju sticanja akcija, odnosno udela u sportskim
organizacijama koje se takmiče u istom stepenu takmičenja i u
istoj grani sporta, utvrdi rok u kome sticalac mora da otuđi
akcije, odnosno udele koji prelaze propisanu visinu;
12.
propisivanje obaveze da sportski inspektor utvrdi da li određeno
pravno ili fizičko lice učestvuje u sistemu takmičenja i da li mu
je pretežna delatnost pružanje usluga stručnog rada u sportu;
13.
regulisanje korišćenja olimpijskih simbola od strane Olimpijskog
komiteta Srbije;
14.
određenje kada se opštim aktima može utvrditi obaveznost sportske
arbitraže, u smislu poštovanja pravila nadležnih međunarodnih
sportskih saveza;
15.
utvrđivanje obaveze za nadležne nacionalne sportske saveze koji su
učlanjeni u nadležne međunarodne sportske saveze da dostave
Ministarstvu važeći primerak statuta nadležnog međunarodnog
sportskog saveza, overen u skladu sa zakonom;
16.
da članovi nadzornih odbora sportskih udruženja i saveza ne mogu u
isto vreme da budu i članovi skupština tih sportskih udruženja i
saveza;
17.
da se u slučaju promene namene sportskog objekta, pod uslovima i
procedurom propisanom zakonom, ona može odobriti samo ukoliko je u
pitanju novoizgrađeni, a ne postojeći kao što je do sada bilo
propisano, sportski objekat i da taj novoizgrađeni sportski
objekat mora biti na teritoriji iste jednice lokalne samouprave,
kao i da mora biti najmanje za jednu kategoriju viši od objekta
čija se promena namene zahteva;
18.
da se od obaveze službenih lica saveza da obavezno prekinu
sportsku priredbu na kojoj dođe do nasilja i nedoličnog ponašanja
može odstupiti u situacijama kada službena lica ministarstva
nadležnog za unutrašnje poslove smatraju da sportsku priredbu ne
treba prekinuti iz bezbednosnih razloga;
19.
da se utvrdi prelazni period od godinu dana od dana stupanja
zakona na snagu, odnosno od donošenja podzakonskog akta kojim se
utvrđuje jedinstveni vizuelni identitet nacionalnih sportskih
reprezentacija na međunarodnim sportskim takmičenjima u kome može
da se koristi postojeća, odnosno obezbeđena sportska oprema;
20.
precizirana je uloga i položaj Paraolimpijskog komiteta Srbije u
sistemu sporta, uključujući i ovlašćenje za predlaganje godišnjih
programa nacionalnih saveza paraolimpijskih sportova;
21.
dodat je kriterijum za izbor nadležnog granskog sportskog saveza u
vidu članstva, a ne samo međunarodne organizovanosti i tradicije,
u nadležnom međunarodnom sportskom savezu;
22.
da se pored saglasnosti ministra nadležnog za sport, zahteva i
saglasnost pokrajinskih organa nadležnih za sport na osnovu
mišljenja zavoda nadležnih za sport za teritoriju pokrajina u vezi
projektovanja i izgradnje javnih sportskih objekata na teritoriji
autonomnih pokrajina;
23.
da nadležnost za usvajanje izveštaja o realizaciji programa koji
se finansiraju iz javnih sredstava ima skupština sportskog
udruženja;
24.
da se definiše pojam predškolskog sporta kao organizovano fizičko
vežbanje dece predškolskog uzrasta u smislu ovog zakona;
25.
da se izvrši preciziranje uslova kojima se stvara povoljniji
ambijent za ulaganje u sport;
26.
da se u delu definisanja pojma vrhunskog sportiste on dopuni tako
da uključuje i vrhunske sportske rezultate koji nisu postignuti na
sportskim takmičenjima kada je to u skladu sa međunarodnim
sportskim pravilima;
27.
uvođenje izuzetka za korišćenje reči „društvo” u nazivu sportskog
udruženja u sportskoj grani – planinarski sport;
28.
da se proširi nadležnost nadzornog odbora sportskog udruženja da
kontroliše zakonitost rada udruženja;
29.
ostavljena je mogućnosti da se u oblasti sportske rekreacije više
nacionalnih sportskih saveza prepozna kao nadležni nacionalni
sportski savez preko koga se ostvaruje i opšti interes u oblasti
sporta;
30.
preciziranje roka u kome Olimpijski komitet Srbije, Paraolimpijski
komitet Srbije i Sportski savez Srbije imaju obavezu da izvrše
rangiranje, odnosno kategorisanje sportista;
31.
uvođenje posebne zabrana da se deca izlažu sportskim aktivnostima
i vežbanju koja mogu da ugroze ili pogoršaju njihovo zdravstveno
stanje ili da negativno utiču na njihov psihosocijalni i motorički
razvoj ili obrazovanje;
32.
