Maatschappelijke Business Case (mBC) Zorg Op Maat Door Leefstijlmonitoring

maatschappelijke business case (mbc) zorg op maat door leefstijlmonitoring versie: 1.0 datum: 26-03-2010 maatsc

maatschappelijke Business Case (mBC)
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
versie: 1.0
datum: 26-03-2010

Maatschappelijke Business Case (mBC)
Inhoudelijke contactpersonen
Mail-adres
Telefoonnummer
John Rietman/ Charles Willems
[email protected]
[email protected]
06-52669377
Financieel expert
Mail-adres
Telefoonnummer
Ester Tiggelman
[email protected]
(0)88 4073137
Contactpersoon programmateam TPLZ
Mail-adres
Telefoonnummer
Ester Tiggelman
[email protected]
(0)88 4073137
Inhoudsopgave
1. Inleiding 4
Wat is een mBC? 4
Wat is Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring? 5
1.2.1 Maatschappelijk probleem 5
1.2.2 Omschrijving Transitie-experiment 5
1.2.3 Vernieuwende aanpak 6
De mBC als levend document 7
1.1.3 Ambities, beperkingen en keuzes 7
Leeswijzer 8
Diensten 12
Doelgroepen 13
Waardepropositie 14
Distributiekanaal 15
Klantrelatie 15
Infrastructuur 16
3.6.1 Juridische en organisatorische structuur Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring 16
Kernactiviteiten 18
3.6.3 Kerncapaciteiten 18
3.7 Conclusie: Aannames, continuïteit & kopieerbaarheid 22
3.7.1 Kritieke Succesfactoren 22
3.7.2 Risico’s 23
3.7.3 Continuïteit 23
3.7.4 Kopieerbaarheid 24
Organisatorische case (OC) 25
Toelichting op kostenposten 25
4.1.1. Kosten 25
Periode 2008-2010 25
Periode 2011-2013 26
4.1.1. Opbrengsten 26
Tabel overzicht opbrengsten 2008-2010 27
Periode 2011-2013 27
Tabel overzicht opbrengsten worst case 27
Tabel overzicht opbrengsten best case 27
Financiële resultatentabel 28
4.3 Financiële risico’s en gevoeligheden 29
4.4 Conclusie 29
Maatschappelijke case (MC) 30
Maatschappelijk rendement 30
Stakeholders 31
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring levert op basis van de
afzonderlijke diensten aan cliënt, mantelzorger en professionele
zorgverlener een belangrijke bijdrage aan meerdere stakeholders. Deze
stakeholders zijn partijen die verantwoordelijk zijn dat er op een
doelmatige en doeltreffende wijze zorg en welzijn wordt verleend in
Nederland. Binnen Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zijn in het
kader van significante maatschappelijke opbrengsten als belangrijkste
stakeholders gedefinieerd: 31
Kwalitatieve opbrengsten 31
Kwantitatieve opbrengsten 32
Inleiding 32
Conclusie: maatschappelijke Business Case (mBC) 36
Terug naar de kern 36
De mBC: Organisatorische en Maatschappelijke case 37
Risico’s en kritieke succesfactoren 38
Conclusies en aanbevelingen 38
1. Inleiding
============
Dit document beschrijft de ‘maatschappelijke Business Case’ van Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring. Het heeft tot doel om gefaseerd
vanuit verschillende perspectieven een totaalbeeld van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring te beschrijven. Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring gebruikt dit totaalbeeld om tot inzichten over het
eigen organisatieconcept te komen en om de continuïteit van dit
concept qua beleid en financiering in de komende periode te gaan
borgen.
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is een nieuw, innovatief project
dat als één van de experimenten meedraait in het Transitieprogramma (www.transitieprogramma.nl).
Het kenmerk van deze experimenten, en daarmee dus ook van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring is dat zij radicaal breken met oude
structuren, culturen en werkwijzen in de zorg. Omdat het gaat om een
nieuw zorgconcept, is de financiering vanuit bestaand beleid en
regelgeving nog niet geregeld. Om deze reden is vanuit het
Transitieprogramma deze maatschappelijke Business Case (mBC)
vormgegeven samen met Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring en haar
stakeholders.
Wat is een mBC?
---------------
Een mBC is een gestructureerde kostenopbrengsten afweging waarin het
economische én het maatschappelijke nut samenkomen. De mBC kijkt vijf
jaar vooruit naar een volwassen toepassing van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring. Hierbij wordt het financieringstekort afgezet
tegen de te verwachten maatschappelijke opbrengsten. Zo heeft de
maatschappij bijvoorbeeld baat bij de substitutie van formele zorg
door mantelzorg of het voorkomen van dure zorg en opnames door
preventie. Deze opbrengsten worden geschat en gekwantificeerd door te
werken met onderzoek, literatuur, aannames en experts.
Door een inzicht in de reële kosten van nieuwe diensten van Zorg op
Maat door Leefstijlmonitoring en de potentiële waarde van deze nieuwe
diensten in maatschappelijke opbrengsten kan een vergelijking gemaakt
worden. Op deze wijze krijgen stakeholders en potentiële financiers
een zo breed en concreet mogelijk inzicht in de levensvatbaarheid, het
functioneren en de positieve effecten van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring. Wat Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring nu in
de kern is en zo bijzonder maakt als experiment, beschrijft de
volgende paragraaf.
Wat is Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring?
---------------------------------------------
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is een innovatief
zorgarrangement op basis van de inzet van een specifiek technologisch
concept (zie kader pagina 6). Gedurende het project ondersteunt Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring de reguliere zorgverlening aan een
200-tal cliënten.
Met de ervaring die wordt opgebouwd tijdens het project, zijn de
organisaties in staat een andere werkwijze te implementeren waarbij
sensorentechnologie als zorginterventie binnen het in overleg met de
cliënt of diens naaste vastgestelde zorgplan, wordt toegepast. Voor
het monitoren van de beoogde doelstellingen maakt het project deel uit
van een internationale praktijkstudie die wordt uitgevoerd door
Hogeschool Zuyd (Lectoraat Technologie in zorg) en de Universiteit
Maastricht (CAHPRI leerstoel Technologie in de zorg).
1.2.1 Maatschappelijk probleem
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring levert een bijdrage aan de
oplossing van een aantal hardnekkige problemen waarmee het Nederlandse
zorgstelsel en specifiek de AWBZ, de komende jaren in toenemende mate
wordt geconfronteerd.
Deze problemen zijn enerzijds het gevolg van de vergrijzing en
anderzijds van de ontgroening van de Nederlandse samenleving. Zorg op
Maat door Leefstijlmonitoring beoogt door de inzet van slimme
technologie een oplossing te vinden voor:
*
Een stijgende zorgvraag door een toenemend aantal kwetsbare
cliënten die zelfstandig willen blijven wonen in de eigen
vertrouwde omgeving. Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring maakt
het mogelijk dat kwetsbare cliënten, ondanks toenemende
beperkingen, langer en vooral veilig kunnen blijven wonen met de
garantie dat er door het op afstand volgen van hun leefstijl, bij
een zich aandienende en voorkomende zorgvraag snel hulp ter
plaatse is.
*
Toenemend tekort aan verzorgend en verplegend personeel
(professionele zorgverlener). Professionele zorgverleners kunnen
door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring doelmatigere worden
ingezet. Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring maakt het mogelijk
dat toezicht middels de fysieke inzet van een professionele
hulpverlener in een aantal situaties kan worden vervangen door
toezicht op afstand. Tevens kan toezicht op meerdere cliënten
vanuit een centraal punt, bijvoorbeeld vanuit een zorgcentrale,
worden georganiseerd.
*
Toenemende belasting van informele zorgverleners (mantelzorg).
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring geeft de mantelzorger op
afstand direct inzicht in het welbevinden van de kwetsbare cliënt
in de thuissituatie. Dit maakt het werk van de mantelzorger een
stuk makkelijker en dus minder belastend
*
Oplopende kosten binnen het Nederlandse Zorgstelsel. Bovenstaande
effecten van de Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zorgt voor
een kostenreductie en draagt daarmee bij aan de houdbaarheid van
met name de AWBZ en, in een groter verband, het Nederlandse
Zorgstelsel.
1.2.2 Omschrijving Transitie-experiment
Aanleiding
Het project Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring als experiment is
een voortzetting van de pilot Caring Home. In deze pilot heeft
Proteion bij 25 cliënten een eerste proef gedaan met de inzet van
sensorentechnologie met gebruikmaking van het Quit Care Systeem (www.quitcare.come).
In deze pilot is gekeken of de inzet van het systeem de potentie heeft
om meerwaarde te bieden in de zorg voor (kwetsbare) nog zelfstandig
wonende cliënten.
Uit de resultaten van de pilot bleek dat cliënten zich ondersteund
voelden op het vlak van de veiligheid, maar dat betrokken medewerkers
nog onvoldoende aanleiding zagen om een andere organisatie van het
zorgproces te realiseren: de inzet van de medewerker ter ondersteuning
van de cliënt meer sturen op basis van de gegevens vanuit de
activiteitenregistratie. Om een zorgproces, zoals de ondersteuning van
cliënten in thuissituaties, daadwerkelijk anders in te richten, was de
omvang en tijdsduur van de pilot te beperkt.
De verwachting is dat bij een grootschalige inzet van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring als reguliere dienstverlening een andere
situatie gaat ontstaan. Enerzijds wordt de meerwaarde van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring voor cliënten, mantelzorgers en professionele
hulpverleners nadrukkelijke in beeld gebracht.
Anderzijds wordt Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring hierdoor
onderdeel van de standaard werkwijze van bijv. verzorgende en
verpleegkundige medewerkers van een thuiszorgorganisatie. Voor
Proteion Thuis was dit reden om, in samenwerking met andere
zorgorganisaties in de regio, een opschaling van de inzet van deze
technologie na te streven.
Het zorgarrangement maakt in belangrijke mate gebruik van een
specifiek technologisch concept dat door een Amerikaans bedrijf
“Behavioural Informatics Incorporated” (BII) is ontwikkeld. Hiermee
worden zelfstandig thuis wonende kwetsbare ouderen ondersteund:
“Everyday Living Monitoring System ELMS”. Dit systeem is in de
Verenigde Staten stapsgewijs tot ontwikkeling gebracht. Het wordt in
Europa geleverd door Living Independently EU.
Inhoud
Het project Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is gericht op het
invoeren van sensorentechnologie en bijbehorende dienstverlening in
het reguliere zorgproces van een aantal (thuis)zorgorganisaties in de
ouderenzorg. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het principe van
automatische gedragsmonitoring. In het huis van kwetsbare en
alleenstaande cliënten worden bewegingssensoren geplaatst die het
mogelijk maken voor professionele zorgverleners en mantelzorgers het
gedrag van kwetsbare en alleenstaande cliënten te volgen en
vroegtijdig te kunnen reageren op risicovolle situaties.
Omvang
De deelnemende zorgorganisaties in Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring beogen met dit project het mogelijk te maken dat
cliënten zo lang mogelijk zelfstandig en veilig kunnen blijven wonen
in hun eigen vertrouwde omgeving. Hiertoe wordt de reguliere
dienstverlening bij een 200-tal cliënten voor de periode van 2 jaar
ondersteund door de toepassing van sensoren. Met de ervaring die wordt
opgebouwd met Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zijn de
organisaties in staat een andere werkwijze te hanteren waarbij de
inzet van deze technologie deel uitmaakt van het reguliere zorgproces.
