streszczenie pracy doktorskiej mgr agnieszka pisarska stosowanie przez młodzież leków o działaniu psychoaktywnym: rozpowszechnienie i u

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Agnieszka Pisarska
Stosowanie przez młodzież leków o działaniu psychoaktywnym:
rozpowszechnienie i uwarunkowania
Promotor: Profesor dr hab. Jan Czesław Czabała
Celem badań była ocena rozpowszechnienia oraz uwarunkowań sięgania
przez młodzież po leki przyjmowane z powodu takich dolegliwości jak:
1/ ból głowy, 2/ ból brzucha, 3/ zdenerwowanie, 4/ trudności w
zasypianiu, 5/ przygnębienie i zły nastrój oraz 6/ brak energii. W
Polsce, jak dotychczas, problem ten podjęto w niewielu badaniach.
Metoda. Uczestnikami badań byli uczniowie w wieku 13-18 lat,
uczęszczający do losowo dobranych klas publicznych i niepublicznych
gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych z terenu Warszawy. Zastosowano
badania ilościowe (ankieta audytoryjna, N = 1387) oraz jakościowe
(wywiady indywidualne oraz wywiad grupowy, N = 41).
Pytania ankietowe dotyczące częstości przyjmowania leków opracowano na
podstawie kwestionariusza projektu Zachowania Zdrowotne Młodzieży
Szkolnej (HBSC). Uczniów pytano ponadto o rodzaje (nazwy handlowe)
przyjmowanych farmaceutyków oraz źródła, z których zazwyczaj otrzymują
leki. Do oceny stanu zdrowia badanych wykorzystano, między innymi,
skalę do pomiaru dystresu psychicznego (GHQ-12), skalę do pomiaru
symptomów depresji (CES-D) oraz pytania o samoocenę aktualnego stanu
zdrowia psychicznego i somatycznego (HRQOL). Do oszacowania używania
przez respondentów innych substancji psychoaktywnych (alkohol,
papierosy oraz substancje nielegalne) wykorzystano pytania ankiety
Europejskiego Programu Badań nad Używaniem Alkoholu i Środków
Odurzających przez Młodzież Szkolną (ESPAD). Do pomiaru wsparcia ze
strony rodziców oraz przyjaciół zastosowano skale opracowane na
podstawie ankiety projektu Ontario Student Drug Use Surve (OSDUS) oraz
kwestionariusza Ty i Zdrowie. W ankiecie zamieszczono ponadto pytania
o ocenę wpływu stosowania leków bez zalecenia lekarza na zdrowie
młodzieży. Pytania odnoszące się do zmiennych socjodemograficznych
dotyczyły: płci i wieku respondentów, wykształcenia rodziców oraz
składu i statusu materialnego ich rodzin.
Kwestionariusze wywiadu indywidualnego oraz grupowego zawierały
pytania odnoszące się do doświadczeń oraz opinii badanej młodzieży na
temat stosowania leków.
Wyniki. Większość uczniów szkół warszawskich przyjmowała w ostatnim
roku przed badaniem leki przeciwbólowe. W ostatnim miesiącu leki z
powodu głowy stosowało 54%, a leki z powodu bólu brzucha 41%
respondentów. Najczęściej przyjmowanymi lekami przeciwbólowymi były
farmaceutyki na bazie paracetamolu i ibuprofenu oraz drotaveryny
(No-spa), a następnie leki na bazie kwasu acetylosalicylowego.
Zdecydowana większość uczniów odpowiedziała, że wyżej wymienione leki
przyjmuje bez zalecenia lekarza. Co dziesiąty uczeń sięgał po leki
uspokajające, a około 6% badanych stosowało przynajmniej 1-2 razy w
ostatnim miesiącu leki z powodu trudności w zasypaniu oraz z powodu
przygnębienia i złego nastroju. W przypadku takich problemów uczniowie
najczęściej sięgali po ziołowe farmaceutyki dostępne bez recepty. Leki
z powodu braku energii, przede wszystkim witaminy i preparaty
witaminowo-mineralne, przyjmowało w ostatnim miesiącu przed badaniem
około 10% badanych uczniów. Po leki przeciwbólowe oraz uspokajające,
nasenne i przeciwdepresyjne sięgało znacząco więcej dziewcząt niż
chłopców.
Około 1/3 warszawskich nastolatków radziła sobie z dolegliwościami
bólowymi korzystając z zapasów domowych apteczek, a około 4%
ordynowało sobie samodzielnie leki uspokajające i nasenne. Informacje
z wywiadów wskazały, że uczniowie czerpią wiedzę o lekach z bardzo
różnorodnych, głównie niemedycznych źródeł. Najważniejszym autorytetem
w dziedzinie leków byli dla badanych uczniów ich rodzice, którzy także
najczęściej byli wymieniani przez respondentów jako osoby podające
leki przeciwbólowe. W opinii badanych uczniów rodzice przy wyborze
leków kierują się własną wiedzą i doświadczeniem w ich stosowaniu.