da se u komisiju za pripremu nacionalnih kategorizacija sportova,
sportista i sportskih stručnjaka uključe i predstavnici
Ministarstva;
33.
da se izbriše obaveza prebacivanja sredstava iz budžeta odobrenih
za finansiranje programa isključivo na namenski račun nosioca tog
programa otvoren kod ministarstva nadležnog za poslove finansija –
Uprava za trezor Republike Srbije;
34.
konstituisanje obaveze za visokoškolsku ustanovu da bliže uredi
uslove kojima se obezbeđuje bavljenje studenata sportskim
aktivnostima;
35.
da se uvede kao uslov za obavljanje sportskih aktivnosti i
delatnosti u granama sporta koji uključuju životinje i posedovanje
dovoljnog broja životinja;
36.
da se u granama sporta koje su od opšteg interesa za Republiku
Srbiju iz javnih prihoda mogu kroz godišnje programe finansirati
samo programi onih sportskih organizacija koje su članovi
nadležnih nacionalnih granskih sportskih saveza.
Nisu prihvaćene primedbe, predlozi i sugestije koje su dovodile u
pitanje osnovni koncept i ciljeve Nacrta zakona, koje ne prate
savremena uporednopravna iskustva, kao ni potrebe nacionalnih
sportskih saveza sa stanovišta poštovanja pravila međunarodnih
sportskih saveza, koje nisu usaglašene sa potrebama i uslovima u
kojima rade organizacije u oblasti sporta, kao ni one koje su u
suprotnosti sa pravnim sistemom Republike Srbije ili prevazilazi
nadležnosti Ministarstva.
Primedbe, predlozi i sugestije koje nisu prihvaćene, između ostalog,
su:
1.
otvaranje mogućnosti uvođenja tzv. privremenih mera, odnosno mera
za primenu statuta u situacijama kada član sportskog saveza grubo
krši statut i nezakonito posluje od strane nadležnog sportskog
saveza jer bi se time ugrozila autonomija sportskih organizacija i
otvorila mogućnost zloupotreba u praksi, a predložena rešenja
Nacrta zakona sadrže adekvatne mehanizme za sprečavanje
nepoštovanja sportskih pravila, statuta sportskih saveza, odnosno
nezakonitog poslovanja kao što su, između ostalog, rešenja kojima
se propisuje da statut i druga opšta akta sportskog udruženja
moraju biti u skladu sa sportskim pravilima nadležnog saveza i
zakonom, da se u slučaju da opšti akt sportskog udruženja nije u
skladu sa sportskim pravilima saveza primenjuju sportska pravila,
da je odluka, kao pojedinačni akt organa, odnosno zastupnika
ništavan ako nije doneta u skladu sa zakonom, sportskim pravilima
i opštim aktom sportskog udruženja, da se prilikom prijema u
članstvo traži usaglašenost statuta organizacije koja podnosi
zahteva za prijem u članstvo, sa statutom organizacije u koju želi
da se učlani, da se nezakonito poslovanje kontroliše od strane
sportske inspekcije na svim nivoima javnih vlasti i slično;
2.
da se izvrši zamena pojmova sportska rekreacija i rekreativni
sport pojmom rekreacija, a da se sport za sve definiše kao poseban
oblik organizovanja u sportu jer bi se predloženim rešenjem
narušio koncept Nacrta zakona koji sport tretira kao jedinstvenu
celinu koja obuhvata kako takmičarski sport, tako i rekreativni
sport, odnosno rekreativne fizičke sportske aktivnosti;
3.
da se nacionalna sportska priznanja dodeljuju i trenerima u
pojedinačnim sportovima, odnosno selektorima nacionalnih sportskih
reprezentacija u kolektivnim sportovima imajući u vidu da je
predloženi obuhvat dobitnika nacionalnih priznanja i sada veoma
širok, kao i da se Nacrtom zakona uvodi mogućnost nagrađivanja
sportskih organizacija (klubova), te da bi se prihvatanjem i ovog
predloga izašlo iz realnih budžetskih okvira, čime bi se celokupna
kategorija sportskih priznanja dovela u pitanje, a posebno imajući
u vidu da Republika Srbija nagrađuje i trenere koji ostvare
vrhunski sportski rezultata;
4.
da se ograničenje koje je uvedeno za sve nivoe javnih vlasti da ni
jedna organizacija u oblasti sporta ne može dobiti više od 20%
ukupnog budžeta opredeljenog za sport, izmeni na način da jedna
grana sporta ne može dobiti više od 20% ukupnog budžeta
opredeljenog za sport (u pogledu utvrđenih procenata ograničenja
bilo je predloga koji su varirali od 10% do 30%, s tim da je bilo
predloga i da se uvede dvostruko ograničenje kako u pogledu grane
sporta, tako i u pogledu organizacije u oblasti sporta) s obzirom
da na teritoriji Republike Srbije postoje i jedinice lokalne
samouprave na kojima je najveći broj sportskih organizacija u samo
nekoliko grana sporta, od kojih je i do 80% sportskih organizacija
u jednoj grani sporta;
5.