1.2.3 Vernieuwende aanpak
Het vernieuwende in Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zit hem in
het feit dat:
*
Het leefpatroon van de cliënt 7 x 24 uur op afstand kan worden
gevolgd;
*
Verregaande informatie over het welbevinden van de cliënt gedeeld
kan worden met de mantelzorger(s);
*
Deze informatie volledig geautomatiseerd beschikbaar wordt
gesteld;
*
Zorginterventies op basis van deze beschikbare informatie eerder
en gerichter kunnen worden ingezet;
*
Zorg daarmee voor de cliënt op maat kan worden gemaakt.
De mBC als levend document
--------------------------
In de afgelopen maanden is in dit document de kern van het
businessmodel van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring verhelderd. Er
is in samenspraak met alle interne en externe stakeholders in kaart
gebracht waar voor welke doelgroepen waarden gecreëerd worden en wat
dit betekent voor de overdraagbaarheid en continuïteit van het
zorgarrangement.
Op basis van dit document zal in overleg met publieke financiers,
marktpartijen en andere betrokken stakeholders, de mogelijkheden
worden besproken om het zorgarrangement vanaf 2010 op basis van
structurele financiering door de belangrijkste stakeholders in te
voeren binnen de langdurige ouderenzorg.
1.1.3 Ambities, beperkingen en keuzes
Gezien de korte looptijd van de mBC in combinatie met de huidige
voortgang van het project, is de praktijkervaring met de toepassing
van het systeem in de vorm van een innovatief zorgarrangement in
omvang beperkt. Echter, met de ervaringen uit een eerdere proef bij
Proteion Thuis én de ervaringen met de toepassing van het systeem in
de Verenigde Staten en Groot Brittannië, ligt er voldoende materiaal
om een weloverwogen keuze te maken of en zo ja op welke wijze en voor
welke doelgroepen het zorgarrangement kan worden gebruikt binnen het
reguliere zorgproces van een thuiszorgorganisatie.
De voorliggende businesscase vormt de basis en is een eerste aanzet om
met gemeenten, VWS, zorgkantoor, zorgverzekeraar en geïnteresseerde
marktpartijen in gesprek te gaan over de mogelijkheden tot structurele
financiering van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring.
Leeswijzer
----------
De maatschappelijke Business Case kent een logische opbouw waarin vijf
onderling verbonden perspectieven samenkomen tot één gedeelde
kosten-opbrengsten afweging van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring.
De structuur van deze opbouw is in onderstaande figuur weergegeven:

Hoofdstuk 2 begint met Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring te
beschrijven vanuit de ogen van de cliënt. De cliënt is binnen het
Transitieprogramma het uitgangspunt bij het beoordelen van de waarde
van zorg en welzijn. De vragen die in dit hoofdstuk worden beantwoord
zijn hoe Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring de behoeften van de
cliënt vervult en hoe zij waarde creëert bij het verlenen van diensten
aan cliënten. Hoofdstuk 3 beschrijft vervolgens het Business Model:
wat is Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring wel, wat is het niet en
waar wordt de waarde gecreëerd? Hier zijn de diensten en producten
beschreven, de doelgroep, de minimale basisvereisten om Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring neer te zetten en haar kritieke
succesfactoren.
Zoals bovenstaande figuur weergeeft omsluit het Business Model de
Organisatorische Case, die in Hoofdstuk 4 aan bod komt. De minimale
basisvereisten in capaciteiten, cliënten en personeel uit het Business
Model krijgen in dit hoofdstuk hun vertaling in een kosten-opbrengsten
afweging op organisatieniveau. De ontwikkeling naar 2014 wordt uit de
doeken gedaan en het tekort en de knelpunten in de financiering over
die periode inzichtelijk gemaakt.
De Maatschappelijke Case weegt in Hoofdstuk 5 het Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring concept vanuit het perspectief van de
maatschappij. Middels een stakeholderanalyse en de impactkaart wordt,
deels kwalitatief en deels kwantitatief, inzichtelijk gemaakt waar de
maatschappelijke opbrengsten van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
te behalen zijn.
Het afsluitende Hoofdstuk 6 brengt het bedrijfseconomisch nut(H4) en
het maatschappelijk nut (H5) samen. De analyse over het dekken van
tekorten en financiële knelpunten vanuit de maatschappelijke
opbrengsten vindt hier plaats. Afsluitend trekt de maatschappelijke
Business Case conclusies over de levensvatbaarheid van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring, haar succesfactoren & risico’s en geeft
daarbij een aantal aanbevelingen voor toekomstige financiering.
1.
Cliëntperspectief
=================
In het kader van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring worden vanuit
het cliëntperspectief de verhalen van meerwaarde verteld door de
potentiële gebruikers van Zorg op Maat door leefstijlmonitoring, te
weten de cliënt, diens mantelzorger of de betrokken professionele
hulpverlener.

Verhalen van meerwaarde
Het op afstand monitoren van de leefstijl vanuit het perspectief van
de mantelzorger
Mevrouw Thijssen de dochter van dhr. Janssen
Langzaam merk ik dat vader verward raakt en een beetje de controle
over de dagelijkse activiteiten begint te verliezen. Zijn gedrag wordt
ook iets onvoorspelbaarder. In het contact met de thuiszorg vind ik
niet direct een bevestiging van mijn zorgen. Volgens hen is er niks
bijzonders aan de hand. Opname van mijn vader in een verpleeghuis is
dan ook niet aan de orde.
De thuiszorg heeft onlangs iets verteld over Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring. Dat zou iets voor mijn vader thuis kunnen zijn.
Ik ben blij met dit aanbod. Het geeft mij de gelegenheid om zicht te
krijgen op de activiteiten van mijn vader zonder dat ik ieder moment
daarbij aanwezig dien te zijn. In overleg met mijn vader wordt
besloten de technologie te plaatsen. Al na enige dagen blijkt dat
vader ’s nachts zijn woning verlaat. Gezien het verlies aan
oriëntatievermogen dat - zij het in beperkte mate - gesignaleerd is,
kijkt nu ook de thuiszorg anders tegen de situatie van vader aan. In
samenspraak met de thuiszorg wordt een indicatie voor opname in een
verpleeghuis aan aangevraagd. Met de informatie uit het systeem van
Zorg op Maat door leefstijlmonitoring wordt de aanvraag gehonoreerd.
Het op afstand monitoren van de leefstijl vanuit het perspectief van
de cliënt
Mevr. Klaassen
Ik woon sinds mijn man 4 jaar geleden overleden is, alleen in mijn
flatje in het dorpscentrum. Ik heb het daar zeer naar mijn zin. Een
jaar geleden heb ik een lichte beroerte gehad. Daar ben ik toen erg
van geschrokken. Gelukkig vielen de gevolgen nogal mee. Mijn kinderen
wonen bepaald niet in de buurt. Maar met mijn vriendinnen in de naaste
omgeving vind ik dat ik het goed voor elkaar heb.
Deze situatie houd ik graag zo lang mogelijk vol. Dat stelt mij in
staat mijn eigen dingen te blijven doen. Wel vind ik het een prettig
en veilig idee als er iets achter de hand is, wanneer het niet
helemaal zo loopt als het zou moeten.
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring biedt die mogelijkheid. Als ik
om wat voor redenen dan ook mijn dagelijkse bezigheden niet meer vast
kan houden, zullen zij contact met mij opnemen. Dat vind ik een
geruststellende gedachte..
Het op afstand monitoren van de leefstijl vanuit het perspectief van
de professionele hulpverlener
mevrouw Peeters, wijkverpleegkundige
Mijn cliënt, de heer Pieterse, woont zelfstandig. Hij zorgt voor
zichzelf en maakt drie keer per week gebruik van Tafeltje Dekje. De
overige maaltijden maakt hij zelf. Zijn vriendin woonde drie straten
verder. Daar ging hij regelmatig naar toe. Soms deelden ze ook de
avondmaaltijd. Zijn vriendin is onlangs gevallen en is nu in een
revalidatie-instelling opgenomen. Hij gaat een keer per week naar de
dagopvang.
Meneer P. heeft het een beetje moeilijk met de verandering in zijn
situatie, nu hij zijn vriendin niet meer regelmatig ziet. Bij de
dagopvang hebben ze het idee dat meneer zichzelf een beetje
verwaarloost, niet meer regelmatig eet en minder actief geworden is.
Meneer voelt er niet veel voor om vaker naar de dagopvang te gaan.
Toegegeven, pas na enig aandringen van mijn kant stemt hij er mee in
dat Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring bij hem thuis wordt ingezet.
Het doel voor mij is vast te stellen of hij regelmatig blijft eten en
dat hij op tijd zijn medicijnen(bloedverdunners) blijft innemen.
De informatie vanuit het systeem gaat rechtstreeks naar mij.
Afgesproken is dat ik pas na een wezenlijke verandering in zijn
activiteiten (drie opeenvolgende gele meldingen) met hem contact
opneem. Zo blijft hij in staat zijn zelfredzaamheid te behouden en
krijgt hij van mij ondersteuning als het daadwerkelijk niet goed
dreigt te gaan. Gedurende de eerste weken nadat de apparatuur was
geplaatst, was er voor mij regelmatig aanleiding om contact met meneer
op te nemen. Maar na enige weken bleek dat de heer Pieterse een nieuw
evenwicht had gevonden en hoefde ik minder vaak contact met hem op te
nemen. Wel heb ik geregeld dat Tafeltje Dekje nu voor iedere dag een
maaltijd afgeleverd. Door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring voel
ik mij meer betrokken bij het welbevinden van de heer Pieterse.

Samenvattend
============
De technologie die Zorg op Maat door leefstijlmonitoring inzet, biedt
inzicht in de activiteiten van de cliënt bij wie de technologie in
huis is geplaatst. Deze activiteiten worden gevolgd zonder dat het de
activiteitenuitvoering zelf beïnvloedt.
=====================================================================
De persoonlijke veiligheid van de cliënt wordt zo gewaarborgd. De
mantelzorger wordt door de inzet van deze technologie ondersteund en
ontlast doordat Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring een getrouw
beeld van de activiteiten van de cliënt zonder daadwerkelijk aanwezig
te zijn.
=====================================================================
Zo houden beiden vertrouwen in de gang van zaken. Professionele
zorgverleners krijgen inzicht in het feitelijk functioneren van hun
cliënt. Zij kunnen hun handelen afstemmen op de behoefte aan
ondersteuning voor zover die blijkt uit veranderingen in het
activiteitenpatroon. Daardoor zijn zij in staat veel gerichter met hun
eigen inzet om te gaan.
======================================================================

=======
2.
Business Model (BM)
===================
In het Business Model van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring staan
de bouwstenen centraal van het binnen dit project ontwikkelde en in de
praktijk geteste zorgarrangement. Tevens beschrijft het Business Model
hoe het zorgarrangement is gemodelleerd en geïntegreerd in de
bestaande organisatievorm en het reguliere zorgproces van de
deelnemende zorgorganisaties. Het beschrijven van deze bouwstenen
heeft tot doel om deze nader aan te scherpen, keuzes te maken en zo te
komen tot een stabiel en volwassen zorgarrangement zoals deze er over
vijf jaar, in 2014, uitziet.