Większość uczestników badań ankietowych oceniła, że stosowanie leków
przeciwbólowych bez zalecenia lekarza może mieć negatywny wpływ na
zdrowie młodzieży. Około 25% uczniów uznało, że nie ma to żadnego
wpływu. Samodzielne sięganie po leki uspokajające, nasenne i
poprawiające nastrój oceniono jako bardziej zagrażające zdrowiu
młodzieży niż przyjmowanie leków przeciwbólowych.
Wyniki analiz regresji wskazały na istotne statystycznie zależności
pomiędzy przyjmowaniem leków a doświadczaniem problemów ze zdrowiem
psychicznym (mierzonych skalą GHQ). Zależności te znalazły
potwierdzenie w wywiadach indywidualnych, w których opisywano liczne
problemy i trudności skłaniające respondentów oraz ich rówieśników do
sięgania po leki. Analiza związków pomiędzy stosowaniem leków a
używaniem przez badanych innych substancji psychoaktywnych wskazała,
że z przyjmowaniem farmaceutyków najsilniej związane było aktualne
palenie papierosów. Stwierdzono ponadto, że dziewczęta wysoko
oceniające wsparcie matek były bardziej skłonne stosować leki. Również
wypowiedzi uczestników wywiadów wskazywały, że jednym ze sposobów, w
jaki rodzice udzielają dziecku pomocy i wsparcia w cierpieniu bądź
trudnych sytuacjach, jest podawanie leków. Okazało się także, iż
dziewczęta, których matki nie mają wyższego wykształcenia, były
bardziej skłonne stosować leki przeciwbólowe.
Wnioski
Znaczne rozpowszechnienie przyjmowania leków przez uczniów szkół
warszawskich oraz to, że młodzi ludzie samodzielnie sięgają po
rozmaite farmaceutyki, wskazuje na potrzebę działań
edukacyjno-profilaktycznych, będących zarazem elementem szerszych
działań z zakresu promocji zdrowia psychicznego. Programy te powinny
być również adresowane do dorosłych, rodziców oraz innych osób, które
mogą mieć wpływ na stosowanie leków przez młodzież.
ABSTRACT
Medicine use among youth: prevalence and associated factors
The aim of the study was to examine the prevalence and factors
associated with medicine use amongst youth for: 1/ headache, 2/
stomach ache, 3/ difficulties in getting to sleep, 4/ nervousness, 5/
depression and bad mood, 6/ lack of energy. In Poland, until 2007, the
problem of medicine use amongst youth has not been a focus of careful
research.
Method: The data were collected from a random sample of 13-18-year-old
students attending Warsaw middle and high schools. Qualitative and
quantitative methods were used: a self-administered anonymous
questionnaire was completed during school lessons (N = 1387) and
individual and focus group interviews were conducted ( N = 41).
The self-administered questionnaire contained 64 questions. The
medicine use frequency questions were adapted from the Polish version
of the Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) questionnaire.
The questionnaire also contained questions related to the brand names
of the medicines usually used by students, and to the sources of
medicine supply. Students’ health status was assessed by the elevated
psychological distress scale (GHQ-12), the depression scale (CES-D),
and questions related to self-evaluation of current mental and
physical health (HRQOL). Substance use (cigarettes, alcohol, illegal
drugs) by the respondents was assessed by the questions originated
from The European School Survey Project on Alcohol and Drugs (ESPAD).
Parental and friends support was measured by the scales adopted from
the Ontario Student Drug Use Survey (OSDUS) and Ty i Zdrowie
questionnaire. Students were also asked about their evaluation of the
effects of pain relievers as well as tranquilizers, sleeping pills and
anti-depressants on youth health. Moreover, demographic information,
such as gender, age, parental education level, family composition and
budget situation were obtained.
The individual and focus group interview questionnaire contained
questions related to students’ experiences and opinions about medicine
use.
Results: Most of the Warsaw students used pain relievers during the
last year before the study. In the preceding month, 54% of the
respondents used medicines for headache and 41% for stomach-ache at
least 1-2 times. The most prevalent pain relievers were
over-the-counter medicines based on paracetamol, ibuprofen,
drotaverine, and medicines based on acetylosalicic acid. Most of the
students reported that they used pain relievers without a doctor’s
prescription. Every tenth student used tranquilizers, and
approximately 6% of respondents used sleeping pills and
antidepressants at least 1-2 times during the last month. Most of
these student used over-the-counter herbal agents to address such
mental health problems. Medicines for lack of energy, mainly vitamins
and mineral preparations, were used by approximately 10% of the
students. Girls were more likely to use pain relievers and medicines
for nervousness, difficulties in getting to sleep and depression.
Approximately one third of the students used medicines for headache
and for stomach-ache available from a home medicine chest. Nearly 4%
reported that usually they take tranquilizers and sleeping pills from
a home medicine chest. The data gathered during interviews indicated
that students drew information about medicines from different sources,
mainly non-medical. It also turned out that for youth the most
important source of information and advice in the field of medicines
were parents. Moreover, parents were most often mentioned by the
respondents as the persons who gave them pain relievers. Students’
were of the opinion that parents’ decisions about medicine choice were
based on their knowledge and experience.