da se uvedu novi pojmovi koji se koriste u smislu ovog zakona jer
bi se istim zakon normativno opteretio, a pojmovna definisanja
nemaju suštinski, funkcionalni značaj za sistem sporta i primenu
zakona;
6.
da sa decom mogu isključivo da rade lica sa višim ili visokim
obrazovanjem iz oblasti fizičkog vaspitanja i sporta, a ne i lica
sa odgovarajućom stručnom osposobljenošću za rad sa decom, kao i
da se poslovima stručnog osposobljavanja bave isključivo
visokoškolske ustanove, imajući u vidu da pojam sportskog
stručnjaka nije vezan samo za trenere, s jedne strane, kao i da je
pravilima međunarodnih sportskih saveza predviđeno da sa decom
mogu da rade i lica koja imaju odgovarajuću stručnu
osposobljenost, s druge strane, pri čemu treba naglasiti da je
stručna osposobljenost u ovom slučaju osposobljenost najvišeg
nivoa kada je u pitanju osposobljenost za rad sa decom, a da je
stručna osposobljenost, van režima edukacije, već da predstavlja
vid obrazovanja odraslih kojim mogu da se bave različite
organizacije ako ispunjavaju propisane uslove;
7.
da se brišu odredbe kojima se omogućavaju besplatni pregledi dece
uzrasta od 6 do 14 godina, odnosno da pregledi budu obuhvaćeni
obaveznim zdravstvenim osiguranjem s obzirom da je rešenje Nacrta
zakona iz svih segmenata posmatrano u svemu osnovano i adekvatno i
da predstavlja vid finansijskog rasterećenja roditelja čija se
deca bave sportom i kome je cilj da se što više dece ovog uzrasta
uključi u sistem sporta;
8.
da se propiše veći broj časova fizičkog vaspitanja u osnovnim i
srednjim školama, da nastavu fizičkog vaspitanja od prvog do
četvrtog razreda osnovne škole sprovode nastavnici fizičkog
vaspitanja i da se obezbedi potpuno sprovođenje nastavnih planova
fizičkog vaspitanja u vezi sportskih školskih sekcija i školskih
sportskih takmičenja, s obzirom da se navedena pitanja ne mogu
regulisati ovim zakonom;
9.
da se utvrdi obavezan procenat izdvajanja po budžetu jedinice
lokalne samouprave za finansiranje sporta imajući u vidu da je to
pitanje izvornih nadležnosti jedinica lokalne samouprave i
finansijske snage jedinice lokalne samouprave;
10.
da se propiše nadležni organ jedinice lokalne samouprave za
donošenje akta kojim se bliže uređuju uslovi i postupak za
odobravanje programa, odnosno finansiranje programa iz oblasti
sporta u jedinicama lokalne samouprave, s obzirom na različitu
strukturu organizovanosti jedinica lokalne samouprave, kao i da je
ovo pitanje u isključivoj autonomnoj ingerenciji jedinice lokalne
samouprave kao izvorna nadležnost;
11.
da se prošire uslovi u pogledu kvalifikacija sportskih inspektora,
imajući u vidu prirodu njihovog posla i predmet njihove kontrole;
12.
da se utvrdi da je overa i registracija u savezu uslov
punovažnosti ugovora, s obzirom da je overa ugovora regulisana
posebnim zakona koji je u svemu adekvatan i za ugovore koji se
zaključuju u sistemu sporta, a da je registracija u savezu moguća
ukoliko je to predviđeno sportskim pravilima koja donose nadležni
nacionalni sportski savezi čime je uvođenje ovog uslova moguće,
ali ne kao razlog za ništavost ugovora s obzirom na lošu praksu u
primeni ovog rešenja u važećem zakonu;
13.
da perspektivni sportisti budu i punoletna lica imajući u vidu da
Nacrt zakona razlikuje pojam perspektivnog i talentovanog
sportiste;
14.
da se obaveznim osiguranjem obuhvate svi sportisti, s obzirom da
bi se ovom obavezom stvorilo dodatno finansijsko opterećenje za
klubove koji se većim delom nalaze u nezavidnim finansijskim
okolnostima, a da je Nacrtom zakona već proširena obaveza u
pogledu obaveznog osiguranja svih sportista koji nastupaju za
nacionalnu sportsku reprezentaciju ukoliko nisu osigurani od
strane klubova od strane nadležnih granskih sportskih saveza;
15.