Vragen waarop het Business Model van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in dit hoofdstuk een antwoord biedt zijn de
volgende: in §3.1, wat bieden we onze cliënten (infrastructuur &
diensten), in §3.2, welke specifieke waarde voegt het zorgarrangement
c.q. de afzonderlijke onderdelen toe? Naast deze wat-vraag is de
wie-vraag van belang. In §3.3 wordt antwoord gegeven op de vraag voor
wie het zorgarrangement wordt aangeboden (Klantsegmenten), in §3.4,
hoe het zorgarrangement de cliënten bereikt (Distributiekanaal), en in
§3.5, op basis van welke klantrelatie het zorgarrangement wordt
aangeboden.
Vervolgens is er naast deze wat en wie component ook de vraag hoe
Proteion Thuis, Savant en de Zorggroep het zorgarrangement aan haar
cliënten aanbiedt oftewel middels welke infrastructuur. Hier geeft §
3.6 een antwoord op. In de paragrafen 3.7 en 3.8 worden
achtereenvolgens de benodigde Kernactiviteiten en Kerncapaciteiten
benoemd die benodigd zijn om het zorgarrangement binnen Proteion
Thuis, Savant en de Zorggroep te organiseren.
Vanzelfsprekend kunnen Proteion Thuis, Savant en de Zorggroep het niet
alleen. In §3.9 worden de samenwerkingsverbanden en partners van Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring beschreven met hun specifieke
bijdrage aan het zorgarrangement. Afsluitend volgen de conclusies en
een aantal observaties over continuïteit en kopieerbaarheid van het
zorgarrangement dat binnen Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is
ontwikkeld.
Een standaard Business Model (bijlage I) kent daarnaast nog een
beschrijving van de kostenstructuur en de opbrengsten. Deze komen
separaat in het volgende hoofdstuk (organisatorische case) aan de
orde.
Diensten
--------
Zorg op Maat door leefstijlmonitoring is, zoals eerder aangegeven, een
innovatief zorgarrangement. De diensten van het zorgarrangement
kunnen, op basis van de behoefte/vraag van de cliënt, mantelzorger en
professionele hulpverlener, op maat worden gemaakt. Het arrangement
bestaat uit een tweetal diensten: monitoring en zorgopvolging.
Beide diensten worden in deze paragraaf nader worden beschreven en
toegelicht.
1) Het op afstand monitoren van het activiteitenpatroon (de leefstijl)
van de cliënt
Het betreft hier het volgen en interpreteren van activiteiten van de
cliënt in zijn directe leefomgeving (woning) om vervolgens vroegtijdig
en adequaat te kunnen reageren op :
*
Enerzijds op calamiteiten zoals dwaalgedrag of een valincident.
*
Anderzijds op wijzigingen in het activiteitenpatroon, bijvoorbeeld
met betrekking maaltijdvoorbereiding en persoonlijke hygiëne, die
op lange of middellange termijn kunnen leiden tot
gezondheidsrisico’s.
Wijzigingen in het activiteitenpatroon welke duiden op een calamiteit
worden leidt tot een automatisch gegenereerde rode of gele melding.
Rode meldingen zijn gekoppeld aan calamiteiten, gele meldingen aan
gezondheidsrisico’s op lange of middellange termijn
2) Professionele zorgopvolging
Professionele opvolging betreft een bezoek aan huis van de cliënt door
een verzorgende of verpleegkundige van een wijk- of zorgteam . De
professionele opvolging vindt plaats naar aanleiding van een gele of
rode melding.
Doelgroepen
-----------
De inzet van het zorgarrangement richt zich op drie mogelijke
eindgebruikers. Deze zijn 1) de cliënt, 2) mantelzorgers en 3)
zorgprofessionals. In deze paragraaf worden de drie doelgroepen nader
beschreven.
1) De cliënt, waarmee bedoeld de kwetsbare alleenstaande oudere die
zelfstandig en alleen woont behoort tot de eerste doelgroep waarop het
project Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zich richt.
Kwetsbaarheid wordt in het kader van het onderzoek gedefinieerd als de
afname van de reservecapaciteit van meerdere orgaansystemen, waardoor
relatief kleine veranderingen in het interne of externe milieu grote
gevolgen kunnen hebben voor een oudere om een acceptabel niveau van
fysiek, sociaal en psychologisch functioneren te behouden.
Kwetsbaarheid kan worden geïnitieerd door ziekte, inactiviteit,
inadequate voedingsinname en/of de fysiologische veranderingen van het
ouder worden (Ahmed, Mandel & Fain, 2007, Steverink, 2001).
Voor het werven en selecteren van cliënten voor deelname aan Zorg op
Maat door Leefstijlmonitoring is gebruik gemaakt van een
screeningslijst, waarbij een cliënt minimaal aan twee van de
onderstaande criteria moet voldoen om te kunnen deelnemen:
*
Er is sprake van een CIZ-indicatie met als grondslag PG.
*
Er is sprake van de een CIZ- indicatie met een van de volgende
leveringsvoorwaarden : “Volgens afspraak én direct oproepbaar” of
“Voortdurend in de nabijheid”.
*
Er is sprake van mobiliteitsproblemen (moeilijk/slecht ter been).
*
Er is sprake van meerdere aandoeningen of ziekten tegelijkertijd
(co-morbiditeit).
*
Ondervoeding.
*
Er is sprake van problemen met het geheugen en de aandacht
(cognitieve problemen).
*
Er is sprake van problemen met het zien en/of horen.
*
Er is sprake van problemen met het fysieke energie niveau.
*
Er is sprake van eenzaamheid (sociaal isolement, weinig sociale
contacten).
*
Er is sprake van depressieve en/of angst gevoelens.
Een belangrijke subgroep binnen de totale cliëntpopulatie is de
(beginnend) zelfstandig en alleenstaande dementerende oudere. Dementie
is een verzamelnaam voor niet aangeboren aandoeningen, die gekenmerkt
worden door combinaties van meervoudige stoornissen in de cognitieve
functies, stemming en gedrag.
2) De mantelzorger van de met name dementerende cliënt, die gebruik
maakt van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring, behoort tot de tweede
doelgroep waarop het project Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
zich richt.
Mantelzorg is het totaal aan informele zorg voorafgaand aan of in
combinatie met betaalde voorzieningen in het kader van de AWBZ, Wmo en
zorgverzekering. Mantelzorgers voorzien in
75% van de hulpvragen thuis (care). De vraag naar mantelzorg zal in de
nabije toekomst
door de vergrijzing en extramuralisering toenemen. Het aanbod zal door
de ontgroening
verder afnemen. In 2005 stonden er nog drie 50-jarige kinderen
tegenover een oudere; in 2030 nog maar anderhalf kind per oudere
(Ministerie VWS, 2005).
Er is veel onderzoek gedaan naar de belasting van mantelzorgers door
onder andere het onderzoeksinstituut Nivel. Uit deze onderzoeken
blijkt dat een op de vijf mantelzorgers van personen met dementie
ernstig is overbelast. Daarnaast blijkt dat een breekpunt voor opname
niet de conditie is van de cliënt, maar de overbelasting van de
mantelzorger (Cohen e.a. 1993,
Gold e.a. 1995, Young e.a. 1998).
3.
De professionele zorgverlener van de kwetsbare oudere behoort tot
derde en laatste
doelgroep waarop het project Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
zich richt. Het betreft hier de
verzorgende of verpleegkundige die primair het aanspreekpunt is voor
de zorg en die streeft
naar de beste zorg voor de cliënt op basis van reële behoeften (Zorg
op Maat). Voor het in kaart brengen van de reële behoefte en een
bijpassend aanbod, is informatie over de leefstijl van de cliënt een
belangrijke voorwaarde. Echter gezien de toenemende werkdruk, de
schaarste aan personeel en cognitieve beperkingen van de cliënt, kan
deze informatie niet altijd meer worden
gegenereerd in een face-to-face contact maar zal in toenemende mate
plaatsvinden op afstand
middels de inzet van technologie.
Waardepropositie
----------------
Zorg op Maat door leefstijlmonitoring voegt de cliënt, mantelzorger
en/of professionele zorgverlener op diverse terreinen waarde toe welke
hieronder per doelgroep nader worden omschreven.
1.
De cliënt
De kwetsbare oudere kan door de inzet van Zorg op Maat door
Leeftstijlmonitoring langer zelfstandig en veilig blijven wonen in
zijn eigen vertrouwde omgeving. De toepassing van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in het reguliere zorgproces maakt het mogelijk
calamiteiten en risicovol gedrag in de thuissituatie in een
vroegtijdig stadium te detecteren. Het uitblijven van dergelijke
calamiteiten vormt een bevestiging voor de cliënt dat deze het in de
huidige situatie goed doet. Anderzijds geeft het zorgarrangement de
zekerheid dat als er iets gebeurd dit door de mantelzorger of
professionele hulpverlener wordt gesignaleerd en waar nodig en
professionele zorgopvolging plaatsvindt.
2.
De mantelzorger
De mantelzorger kan door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring op
afstand toezicht houden op het welbevinden van zijn naaste.
Bijvoorbeeld uitwonende kinderen die zorgen voor een alleenstaande
dementerende vader. Zij krijgen via Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring meer en actuele informatie over het functioneren
van hun vader. Op basis van deze informatie kunnen ze vroegtijdig zelf
actie ondernemen of gebruik maken van professionele zorgopvolging bij
bijvoorbeeld een calamiteit (dwalen, valincident). Daarnaast geeft het
hen ook een geruststellend gevoel indien uit de informatie is af te
lezen dat nog alles goed gaat.
3.
De professionele zorgverlener
De professionele zorgverlener kan door Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring op afstand toezicht houden op het welbevinden op
één of meerdere aan haar/zijn zorg toevertrouwde cliënten. De
professionele zorgverlener, bijvoorbeeld een wijkverpleegkundige,
krijgt via de datacommunicatiestructuur met minder inspanning (geen
huisbezoeken, geen reistijd) meer en actuelere informatie over het
functioneren van de cliënt in zijn eigen woonomgeving. Op deze wijze
kan er snel en op de juiste wijze worden gereageerd op de zorgvraag
van de cliënt (Zorg op Maat).
Distributiekanaal
-----------------
In deze paragraaf wordt beschreven welke activiteiten er worden
ondernomen om Zorg op Afstand als zorgarrangement te vermarkten bij de
potentiële doelgroepen .
1) Cliënt en mantelzorger
Voor het werven van cliënten en/of mantelzorgers gebeurt via uitingen
in de media (internet, brochures) door betrokken zorgorganisaties,
welzijnsinstellingen en gemeenten. Daarnaast worden er binnen
maatschappelijke groeperingen waarvan de cliënt of mantelzorger deel
uit maakt (bv. ouderenbond) of diens belangen behartigt (bijv.
Alzheimer stichting), presentaties gegeven door relatiebeheerders. Dit
zijn mensen die voorheen werkzaam waren als uitvoerder in de zorg en
zich nu richten op het onderhouden van het contact met de cliënt.
Indien de cliënt of mantelzorger interesse heeft om gebruik te maken
van de diensten van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring vindt een
persoonlijk gesprek plaats met een relatiebeheerder of de eerst
verantwoordelijke verzorgende of verpleegkundige. In dit gesprek wordt
nadere uitleg gegeven over de aard en inhoud van het zorgarrangement.