Most of the respondents thought that pain reliever use without
prescription could have a negative effect on youths’ health.
Approximately 25% of the students were of the opinion that it had no
effect at all. Tranquilizers, sleeping pills and antidepressants were
perceived by students as much more dangerous than pain relievers.
The results of logistic regression showed a significant association
between students’ mental health status (measured by GHQ-12) and
medicine use. This association was confirmed by data collected during
interviews where students described many problems which could induce
medicine use by them and their peers. Analysis of association between
medicine and other substance use by students indicated that the
strongest association was between medicine use and cigarette smoking.
Moreover, a significant association between medicine use and social
support was found. Girls who perceived their mothers’ support as high
were more likely to use medicines. These results were confirmed by the
data gathered during the interviews indicating that the provision of
medicines to a child was a way of giving parental support. The results
of logistic regression also showed that girls whose mothers had no
university education were more likely to use medicines.
Conclusion: The high prevalence of medicine use and self-medication
amongst Warsaw students suggests that adolescents require educational
and preventive measures as a part of wider mental health promotion
programs. Such programs should also be addressed to adults – parents
and other persons who can have an impact on medicine use by youth.
4

  • ESPECIFICACIONES TÉCNICAS PARA LA EJECUCIÒN DEL PROYECTO DEL ENTREPISO
  • MARCH IS THE RIGHT TIME TO ENJOY A ST
  • BO 110507 MINISTERIO DEL INTERIOR RESOLUCIÓN 9542007 MI
  • JUAN ENRIQUE VARGAS VIANCOS CHILENO ABOGADO Y MAGISTER EN
  • JOINT MEETING OF THE EXECUTIVE BOARDS OF UNDPUNFPA UNICEF
  • ORDINANCE NO 12 ON PORT STATE CONTROL INSPECTIONS ISSUED
  • TRUE LIVESPLENA 2 FOR IMMEDIATE RELEASE CONTACTS CYNTHIA
  • NA TEMELJU ČLANKA 8 ST 4 ODLUKE O RASPOLAGANJU
  • HONEY BEES ACROSS AMERICA BY BRENDA KELLAR THE CREATION
  • REFERAT STYREMØTE HALLINGDAL TRÅVLAG MØTE I HALLINGDAL TRÅVLAG MØTESTED
  • A CONTINUACIÓN SE FACILITA EL ENLACE DE DESCARGA DEL
  • REMEMBRANCE DAY—TEACHER RESOURCE CENOTAPHS K16 C TEACHER’S
  • LATVIJAS SPORTA PEDAGOĢIJAS AKADĒMIJA KURSA DARBU TEMATI PROFESIONĀLĀ BAKALAURA
  • NA OSNOVU ČLANA 21 STATUTA KOŠARKAŠKOG SAVEZA CRNE GORE
  • FERNANDO MANERA UN BIOQUÍMICO PREOCUPADO POR “LAS AMENAZAS INVISIBLES”
  • W CELU JEDNOLICENIA WYKONYWANIA I ROZLICZANIA BADAŃ TK I
  • REJESTRACJA TURNIEJÓW W FIDE OBECNIE OBOWIĄZUJĄ NASTĘPUJĄCE TERMINY ZGŁOSZENIA
  • ZAŁĄCZNIK NR 4 DO REGULAMINU REKTOR KOMISJA STYPENDIALNA 
  • TAENIA SOLIUM ADULT WORMS LIVE IN HUMAN SMALL INTESTINE
  • APPLE CIDER VINEGAR APPLE CIDER VINEGAR HEALTH BENEFITS —
  • FREDAG KORSET MORGENBØNN LEDER PÅ DENNE DAGEN FOR KRISTI
  • 9 LIETUVOS RESPUBLIKOS VYRIAUSYBĖ NUTARIMAS DĖL LIETUVOS RESPUBLIKOS KULTŪROS
  • SENTENCIA TRIBUNAL CONSTITUCIONAL NÚM 41982 (SALA PRIMERA) DE 8
  • GUIÓN LITÚRGICO PARA LA EUCARISTÍA JORNADA MUNDIAL POR EL
  • VI SKAL NÆRME OS LEDELSERNE EFTER FLERE HÅRDE ÅR
  • DEPARTAMENTO DE INNOVACIÓN EMPRESA Y EMPLEO APROBADAS LAS NORMAS
  • APLS COURSE PROGRAMME A PRACTICAL APPROACH TO EMERGENCY
  • YAPI İŞLERİ VE TEKNİK DAİRE BAŞKANLIĞI GÖREV YETKI VE
  • FRANCISCO HERNÁNDEZ SPÍNOLA NACIDO EL 12 DE NOVIEMBRE DE
  • SZANOWNE KOLEŻANKI I KOLEDZY REGION IPA ŚWINOUJŚCIE MA PRZYJEMNOŚĆ