da se ograniči pravo nastupa na sportskim takmičenjima sportistima
strane sportske nacionalnosti, odnosno sportistima srpske
nacionalnosti koji su se opredelili da nastupaju za reprezentaciju
strane države, imajući u vidu da bi istim stvorio neravnopravni
položaj sportista sa srpskim državljanstvom koji igraju u domaćim
sportskim organizacijama;
16.
da se ukine programski kalendar za dostavljanje programa koji se
finansiraju iz budžeta jer se isti u praksi pokazao kao izuzetno
korisno rešenje u primeni zakona;
17.
da se u potpunosti isključe članarine za maloletne sportiste, s
jedne strane, odnosno suprotno ovome, da se ukine ograničenje
visine članarine za maloletne sportiste, s druge strane, s obzirom
da je u najvećem broju slučajeva osnovni izvor finansiranja
klubova upravo članarina i to maloletnih sportista, a da upravo
ograničenje članarine treba da podstakne uključivanje što većeg
broja dece u sport;
18.
da jedinica lokalne samouprave nema ograničenje u pogledu visine
sredstva koju može da opredeli za program jedne sportske
organizacije imajući u vidu izrazito loša iskustva i praksu u
primeni važećeg zakona upravo na nivou raspodele sredstava sa
nivoa jedinica lokalne samouprave;
19.
da različiti vidovi škola za sport i drugih organizacija koje se
pretežno bave obukom sportista mogu da budu u osnovani i da rade u
formi sportskog udruženja, s obzirom da je reč o obavljanju
sportske delatnosti prvenstveno s ciljem stvaranja profita, te da
bi se time otvorio veliki prostor zloupotreba korišćenja forme
neprofitnih sportskih udruženja;
20.
da nadležni nacionalni sportski savezi ne izdaju dozvole za rad
sportskim stručnjacima jer bi to bilo suprotno pravilima nadležnih
međunarodnih sportskih saveza;
21.
da sportsko privredno društvo može da naplaćuje članarinu bez
ikakvih ograničenja imajući u vidu da privredna društva ne mogu
naplaćivati članarinu jer nemaju članove kao udruženja, da to
prema opštem režimu ne može biti izvor obezbeđivanja sredstava za
rad privrednog društva, te da privredna društva obavljaju
delatnost s ciljem sticanja profita, upravo suprotno od forme
sportskih udruženja koja su neprofitna i u kojima je naplata
članarine u funkciji pribavljanja sredstava za rad, a ne sticanja
profita;
22.
uvođenje zabrane svih međunarodnih transfera maloletnih sportista
imajući u vidu da bi to bilo suprotno međunarodnim sportskim
pravilima čime bi se naši sportisti doveli u neravnopravan položaj
sa stranim sportistima;
23.
da klub u kome je sportista stekao sportsku obuku i razvoj ima
pravo da dobija deo naknade po tom osnovu za svo vreme bavljenja
tog sportiste sportskim aktivnostima jer bi to predstavljalo
ograničenje ustavnih prava sportista i suprotno je međunarodnim
sportskim pravilima i sudskoj praksi međunarodnog suda pravde EU
(slučaj Bernard);
24.
da se na uvezenu sportsku opremu koja se ne proizvodi u Republici
Srbije ne plaća porez na dodatu vrednost i troškovi carine s
obzirom da bi se ovakvim rešenjem otvorila mogućnost za
zloupotrebe, te da je prethodna praksa ovog rešenja dala negativne
rezultate;
25.
da se ukine ograničenje za sportska privredna društva u pogledu
raspodele dobiti osnivačima, odnosno vlasnicima imajući u vidu da
bi to bilo suprotno uporednopravnim rešenjima i razlozima
postojanja sportskog privrednog društva;
26.
ukidanje u celosti sprovođenja postupaka javnih nabavki u sportu
imajući u vidu moguće zloupotrebe, narušavanje celokupnog sistema
javnih nabavki i potrebu za kontrolom utroška kako javnih, tako i
sopstvenih sredstava kojima raspolažu organizacije u oblasti
sporta;
27.
da maloletni sportista može da zaključi ugovor sa klubom i uz
saglasnost samo jednog roditelja jer bi to bilo suprotno zaštiti
najboljeg interesa deteta;
28.
da osnivači sportskog udruženja budu isključivo sportski
stručnjaci s obzirom da bi to predstavljalo ograničenje ustavne
slobode udruživanja.
2.
Koje će se mere tokom primene zakona preduzeti da bi se postiglo
ono što se zakonom predviđa?
Regulatorne mere i aktivnosti za sprovođenje zakonskih rešenja:
Po usvajanju Zakona o sportu, Vlada i nadležna ministarstva će u
skladu sa svojim zakonskim ovlašćenjima izvršiti usklađivanje sledećih
donetih podzakonskih akata sa Zakonom:
1.