Tevens wordt in dit overleg, in samenspraak met cliënt en/of
mantelzorger, bepaald of het zorgarrangement een toegevoegde waarde
heeft. Zo ja wordt vervolgens het zorgarrangement op maat
samengesteld. Dit houdt onder meer in het afstemmen hoe op bepaalde
gebeurtenissen (die als meldingen in het systeem worden gesignaleerd)
gereageerd gaat worden.
Professionele hulpverlener
De teams van verzorgende en verpleegkundige medewerkers van de in het
project actief betrokken zorgaanbieders doorlopen een gericht
informatie- en scholingsprogramma. In dit programma wordt aandacht
besteed aan de toepassingsmogelijkheden en meerwaarde van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring in het primaire zorgproces, als alternatief
voor of als opvulling op de huidige( traditionele) wijze van werken .
Zowel in de groepsgerichte als individuele scholingstrajecten wordt er
gewerkt met praktijkvoorbeelden en volgens het principe “learning on
the job” .
Klantrelatie
------------
1) Cliënt en/of mantelzorger versus professionele hulpverlener
Deze relatie is gebaseerd op respect en gelijkwaardigheid en is
gericht om te komen tot een vraaggericht zorgaanbod. Dit aanbod komt
tot stand op basis van de dialoog tussen de cliënt en de professionele
zorgverlener. In deze dialoog wordt op basis van de behoefte van de
cliënt en de deskundigheid van de zorgprofessional de afweging gemaakt
of en zo ja op welke wijze Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring kan
worden ingezet als geschikte zorginterventie. In dit proces is door
het gezamenlijk gebruik van de datacommunicatiestructuur sprake van
verregaande informatiedeling tussen de professionele zorgverlener en
de mantelzorger(s).
2) Professionele zorgverlener versus zorgorganisatie
Deze relatie is gebaseerd op de erkenning van de professionele
autonomie van de zorgverlener en de ondersteunende rol van de
organisatie. Doordat de organisatie Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring beschikbaar stelt aan de EVV kan deze haar
zorginterventies beter en doelmatiger richten op de werkelijke
behoefte van de cliënt.
Infrastructuur
--------------
De infrastructuur van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is een mix
van organisatorische, technologische en personele capaciteiten. In
deze paragraaf worden deze nader beschreven.
3.6.1 Juridische en organisatorische structuur Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring
Zorg opmaat door Leefstijlmonitoring kent een projectmatige structuur
(zie organogram).
Voor levering van technologie, bijbehorende service en
dienstverlening, zijn contracten afgesloten met leveranciers voor de
looptijd van het project. Wie op welke wijze zich binnen het project
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring aan elkaar hebben gecommitteerd
staat hieronder beschreven.
Organogram project Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring

A. Zorgaanbieders
Proteion Thuis
Proteion Thuis is een reguliere thuiszorginstelling die in de regio
Noord Limburg cliënten bedient. Daarbij worden nadrukkelijk wegen
gezocht om zorgvernieuwing tot stand te brengen. De inzet van
technologie om zorgverlening te ondersteunen, als ook de samenwerking
met derden, zijn daarbij middelen die worden ingezet. Proteion Thuis
is kartrekker, opdrachtgever en penvoerder van het project. Proteion
Thuis is vertegenwoordigd in de stuurgroep, het projectteam en geeft
uitvoering aan de werkgroep cliëntwerving Proteion Thuis.
De Zorggroep
Zorgaanbieder in de regio Noord- en Midden Limburg. De organisatie
biedt langdurige (thuis)zorg en verpleging. De Zorggroep is actief
betrokken bij het project middels werving en selectie van cliënten
binnen de eigen organisatie. De Zorggroep is vertegenwoordigd in de
projectgroep.
Land Van Horne
Zorgaanbieder van woonzorg aan cliënten die langdurige zorg behoeven
en actief in de regio Midden Limburg en Zuidoost Brabant. Hiertoe
beheert de stichting diverse woonzorg centra en verpleeghuizen. Tevens
biedt Land van Horne vormen van thuiszorg. Land van Horne is deelnemer
aan het project en is vertegenwoordigd in het projectteam.
Savant
Zorgaanbieder van woonzorg aan cliënten die langdurige zorg behoeven
en actief in de regio Helmond en Noord Limburg. Hiertoe beheert de
organisatie diverse woonzorgcentra en verpleeghuizen. Tevens biedt
Savant vormen van thuiszorg. Savant is actief betrokken bij het
project middels werving en selectie van cliënten binnen de eigen
organisatie.
B. Bereikbaarheidsdienst/ alarmcentrale
RAV
De regionale ambulancevoorziening Noord Limburg is een organisatie die
24 uurs bereikbaarheidsdienst organiseert ten behoeve van ambulance,
politie en brandweer. Deze functionaliteit is zeer goed inzetbaar ten
behoeve van vormen van 24 uurs zorg in het gebied van de
thuiszorg/ouderenzorg. RAV is deelnemer in het project en participeert
in de werkgroep data-infrastructuur. Met het RAV is voor het leveren
van capaciteiten voor de duur van het project een overeenkomst
afgesloten
C. Technologie ontwikkelaars
Behavioural Informatics Inc. BII
Dit Amerikaans bedrijf is de ontwikkelaar van de gebruikte technologie
om gedrag van mensen te interpreteren. Het bedrijf bevordert in het
kader van dit project de doorontwikkeling van informatie naar een
draagbare infrastructuur . BI is deelnemer aan het project en
participeert in de werkgroepen techniek en data-infrastructuur. Met
BII is voor de duur van het project een overeenkomst afgesloten
LI-EU (Ltd)
De technologie wordt geleverd via Independent Living-Europe. Dit houdt
in zowel de levering van de technologie die in de woning wordt
geplaatst als ook de informatie die daarmee wordt gegenereerd. LI-EU
is deelnemer aan het project en participeert in de werkgroepen
techniek en data-infrastructuur. Met LI-EU is voor het leveren van
capaciteiten voor de duur van het project een overeenkomst afgesloten.
D. Kennisinstituut (onderzoek)
Kennisinstituut
Kenniskring in de technologie/Hogeschool Zuyd.
Mede-uitvoerder van dit project. Hogeschool Zuyd heeft ruime ervaring
met het opzetten en uitvoeren van veldstudies gericht op toepassing
van technologie en zorgverlening. Hogeschool Zuyd is
mede-initiatiefnemer van het project.
Hogeschool Zuyd is vertegenwoordigd in de stuurgroep, het projectteam
en geeft uitvoering aan de werkgroepen technologie,
data-infrastructuur en monitor.
Een belangrijke ondersteunende rol voor Hogeschool Zuyd is weggelegd
bij de implementatie van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring in het
reguliere zorgaanbod van de deelnemende zorgorganisaties. Met de
Kenniskring is voor het leveren van capaciteiten voor de duur van het
project een overeenkomst afgesloten.
Kernactiviteiten
Het onderstaande procesplaatje bevat in chronologische volgorde de
kernactiviteiten van Zorg op maat door Leefstijlmonitoring. De werving
van cliënten en de installatie van de apparatuur leidt tot de eerste
stap in het proces: sensor geactiveerd. Vanaf dat moment kunnen data
worden verwerkt en is een begin gemaakt met het monitoren van het
gedrag van de cliënt middels het gebruik van de
datacommunicatiestructuur en bijbehorende personele inzet.
Op basis van de beoordeling van de binnenkomende rode en gele
meldingen wordt vervolgens besloten tot de uitvoering (inzet) van
zorgopvolging en wordt (fysieke) zorg verleend.
Procesgang activiteiten Zorg opmaat door Leefstijlmonitoring

3.6.3 Kerncapaciteiten
De benodigde kerncapaciteiten voor Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring zijn:
1.
Datacommunicatiestructuur voor het op afstand kunnen monitoren van
de leefstijl van cliënten en registratie van gegevens ten behoeve
van overdracht en verdere inrichting.
2.
Personele capaciteiten voor:
*
voor werving en selectie van cliënten;
*
installatie en beheer van de apparatuur bij de cliënt thuis;
*
voor het monitoren van de leefstijl van de cliënt;
*
voor zorgopvolging;
*
voor implementatie;
*
voor het managen van het project.
1)Datacommunicatiestructuur
De datacommunicatiestructuur (inclusief licenties voor gebruik)
bestaat uit:
(a) De vijf draadloze bewegingssensoren bestaan uit een infrarood
sensor en een draadloze zender die de geregistreerde data naar het
basis station verstuurt.
(b) Het basisstation verzamelt alle data over de activiteiten, die de
vijf sensoren registreren, en stuurt de verzamelde gegevens via de
analoge telefoonlijn door naar de QuietCare Secure server (c).
Het basisstation wordt in de woonkamer geplaatst en aangesloten op de
daar aanwezige telefoonaansluiting. Deze apparatuur is in de USA
ontwikkeld en wordt in een versie geschikt voor de EU telecommunicatie
gebruikt.
(c) De QuietCare Secure server is ontwikkeld om de binnenkomende data
te transformeren tot informatie die door de zorgverlener of
mantelzorger gemakkelijk te interpreteren is. De server analyseert de
gegevens aan de hand van specifieke regels (algoritmen) om meldingen
te genereren. Er zij twee typen regels te onderscheiden, namelijk
status- en trendregels.
Een statusregel analyseert de data van dezelfde dag en gaat op zoek
naar afwijkingen in frequentie en duur van activiteiten. Een voorbeeld
hiervan is een melding dat een cliënt lang in de badkamer is, dat kan
duiden op een valincident. Een trendregel zoekt naar afwijkingen in
frequentie en duur van activiteiten over een langere periode, welke
onopgemerkt blijven door de statusregel. Een voorbeeld hiervan is een
melding dat een cliënt de afgelopen tijd meer nachtelijke activiteit
vertoont. Indien de regels een afwijking detecteren wordt er een
melding gegenereerd. Deze meldingen worden weergegeven op de webserver
met drie kleuren (groen – geel – rood), afhankelijk van de ernst. De
QuietCare Server staat in de USA en wordt via telecommunicatie
bereikt.
(d) Het HCIS is een transmuraal overdrachtsformulier waarmee gegevens
over acties worden verzameld. Wat initieerde de melding, wanneer trad
deze op, hoe is er op gereageerd en wat is het resultaat van dit
incident voor de cliënt zijn de vragen die worden gesteld. Op basis
hiervan is op korte tijd bij een groot aantal cliënten en
cliëntsituaties een gegevensverzameling in te richten die kan worden
ingezet bij het effectief richten van de inzet van het
zorgarrangement.
Het HCIS is in het kader van dit transitie project ontwikkeld. En
maakt eveneens gebruik van de telecom infrastructuur die is ontwikkeld
2) Personele capaciteiten
De personele capaciteiten bestaan uit:
1.
t.b.v. voorbereiding dienstverlening
*
Werven en selecteren van cliënten/mantelzorgers.
Op basis van een gesprek met de cliënt en/of diens mantelzorger wordt
al dan niet besloten tot de inzet van Zorg op maat door
Leefstijlmonitoring. Zorg op Maat daarbij gezien als mogelijke
zorginterventie als onderdeel van het zorgplan van de cliënt..