Uredba o nacionalnim sportskim priznanjima i novčanim nagradama
(„Službeni glasnik RS”, broj 8/13);
2.
Pravilnik o utvrđivanju zdravstvene sposobnosti sportista za
obavljanje sportskih aktivnosti i učestvovanje na sportskim
takmičenjima („Službeni glasnik RS”, broj 15/12);
3.
Pravilnik o uslovima za obavljanje sportskih delatnosti („Službeni
glasnik RS”, broj 63/13);
4.
Pravilnik o stručnom osposobljavanju za obavljanje određenih
stručnih poslova u sportu („Službeni glasnik RS”, broj 8/13);
5.
Pravilnik o sportskim granama u Republici Srbiji („Službeni
glasnik RS”, br. 72/11 i 23/12);
6.
Pravilnik o sportskim granama od posebnog značaja za Republiku
Srbiju („Službeni glasnik RS”, br. 72/11 i 25/13);
7.
Pravilnik o načinu vođenja matičnih evidencija u oblasti sporta
(„Službeni glasnik RS”, broj 74/11);
8.
Pravilnik o sadržaju i obrascu prijave za evidentiranje podataka o
sportskim organizacijama, sportskim savezima, sportskim društvima
i sportskim centrima („Službeni glasnik RS”, broj 43/11);
9.
Pravilnik o odobravanju i finansiranju programa kojim se ostvaruje
opšti interes u oblasti sporta („Službeni glasnik RS”, broj
49/12);
10.
Pravilnik o obrascu i načinu izdavanja legitimacije sportskog
inspektora („Službeni glasnik RS”, broj 61/11);
11.
Pravilnik o nomenklaturi sportskih zanimanja i zvanja („Službeni
glasnik RS”, broj 7/13);
12.
Pravilnik o nadzoru nad stručnim radom u oblasti sporta („Službeni
glasnik RS”, broj 92/11);
13.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji sportskih stručnjaka
(„Službeni glasnik RS”, broj 25/13);
14.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji sportova („Službeni glasnik
RS”, broj 25/13);
15.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji vrhunskih sportista
(„Službeni glasnik RS”, broj 123/12);
16.
Pravilnik o nacionalnim granskim sportskim savezima preko kojih se
ostvaruje opšti interes u oblasti sporta u Republici Srbiji
(„Službeni glasnik RS”, br. 72/12, 3/12 i 25/13);
17.
Pravilnik o korišćenju sportskih objekata i obavljanju sportskih
aktivnosti u javnim sportskim objektima („Službeni glasnik RS”,
broj 55/13);
18.
Pravilnik o evidencijama koje vode visokoškolske ustanove i druge
organizacije koje se bave osposobljavanjem u oblasti sporta
(„Službeni glasnik RS”, broj 61/11);
19.
Pravilnik o dozvoli za rad sportskih stručnjaka („Službeni glasnik
RS”, broj 7/13);
20.
Pravilnik o bližim uslovima za obavljanje sportskih aktivnosti i
sportskih delatnosti („Službeni glasnik RS”, broj 17/13);
21.
Pravilnik o bližim uslovima i kriterijumima za stipendiranje
vrhunskih sportista amatera za sportsko usavršavanje i za dodelu
novčane pomoći vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama
(„Službeni glasnik RS”, broj 124/12);
22.
Pravilnik o nacionalnoj kategorizaciji sportskih objekata
(„Službeni glasnik RS”, broj 103/13).
23.
Odluka o obrazovanju Nacionalnog saveta za borbu protiv nasilja i
nedoličnog ponašanja gledalaca na sportskim priredbama („Službeni
glasnik RS”, br. 65/11 i 100/12).
U skladu sa prelaznim odredbama Zakona, Vlada i nadležna ministarstva
će doneti i sledeća nova podzakonska akta:
15.
Pravilnik kojim će se urediti bliži uslovi o načinu prepoznavanja
oblika zlostavljanja, zloupotrebe, diskriminacije i nasilja nad
decom u sportu (ministar nadležan za sport i ministar nadležan za
unutrašnje poslove);
16.
Pravilnik kojim će se urediti rad i delatnost policijskih
sportskih udruženja (ministar nadležan za unutrašnje poslove);
17.
Pravilnik kojim će se urediti rad i delatnost vojnih sportskih
udruženja (ministar nadležan za odbranu);
18.
Pravilnik kojim će se urediti sadržaj, obrazac i način vođenja
knjige članova sportskog udruženja (ministar nadležan za sport);
19.
Pravilnik kojim će se urediti bliži uslovi za obavljanje sportske
delatnosti od strane preduzetnika u oblasti sporta (ministar
nadležan za sport);
20.
Pravilnik kojim će se urediti program, sadržaj, način i troškovi
polaganja stručnog sportskog ispita, obrazac uverenja o položenom
stručnom sportskom ispitu i ostala pitanja u vezi sa stručnim
sportskim ispitom (ministar nadležan za sport);
21.
Pravilnik kojim će se urediti namena i način kontrole utroška
sredstava dobijenih po osnovu poreske olakšice (ministar nadležan
za finansije);
22.
Pravilnik o nadležnim nacionalnim granskim sportskim savezima za
sportske grane i oblasti sporta u Republici Srbiji (ministar
nadležan za sport);
23.
Pravilnik o bližem uređenju sadržaja, rokova i načina podnošenja
izveštaja o realizaciji programa kojima se zadovoljavaju potrebe i
interesi građana u oblasti sporta u autonomnoj pokrajini i
jedinici lokalne samouprave (ministar nadležan za sport);
24.
Programi razvoja sporta na teritoriji autonomnih pokrajina i
jedinica lokalne samouprave (nadležni organi autonomnih pokrajina
i jedinica lokalne samouprave);
25.
Pravilnik o bližim uslovima i pravilima za organizovanje školskog
i univerzitetskog sporta (ministar nadležan za obrazovanje);
26.
Uredba o bližim uslovima, kriterijumima i načinu sticanja, odnosno
oduzimanja statusa sportskog objekta od nacionalnog značaja
(Vlada);
27.
Pravilnik o bližim uslovima za pripremu, projekta, odnosno studije
o organizovanju i finansiranju velikog međunarodnog sportskog
takmičenja (minisitar nadležan za sport);
28.
Pravilnik o jedinstvenom vizuelnom identitetu nacionalnih
sportskih reprezentacija na međunarodnim sportskim takmičenjima
(ministar nadležan za sport).
Institucionalne mere i aktivnosti za sprovođenje zakonskih rešenja:
Odredbe ovog dela Zakona su suštinski promenjene u odnosu na rešenja
iz važećeg Zakona o sportu. Četiri godine primene važećeg Zakona o
sportu pokazale su da je jedna od krupnih boljki našeg sporta
nesprovođenje zakonskih obaveza od strane učesnika u oblasti sporta.
Jednim delom je to posledica malog broja sportskih inspektora (tri u
Ministarstvu omladine i sporta i četiri u Pokrajinskom sekretarijatu
za sport AP Vojvodine) koji ne mogu da „postignuˮ ni vanredni
inspekcijski nadzor po prijavi, a kamoli redovni inspekcijski nadzor
nad 13.000 organizacija u oblasti sporta, bez fizičkih lica u sistemu
sporta.
Nadzor nad primenom Zakona i propisa donetih na osnovu Zakona i
inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo omladine i sporta, preko
republičkih sportskih inspektora.
Na teritoriji autonomne pokrajine, inspekcijski nadzor nad radom
pokrajinskih i teritorijalnih sportskih saveza vrši nadležni organ
autonomne pokrajine, preko pokrajinskih sportskih inspektora, kao
povereni posao.
Na teritoriji Grada Beograda, inspekcijski nadzor, osim za nacionalne
sportske saveze, organizacije koje se bave stručnim osposobljavanjem u
oblasti sporta i sportske organizacije koje se takmiče u
profesionalnim sportskim ligama, vrši nadležan organ Grada Beograda,
preko granskog sportskog inspektora, kao poveren posao.
Na teritoriji jedinice lokalne samouprave, inspekcijski nadzor, osim
za nacionalne sportske saveze i sportske organizacije koje se takmiče
u profesionalnim sportskim ligama, vrši nadležni organ jedinice
lokalne samouprave, preko gradskog, odnosno opštinskog sportskog
inspektora, kao povereni posao.
Sprovođenje ovih institucionalnih mera zahteva da autonomne pokrajine
i jedinice lokalne samouprave imenuju svoje sportske inspektore.
Ovakvo zakonsko rešenje neće povećati broj zaposlenih u jedinicama
lokalne samouprave, pošto je njihovo imenovanje moguće realizovati
raspoređivanjem već zaposlenih lica koja ispunjavaju uslov propisan
zakonom. Taj uslov je da sportski inspektor može biti lice koje ima
stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti pravne nauke ili naučne
oblasti sporta i fizičke kulture na studijama drugog stepena
(diplomske akademske studije – master, specijalističke akademske
studije, specijalističke strukovne studije), odnosno na osnovnim
studijama u trajanju od najmanje četiri godine, koje ima najmanje pet
godina radnog iskustva u struci, položen državni stručni ispit i koji
ispunjava druge uslove propisane za rad u organima državne uprave.
Zakonom je propisano da Republika Srbija može u skladu sa zakonom
osnovati samostalno ili zajedno sa teritorijalnim jedinicama, javnim
preduzećima i organizacijama u oblasti sporta nacionalni fond za
razvoj sporta s ciljem podrške unapređenju sportske rekreacije,
promocije i podsticanja bavljenja sportom svih građana Srbije, a
naročito dece, žena, omladine i osoba sa invaliditetom.