Het gesprek wordt gevoerd door een relatiebeheerder van Proteion Thuis
(FWG 45) met een gemiddelde duur van 45 minuten.
*
Installatie van het basisstation en sensoren bij de cliënt thuis.
Installatie en beheer van de technologie gebeurt door de
relatiebeheerder van Proteion
Thuis met een gemiddelde van 45 minuten.
2.
t.b.v. dienst op afstand monitoren
*
Het op afstand monitoren en afhandelen van rode meldingen door de
zorgmeldkamer.
Het op afstand monitoren en afhandelen van rode meldingen gebeurt door
een hooggekwalificeerde verpleegkundige op de zorgmeldkamer van de
Regionale Ambulance Dienst (RAV). Rode meldingen ( bv. mogelijk
valincident, dwaalgedrag) hebben een urgent karakter en dienen direct
te worden opgepakt en afgehandeld. De meldkamer is 7 x 24 uur
bereikbaar.
Rode meldingen worden altijd geverifieerd middels telefonisch contact
met de cliënt.
Conform protocollaire afspraken kan door de verpleegkundige op de
meldkamer een professionele hulpverlener of mantelzorger worden
ingezet voor indien er naar aanleiding van een rode melding
zorgopvolging noodzakelijk is.
De dienstverlening van de RAV is contractueel vastgelegd en financieel
berekend op
basis van het aantal (verwachte) af te handelen meldingen gedurende de
looptijd van het
project. De kosten voor de aansluiting op de centrale en afhandeling
van meldingen
bedragen € 3,50 per cliënt per maand exclusief een eenmalig bedrag van
€ 13 voor de
verwerking van de administratieve gegevens van de cliënt op de
zorgcentrale.
Daarnaast wordt er door de zorgcentrale voor het afhandelen van rode
meldingen een bedrag van € 3,42 per melding in rekening gebracht. De
schatting is dat er per gebruiksjaar per cliënt gemiddeld 3 rode
meldingen bij de zorgcentrale binnenkomen.
*
Het op afstand monitoren en afhandelen van gele meldingen door de
mantelzorg en/of EVVer.
Het monitoren en afhandelen van gele meldingen gebeurt door EVV-er of
de mantelzorger van de cliënt. Gele meldingen zijn gericht op het
vroegtijdig signaleren en vervolgens reageren op een risicovolle
verandering in de leefstijl van de cliënt. Gele meldingen zijn voor de
EVV tevens aanleiding voor nader overleg met de cliënt of diens
mantelzorger en kunnen waar nodig leiden tot aanpassingen de
zorgverlening (Zorg op Maat).
De aanname is dat een EVV-er (FWG 35) bij gemiddeld 5 cliënten de
leefstijl monitort met een benodigde tijdsinvestering van 15 minuten
per cliënt per week. Voor afhandeling van gele meldingen geldt de
aanname dat bij drie gele meldingen per maand zorgopvolging nodig is,
met een gemiddelde contacttijd (fysiek, telefoon) van ½ uur. Gebruikte
aannames zijn gebaseerd op de ervaringen uit de pilot Caring Home.
3.
t.b.v. dienst professionele zorgopvolging
*
Professionele zorgopvolging
Voor de zorgopvolging wordt gebruik gemaakt van de personele inzet van
een medewerker ambulant team (bij rode melding) of de personele inzet
van EVV-ers
(FWG 35) uit de wijkteams (bij gele melding). De aanname is, dat bij 4
rode meldingen per jaar per cliënt zorgopvolging nodig is door een
EVV-er met een gemiddelde contacttijd van 45 minuten. Gebruikte
aannames zijn gebaseerd op de landelijke ervaringsgegevens bij
cliënten die gebruik maken van personenalarmering.
4.
t.b.v. implementatie, inbedding en borging
*
Implementatie en inbedding
Voor het implementeren en inbedding van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in het reguliere zorgproces wordt gebruik gemaakt
van groepsgerichte en individuele leertrajecten volgens het principe
van “learning on the job”. In reguliere teambijeenkomsten worden
medewerkers op basis van casuïstiek vertrouwd gemaakt met het gebruik
en de toepassingsmogelijkheden van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring. De aanname is dat een team, bestaande uit
gemiddeld 15 medewerkers (FWG 35), tijdens 6 reguliere
groepsbijeenkomsten 15 minuten aandacht besteed Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring.
*
Borging
Daarnaast is er ter ondersteuning van het kwaliteitsbeleid is een
aandachtsfunctionaris ((FWG 35) die als centrale vraagbaak voor
medewerkers functioneert t.a.v. deze dienstverlening. Beginnend met
40uur/jaar oplopend tot 80 uur.
5.
t.b.v projectmanagement
*
Projectmanagement
De projectleiding ligt in handen van het hoofd Telezorg van Proteion
Thuis. Daarnaast is er een projectgroep geformeerd waarin een
afvaardiging zitting heeft vanuit de deelnemende zorgorganisaties, het
RAV en Hogeschool Zuyd. Vanaf 2012 zijn deze activiteiten als
onderdeel van de reguliere bedrijfsvoering van de zorgorganisatie(s)
opgenomen. De bekostiging is dan onderdeel van de reguliere overhead.
3.7 Conclusie: Aannames, continuïteit & kopieerbaarheid
-------------------------------------------------------
Oktober 2008 nemen bij Proteion Thuis 4 teams V&V actief deel aan Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring. In totaal maken van deze teams 36
cliënten gebruik van het zorgarrangement. In januari 2010 is de
Zorggroep gestart met de werving en selectie van cliënten. Savant
heeft wegens een reorganisatie e.e.a. uitgesteld tot april 2010.
Daarnaast wordt in samenwerking met de Gemeente Horst aan de Maas
gestart met de werving en selectie onder de doelgroep mantelzorgers
van dementerende ouderen. Een en ander moet er toe leiden dat het
aantal aansluitingen begin 2010 is uitgegroeid tot 100 aansluitingen.
3.7.1 Kritieke Succesfactoren
Belangrijke kritische succesfactoren voor het slagen van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring zijn:
*
Acceptatie van het gebruik van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring door cliënten, mantelzorgers en professionele
zorgverleners als kansrijke toepassing in de reguliere zorg.
*
Inbedding van het gebruik van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in het reguliere zorgproces. Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring dient binnen de beroepsgroep van professionele
zorgverleners te worden gezien als een doeltreffende en doelmatige
zorginterventie als onderdeel van een integraal zorgplan.
*
Voldoende kennis bij mantelzorgers en professionele zorgverleners
in het gebruik van de datacommunicatiestructuur. Het betreft
hierbij het gebruik van de techniek
(computer, internet) en de interpretatie van de informatie die de
datacommunicatie structuur beschikbaar stelt.
*
Vroegtijdige inzet bij kwetsbare cliënten, gericht op preventie,
bijvoorbeeld naar aanleiding van een “niet pluis" gevoel bij
mantelzorger of aanwezige professionele hulpverlener.
*
Opschaling naar een groter aantal gebruikers is nodig om ook
daadwerkelijk de kwalitatieve en kwantitatieve effecten (o.a. de
verwachte opbrengsten) van de toepassing van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in zijn volle omvang in beeld te krijgen.
*
Structurele financieringsbasis voor bekostiging van de
kerncapaciteiten. Belangrijke stakeholders zoals gebruikers en het
Zorgkantoor moeten bereid zijn te willen betalen voor het gebruik
van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring.
*
Beschikbaarheid van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring op de
Nederlandse markt voor acceptabele prijs, met name voor het
gebruik van de datacommunicatiestructuur. De huidige markt van
personenalarmering leert dat cliënten en mantelzorgers vanuit het
oogpunt van veiligheid bereid zijn een maandelijkse fee, tussen
15-20 euro, te willen betalen.
3.7.2 Risico’s
Zorg op maat kent een aantal risico’s die het slagen van het project
en een mogelijk structureel vervolg in de weg staan. De voor Zorg op
maat door Leefstijlmonitoring geïdentificeerde risico’s staan in de
onderstaande tabel benoemd inclusief de bijpassende tegenmaatregel(en)
om deze te voorkomen of de impact hiervan zoveel mogelijk te beperken.
Tabel risico’s en beheersmaatregelen
Risico/aanname
Beheersmaatregel
Geen Acceptatie van het gebruik van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring door cliënten, mantelzorgers en professionele
zorgverleners als kansrijke toepassing in de reguliere zorg.
Geen Inbedding van het gebruik van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in het reguliere zorgproces.
Cliënten, mantelzorgers en professionele zorgverleners worden vanaf
het begin betrokken bij de ontwikkeling en toepassing van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring middels gerichte voorlichtings- en
scholingsbijeenkomsten op individueel en of groepsniveau. Tevens
worden ze actief betrokken bij het effectonderzoek.
Onvoldoende opschaling naar een groter aantal gebruikers nodig om ook
daadwerkelijk de effecten van de toepassing van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in zijn volle omvang in beeld te krijgen.
Actief benaderen van meerdere zorgaanbieders voor deelname aan het
project Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring.
Geen of onvoldoende financieringsbasis voor bekostiging van de
kerncapaciteiten.
Opstellen van een mBC die wordt besproken met betrokken stakeholders,
gericht op het zekerstellen van structurele financiering.
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is niet beschikbaar op de
Nederlandse markt voor acceptabele prijs, met name voor het gebruik
van de datacommunicatiestructuur.
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring als kansrijk product (star)
actief onder de aandacht brengen bij marktpartijen
3.7.3 Continuïteit
Continuïteit van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is afhankelijk
van het behalen van de gewenste resultaten op de in paragraaf 3.7.1.
genoemde kritische succesfactoren: acceptatie, inbedding, opschaling,
beschikbaarheid en structurele financiering. Een gedegen
implementatietraject en succesverhalen van direct betrokkenen bij Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring zullen in belangrijke mate moeten
bijdrage aan acceptatie, inbedding en opschaling. Voldoende opschaling
zal er mede toe leiden dat er vanuit het bedrijfsleven interesse
ontstaat om de datacommunicatiestructuur ook op de Nederlandse markt
te brengen. Tot slot zal de mBC als input dienen voor onderhandelingen
met betrokken stakeholders om te komen tot een structurele
financieringsbasis.
3.7.4 Kopieerbaarheid
Zorg op Maat is overdraagbaar naar en toepasbaar binnen elke
zorgorganisatie in Nederland op basis van de volgende randvoorwaarden:
*
In beginsel zijn de kosten voor de monitoring te beschouwen als
extra kosten. Op termijn zal er een terugverdieneffect moeten
optreden door substitutie van fysieke zorg door zorg op afstand
(bij acceptatie van het zorgarrangement door cliënten en
zorgmedewerkers). Tijdens de invoering van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring zal de mate van substitutie die kan worden
bereikt zichtbaar worden gemaakt. Het kunnen bereiken van de
nagestreefde aantallen gebruikers is daarvoor een belangrijke
randvoorwaarde.
*
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is gericht op
dienstverlening zoals die nu vanuit de AWBZ mogelijk gemaakt
wordt. In de verdere ontwikkeling zal moeten worden nagegaan of
verbreding van de inzet van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
mogelijk is. Met name wordt dan gedacht aan ondersteuning van
functies vanuit de “cure” of vanuit het werkterrein van de Wmo.