Neregulatorne mere i aktivnosti za sprovođenje zakonskih rešenja:
Informacione kampanje i aktivnosti na polju informisanja javnosti o
Zakonskim rešenjima i obavezama organizacija u oblasti sporta, kao i
do sada sprovodiće Ministarstvo omladine i sporta u saradnji sa
Sportskim savezom Srbije i njegovim članicama.
Sve ostale mere i aktivnosti koje imaju za cilj punu primenu zakonskih
rešenja i sistema kontrole primene, kao i mere za praćenje
ostvarivanja zacrtanih ciljeva sprovešće u skladu sa potrebama
Ministarstvo omladine i sporta, Zavod za sport i medicinu sporta
Republike Srbije i nadležni nacionalni sportski savezi.
OBRAZAC IZJAVE O USKLAĐENOSTI PROPISA SA PROPISIMA
EVROPSKE UNIJE
1.
Organ državne uprave, odnosno drugi ovlašćeni predlagač propisa
VLADA REPUBLIKE SRBIJE
Obrađivač:
MINISTARSTVO OMLADINE I SPORTA
2.
Naziv propisa
PREDLOG ZAKONA O SPORTU
3. Usklađenost propisa s odredbama Sporazuma o stabilizaciji i
prioruživanju između Evropskih zajednica i njihovih država članica, sa
jedne strane, i Republike Srbije sa druge strane („Službeni glasnik
RS”, broj 83/08) (u daljem tekstu: Sporazum), odnosno sa odredbama
Prelaznog sporazuma o trgovini i trgovinskim pitanjim i između
Evropske zajednice, sa jedne strane, i Republike Srbije, sa druge
strane („Službeni glasnik RS”, broj 83/08) (u daljem tekstu: Prelazni
sporazum):
a) Odredba Sporazuma i Prelaznog sporazuma koja se odnose na
normativnu saržinu propisa - NEMA
b) Prelazni rok za usklađivanje zakonodavstva prema odredbama
Sporazuma i Prelaznog sporazuma - NEMA
v) Ocena ispunjenosti obaveze koje proizlaze iz navedene odredbe
Sporazuma i Prelaznog sporazuma - NEMA
g) Razlozi za delimično ispunjavanje, odnosno neispunjavanje obaveza,
koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma i Prelaznog sporazuma -
NEMA
d) Veza sa Nacionalnim programom za usvajanje pravnih tekovina
Evropske unije - NEMA
4. Usklađenost propisa sa propisima Evropske unije:
Ne postoje relevantni propisi Evropske unije sa kojima je potrebno
uskladiti odredbe Predloga zakona o sportu.
a) Navođenje odredbi primarnih izvora prava Evropske unije i ocene
usklađenosti sa njima,
b) Navođenje sekundarnih izvora prava Evropske unije i ocene
usklađenosti sa njima,
v) Navođenje ostalih izvora prava Evropske unije i usklađenost sa
njima,
g) Razlozi za delimičnu usklađenost, odnosno neusklađenost,
d) Rok u kojem je predviđeno postizanje potpune usklađenosti propisa
sa propisima
Evropske unije.
5. Ukoliko ne postoje odgovarajuće nadležnosti Evropske unije u
materiji koju reguliše propis, i/ili ne postoje odgovarajući
sekundarni izvori prava Evropske unije sa kojima je potrebno
obezbediti usklađenost, potrebno je obrazložiti tu činjenicu. U ovom
slučaju, nije potrebno popunjavati Tabelu usklađenosti propisa. Tabelu
usklađenosti nije potrebno popunjavati i ukoliko se domaćim propisom
ne vrši prenos odredbi sekundarnog izvora prava Evropske unije već se
isključivo vrši primena ili sprovođenje nekog zahteva koji proizilazi
iz odredbe sekundarnog izvora prava (npr. Predlogom odluke o izradi
strateške procene uticaja biće sprovedena obaveza iz člana 4.
Direktive 2001/42/EZ, ali se ne vrši i prenos te odredbe direktive).