Indien deze mogelijkheden aanwezig zijn zal de implementatie van
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring kunnen worden vereenvoudigd
doordat een verdere differentiatie (AWBZ, Wmo, Zorgverzekering) in
de kostenstructuur kan worden aangebracht.
*
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring betekent voor professionele
hulpverleners maar ook voor mantelzorgers een nieuwe manier van
werken. Dit vraagt om een gedegen implementatietraject gericht op
het inbedden van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring in het
reguliere zorgproces. In dit traject moet de focus liggen op goede
informatievoorziening en scholing met als doel acceptatie en
deskundig gebruik van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring door
professionele hulpverleners en mantelzorgers.
*
Kwaliteitsborging. De bij Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
horende dienstverlening, processen, en protocollen moeten worden
opgenomen in het geautomatiseerd kwaliteitssysteem van de
zorgorganisatie. Met externe leveranciers moeten overeenkomsten
worden afgesloten als het gaat om beschikbaarheid, veiligheid en
wettelijke normen waaraan Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
moet voldoen. Daarnaast wordt de scholing die nodig is voor het
kunnen toepassen van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring als
zorginterventie onderdeel van de introductie en/of
oriënteringscursus voor nieuwe medewerkers. Ten behoeve de
implementatie van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring is binnen
het project een toolkit ontwikkeld. Deze bestaat uit: protocollen,
instructiemateriaal, video presentatie.
Organisatorische case (OC)
==========================
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring krijgt in dit hoofdstuk de
vertaling in een kosten-opbrengsten afwegingen op organisatieniveau
van de zorgaanbieders die het zorgarrangement aanbieden als onderdeel
van hun reguliere dienstverlening. De kosten-opbrengsten afwegingen
zijn gebaseerd op een inschatting van de betrokken zorgorganisaties
van het eigen aantal cliënten dat gebruik gaat maken van het
zorgarrangement (zie tabel) in relatie tot de verwachte landelijke
groei van het aantal dementerende ouderen (bron: Ministerie VWS,
2005).
De ontwikkeling van 2008 naar 2013 wordt uit de doeken gedaan en het
tekort en de knelpunten in financiering van de benodigde
kerncapaciteiten van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring over een
vijfjarige periode wordt inzichtelijk gemaakt.
Tabel: aantal gebruikers 2010-2013
Jaar
Groei
Totaal
2008
-
-
2009
+ 50
50
2010
+ 150
200
2011
+150
350
2012
+250
600
2013
+400
1000
Toelichting op kostenposten
---------------------------
4.1.1. Kosten
Periode 2008-2010
De kosten voor de periode 2008-2010 zijn gebaseerd op de benodigde
financiële middelen voor de bekostiging van de benodigde
kerncapaciteiten voor Zorg op maat door Leefstijlmonitoring
(zie paragraaf 3.6.3). In de onderstaande tabel staan deze nader
gespecificeerd.
Tabel overzicht kosten 2008-2010
Kosten 2008-2010
2008
2009
2010
Datacommunicatiestructuur
€ 34.893,00
€ 69.786,00
€ 69.786,00
Voorbereiding dienstverlening
werving en selectie
€ 10.960,00
€ 21.920,00
€ 21.920,00
Voorbereiding dienstverlening
installatie apparatuur
€ 46.625,00
€ 17.250,00
€ 17.250,00
Op afstand monitoren/ RAV
€ 8.400,00
€ 16.800,00
€ 16.800,00
Op afstand monitoren/EVV_er
€ 271.041,00
€ 542.101,00
€ 1.071.384,00
Professionele zorgopvolging
€ 21.882,00
€ 44.264,00
€ 63.859,00
Implementatie en borging
€ 33.636,00
€ 41.636,00
€ 41.636,00
Projectmanagement
€ 10.537,00
€ 21.074,00
€ 21.047,00
Totaal
€ 437.974,00
€ 774.831,00
€ 1.323.682,00
Periode 2011-2013
De kosten voor de periode 2011-2013 zijn gebaseerd op de benodigde
financiële middelen voor de bekostiging van de benodigde
kerncapaciteiten voor Zorg op maat door Leefstijlmonitoring
(zie paragraaf 3.6.3). In de onderstaande tabel staan deze nader
gespecificeerd
De kosten voor de datacommunicatiestructuur voor de periode 2011-2013
zijn gebaseerd op de de afgesproken volumes voor de periode 2008-2010.
De aanname is dat toekomstige kostenbesparingen kunnen worden
gerealiseerd bij een grotere opschaling en dus hogere volumes met name
voor het gebruik van de datacommunicatiestructuur. Een besparing
tussen de 10 % -25% behoort hierbij tot de mogelijkheden.
De kosten voorimplementatie zijn hier gereduceerd tot nul. Deze kosten
worden in deze fase niet meer gemaakt daar reeds een transitie heeft
plaatsgevonden: van project naar regulier dienstverlening waarbij Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring al is ingebed in de diverse
werkprocessen binnen de organisatie. In de onderstaande tabel staan de
kosten nader gespecificeerd.
Tabel overzicht kosten 2011-2013
Kosten 2011-2013
2011
2012
2013
Datacommunicatiestructuur
€ 169.750,00
€ 291.000,00
€ 485.000,00
Voorbereiding dienstverlening
werving en selectie
€ 23.100,00
€ 27.300,00
€ 33.600,00
Voorbereiding dienstverlening
installatie apparatuur
€ 26.250,00
€ 43.729,00
€ 70.000,00
Op afstand monitoren/ RAV
€ 20.500,00
€ 32.800,00
€ 52.500,00
Op afstand monitoren/EVV_er
€ 2.053.526,00
€ 3.972.186,00
€ 6.618.602,00
Professionele zorgopvolging
€ 79.315,00
€ 104.082,00
€ 145.192,00
Implementatie en borging
-
-
-
Projectmanagement
€ 10.536,00
Totaal
€ 2.382.977,00
€ 4.471.097,00
€ 7.404.894,00
4.1.1. Opbrengsten
Periode 2008-2010
De totale opbrengsten voor de periode 2008-2010 zijn verkregen via
diverse subsidiestromen.
De pilot van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring, onder de naam
Caring Home, is mogelijk gemaakt door een eenmalige subsidie van Zon
Mw in kader van het programma “Zorg voor beter”. Het hierop volgende
project is gefinancierd uit middelen uit de AWBZ en een
projectsubsidie van VWS in het kader van het Transitieprogramma
Langdurige Zorg
Gedurende de loop van het project is middels een intensieve lobby de
gemeente Horst aan de Maas bereid gevonden om een financiële bijdrage
te leveren aan Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring. Deze bijdrage is
gerelateerd aan het prestatieveld mantelzorgondersteuning, en lokaal
gezondheidsbeleid. In de onderstaande tabel staan de opbrengsten nader
gespecificeerd.
Tabel overzicht opbrengsten 2008-2010
Opbrengsten 2008-2010
2008
2009
2010
Subsidie TPLZ- AWBZ
€ 109.944
€ 277.236
€195.125
Subsidie TPLZ- VWS
€ 12.971
€ 12.971
€34.265
Subsidie Zon Mw
€ 38.000
Subsidie Gemeente Horst ad Maas
€ 10.000
AWBZ-productie op basis van afspraken met Zorgkantoor
€ 267.000
€ 541.500
€ 1.083.000
Eigen bijdrage Proteion Thuis
€ 24.000
€ 28.000
€ 28.000
Totale opbrengsten
€ 442.615
€ 869.707
€ 1.340.390
Periode 2011-2013
Bij de berekening van de opbrengsten voor de periode 2011-2013 is
gewerkt met een best-case en worst-case scenario. Het worst-case
scenario gaat uit van bekostiging van de kerncapaciteiten uit
reguliere AWBZ-productie op basis van fysiek geleverde diensten en een
eigen bijdrage van de cliënt en/of mantelzorger, op basis van een
maandelijkse fee.
Het best-case scenario gaat uit van de financiering van de kosten van
de kerncapaciteiten vanuit de beleidsregels Zorginfrastructuur en
Screen to Screen (S2S). De beleidsregel Zorginfrastructuur kan worden
gebruikt voor de bekostiging van de datacommunicatiestructuur. Met de
beleidsregel Screen to Screen is financiering mogelijk voor het kunnen
bekostigen van de personele kosten voor het monitoren van de leefstijl
op afstand.
Gezien de positieve ervaringen met de financiering van de personele en
materiële kosten vanuit bovengenoemde beleidsregels voor de invoering
van beeldcommunicatie in het primaire zorgproces van Proteion Thuis,
is de kans groot dat het best case scenario plaats vindt
In de onderstaande tabellen staan de opbrengsten per scenario nader
gespecificeerd.
Tabel overzicht opbrengsten worst case
Opbrengsten worst case scenario
2011
2012
2013
Aantal cliënten
350
600
1000
AWBZ-productie
€ 35.494
€68.705
€ 114.508
Eigen bijdrage cliënten
€ 63.900
€ 116.800
€ 196.000
Totale opbrengsten
€ 99.394
€ 185.508
€ 310.508
Tabel overzicht opbrengsten best case
Opbrengsten bestcase scenario
2011
2012
2013
Aantal cliënten
350
600
1000
AWBZ-productie (inclusief S2S)
€ 2.260.212
€ 4.430.459
€ 7.460.835
Eigen bijdrage cliënten
€ 63.900
€ 116.800
€ 196.000
Zorginfrastructuur
€ 33.650
€ 54.250
€ 86.800
Totale opbrengsten
€ 2.357.762
€ 4.601.509
€ 7.743.635
Financiële resultatentabel
--------------------------
Bovenstaande tabellen geven inzicht in de exploitatie van Zorg op Maat
door Leefstijlmonitoring
Gedurende de periode 2008-2013. In het worst-case scenario is
duidelijk sprake van een negatieve exploitatie. In het best
case-scenario is vanaf 2012 duidelijke sprake van een positieve
exploitatie.
In de organisatorische case zijn de opbrengsten voor wat betreft de
doelmatigere inzet van professionele hulpverleners niet zijn
meegenomen. Deze opbrengsten worden gerealiseerd als fysieke controle
en toezicht ( bv. door een bezoek aan huis) wordt vervangen door Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring. Deze exercitie zal medio 2010 op
basis van de eerste uitkomsten van het onderzoek plaatsvinden.
Tabel: worst case scenario
Worst case scenario
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Aantal cliënten
0
50
200
350
600
1000
Kosten OC
€ 431.547
€ 774.831
€ 1.323.682
€ 2.382.977
€4.471.097
€ 7.404.984
Opbrengsten OC
€ 442.615
€ 869.707
€ 1.340.390
€ 99.394
€ 185.508
€ 310.508
Resultaat
€ -11.041
€ 94.876
€ 16.708
€- 2.283.593
€ -4.285.589
€ -7.094.386
Tabel: best-case scenario
Best case scenario
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Aantal cliënten
0
50
200
350
600
1000
Kosten OC
€ 444.383
€ 783.321
€ 1.332.109
€ 2.391.390
€ 4.479.497
€ 7.413.324
Opbrengsten OC
€ 44.651
€ 869.707
€ 1.340.390
€ 2.526.412
€ 4.892.509
€ 8.228.635
Resultaat
€ -3.768
€ 86.476
€ 8.281
€ 135.022
€ 413.012
€ 815.311
Grafiek: ontwikkeling exploitatie beide scenario’s

4.3 Financiële risico’s en gevoeligheden
----------------------------------------
Het niet rond krijgen van financiering van de kerncapaciteiten
datacommunicatiestructuur en de personele inzet, nodig voor het
monitoren op afstand, vormt een groot risico. Zonder deze middelen is
geen positieve exploitatie mogelijk en is sprake van een worst-case
scenario.
Daarnaast moet er sprake zijn van voldoende schaalgrootte voor het
behalen van voldoende omzet uit gerealiseerde AWBZ-productie voor de
bekostiging van de benodigde personele capaciteiten voor het monitoren
van de leefstijl van de cliënt en de organisatie en inzet van
zorgopvolging.
4.4 Conclusie
=============
De belangrijkste conclusie uit de organisatorische case is dat sprake
is van een positieve exploitatie indien financiering vanuit de
beleidsregels Zorginfrastructuur en Screen to Screen mogelijk is en er
sprake is van voldoende schaalgrootte (grote groep gebruikers). Of
bekostiging vanuit de beleidsregels tot de mogelijkheden behoort is
afhankelijk van de onderhandeling/
goedkeuring van het Zorgkantoor en de vraag hoe lang beide
beleidsregels nog blijven bestaan. De verwachting is dat de
beleidsregel Zorginfrastructuur gehandhaafd blijft tot er sprake is
van integrale bekostiging van de extramurale zorgprestaties. De
beleidsregel Screen to Screen loopt af in juli 2010 maar een opvolger
is momenteel in voorbereiding bij de Nederlandse Zorgautoriteit.
Daarnaast is de verwachting dat de organisatie kan door toepassing van
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring het toch al schaarse personeel
op een doelmatigere wijze inzetten wat leidt tot een hogere
productiviteit zonder dat dit leidt tot een hogere werkdruk. Als uit
het aan het aan Zorg op Maat gekoppelde onderzoek blijkt dat dit
inderdaad het geval is zijn ook vanuit deze invalshoek nog opbrengsten
toe te rekenen. Tot slot levert Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
een bijdrage aan de realisatie van de visie en missie van de
deelnemende zorgorganisaties.
Maatschappelijke case (MC)
==========================
Dit hoofdstuk bespreekt de maatschappelijke case van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring. waarin de impact die Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring heeft op de buitenwereld wordt beschreven, gewogen
en uitgedrukt in een ‘maatschappelijk rendement’. Met deze
buitenwereld wordt dus de maatschappij bedoeld, die in dit hoofdstuk
door de ogen van stakeholders van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring wordt beschreven. Deze ‘buitenwereld’ is scherp
gescheiden van de wereld van Organisatorische Case uit het vorige
hoofdstuk waarin enkel het financieel-economisch nut voor de
organisatie uitgedrukt is in kosten en opbrengsten. In dit hoofdstuk
zetten we dit economisch nut af tegen het maatschappelijk nut van Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring
Maatschappelijk rendement
-------------------------
Elke waarde die door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring gecreëerd
wordt, maar niet is omgezet in financiële opbrengsten ten gunste van
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring, valt onder de Maatschappelijke
Case. Dit is waarde die ten gunste komt aan de maatschappij oftewel ‘maatschappelijk
rendement’.
Een voorbeeld. De ondersteuning en ontlasting van mantelzorgers
creëert een maatschappelijke waarde: doordat deze hun werk beter en
langer kunnen doen heeft dit een kostendrukkend effect op de door
belasting of sociale premies betaalde maatschappelijke voorzieningen
(bijvoorbeeld zorg). Stel dat iedere euro die de overheid investeert
in de ondersteuning of ontlasting van mantelzorg de maatschappij het
vijfvoudige aan besparing oplevert, door de afname van zorgconsumptie.
Dit geeft een maatschappelijk rendement van 1:5. Hoe gunstiger deze
verhouding hoe gerechtvaardiger de investering van die ene (publieke)
euro.
In dit hoofdstuk staan de uitkomsten van een aantal ‘maatschappelijk
rendement berekeningen’ gepresenteerd. Hiervoor is gebruik gemaakt van
zorgvuldig gedocumenteerde aannames aangevuld met uitkomsten van
interviews met stakeholders binnen en buiten het project.
Het geheel is een waarderingsproces en pretendeert geen uiterste
wetenschappelijke precisie maar probeert door het gebruik van
schattingstechnieken, onderzoek en expert opinions tot de best
mogelijke benadering te komen.
Stakeholders
------------
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring leidt tot kostenbesparingen in
de zorg. Het vroegtijdig signaleren van risico’s in leefstijl en de
daarop volgende gerichte zorgopvolging, kunnen ziekenhuisopnames
voorkomen of leiden tot uitstel van een opname in duurdere intramurale
voorziening. Hiermee levert Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring een
bijdrage aan de houdbaarheid van het huidige Nederlandse zorgstelsel.
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring levert op basis van de
afzonderlijke diensten aan cliënt, mantelzorger en professionele
zorgverlener een belangrijke bijdrage aan meerdere stakeholders. Deze
stakeholders zijn partijen die verantwoordelijk zijn dat er op een
doelmatige en doeltreffende wijze zorg en welzijn wordt verleend in
Nederland. Binnen Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zijn in het
kader van significante maatschappelijke opbrengsten als belangrijkste
stakeholders gedefinieerd:
---------------------------------------------------------------------
*
Het zorgkantoor: verantwoordelijk voor de uitvoering van de AWBZ
(care).
*
De zorgverzekeraar: verantwoordelijk voor de uitvoering van de
zorgverzekering (cure).
*
De gemeente: verantwoordelijk voor de uitvoering van de WMO
(welzijn en een deel van de thuiszorg.) (of gaan we er van uit dat
de afronding van de overdracht van de thuiszorg naar de gemeenten
niet volledig doorgaat?
*
Het ministerie van VWS: is verantwoordelijk de houdbaarheid van
het Nederlandse zorgstelsel.
De volgende paragraven beschrijven de kwalitatieve en kwantitatieve
effecten van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring per stakeholder(s).
Kwalitatieve opbrengsten
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring levert een bijdrage aan de
realisatie van het beleid van de landelijke overheid, gemeenten,
zorgkantoor en zorgverzekeraars op het terrein van extramura-
lisering, participatie, vraagsturing, zelfredzaamheid.
Extramuralisering en participatie: stakeholders VWS, gemeenten,
zorgkantoor
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring maakt het mogelijk dat kwetsbare
cliënten, zoals ouderen, mensen met psychische problematiek of een
verstandelijke handicap langer zelfstandig kunnen blijven wonen in de
eigen omgeving met behoud van de voor hen vertrouwde en voor hen
belangrijke sociale contacten. Tevens ondersteunt Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring het werk van de mantelzorger.
Vraagsturing: stakeholders VWS, zorgkantoor en zorgverzekeraar
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring maakt het voor de
zorgorganisatie mogelijk om op een meer vraaggestuurde wijze invulling
te geven aan het zorgaanbod. Door het voortdurend monitoren van het
gedrag van de cliënt op afstand kan vroegtijdig en beter worden in
gespeeld op diens actuele behoefte aan zorg.
Zelfredzaamheid; stakeholders VWS, zorgkantoor, gemeenten
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring geeft de mantelzorger een
instrument in handen waarmee ze met minder (fysieke) inspanning en/of
geheel zelfstandig zijn taak kan vervullen.
Door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring kan de mantelzorger op
afstand voortdurend toezicht houden op de kwetsbare cliënt zonder dat
daarbij gebruik hoeft worden gemaakt van
professionele hulp.
Kwantitatieve opbrengsten
Inleiding
---------
In Nederland zijn momenteel 270.000 mensen dement, waarvan 70% nog
thuis woont en wordt verzorgd door de naaste familie of de omgeving
(het steunsysteem). Volgens analyses van de Gezondheidsraad loopt dit
aantal op tot circa 320.000 in 2030 (bron: Ministerie VWS, 2005).
Van de huidige populatie woont 35% zonder partner. De verwachting is
dat vanaf 2030 de helft van de dementerende ouderen alleenwonend is,
al dan niet ondersteund door mantelzorgers, vrijwilligers en
professionele zorgverleners. Zelfs van de mensen met een
matig-ernstige of ernstige vormen van dementie woont een op de vier
nog thuis.
82% van de mantelzorgers van iemand met dementie is overbelast of
loopt een groot risico op overbelasting (bron Alzheimer Nederland).
Als de mantelzorger de ondersteuning van iemand met dementie niet meer
aan kan is dat een belangrijke reden voor opname in een verpleeg- of
verzorgingshuis. Dit zal het aantal opnames in verpleeg- of
verzorgingshuizen doen toenemen.
Toename van het aantal kwetsbare en dementerende ouderen zal tot een
grotere langdurige zorgvraag leiden die moet worden opgevangen door
zowel de professionele zorgverleners als door mantelzorgers. De
zorgorganisaties staan echter onder druk vanwege het steeds schaarser
worden van zorgverleners (bronnen: CPB 2009 “arbeidsaanbod en gewerkte
uren tot 2025” en ZIP 2009 “zorg voor mensen , Mensen voor Zorg”)
De zorgkosten voor mensen met dementie zijn de een na hoogste in
Nederland. Dementie bedroeg in 2003 al 4,7% van de totale
gezondheidszorgkosten (€ 3,2 miljard).
*
Bijna driekwart van de kosten voor dementie werden gemaakt in een
verpleeghuis.
*
Ongeveer een kwart van de kosten voor dementie werden gemaakt in
verzorgings-
huizen.
*
Een paar procent van de kosten voor dementie werden gemaakt voor
thuiswonende patiënten.
Door de sterke toename van mensen met dementie in de nabije toekomst
zullen de zorgkosten naar verwachting sterk stijgen (bron: Alzheimer
Nederland). De inzet van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring kan een
belangrijke bijdrage leveren aan de realisatie van kostenbesparingen
binnen de AWBZ en de Ziektekostenverzekering als deze op grote schaal
gaat worden ingezet bij alleenstaande dementerende ouderen zonder
inwonende partner of kinderen.
In de maatschappelijke case is gerekend met een kostenbesparing binnen
de AWBZ en de Ziektekostenverzekering op basis van vier verwachte
effecten binnen de doelgroep dementerende alleenstaande ouderen en hun
mantelzorger. Deze effecten staan hieronder nader beschreven en
gekwantificeerd.
Uitwerking maatschappelijke opbrengsten
1.
Uitstel opname in verpleeghuis
Door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring wordt de mantelzorger
ondersteund. Hierdoor neemt de overbelasting af en houdt het
cliëntsysteem het langer vol. Hierdoor is deze in langer in staat om
voor de dementerende zorg te dragen en is derhalve uitstel van opname
in het verpleeghuis mogelijk. Berekeningen van SCP/SEO 2004 hebben
laten zien dat zo op jaarbasis een kostenbesparing van € 16.000,--
mogelijk is Daarbij wordt weliswaar uitgegaan van de doelgroep “matig
beperkt” en 65+ hetgeen een andere omschrijving is dan de door ons
gehanteerde omschrijving “kwetsbare oudere” maar in de praktijk zal
deze omschrijving leiden tot een vergelijkbare doelgroep Uitgaande van
3 maanden is dat derhalve bedrag van € 4.000,-- per deelnemer. Hierbij
is rekening gehouden met kosten die je elders, (WMO) moet maken
vanwege het feit dat de cliënt zelfstandig blijft wonen. Deze worden
geschat €1000 per persoon zodat het netto rendement per persoon neer
komt op €3000,--.