Ne postoje relevantni propisi Evropske unije koji se direktno odnose
na sport sa kojima je potrebno uskladiti odredbe Predloga zakona o
sportu. Napominjemo da je Predlog zakona o sportu usklađen sa
politikom Evropske unije u ovoj oblasti izraženoj u više dokumenata:
„Izjava o značaju sporta” Amsterdamske konferencije iz 1997;
„Dekleracija o specifičnim karakteristikama sporta - socijalna
funkcija sporta u Evropi, ključni aspekt za implementaciju zajedničke
politike” Evropskog saveta iz 2000. godine; „Bela knjiga o sportu” iz
2007. godine; „Bela knjiga o sportu 2” iz 2011; Saopštenje Evropske
Komisije i Evropskog Parlamenta iz 2011: „Razvoj evropske dimenzije
sporta”; Rezolucija Evropskog parlamenta o Evropskoj dimenziji sporta
iz 2012. godine; sudska praksa Evropskog suda pravde (Odluka S 36/74,
Walrave i Kos: Odluka S-13/76, Dona v Mantero; Odluka S-222/86,
Heylens; Odluka S 415/93, Bosma; Odluka C-I76/96, Lehtonen; Odluka
S-325/08, Bernard; Odluka S-438/00, Kolpak; Odluka S-265/03, Sim
utenkov; Odluka S- 152/08, Kahveci; Odluka S-51/96 i C-191/97,
Deliege; Odluka T-313/02 i C-519/04P, Mesa- Medina; Odluke T-193/03 i
S-171/05R, Piau; Odluka S 243/06, Charleroi i G14). Predlog zakona o
sportu je usaglašen i sa opštim dokumentima Evropske unije koji se
tiču slobode unutrašnjeg tržišta EU, a posredno su značajni za oblast
sporta u odnosu na obavljanje sportskih aktivnosti i sportskih
delatnosti u Republici Srbiji, kao što su: Ugovor o funkcionisanju EU
(odredbe člana 18 - zabrana svakog oblika diskriminacije na osnovu
državljanstva), člana 45 - sloboda kretanja radnika, člana 49. sloboda
poslovnog nastanjivanja, člana 56 - sloboda pružanja usluga, čl.
101-109 – sloboda tržišne konkurencije, čl. 151-155 - socijalni
dijalog); Uredba EU 492/2011 o slobodi kretanja radnika, Direktiva o
uslugama 123/2006/EZ, Direktiva o građanstvu EU 2004/38/EZ, Direktiva
75/34/EEZ. Uzet je u obzir i član 165. Ugovora o funkcionisanju EU
(Lisabonskog ugovora) u kome se sport izričito pominje. Prema tom
članu, Unija doprinosi promociji evropske dimenzije sporta, pri tom
vodeći računa o njegovim specifičnim obeležjima, njegovoj strukturi
zasnovanoj na volonterskim aktivnostima, kao i njegovoj socijalnoj i
obrazovnoj funkciji. Akcija Unije ima za cilj razvoj evropske
dimenzije sporta, pomoću promovisanja poštenja i otvorenosti u
sportskim takmičenjima i saradnjom među organizacijama odgovornim za
sport, kao i zaštitom fizičkog i moralnog integriteta sportista,
posebno mladih sportista. Unija i države članice, takođe, podstiču
saradnju sa trećim zemljama i nadležnim međunarodnim organizacijama u
oblasti obrazovanja i sporta, a posebno sa Savetom Evrope. Da bi
doprineo ostvarivanju ovakvih ciljeva, Evropski parlament i Savet će
donositi odgovarajuće preporuke i podsticajne mere.
6.
Da li su prethodno navedeni izvori prava Evropske unije prevedeni
na srpski jezik? /
7.
Da li je propis preveden na neki službeni jezik Evropske unije?
NIJE
8.
Učešće konsultanata u izradi propisa i njihovo mišljenje o
usklađenosti /.
E NRIQUE VALDEARCOS GUERRERO HISTORIA DEL ARTE PAULINA BORGHESE
W ORKSHOP ENQUIRY FORM SEND TO TANKSWORKSHOPSCAIRNSQLDGOVAU PH 4032
481 AUGUST 27 2014 THE BOARD OF COMMISSIONERS OF
P REGUNTAS FRECUENTES CERTIFICADO DE DISCAPACIDAD C ERTIFICADO DE
REDUCING REOFFENDING POLICY UNIT MINISTRY OF JUSTICE 102 PETTY
3 UN GRUPO DE INVESTIGADORES DE ECOLOGÍA MIDIERON LA
ŠESTÝ SMYSL 1) DOES SIXTH SENSE EXIST? DEEPAK BAGAI
59 ORDEN DE PRECEDENCIA DE AUTORIDADES CAPÍTULO XIX DEL
PHYSICAL SCIENCE STUDENT EXPECTATIONS AND SYLLABUS TEACHERS MR EVANOSKY
FORMULARIO DE PRESENTACIÓN DE CANDIDATURAS PREMIOS CERMIES 2021 1
CHAPTER 8 CONFIDENCE INTERVAL ESTIMATES FOR MEANS AND PROPORTIONS
ZAŁĄCZNIK 6 SYLABUS STAROPOLSKA SZKOŁA WYŻSZA W KIELCACH NAZWA
9 LEASTSQUARES JOINT DIAGONALIZATION OF A MATRIX SET BY