PD 1
No
1
Product / dienst:
Zorg op Maat toepassing
SH 1
Stakeholder
verpleeghuis
(awbz-financier – zorgkantoor
SD 1
Subdoel
minder dagen verblijf intramuraal 3 maanden
Bron
Schatting
1.1
IND
€ / IND
OUTCOME
DW/AT
SE
IMPACT
<3j
3-5j
>5j
1
1000
€ 3.000,00
€ 3.000.000,00
0%
25%
€ 3.000.000
25%
75%
100%
2.
Minder gebruik ondersteunende begeleiding (OB)
Door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zal de vraag naar
ondersteunende begeleiding afnemen. Dit geldt voor ondersteunende
begeleiding gericht opwaar toezicht, controle en het creëren van een
veilige omgeving. De aanname is dat er een afname kan worden
gerealiseerd van 1 dagdeel per week bij 25 % van de totale populatie
dementerende die gebruik maakt van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring. Een ander leidt tot een besparing van € 2229,--
per cliënt per jaar.
No
2
Product / dienst:
Zorg op Maat toepassing
Stakeholder
AWBZ?WMO
Subdoel
minder gebruik ondersteunende begeleiding
Bron
IND
€ / IND
OUTCOME
DW/AT
SE
IMPACT
<3j
3-5j
>5j
1000
€ 557,25
€ 557.250,00
0%
0%
€ 557.250
25%
50%
100%
3.
Minder medicijngebruik
De medicatie-inname is bij mantelzorgers 3-4 maal hoger dan bij
leeftijdsgenoten (bron: Schoemakers e.a. 2002) door aanhoudende
belasting. Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zal de fysieke en
emotionele belasting van de mantelzorger afnemen waardoor het
medicijngebruik zal afnemen. Het medicijngebruik bedraagt gemiddeld €
2.400,-- per jaar per mantelzorger. De aanname is dat een afname met
20 % kan worden gerealiseerd wat leidt tot een besparing van € 480,--
per mantelzorger per jaar.
No
3
Product / dienst:
Zorg op Maat toepassing
Stakeholder
zorgverzekering
Subdoel
minder medicijngebruik door mantelzorger
Bron
levensloop en zorgkosten RIVM en scp seo
IND
€ / IND
OUTCOME
DW/AT
SE
IMPACT
<3j
3-5j
>5j
1000
€ 480,00
€ 480.000,00
0%
0%
€ 480.000
0%
75%
100%
4.
Minder huisartsenzorg
Het aantal huisartsenbezoeken is 3-4 maal hoger dan bij
leeftijdgenoten (bron: Schoemakers e.a. 2002). Het exact aantal is 12
maal per jaar. Door Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zal de
fysieke en emotionele belasting van de mantelzorger afnemen hetgeen
leidt tot een minder frequent bezoek aan de huisarts. De aanname is
dat het aantal huisartsenbezoeken met 20% afneemt. Dit is afgerond tot
2,5 huisartsenbezoeken. Gemiddeld kost een bezoek
€ 9,-- hetgeen leidt tot een besparing van € 23,-- per mantelzorger
per jaar.
No
4
Product / dienst:
opvolging gele melding
Stakeholder
huisarts (ZW)
Subdoel
minder huisartsbezoek
Bron
husarts/literatuur
IND
€ / IND
OUTCOME
DW/AT
SE
IMPACT
<3j
3-5j
>5j
1000
€ 23,00
€ 23.000,00
0%
0%
€ 23.000
0%
85%
100%
Overzicht maatschappelijke opbrengsten 2008-2013
Onderstaande tabellen geven inzicht in het totaal en ontwikkeling van
de maatschappelijke opbrengsten op basis van de in de vorige paragraaf
gekwantificeerde aannames in besparingen binnen de AWBZ (intramuraal)
en Zorgverzekering.
Tabel: overzicht maatschappelijke opbrengsten

Grafiek ontwikkeling maatschappelijke opbrengsten

Conclusie: maatschappelijke Business Case (mBC)
===============================================
De maatschappelijke Business Case kent een logische opbouw waarin vijf
onderling verbonden perspectieven samenkomen tot één gedeelde
kosten-opbrengsten afweging van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
Het gehele model komt samen in de mBC, die in de inleiding (§1.4) is
toegelicht en hieronder nogmaals kort in een figuur weergegeven:

Voor de conclusies met betrekking tot de maatschappelijke Business
Case (mBC) is de notie van belang dat achter dit document een
rekenmodel ten grondslag ligt, waaruit al het cijfer-
materiaal, tabellen en grafieken afkomstig zijn. In de bijlage is de
inhoudsopgave van dit Excel-model zichtbaar gemaakt.
In dit hoofdstuk wordt de rekening opgemaakt van de verwachte
organisatorische en maatschappelijke opbrengsten (paragraaf 6.1) en
vertaald naar aanbevelingen betreffende de doorontwikkeling van Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring in de perioden 2011-2013.
Terug naar de kern
------------------

Ondersteuning van kwetsbare nog zelfstandig wonende cliënten en hun
mantelzorger(s), waar nodig met een doelmatige inzet van professionele
zorg, is de kern van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring. Dit wordt
nagestreefd door het invoeren van sensorentechnologie en bijbehorende
dienstverlening in het reguliere zorgproces van een aantal
(thuis)zorgorganisaties in de ouderenzorg.
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring maakt gebruik van het principe
van automatische gedragsmonitoring. In het huis van kwetsbare en
alleenstaande cliënten worden bewegingssensoren geplaatst die het
mogelijk maken voor professionele zorgverleners en mantelzorgers het
gedrag van kwetsbare en alleenstaande cliënten te volgen en
vroegtijdig te kunnen reageren op risicovolle situaties.
Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring maakt het mogelijk dat een
cliënt zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen in de eigen
vertrouwde omgeving doordat middels de inzet van slimme technologie
toezicht op afstand kan worden geboden. Zorg op maat door
Leefstijlmonitoring levert hiermee een belangrijke bijdrage aan
vraagsturing, zelfredzaamheid en kostenbesparingen (zie hoofdstuk 5)
binnen de AWBZ en aanpalende beleidterreinen zoals de Wmo en de
Zorgverzekering.
De mBC: Organisatorische en Maatschappelijke case
-------------------------------------------------
Indien voor Zorg op maat door Leefstijlmonitoring de maatschappelijke
opbrengsten worden meegenomen is in het best case scenario sprake van
een aanzienlijk positief resultaat (tabel 2). Voor het worst case
scenario blijkt dat er ondanks de maatschappelijke opbrengsten op
structurele basis, geen positieve exploitatie mogelijk (tabel 1)
Tabel 1
Worst case scenario
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Aantal cliënten
0
50
200
350
600
1000
Kosten OC
€ 431.547
€ 774.831
€ 1.323.682
€ 2.382.977
€4.471.097
€ 7.404.984
Opbrengsten OC
€ 442.615
€ 869.707
€ 1.340.390
€ 99.394
€ 185.508
€ 310.508
Opbrengsten MC
€ 142.600
€ 229.900
€ 1.145.600
€ 2.006.000
€ 3.439.000
€ 5.732.000
Resultaat
€ 131.559
€ 324.776
€ 1.162.308
€ - 277.583
€ - 846.589
€- 1.362.386
Tabel 2
Best case scenario
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Aantal cliënten
0
50
200
350
600
1000
Kosten OC
€ 444.383
€ 783.321
€ 1.332.109
€ 2.391.390
€ 4.479.497
€ 7.413.324
Opbrengsten OC
€ 44.651
€ 869.707
€ 1.340.390
€ 2.526.412
€ 4.892.509
€ 8.228.635
Opbrengsten MC
€ 142.600
€ 229.900
€ 1.145.600
€ 2.006.000
€ 3.439.000
€ 5.732.000
Resultaat
€ -138.832
€ 316.376
€ 1.153.881
€ 2.141.222
€ 3.852.012
€ 6.547.311
Risico’s en kritieke succesfactoren
-----------------------------------
Voor het slagen van Zorg op maat door Leefstijlmonitoring is het nodig
dat de inzet van dit zorgarrangement breed wordt gedragen door
cliënten, mantelzorgers en professionele zorgverleners om zo een brede
opschaling en inbedding in het reguliere zorgproces mogelijke te
maken.
Voor het kunnen continueren van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
vanaf 2011 is de voorliggende maatschappelijke mBC, die breed wordt
gedragen, een krititieke succesfactor. Hiervoor is het noodzakelijk om
een brede discussie te voeren met alle betrokken stakeholders.
Voor Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring zijn de betrokken
stakeholders het Zorgkantoor, Zorgverzekeraar en de gemeenten. Dit
maakt de onderhandeling om te komen tot het zeker stellen van
structurele financiering voor Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring
complexer en daardoor risicovoller. De overige risico’s en kritische
succesfactoren zijn uitgebreid besproken in paragraaf 3.7.
Conclusies en aanbevelingen
---------------------------
Op basis van scenario 2 van de organisatorische case blijkt reeds dat
de opbrengsten de kosten overstijgen. De maatschappelijke case voegt
hieraan nog substantiële opbrengsten aan toe. Voor het verzilveren van
deze opbrengsten nodig voor de financiering van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring in de periode 2011-2013 is het bespreken van deze
case met regionale en landelijke stakeholders noodzakelijk.
Inmiddels is met het Zorgkantoor de afspraak gemaakt dat zij dit
gesprek halverwege 2010 organiseren en hiervoor ook een afvaardiging
vanuit de Zorgverzekeraar en grotere gemeentes uit de regio
Noord-Limburg zullen uitnodigen. Bij dit gesprek zullen ook de
zorgorganisaties aansluiten die de ambitie hebben uitgesproken Zorg op
Maat door Leefstijlmonitoring breed te willen uitrollen.
Zoals reeds eerder aangeven is voor het slagen van Zorg op Maat door
Leefstijlmonitoring voldoende schaalgrootte van eminent belang. Niet
alleen om de effecten van deze toepassing volledig in beeld te kunnen
brengen maar ook om commerciële bedrijven te laten zien dat voor Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring ook een markt is in Nederland.
Op landelijk niveau zal in overleg met het Nza en VWS gesproken moeten
worden over een ruimere toepassing van de beleidsregel screen to
screen. De huidige beleidsregel loopt 1 juli 2010 af en momenteel
wordt nagedacht over een opvolger. Deze nieuwe beleidsregel zou een
bredere definitie van Screen to Screen moeten hanteren zodat ook de
dienstverlening van Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring (monitoren
op afstand) vanuit deze beleidsregel vergoed kan worden.
Tot slot is bij de opstellers van de mBC het gevoel ontstaan dat Zorg
op Maat door Leefstijlmonitoring wel eens “de kip met de gouden
eieren“ zou kunnen zijn. Verder onderzoek gedurende de looptijd van
het project is nodig om dit gevoel ook met concrete
resultaten te kunnen staven.
38
mBC [Zorg op Maat door Leefstijlmonitoring – versie 1.0 26-03-2010-
John Rietman/Charles Willems